ATTI DELLA SOCIETÀ LIGURE DI STORIA PATRIA Nuova Serie - Vol. XIII (LXXXVII) SUPPLICHE DI MARTINO V RELATIVE ALLA LIGURIA I. - DIOCESI DI GENOVA A CURA DI BARBARA NOGARA • DINO PUNCUH ANTONIETTA RONCALLO t GENOVA - MCMLXXIII NELLA SEDE DELLA SOCIETÀ LIGURE DI STORIA PATRIA VIA ALBARO, 11 ATTI DELLA SOCIETÀ LIGURE DI STORIA PATRIA Nuova Serie - Vol. XIII (LXXXVII) SUPPLICHE DI MARTINO V RELATIVE ALLA LIGURIA I. - DIOCESI DI GENOVA A CURA DI BARBARA NOGARA • DINO PUNCUH ANTONIETTA RONCALLO GENOVA - MCMLXXIII NELLA SEDE DELLA SOCIETÀ LIGURE DI STORIA PATRIA VIA ALBARO, 11 Nel licenziare questo primo volume dedicato alla diocesi di Genova, cui seguirà il secondo destinato a raccogliere le suppliche delle diocesi suffra-ganee, sento il dovere di ringraziare coloro che con generoso impegno mi hanno reso possibile il lungo lavoro di spoglio dei Registri delle Suppliche e dei Registri Lateranensi del pontificato di Martino V: la contessa Giuseppina Mazza Coardi di Carpenetto, il march. Cesare Cattaneo Mallone, il march. Gian Gerolamo Chiavari, il geom. Giorgio Ferralasco, l’avv. Giovanni Forcheri, i dottori Pier Augusto Gemignani, Giovanni Pesce, Francis Ravano e Luigi Trucchi. Poiché il lavoro di ricerca e di spoglio è stato effettuato integralmente da me, a me solo vanno attribuite le eventuali lacune od omissioni. Preciso ancora che, mentre le mie collaboratrici hanno approntato l’edizione di una parte delle suppliche, e precisamente la dott. Roncallo dei nn. 1-98, la dott. Nogara dei nn. 221-373, di tutto il resto, nel quale va compresa la collazione dell’intero testo sugli originali, sono responsabile io stesso. D.P. *}■ INTRODUZIONE E’ ben nota agli studiosi l’importanza delle suppliche pontificie come fonti preziose per la storia religiosa e civile. Trattandosi di atti preparatori del vero e proprio documento pontificio, nonostante la rigidità di un formulario che si ripete puntualmente costante, ma che tuttavia è venuto sviluppandosi e perfezionandosi nel corso dei secoli, le suppliche offrono la documentazione di situazioni e di ambienti che le lettere apostoliche, messe in essere dalla presentazione delle suppliche stesse, non sono sempre in grado di assicurarci compiutamente. E’ pur vero che il contesto delle lettere ricalca, spesso fedelmente, quanto narrato dalle petizioni, ma è altrettanto vero che le suppliche sono più ricche di particolari, non tutti ripresi in cancelleria per la redazione di una lettera. Va aggiunto ancora, a puntualizzare il valore di questo genere di fonti, che esse, come del resto ogni altra documentazione, non sono sufficienti da sole a chiarirci i diversi aspetti di una vicenda o di un momento storico, sia per la perdita di molto materiale *, sia perchè attraverso di esse giunge a noi solo la voce degli interessati che non sempre trovano conveniente dire la verità o che presentano una loro posizione soggettiva, sia, infine, perchè non necessariamente ad ogni supplica approvata ha fatto seguito l’attuazione di quanto richiesto in essa2. Eppure, nonostante che la loro importanza sia stata largamente documentata dal punto di vista storico3 e diplomatistico4, e nonostante che 1 Per il pontificato di Martino V risultano perduti 48 registri di suppliche: B. Katterbach, Inventario dei registri delle suppliche, Città del Vaticano 1932, pp. 11-20. 2 V. le osservazioni di F. Baix, De la valeur historique des actes pontificaux de collation des bénéfices, in Hommage à Dom Ursmer Berlière, Bruxelles 1931, pp. 57-66. 3 Valga, a titolo di esempio, P. Denifle, La désolation des églises en France vers le milieu du XVe siècle, Maçon 1897. ^ Oltre a rinviare alla bibliografia citata dal Katterbach (cit., pp. VIII-X), ricordiamo in questa sede P. Kehr, Bemerkungen zu den papstlichen Supplikenregistern - 7 - molti istituti stranieri abbiano condotto e conducano ricerche sistematiche sulla miniera pressoché inesauribile dei registri delle suppliche dell’Archi-vio Segreto Vaticano5, per l’Italia, spiace dirlo, ben poco è stato fatto. Se le ricerche italiane sulle suppliche originali conservate e sugli aspetti diplomatistici di esse6 nulla hanno a invidiare ad analoghe ricerche condotte all estero, altrettanto non si può dire per il lavoro di edizione sistematica che ha prodotto, per il nostro paese, un solo volume, dedicato al primo anno di pontificato di Clemente VI7. Restano così ancora inaccessibili a noi preziose informazioni genealogiche, liste di dignitari ecclesiastici, privilegi locali, esenzioni, dispense di ogni genere, ingerenze politiche in materia beneficiale (la parte prevalente della documentazione), situazioni locali diverse. Il criterio topografico adottato per questa edizione coincide, in linea di massima, con quello degli uffici del tempo, soliti contrassegnare ogni supplica, sia nell originale, sia, ma non costantemente, nel registro, con la sigla — nel nostro caso I o la. — della diocesi cui essa si riferiva: diocesi di appartenenza dei supplicanti, quando si trattava di problemi di natura personale (dispense, assoluzioni etc.); diocesi in cui era situato un es 14. Jahrhunderts, in « Mittheilungen des Instituts für osterreichische Geschichts-orsc ung », 8, 1887, pp. 84-102; H. Bresslau, Handbuch der Urkundenlehre, Ber-ìno 1931, II, pp. 1-25; 104-115; per il pontificato di Callisto III v. E. Pitz, Suppli-Mensignatur und Briefexpedition an der romischen Kurie im Pontifikat Papst Calixts Ul, « Bibliothek des deutschen historischen Instituts in Rom », XLII, Tübingen 1972. ^ Cfr. bibliografia in B. Katterbach cit., pp. VIII-IX. In particolare U. Berlière, Suppliques de Clément VI, «Analecta Vaticano-Belgica », I, 1906; Id., Suppliques de Innocent VI, « Ibidem », V, 1911. G. Battelli, Una supplica ed una minuta di Nicolò III, in « Quellen und Forschungen aus italischen Archiven und Bibliotheken », XXXII, 1942, pp. 33-50; Id., Una supplica originale « per fiat » di Urbano V. Contributi alla storia della Cancelleria pontificia nel secolo XIV, in Scritti di paleografia e diplomatica in onore di Vincenzo Federici, Firenze 1944, pp. 277-292; G. Muzzioli, Rotulo originale di suppliche « per fiat » di Benedetto XIII antipapa, Roma 1947; F. Bartoloni, Suppliche pontificie dei secoli XIII e XIV, in « Bullettino dell’istituto storico italiano », 67, 1955, pp. 1-187; T. Gasparrini Leporace, Una supplica originale « per fiat » del papa Giovanni XXII, in « Bullettino dell’istituto storico italiano », 75, 1963, pp. 247-257. 7 Le suppliche di Clemente VI, a cura di T. Gasparrini Leporace, « Regesta chartarum Italiae », 32, 1948. Suppliche a Clemente VI relative a casa Savoia sono state pubblicate in regesto da C. Cipolla, Innocenzo VI e Casa Savoia, in « Miscellanea di Storia Italiana », s. Ili, VII, 1902, pp. 190-205. beneficio ecclesiastico, quando la supplica investiva problemi di natura beneficiale 8. La limitatezza della nostra indagine non ci consente di riaprire il discorso sulla procedura osservata per la presentazione e per la registrazione delle suppliche, che può essere fatto solo su un intero pontificato o, quando si tratti di formulario, sul confronto di pontificati diversi. Ci limiteremo pertanto ad osservare, caso per caso, i problemi che potranno emergere dai nostri documenti, riducendo al minimo l’illustrazione generale. Come abbiamo già ricordato, la supplica è un atto preparatorio del documento pontificio; redatta secondo gli usi e lo stile della cancelleria papale, poteva essere presentata al papa o al vicecancelliere, dai quali, se accolta, veniva approvata rispettivamente con le formule Fiat o Fiat ut petitur, Concessum o Concessum ut petitur9. Il papa firmava con l’iniziale del suo nome di battesimo - nel nostro caso 0. (= Ottone) —; il vicecancelliere comincia a firmare, sempre con una sigla, solo a partire da Giovanni di Brogny 10. Le suppliche originali, in carta, raramente in pergamena, che potevano anche essere raccolte in « rotoli » di più petizioni, presentati da cardinali, vescovi, principi, università 11, datate al momento della loro approvazione, venivano successivamente trascritte negli appositi registri e trasmesse alla Cancelleria che doveva curare la spedizione delle relative lettere; la data della lettera coincideva con quella della supplica. La petizione doveva contenere tutti gli elementi atti a consentire un giudizio sicuro: nel caso di benefici, per esempio, doveva essere espresso il motivo della vacanza, il valore del beneficio stesso, il possesso da parte degli interessati di altri redditi di natura ecclesiastica. Non è raro, tuttavia, 8 Uniche eccezioni i nn. 39, 133 e 144 che abbiamo pubblicato per l’interesse che rivelavano per la storia genovese. 9 Sono segnati per Concessum o Concessum ut petitur i nn. 5, 8-11, 18, 19 (ma il 19’ è per Fiat), 86, 100, 130, 181, 184, 204, 205, (205’ e 205” per Fiat), 215, 226, 229, 236, 242 (242’ per Fiat), 263, 268, 271-273 (271’-273’ per Fiat), 278, 287, 310, 311, 319, 329-331, 336, 343, 348, 350, 351, 355-357, 364, 369. 10 B. Katterbach, Referendarii utriusque signaturae, « Studi e Testi », 55, Città del Vaticano 1931, p. 1. La prima firma non papale a comparire nella nostra edizione è quella di Francesco Meez, abate di S. Ogen, poi vescovo di Ginevra, reggente della cancelleria sotto Giovanni di Brogny e successivamente vicecancelliere: n. 184. 11 A non considerare i nn. 34, 38, 77, 86, 106, 113, 122, 124, 131, 137, 154, 255, 261, 266, 269, 274, 310, alcuni dei quali sicuramente inseriti in rotoli di suppliche non riferentisi alla Liguria, la cui data è posta solo alla fine del rotolo o del gruppo di suppliche cui si riferisce, appartengono sicuramente a un rotolo i nn. 24-30. imbatterci in formule generiche che rinviano a documenti precedenti dati per scontati o letti. Sembra che ci fosse differenza tra il semplice Fiat (o Concessum) e Fiat ut petitur (o Concessum ut petitur)-, nel primo caso l’approvazione era limitata dall’osservanza delle norme di cancelleria; nel secondo veniva approvato quanto contenuto nella supplica stessa, comprese quindi le eventuali deroghe al diritto comune che l’interessato chiedeva. E’ un problema che non ci sembra del tutto esaurito e che potrà essere studiato attraverso un attento confronto tra suppliche e lettere corrispondenti. Le suppliche motu proprio, che implicavano particolari privilegi per gli interessati, venivano concesse direttamente dal papa, senza, cioè, esplicita richiesta dei beneficiari. Accadeva però frequentemente che gli stessi, in vista dei vantaggi che ne sarebbero derivati, chiedessero al pontefice il ricorso alla formula privilegiata 12. Non è raro il caso di correzioni o di cassazioni operate in sede di approvazione, per mandato del papa o del vicecancelliere. Tali operazioni venivano riferite integralmente anche nel registro, i cui scrittori si premuravano altresì di segnalare le eventuali omissioni contenute negli originali, come spazi bianchi, mancanza di indicazioni etc.13. Dai 161 registri del pontificato di Martino V giunti fino a noi abbiamo trattato 401 suppliche relative alla diocesi di Genova, ivi comprese quelle duplicate o triplicate sulle quali dovremo tornare; alle 373 suppliche di questa edizione vanno aggiunte altre 28 che per vari motivi sono state ripetute, con datazioni diverse, e che noi abbiamo distinto con uno o due apici, in nota, ove abbiamo segnalato le varianti rispetto alla prima petizione. Diamo qui di seguito il numero delle suppliche divise per anni di pontificato14, con l’avvertenza che il numero della prima colonna si riferisce agli atti numerati dell’edizione, quello della seconda ai duplicati o triplicati di cui alle note: 12 Cfr. nn. 160, 191, 209, 298, 360, tutti in favore di personaggi della curia romana o ad essa legati. In particolare si vedano i nn. 160, 191, la cui segnatura implica una richiesta da parte dell’interessato, mentre alla n. 298 l’originale Fiat ut petitur (che potrebbe anche essere un errore degli scrittori) è stato corretto con la fomula appropriata Fiat motu proprio. 13 Per quanto detto v. bibliografia alla nota 4 e B. Katterbach, Specimina supplicationum, Roma 1927. Le correzioni o la segnalazione degli errori venivano effettuate con un trattino di penna e un punto: ibidem, p. 15. 14 L’anno di pontificato di Martino V comincia il 21 novembre 1417. — 10 — I anno 35 5 II » 50 1 III » 41 3 IV » 8 _ V » 14 _ VI » 24 1 VII » 19 1 VIII » 25 3 IX » 17 2 X » 24 1 XI » 36 7 XII » 31 _ XIII » 45 _ XIV i5 » 4 --- Sarebbe certo azzardato trarre conclusioni affrettate dall’osservazione che un terzo delle suppliche è concentrato nel primo triennio del pontificato, al quale corrisponde anche un numero di registri (compresi quelli perduti) sensibilmente più alto della media. Eppure non possiamo sottrarci alla suggestione di mettere in rapporto questo fatto con la conclusione dello Scisma e con la conseguente corsa all’accaparramento di benefici ecclesiastici, che durante gli anni della divisione erano stati, sempre più spesso, riservati alla collazione papale. La progressiva diminuzione della media annuale del numero dei registri delle suppliche (dai 15-16 di Martino V, ai 12,5 di Eugenio IV, fino ai 10 di Nicolò V)16 non ci pare priva di significato per un giudizio sulla politica beneficiale di Martino V. Passiamo ora all’esame della natura delle suppliche contenute in questa edizione. Nella tabella che segue suddividiamo le suppliche secondo l’argomento: Questioni beneficiali: concessioni di benefici17 103 suppliche 15 Martino V muore il 20 febbraio 1431. 16 B. Katterbach, Inventario cit., pp. 11-33; nella media sono compresi anche i registri perduti. >7 Nn. 1, 5, 6, 20, 33-35, 40, 41, 44-48, 50, 60, 65, 74, 85, 86, 89, 101, 106-109, 115, 117, 119-121, 123, 134, 136, 142, 153, 155, 156, 159, 160, 170, 185, 187, 190, 191, 199-201, 209, 223, 236, 239, 240, 244, 249, 250, 252, 255, 260, 262-265, 269, 270, 272, 280, 283, 289, 291, 292, 296-299, 302-304, 315, 322, 325-330, 332, 333, 338-341, 343, 350, 351, 355, 356, 359-362, 364, 371. Benché i benefici maggiori venissero concessi direttamente dal papa, senza petizione dell’interessato, abbiamo un caso (n. 322) di richiesta di un’abbazia, sia pure in commenda. - 11 - conferme18 33 suppliche permute di benefici19 8 » varie beneficiali 20 22 » Dispense ed assoluzioni: 21 per difetto di natali22 9 » passaggio ad altro ordine i o monastero23 12 » da voti24 7 » matrimoniali 25 26 » dalla residenza26 5 » esenzione dalla giurisdizione deH’ordinario27 5 » assoluzione per commercio con gli infedeli o licenza28 10 » assoluzione da scomuniche o altre irregolarità 29 11 » altre licenze o dispense o indulgenze30 26 » Questioni testamentarie 31 13 » 18 Nn. 7-9, 36, 38, 42, 43, 51, 68, 73, 113, 122, 124, 141, 213, 224, 230, 234, 242, 245, 253, 268, 271, 273, 301, 305, 310, 311, 331, 336, 357, 363, 365. Si tratta di conferme di benefici ottenuti per autorità ordinaria che, formalmente, si risolvono in nuove provvisioni e come tali vengono spesso rubricate nei registri. 19 Nn. 18, 100, 309, 313, 314, 368-370. 20 Nn. 69, 81, 126, 164, 166, 175, 176, 188, 203, 220, 232, 235, 258, 281, 288, 344, oltre ad alcune che implicano anche problemi di patronato: nn. 26, 79, 80, 98, 104, 259. 21 Non elenchiamo qui le dispense per cumulo di benefici che rientrano nelle questioni beneficiali (con casi limite, come quello di Michelino Zafïeris che cumula 12 benefici: n. 122; di Melchion Fatinanti e di Luca de Oliva, uomo dell’arcivescovo, con 9 benefici: nn. 271, 283, 303; di Francesco Bianchi da Velate, Bartolomeo Zafïeris o Gerardo Fornari, tutti con 8 benefici: 236, 199, 270) o per difetto di età, parimenti presenti nelle questioni beneficiali. 22 Nn. 57, 77, 112, 146, 161, 205, 217, 274 cui va aggiunta una legittimazione: n. 94. Sono in genere casi di figli naturali, con un caso di figlio adulterino (n. 217) e del figlio di un prete: n. 161. 23 Nn. 10, 11, 56, 88, 99, 127, 197, 210, 225, 231, 233, 324. 24 Nn. 29, 31, 39, 72, 118, 150, 182. 25 Nn. 97, 116, 128, 129, 135, 138-140, 145, 147, 169, 171, 172, 189, 198, 207, 212, 219, 275, 278, 294, 312, 321, 352, 354, 373. 26 Nn. 54, 137, 143, 163, 174. 27 Nn. 55, 105, 214, 216, 254. 28 Nn. 21, 22, 75, 76, 87, 148, 149, 151, 168, 227. 29 Nn. 67, 71, 132, 162, 180, 228, 267, 285, 306, 323, 367. 30 Concessione di altare portatile, indulgenze, assoluzioni in articulo mortis, scelta del confessore, licenza di fare testamento, di visitare conventi, di frequentare chiese proprie: nn. 2-4, 12-17, 23, 37, 59, 111, 125, 157, 183, 192-196, 202, 317, 345, 346, 353. 31 Nn. 25, 27, 28, 66, 70, 82, 90, 110, 144, 211, 241, 248, 372. — 12 — Patrimonio ecclesiastico: conferme di locazioni 32 2 ^ conferme di alienazioni 33 ^ ^ conferme di permute M -j Correzioni di suppliche precedenti 35 29 Proroghe di termini36 o Varie 37 ' Tra le questioni beneficiali, che rappresentano la maggioranza, vediamo ora i casi di vacanza di un beneficio: per morte del titolare 38 72 Uche per rinuncia 39 25 per deposizione40 2.1 per trasferimento ad altro beneficio41 18 per altri motivi42 ^ Sulla vacanza per morte non dovrebbero sorgere dubbi di alcun genere se non trovassimo casi in cui una persona vivente viene data per morta43. Più giustificati appaiono i sospetti sulle rinunce, dietro le quali ci pare di intravvedere pressioni di ogni genere, non escluse quelle politiche, impegni finanziari al limite della simonia44, situazioni oscure; tanto più forti e le- 32 Nn. 290, 307. 33 Nn. 165, 316, 347. 34 Nn. 24, 30, 95, 177, 243, 251, 277. 35 Nn. 19, 49, 58, 63, 64, 91, 92, 102, 114, 152, 154, 158, 167, 173, 179 186, 204, 206, 215, 218, 222, 226, 229, 237, 246, 247, 279, 284, 286, 287, 293, 295 300, 308, 318, 319, 335, 348, 366. 36 Nn. 178, 181, 184, 221, 238, 256, 261, 266, 349. 37 Nn. 32, 52, 53 , 61, 62, 78, 83, 84, 93, 96, 103, 130, 131, 133, 208, 257, 276, 282, 320, 334, 337, 342, 358. 38 Nn. 20, 34, 36, 40, 41, 45-47, 85, 86, 106, 107, 109, 115, 117, 119, 121-124, 134, 136, 141, 153, 155, 156, 159, 160, 170, 187, 190, 200, 209, 213 224, 234, 236, 240, 245, 253, 255, 260, 268, 272, 273, 297, 298, 302, 322, 325-327 329-333, 336, 340, 341, 343, 350, 355-357, 359-365, 39 Nn. 1, 5, 7, 9, 35, 43, 50, 65, 109, 120, 142, 199, 223, 244, 262, 263, 269, 271, 280, 283, 296, 311, 338, 339, 371. 40 Nn. 38, 51, 68, 108, 242, 249, 299, 303, 304, 310, 315. « Nn. 8, 33, 42, 48, 60, 74, 113, 185, 191, 201, 230, 250, 252, 264, 270, 289, 291, 328. 42 Nn. 6, 44, 73, 89, 101, 292, 301, 305, 351, oltre ai nn. 239 e 265 che propriamente dovrebbero stare tra i casi di rinuncia 0 di deposizione per matrimonio del titolare. 43 Nn. 32, 123. Cfr. anche F. Baix cit., p. 59. 44 Talvolta questi impegni sono collegati a benefici concessi in commenda a cardinali: nn. 81, 164. - 13 - gittimi appaiono i dubbi quanto più tristemente noti ci sono i personaggi. Sulla doppia rinuncia di cui al n. 43, infatti, potremmo anche sorvolare se non apparisse il nome del prete Fernando Garcia di Burgos, del quale già abbiamo avuto occasione di parlare in termini non lusinghieri45 ; la presenza dello stesso Garcia quale aspirante alla successione del beneficio di Pietro da Napoli rende molto sospetta l’intera vicenda 46. Ma si tratta pur sempre di piccole questioni locali, non suscettibili di generalizzazioni, come, altrettanto, non possono essere caratterizzanti quelle che interessano un canonicato nella chiesa delle Vigne, ottenuto, dietro raccomandazione del card. Ludovico Fieschi, da Giovanni Fieschi e deposto due giorni dopo 47. Abile manovra per favorire un altro protetto del cardinale o, piuttosto, desiderio di non urtare la suscettibilità di Michelino Zafferis da Novara, uomo di curia, che vantava diritti sullo stesso canonicato 48 ? Il problema invece si allarga quando nelle questioni beneficiali vengono coinvolti, troppo spesso, personaggi della curia romana, scrittori e abbreviatori, segretari papali, chierici della camera apostolica, sempre attenti a procurarsi laute prebende. Genova non era certo una città favorevole a tali disegni: già in passato Branda Castiglioni e Arpino de Colli avevano incontrato difficoltà per la riscossione dei frutti dei loro canonicati in San Lorenzo49. In epoca più recente, lo stesso Arpino, Michelino Zafferis, Ambrogio de Fidelibus e Giacomo de Canibus da Pavia, tutti canonici di S. Lorenzo, avevano dovuto sollecitare l’intervento del papa per sventare un tentativo dei loro colleghi residenti di mutare a loro sfavore la divisione dei redditi capitolari50. Esemplare, a tale proposito, è la vicenda dell’ultimo dei quattro, canonico di S. Lorenzo, delle Vigne e di Castello (sul cui beneficio già in passato aveva avuto una questione51). Giacomo era, inoltre, 45 Carteggio di Pileo de Marini, arcivescovo di Genova (1400-1429), a cura di D. Puncuh, in «Atti della Società Ligure di Storia Patria», n.s., XI, 1971, pp. 63, 67, 69, 70. 46 N. 42: tanto più che tre giorni dopo (n. 42’) si parla di vacanza per decesso del prete Pietro de Salutis, non di Napoli. 47 Nn. 119-120. 48 N. 122. I casi di doppia nomina non sono infrequenti; cfr. nn. 1, 7; 40, 41, 45, 47; 120, 122; 136, 141; 190, 200; 236, 237; 330, 331; 343, 350, 351. 49 Arch. Capit. di S. Lorenzo, cartella 423, pergamene nn. 216, 228-234, 236. 50 N. 175 e Carteggio cit., pp. 145-146. 51 Carteggio cit., p. 126, nota 2. , — 14 — oggetto dell ostilità aperta dell’arcivescovo Pileo de Marini52, tanto da indursi, nel 1425, a sollecitare dal papa la facoltà a rinunciare o a permutare due canonicati: quello della Cattedrale e quello delle Vigne53. Per il momento la cosa non ebbe seguito, ma tre anni dopo il canonicato delle Vigne, per rinuncia di Giacomo, giungeve nelle mani di Melchion Fatinanti, un personaggio, come vedremo, dalla vita torbida poco dopo, sempre per rinuncia, era la volta del canonicato di Castello che passava a Franceschino della Torre55. Al canonico pavese restava solo il beneficio in S. Lorenzo, dove risulta residente nell’ultimo anno della sua vita56. Ostilità campanilistica genovese nei confronti dei prelati forestieri, come insegnerebbe anche la vicenda di Racello dell’Oro5?, o avversione del clero locale all eccessivo ampliamento delle riserve papali che favorivano, in genere, il personale della curia? E’ probabile che entrambi i motivi siano stati presenti, alimentati anche dall’atteggiamento critico dell’arcivescovo nei confronti di Roma e forse anche dai sospetti che la disinvoltura di certe operazioni doveva suscitare nelle anime più semplici. Che dire infatti dei successivi passaggi per rinuncia di un canonicato genovese nelle mani di Michelino, Antonio e Bartolomeo Zafferis da Novara (al quale tenterà invano di opporsi un protetto dell’arcivescovo, Gaspare Cazolino 58), tutti uomini della curia59? E della pensione annua che Giacomo Serafini da Varese s’impegna a pagare a Battistino da Rapallo, collettore apostolico per la Liguria e acceso avversario dell’arcivescovo60, in cambio del canonicato nella chiesa delle Vigne61? Potremmo anche considerare tutto regolare se non fossimo turbati da casi analoghi che si risolvono ben diversamente. Esemplare tra questi è la vicenda di Bartolomeo Corvo, già scrittore di lettere apostoliche al tempo di Urbano VI, accusato da Melchion Fatinanti, la cui presenza basta da sola a renderci guardinghi, di invalida per- 52 Carteggio cit., pp. 126, 130, 134, 137, 143-145, 148-150. H N. 203. 54 N. 283. 55 N. 296. 56 Arch. Capit. di S. Lorenzo, Libro del massaro, n. 73, c. 1 r.\ Carteggio cit., p. 126, nota 2. 57 Carteggio cit., pp. 201-203. 5« N. 222. 59 Carteggio cit., pp. 145-146 e suppliche nn. 142, 199. 60 Carteggio cit., passim. « Nn. 280-281. - 15 - muta con Stefano Durazzo della prepositura dei SS. Nazzaro e Celso 62. II Durazzo, d’altra parte, sicuramente informato dei passi del concorrente, in due successive suppliche si preoccupava di farsi confermare il beneficio in questione, affermando di averlo conseguito per rinuncia del Corvo, seguita da elezione canonica e conferma dell’arcivescovo63, La questione non dovette aver seguitoM, ma rimane ugualmente in noi qualche dubbio sulla vicenda, tanto più che il Corvo, dieci anni dopo, rinuncia anche al canonicato delle Vigne e gli sottentra Giacomo Isola 65. Ma questa volta 1 operazione non doveva scorrere pulitamente, perchè l’isola nascondeva nella supplica l’impegno a pagare una pensione annua al suo predecessore, alterando, per di più, il valore dei frutti dello stesso canonicato. Ne venne fuori una causa, promossa da un nuovo concorrente, Benedetto de More da Sestri Levante 66, sul cui esito non siamo informati, ma che è istruttiva per indurci a valutare con estrema cautela la portata di queste operazioni. Ormai il Corvo, già anziano e prossimo alla morte, veniva smantellando il vasto cumulo di benefici ecclesiastici di cui aveva goduto: il 13 giugno 1428 rinunciava alla chiesa di S. Margherita di Morigallo che passava a Luca de Oliva 67; due giorni dopo il canonicato di S. Donato, che già gli era stato insidiato, sotto l’accusa di spergiuro e di altre infamie, da Domenico di Montenero6&, veniva richiesto e ottenuto da Melchion Fatinanti (sempre tempestivo) per morte dello stesso Bartolomeo 69 ; e sullo stesso beneficio rivendicava diritti anche il prete Giorgio Calvo di Cervo70. Proprio quest’ultimo beneficio doveva segnare una brusca pausa nella carriera ecclesiastica del Fatinanti, di cui gioverà ora parlare più diffusamente. Personaggio veramente emblematico del suo tempo, appoggiato agli 62 N. 1. « Nn. 7, 9. 64 II Fatinanti si attribuisce la prepositura in oggetto solo in una supplica: n. 6. Il papa, tuttavia, dovette ripensarci sopra, tanto da indursi, su consiglio del vicecancelliere, ad annullare la supplica n. 1. « N. 244. 66 N. 263. 67 N. 271. 68 N. 249. 69 N. 272. 70 N. 273. — 16 — ambienti fieschini71, perennemente alla ricerca di nuovi benefici, Melchion Fatinanti, che già in passato aveva avuto a che fare con la giustizia per l’uccisione di un prete72, appare fin dai primi documenti in una luce ambigua, in un intrico di questioni testamentarie relative alla cappella di S. Maria della Costa (o del Gazzo) di Sestri Ponente e ad una cappellania in onore di S. Giovanni Battista73. Già provvisto di una solida base finanziaria 74, nel 1419 egli approfitta della rinuncia di Bartolomeo del Monte per insediarsi nel canonicato di S. Maria di Castello 7\ Per circa un decennio scompare dalla nostra documentazione, fino al 1427 quando, di ritorno da una missione a Roma, accusato dall’arcivescovo di segrete intese con i suoi nemici, viene incarcerato e liberato solo per l’intervento di Opizzino d’Al-zate, commissario ducale a Genova76. La violenza dell’urto con l’arcivescovo è forse da mettersi in relazione con le distanze che il de Marini stava prendendo dalla politica viscontea; l’intervento dell’Alzate basterebbe da solo a gettare una triste ombra sulla figura del Fatinanti. Certo è che l’esilio del de Marini77 e, forse, l’appoggio degli ambienti viscontei, segnano il momento di ascesa di Melchion, che in pochi mesi si assicura due buoni canonicati: nella chiesa delle Vigne e in San Donato. Mal gliene incolse, perchè questa volta il passo fu troppo lungo. Nonostante che Melchion, fiutato, forse, il pericolo, si fosse premurato di fare correggere la lettera di provvisione di San Donato 78, nella vicenda doveva esserci qualcosa di più losco se egli, alla fine del 1428, veniva incarcerato a Roma sotto l’accusa di falsificazione di lettere apostoliche (dalla quale egli si giustificherà più tardi affermando di aver solo corretto, ignaro della procedura, l’errore di un nome79 e per altri motivi non specificati. Si scatenava allora la concorrenza, con pesanti accuse di simonia, falso, presbi-tericidio (quello vecchio o un caso nuovo?)80. Melchion passò in carcere 71 Era familiare del card. Fieschi: cfr. n. 366. 72 A. Ferretto, Annali storici di Sestri Ponente, in « Atti della Società Ligure di Storia Patria », XXXIV, 1904, p. 286. 73 Nn. 6, 19, 26, 64. 74 Deteneva già cinque benefìci: cfr. n. 65. 75 N. 65. 76 N. 254. 77 Carteggio cit., pp. 21-23. 78 N. 293. 79 N. 323. so Nn. 299, 303, 304, 315. - 17 - 2 circa sei mesi; torturato, scomunicato e bandito da Roma per 10 mesi, da Genova per un anno, già il 6 agosto 1429, egli veniva assolto dal papa, ma, probabilmente, nonostante la sua richiesta, non reintegrato nel possesso di tutti i suoi benefici81. Ciononostante egli dovette conservare il canonicato di Castello, se nel 1439 lo troviamo preposito di quella collegiata, che egli contribuì, nel triennio in cui ne fu a capo, a svilire fino al punto che i parrocchiani si videro privati dell’ufficiatura divina, molto spesso anche nei giorni festivi, e delPamministrazione dei sacramenti. La sua condotta scandalosa costringeva il Doge e l’intera cittadinanza a chiedere a Eugenio IV la soppressione del Capitolo e l’introduzione nella chiesa di Castello dei Domenicani82. Ma il preposito, con i suoi degni colleghi, continuò fino alla morte (1463) a percepire i frutti di quel beneficio. Non meno significative appaiono le deposizioni o le revoche dai benefici: già il Fatinanti si era mosso tra rinunce e deposizioni83, mentre sul Corvo getta un’ombra l’accusa di spergiuro e di infamieM. Esclusi pochi casi, in cui non sono illustrati i motivi della deposizione85, riappaiono sempre i soliti personaggi a noi ben noti. Ma se nelle rinunce si intrawedono a mala pena presenze estranee al mondo ecclesiastico, in altre vicende, nelle quali deposizioni e rinunce si intrecciano scambievolmente, le figure di Filippo Maria Visconti e di Tommaso di Campo-fregoso86 appaiono in piena luce. Pochi sono i fatti noti, ma istruttiva la vicenda e di lunga durata. I personaggi sono il tortonese Antonio de Grassi, abate di Sant’Andrea di Sestri, ed il genovese Gregorio da Camogli, abate di S. Maria di Rivalta. Già Pietro de Grassi, vescovo di Pavia, aveva subito in passato l’ostilità dei Campofregoso quando era preposito di S. Marta di Genova 87. Nella 81 N. 323. 82 A. Vigna, L’antica collegiata di S. Maria di Castello in Genova, Genova 1859, pp. 118-120; V. Polonio, Crisi e riforma nella Chiesa genovese ai tempi dell’arcivescovo Giacomo Imperiale (1439-1452), in Miscellanea di Studi Storici, I, Genova 1969, p. 279 e sgg. 83 Nn. 303, 304, 315. 84 N. 249. 85 Nn. 51, 242, 310. 86 Sugli interventi dei Campofregoso in questioni di natura ecclesiastica, oltre ai nn. 24, 36, 52, 56, 63, 78, 127, nei quali essi sembrano mossi da interessi familiari e religiosi, v. V. Polonio cit., passim e Carteggio cit., p. 16. 87 N. 39. — 18 — vicenda che vede opposti i due abati potremo agevolmente riconoscere alcuni sintomi del duello tra il doge di Genova e il duca di Milano. Il 23 gennaio 1419 Filippo Maria Visconti chiedeva al papa di rimuovere dal governo dell’abbazia di Rivalta l’abate Gregorio da Camogli, nominato cinque anni prima da Giovanni XXIII, perchè, data la sua giovane età (avrebbe avuto 15 anni), non era in grado di assicurare l’amministrazione del monastero, abbandonato, reso incolto e ridotto a spelonca di ladroni. Chiedeva che l’amministrazione dello stesso venisse conferita a Marziano di S. Alosio, chierico della camera apostolica e preposito di Tortona88. Le argomentazioni del Visconti potrebbero anche apparirci fondate, se un rapido accenno alla sicurezza delle strade non spostasse la nostra attenzione dal piano religioso a quello politico-militare, reso più evidente dal successivo intervento visconteo nell’arcipretura di Gavi89. A queste considerazioni si aggiungeva la volontà di ritorsione contro il Campofregoso che già da qualche anno aveva espulso Antonio de Grassi, affidando la gestione del monastero di Sestri, confermata ora dal papa, allo stesso Gregorio90. Il de Grassi, ottenuta la rimozione di Marziano di S. Alosio, andava ad amministrare il monastero di Rivalta, facendosi attribuire anche alcune rendite che la prepositura genovese di S. Marta deteneva nel Tortonese91. La vicenda non era affatto conclusa, essendo connessa alle vicende politiche di Genova. Antonio de Grassi, infatti, sulle orme dei successi viscontei, riprendeva possesso del monastero di Sestri, mentre il Camogli era costretto a vivere di espedienti: una commenda, durata poco; impegni di visitatore in un convento femminile; ospitalità nel monastero genovese di S. Maria dello Zerbino92. Finché la deposizione del suo concorrente93 e la definitiva cacciata dei Visconti, lo riportavano trionfante a S. Andrea, dove, nonostante il tentativo armato del rivale per rien- 88 A.S.V., Reg. Suppliche, n. 120, c. 205 r. 89 N. 47. Non diverso doveva essere l’interesse che Tommaso di Campofregoso manifestava per il priorato di S. Maria di Taro: n. 98. 90 N. 89. Nè vale ad attenuare la portata dell’espulsione l’affermazione del Campofregoso che il de Grassi, « impossibilitato a restare a Genova » acconsentiva alla concessione a Gregorio. 9> Nn. 108, 126. « Nn. 159, 242, 358. 93 G. Salvi, La badia di S. Andrea di Sestri, Subiaco s.d., pp. 32-34, che però ignora tutti i precedenti. - 19 - trare94 e la gravissima accusa di eresia in cui fu coinvolto negli ultimi anni della sua esistenza, probabile conseguenza dei contrasti tra Adorno e Campofregoso, rimase fino alla morte, avvenuta nel 1451 9S. Altrettanto esemplare è la vicenda di Gerardo Fornari da Parma96. Verso il 1413 Gerardo era stato eletto precettore dell’ospedale di San Lazzaro dai suoi ricoverati e confermato dall’arcivescovo che ne aveva rimosso il frate Antonino da Promontorio 97. La nuova gestione non dovette essere molto corretta se, sospetto al Doge, accusato dagli ufficiali della Misericordia di cattiva amministrazione e di dilapidazione dei beni dell’ospedale, condannato a pagare una forte multa, era stato deposto verso il 1417. L’arcivescovo, ratificata la deposizione, aveva confermato il nuovo eletto, frate Bartolomeo da Udine, dell’ordine dei Predicatori. Ebbe origine allora una lunghissima vertenza: da una parte scendeva in campo, col peso della sua autorità, lo stesso Tommaso di Campofregoso che dichiarava spergiuro il Fornari, dall’altra Gerardo, tacendo significativamente l’intervento dell’ordinario diocesano e accusando il potere temporale della sua deposizione, si appellava al papa, impetrandone la conferma 98. Per il momento il Doge dovette ottenere soddisfazione per il suo protetto. Ma pochi anni dopo, caduto il governo del Campofregoso, il Fornari riapparve sulla scena pubblica, nel favore dello stesso arcivescovo che se ne serviva per i propri affari romani Durante il soggiorno romano Gerardo otteneva una dilazione per il pagamento dell’annata di San Lazzaro 10°, dimostrandoci con ciò che la causa era ormai risolta in suo favore; poteva conservare i frutti dei suoi numerosi benefici per almeno sette anni, pur risiedendo altrove per motivi di studio 101 e, infine, prima di lasciare la curia, conseguiva la prepositura della chiesa dei SS. Cosma e 94 A. Ferretto cit., pp. 296, 301; V. Polonio cit., p. 292. 95 A. Ferretto cit., pp. 301, 302, 310; G. Salvi cit., p. 35. 96 Quello che diremo a suo proposito riprende e sviluppa quanto già detto da noi altrove: Carteggio cit., p. 37, nota 88. 97 N. 38, e Carteggio cit., p. 37, nota 88. 98 Nn. 38 e 68. 99 Carteggio cit., lettere nn. 84, 85, 88, 94. 100 Carteggio cit., p. 146; ottenuta la proroga fino al 15 agosto 1424, Gerardo assolve al suo debito solo il 14 ottobre: A.S.V., Intr. et ex., n. 382, c. 63 r. 101 N. 174. E’ da ricordare che già nel 1413 egli si era allontanato da Genova per andare a Parma a studiare: Carteggio cit., p. 37, nota 88. Damiano 102, sulla quale il de Marini aveva altri disegni103. E già intuendo la bufera che si sarebbe addensata sul suo capo, si cautelava dall’arcivescovo, con parole durissime e pesanti accuse, attraverso l’esenzione, sia pure temporanea, dalla sua giurisdizioneI04. Accostatosi nel frattempo a Battistino da Rapallo e, quindi, agli ambienti curiali ostili all’arcivescovo di Genova, provocava un duro intervento papale (nel quale riecheggia quasi lo stesso linguaggio delle lettere di esenzione) presso il card. Giacomo Isolani, governatore ducale di Genova, in favore dei due ecclesiastici10S. Nel frattempo le ostilità si erano riaperte anche su un altro piano, perchè già dalla fine del ’24 i Genovesi avevano interessato il papa alla questione di San Lazzaro, chiedendo un’inchiesta amministrativa e la deposizione di Gerardo 106. Sollecitato dai cittadini e dai ricoverati dell’ospedale, lo stesso Governo genovese prendeva le sue misure, nominando una commissione, composta da Goffredo Lomellini e da Giovanni Grillo, con il compito di condurre l’inchiesta e di riformare gli statuti dell’ospedale. Approvati dal Governo i nuovi statuti, se ne chiedeva conferma al papa, che ne rimetteva l’esame all’arcivescovoI07. Contemporaneamente alla richiesta, i ricoverati, dichiarato vacante l’ospedale per il passaggio di Gerardo alla prepositura dei SS. Cosma e Damiano, eleggevano precettore Avenanzio, rettore di San Marcellino, ottenendone conferma dal papa 108. Ma già un mese dopo, il 22 novembre 1426, gli stessi si trovavano davanti un altro ostacolo: Gerardo, forte della provvisione papale, estorta - a giudizio dei ricoverati - con false informazioni, continuava a reggere l’ospedale, frodando i suoi amministrati e rifiutandosi di dare ragioni della sua cattiva amministrazione anche in forza dell’esenzione 102 Conseguita sulla base di un’aspettativa e confermata come nuova provvisione il 3 settembre 1425: n. 213 e Carteggio cit., p. 197. Paga l’annata per la prepositura in questione il 10 ottobre 1425: A.S.V., Intr. et ex., n. 383, c. 24 r. 103 Gerardo l’aveva ottenuta per morte di Michele da Bargagli che, tuttavia, potrebbe essere stato ancora vivo se in lui è identificabile quel prete Michele al quale il de Marini voleva attribuire la prepositura: Carteggio cit. pp., 220, 254, 261. E’ da notare, inoltre, che il 4 gennaio 1427 la stessa prepositura viene chiesta, « per morte di Michele da Bargagli » da Riccobono da Monterosso: n. 240. 104 Nn. 214, 216. 105 A.S.V., Reg. Val. 350, c. 147 r. i»6 N. 188. 107 N. 232. 108 N. 230. — 21 — > dalla giurisdizione arcivescovile. E questa volta, di fronte alle proteste degli interessati, Martino V rovesciò la sua precedente decisione, affidando la causa proprio allo stesso arcivescovo109. Come sia finita la vicenda non sappiamo; certo è che il fuoco, posto che sia stato spento, dovette continuare a covare. Troppi dovevano essere i legami che Gerardo, durante il suo soggiorno romano, aveva contratto. Ed ecco che, sparito in esilio l’arcivescovo, egli riprese l’ascesa, chiedendo, nel 1428, un canonicato in San Lorenzo no, mentre a Roma, giocando sulle protezioni che aveva, era riuscito a bloccare la spedizione delle lettere di provvisione al rettore di San Marcellino, fino a far scadere i termini per la loro presentazione agli esecutori. Solo un intervento personale del papa, in seguito ad una nuova protesta degli Anziani, sbloccava la questione m, sulla quale avremmo avuto ancora altre sorprese, se il Fornari non fosse morto circa un anno dopo, nel 1429, a Roma, dove probabilmente stava ancora adoperandosi per conservare l’ambito ospedale genovese m. Quanto abbiamo visto finora va però ben oltre la semplice esemplificazione se connesso alla crisi profonda che investe gli ordini religiosi e gli stessi enti ecclesiastici secolari. Non è una novità constatare il processo di sfaldamento cui è sottoposto il tradizionale tessuto religioso o il profondo disagio di organismi un tempo fiorenti come S. Andrea di Sestri, S. Maria di Rivalta, già ricordati, o come S. Venerio del Tino 1I3, ridotti ad ombre, lontani ormai dai loro compiti istituzionali. Nè si potranno imputare sempre i motivi di questa crisi ad interventi esterni o a pressioni di natura politica. Il male è all’interno di essi; è un tarlo roditore che ne ha consumato, e ne consuma, le rendite, che ne impoverisce il patrimonio, che ne svilisce la funzione alla semplice prebenda o beneficio. E’ soprattutto un problema di uomini come Gerardo de Fornari, che dilapida il patrimonio di S. Lazzaro per fini personali, o come i monaci di S. Andrea che tentano in tutti i modi di sottrarre le rendite ai loro scopi per trasformarle a loro vantaggio114. 109 N. 235. 110 N. 270. 111 N. 288. 112 N. 349. La prepositura viene richiesta da Bartolomeo di Iacopo, forse nipote dell’umanista omonimo. 113 Carteggio cit., pp. 76-79, 81-83; v. anche n. 322. 114 Carteggio cit., p. 196, nota 10. — 22 — Deludenti, sia pure con riserva, appaiono anche esperienze recenti, che avevano suscitato, al loro apparire, consensi e speranze, come i due monasteri di S. Gerolamo di Quarto e della Cervara, nei quali il desiderio di appoggi potenti fa compiere veri e propri soprusiII5. E si tratta di organismi ancora sani, a differenza di altri, come il priorato mortariense di Pavarano o quello di S. Nicolò di Capodimonte, dei Canonici Regolari di S. Rufo, entrambi privi di religiosi, ormai ridotti al ricordo di un nome, e, naturalmente, di un beneficio n6. Non meno gravi sono le condizioni degli organismi secolari, viziati alla radice dalla piaga dell’assenteismo, dal cumulo dei benefici, dalla larghezza delle dispense pontificie in materia di età e dalla poca sollecitudine dimostrata dagli interessati per la loro consacrazione 1I7. Già gli esempi di un Fatinanti, di un Fornari e di un Garcia ci hanno illuminato sulla situazione e sulle complicità dei pubblici poteri. Ma la Chiesa del tempo vede nel suo seno anche religiosi omicidi118, talvolta per motivi abietti119, che hanno partecipato, prima o dopo l’immissione nell’ordine sacro, a guerre, risse, torture, esecuzioni, lotte paesane120; nè manca il frate che vi ha aggiunto anche l’esercizio della medicina, pur senza averne il titolo 121 o chi, approfittando del suo stato, si è introdotto in ambienti ribelli ai Visconti, diventando, con la sua delazione, corresponsabile delle impiccagioni seguite alla congiura 122. In tali condizioni il prestigio del clero va scemando sempre più; se il caso del card. Fieschi, depredato dei suoi tesori123, non fa testo perchè riflette le conseguenze dello Scisma, quello di un giovinetto arrogante dei 115 Nn. 10, 11, 225; su quest’ultimo caso v. anche Carteggio cit., pp. 227, 228, 265. 116 Nn. 83, 342. 117 V. nota 21 e supplica n. 178. Esemplare, a tale proposito, è il caso di Giovanni de Serra che aveva ottenuto nel 1418 due canonicati all’età di due anni, denunciandone sette. Solo nel 1423 chiedeva la correzione dell’errore, ma comunque con retrodatazione alla data precedente: n. 152. 118 N. 132, a tacere del Fatinanti. n» N. 285. i20 Nn. 67, 71, 162, 228, 267, 306. >2’ N. 267. 122 N. 367. ia N. 84. - 23 - Vivaldi che si permette di prendere in giro un vescovo, fino al punto di gettarlo in uno stagno 124, ci pare significativo. Non meno gravi, se non addirittura disperate, sembrano le condizioni dei monasteri femminili. Eventi bellici e disordini, abbandono e cattiva amministrazione hanno operato guasti profondi, provocando l’impoverimento spirituale e la fuga dal chiostro: monache di clausura, come le Clarisse di S. Caterina, costrette a mendicare per la città 125; le Cistercensi che abbandonano i chiostri, ammettono estranei nei loro conventi, rifiutano l’opera dei visitatori, col favore e l’appoggio di parenti o di elementi estranei alla vita religiosa 126. Analogo è il quadro che presenta il convento di S. Nicola, di patronato dei Camilla, dove l’elezione contrastata di una badessa sgradita ai patroni nasconde il contrasto di fondo tra l’osservanza stretta della regola, sostenuta dai Camilla, ed un profondo mutamento che investe l’intera disciplina monastica127'. Ugual sorte tocca al monastero dei SS. Giacomo e Filippo, le cui monache sono costrette a cercare rifugio ed ospitalità nelle case paterne o in altri conventi, alla ricerca di un po’ di quiete e di sicurezza 128. Nè vale a rassicurarci l’isolato esempio di quel piccolo drappello di donne genovesi che, ispirate da Gregorio da Camogli, lo sfortunato abate di Rivalta, intendono fondare un nuovo convento cistercense nella contrada dei Carmelitani, col nome di S. Bernardo del Paradiso I29. Il quadro resta sempre desolante; l’eccezione conferma una situazione che si prolungherà nel tempo 130. Maggiori spunti di rinnovamento e di fiducia offrono invece gli organismi maschili: semplici indizi, voci isolate, prive di coordinamento, al di fuori di un indirizzo organico di riforma, ma pur sempre preziose testimonianze di qualcosa che si muove nella Genova del primo Quattro-cento, sorgente sotterranea che, tuttavia, scorre per tutto il secolo e di cui occorrerà prima o poi comporre in un quadro organico tutta la sua 124 N. 180. 125 Nn. 345, 346. 126 N. 93. 127 Nn. 302, 320, 365. 128 Nn. 59, 99. 129 N. 358. 130 M. Rosi, Le monache nella vita genovese, in « Atti della Società Ligure di Storia Patria », XXVII, 1895, pp. 8, 9, 18, 19; V. Polonio cit., p. 274. — 24 — portata ed il suo significato. Nella città operano figure degne di rispetto, come Bartolomeo Bosco, fondatore dell’ospedale di Pammatone131 ; Pileo de Marini, arcivescovo, di cui veniamo intuendo gradualmente le pur disordinate aspirazioni innovatriciI32. Ora egli offre il suo appoggio ai Carmelitani nella chiesa di S. Eusebio di GaviI33; ora ai Predicatori per la trasformazione in convento della chiesa di S. VincenzoI34; ora è accanto a Giovanni Ser Mini nella riforma del monastero genovese di Scala Coeli, dell ordine di S. Brigida135. Accanto a lui è una grande figura di laico, un politico, questa volta, Tommaso di Campofregoso, di cui non si può negare un genuino sentimento religioso che ne informa l’attività riformatrice: suoi sono gli interventi in S. Lazzaro già ricordati; suoi ancora l’appoggio alla riforma di Scala Coeli135 e l’intervento in favore dei Serviti 136. Nè mancano spinte dal basso: accanto alle proteste dei ricoverati di S. Lazzaro che, in fondo, lottano per i loro interessi materiali, sta l’esempio dei parrocchiani del borgo di Gatega di Voltri, i quali, preoccupati per le ricorrenti crisi della parrocchia di S. Ambrogio, ne chiedono l’affidamento ai Carmelitani137. E nuove speranze offrono gli spunti che provengono dall’interno del clero: a S. Nicolò di Capodimonte, dove frate Gerolamo da Genova 138, priore di S. Cecilia in Trastevere, tenta un’impossibile ripresa attraverso l’ordine di S. Salvatore e S. Brigida139; a S. Giuliano d’Albaro per opera di Giacomo de Ballardis, appoggiato dall arcivescovo 14°; a S. Maria di Belvedere, dove Paolo Vivaldi, degli eremitani di S. Agostino, introduce l’osservanza regolare del convento romano di S. Maria del Popolo, suscitando le invidie dei confratelli e le 131 Nn. 192-196. 132 Carteggio cit., p. 26 e sgg. 133 N. 131. 134 N. 208. 135 Carteggio cit., pp. 16, 74-76. 136 N. 78. Sull’atteggiamento del Campofregoso nei riguardi della riforma v. anche V. Polonio cit., p. 279 e sgg. 137 N. 96. 138 Identificabile, forse, con Gerolamo Cattaneo o Mallone, ultimo priore nel 1440; A. e M. Remondini, Parrocchie dell'archidiocesi di Genova, III, Genova 1887, p. 85. 139 N. 342. 140 N. 334. - 25 - gelosie locali141, alle quali non sono certo estranee le preoccupazioni del clero secolare, geloso delle sue prerogative e dei suoi diritti142. Abbiamo toccato qua e là il tema della cattiva amministrazione dei beni della Chiesa. Le poche suppliche relative non ci illuminano molto, ma guidano la nostra attenzione in una direzione ben precisa, su un tema, crediamo, suscettibile di sviluppi. Senza risalire agli anni dello Scisma e alle non certo disinteressate conferme di locazioni e di permute effettuate dai pontefici delle diverse obbedienze 143, ci colpiscono ora le permute di beni immobili della Chiesa contro titoli del debito pubblico che assicuravano una rendita fissa e liberavano il clero dall’amministrazione e dalla gestione diretta dei beni144. Senonchè, come denunciava esplicitamente l’arcivescovo de Marini, tali operazioni si risolvevano in grave pregiudizio per gli interessi ecclesiastici a causa della progressiva svalutazione delle rendite fisse e del conseguente aumento di valore degli immobili. E poiché almeno una di queste permute 145, sia pure risalente ai primi anni dello Scisma, era stata imposta alla mensa arcivescovile, contro la volontà dello stesso ordinario diocesano, ci chiediamo, per il momento, quante di queste operazioni fossero libere e spontanee, quanto giocasse a loro favore un certo tipo di persuasione e, soprattutto, il desiderio di molti ecclesiastici non residenti di essere esonerati da problemi di natura amministrativa. Parlare di progressiva smobilitazione del patrimonio fondiario e immobiliare della Chiesa sulla base di queste poche indicazioni è certo esagerato. Pensiamo, tuttavia, che un’accurata indagine nei cartulari del debito pubblico genovese potrebbe illustrarci la fine di molti organismi tradizionali, travolti da speculazioni errate, non ultima conseguenza dell’abbandono del tradizionale investimento terriero. Non è questo il solo tema finanziario che vede impegnato in prima persona l’arcivescovo de Marini. Nel caso specifico si trattava di una questione pertinente la sua mensa. In altre occasioni egli si muoveva con grande severità, quando si trattava di agire come rappresentante del Magistrato della Misericordia - procuratore Christi pauperum - e quindi di far 141 Nn. 61, 62. 142 Per la difesa delle prerogative e dei diritti del clero secolare v. nn. 103, 130, 337. 143 Nn. 251, 277, 307. 144 Nn. 24, 30, 251, 316, 347. 145 N. 251; Carteggio cit., p. 196. — 26 — rispettare le clausole testamentarie in favore dei poveri; clausole che troppo spesso gli esecutori testamentari tentavano di eludere in loro favore o, comunque, di loro figli e parenti146. La denunciata povertà di un Giacomo da Camogli, appartenente ad illustre famiglia genovese, che vediamo impegnato in operazioni fondiarie 147 lo stesso giorno in cui richiede in favore delle figlie l’erogazione di somme destinate a costituire la dote per fanciulle povere148, ci sembra ben poco credibile. Altrettanto sospetta appare la diffidenza di altri esecutori o eredi149 nei confronti dell’arcivescovo; in una luce ben diversa vanno allora valutate le pesanti accuse, mosse in questi anni al de Marini, di illecita ingerenza in questioni testamentarie IS0. Un altro tema di rilievo per gli interessi commerciali genovesi è quello dei rapporti col mondo musulmano, vietati ai Cristiani, salva una speciale dispensa papale. Già a Costanza l’arcivescovo di Genova aveva proposto che i processi in corso contro i contravventori venissero sospesi o, per 10 meno, deferiti agli ordinari diocesani151. Nulla venne innovato in proposito e numerose sono infatti le suppliche che i Genovesi rivolgono al papa, sia per ottenerne l’assoluzione dalle censure, sia per impetrarne la licenza152. Il malumore, tuttavia, contro norme che dovevano apparire vessatorie e ispirate dalla politica fiscale della curia romana, doveva essere esteso se il 27 maggio 1423 Martino V affidava a Battistino da Rapallo, collettore apostolico in Liguria, il potere di assolvere coloro che avevano contravvenuto alle norme canoniche in materia 153. Non bastando neppure questa facilitazione, per altro duramente contestata in città come vedremo, 11 papa si decideva, il 9 ottobre dello stesso anno, a concedere ai Genovesi e agli abitanti delle Riviere una licenza quarantennale, escludendone ovviamente le merci cosiddette proibite, come armi, ferro e legname per costruzioni, e con l’obbligo per gli interessati di prestare uno speciale 146 Nn. 25, 27, 28, 66, 82, 110, 211, 241. 147 N. 24. 148 N. 27. 149 N. 145. 150 Carteggio cit., p. 94. 151 J. Dòllinger, Beitrage zur politischen, Kirchliken und Kultur-Gescbicte der sechs letzten Jahrhunderte, Regensburg - Vienna 1863-82, II, pp. 310-311. >52 Nn. 21, 22, 75, 76, 87, 148, 149, 151, 168, 227. 153 A.S.V., Reg. Val. 355, c. 32 v. - 27 - giuramento di osservanza delle limitazioni nelle mani dell’abate di S. Andrea di Sestri o del collettore apostolico 154. La decisione papale traeva forse origine anche dall’opposizione che l’arcivescovo, appoggiato da numerosi teologi, aveva manifestato contro la facoltà di assoluzione concessa a Battistino che non era nemmeno sacerdote. Ne derivò una durissima replica del pontefice, che accusava 1 arcivescovo di Genova di obiezioni frivole e vane, motivate dal rancore e dal malanimo contro il collettore piuttosto che da ragioni valide, ed esprimeva la meraviglia che il de Marini avesse osato contrastare e impugnare lettere apostoliche perfettamente legittimeI55. La polemica non dovette placarsi, trattandosi di un episodio del contrasto di fondo che opponeva Pileo de Marini al collettore papale anche sui problemi delle decime arretrate e sulla prepositura delle Vigne 15é. Tanto è vero che, poco più di un anno dopo, Lorenzo de Marini, fratello deH’arcivescovo, ricorreva, unico caso riscontrato nella nostra documentazione dopo la licenza concessa a Battistino, direttamente al pontefice per impetrarne l’assoluzione 15?. Nel quadro dei rapporti col mondo islamico va collocato un episodio svelato da una supplica, del 18 marzo 1423, di Giovanni di Campofregoso, nella quale si tocca l’annosa questione dei prigionieri genovesi a Tunisi ’58. Stando alle dichiarazioni di Giovanni, egli, al tempo dell assedio visconteo-aragonese di Genova, avrebbe ottenuto dal re di Tunisi, anche mediante consegna di merci proibite, oltre alle vettovaglie che andava cercando per la città assediata, la pace con Genova e la liberazione di 300 prigionieri genovesi. La mancanza di altra documentazione al riguardo non ci consente di pronunciarci sull’attendibilità di quanto riferito dal Campofregoso; l’episodio tuttavia, anche se ridimensionato nella portata - pace o semplice tregua? Reale il numero dei prigionieri? -, deve avere un fondo di verità, attestato anche da un’altra supplica, che crediamo collegata a questa. 154 A.S.V., Reg. Vat. 355, cc. 95 r., 163 v. 155 A.S.V., Reg. Vat. 355, c. 171 v. 156 Carteggio cit., p. 20. 157 N. 227. 158 N. 151; sul problema v. E. Marengo, Genova e Tunisi [1388-1515), in « Atti della Società Ligure di Storia Patria », XXXII, 1901, pp. 37-38; Carteggio cit., pp. 29-30. — 28 — Si tratta della supplica n. 149, il cui originale era allegato ad un’altra petizione, come provano l’inizio [Item), l’annotazione marginale ed il riferimento a fatti già noti. Pervenuta alla registrazione forse priva di data, essa fu trascritta erroneamente con la n. 150, non essendosi accorto lo scrittore che essa andava posta in relazione con quella del Campofregoso. Questo esempio ci riconduce al tema dell’attendibilità dei dati offerti dalle suppliche, sulla quale getta un’ombra di dubbio anche la frequenza di nuovi ricorsi al papa per correzioni e integrazioni di suppliche precedenti, che hanno suscitato in passato una facile ironia 159. Quando certe amnesie (sulla natura e sul valore di un beneficio, sull’illegittimità dei natali o sul difetto di età di un postulante, sull’incompatibilità del cumulo di alcuni benefici etc.) cedono il passo al troppo rapido ricordo e ad una nuova supplica intesa più ad evitare l’accusa di frode o di falso che a ristabilire la verità, non possiamo nascondere la nostra perplessità. Di fronte a queste suppliche 160 che, sia pure a gradi, si avvicinano alla verità, quante altre ne sono rimaste lontane? Nè il confronto con le lettere emesse in conseguenza delle suppliche è sufficiente ad illuminarci, perchè esse, in genere, riferiscono la narrazione esposta dagli stessi postulanti e perchè si riscontra una forte sproporzione tra il numero delle suppliche e quello delle lettere. Il fatto è noto: non necessariamente il beneficiario di una supplica ha realizzato quanto in essa contenuto, sia per scadenza di termini, sia per tacita rinuncia, sia per intervento di qualche concorrente etc. Il desiderio di eludere o di rinviare il pagamento della tassa di spedizione161 è frequentemente all’origine di questa sproporzione. Per le suppliche genovesi abbiamo rintracciato solo 74 lettere162: troppo poche anche considerando che è perduto circa il 50 % dei registri Lateranensi di Martino V163. Su alcune di queste lettere gioverà fermare l’attenzione. L’11 marzo 159 F. Baix cit., pp. 61, 62, 160 V. nota 34. V. nn. 221, 222. V. nn. 7, 10, 20, 23, 25, 26, 28, 40, 44, 50, 56, 73, 79, 81, 82, 98, 100, 104, 112, 115, 116, 128, 129, 131, 139, 140, 143-145, 152, 156, 168, 169, 176, 177, 180, 185, 189, 194, 207, 209, 211, 213, 214, 218, 225, 230, 237, 242, 243, 247, 248, 250, 253, 258, 277, 284, 287, 294, 298, 307, 314, 317, 318, 325, 326^328, 335, 337, 338, 340, 344, 365. 163 Sussidi per la consultazione dell'Archivio Vaticano, I, « Studi e Testi » 45, Roma 1926, pp. 150-152. - 29 - 1424, l’arcivescovo di Genova otteneva dal papa la facolta di nominare due canonici nella sua Chiesa cattedrale 164. La supplica era stata presentata nel mese di febbraio da Gerardo de Fornari che era a Roma anche per sbrigare altre faccende dell’arcivescovo 165. Nella lettera relativa, dopo la annotazione della tassa (xxx), figura la seguente data: VI idus iunii, anno nono. Inoltre essa risulta sbarrata con l’indicazione: cassMa de mandato domini nostri pape, ex relatione d{omini) A(ntonii) de Luschis, secretarii 166. E’ probabile che la lettera non sia stata spedita, perchè, circa un anno dopo, Luca de Oliva, familiare dell’arcivescovo, portava con se a Roma un memoriale, nel quale, tra l’altro, si toccava anche questo problema. Nel frattempo, infatti, prima che scadessero i termini previsti dalle norme di cancelleria per la spedizione di una lettera, Martino V, il 13 aprile 1425, aveva annullato tutte le concessioni del genere; 1 unica via che rimaneva all’inviato genovese era quindi il ricorso alla camera apostolica, tramite la quale era possibile la spedizione anche con deroghe alle norme vigenti167. La pratica non ebbe seguito se Samuele de Marini, fratello dell’arcivescovo, lo informava, il 26 maggio 1426, di aver presentato una nuova supplica intesa a superare la revoca della concessione; aggiungeva anche di ritenere che per la tassa di spedizione sarebbero occorsi circa 30 ducati168. La supplica, che non ci è pervenuta, era stata approvata il giorno prima; nella lettera corrispondente, dopo l’indicazione della tassa (xx), ricompare la stessa data osservata in quella del 1424 169. Si tratta certamente della data di spedizione 170, perchè noi sappiamo, nel caso specifico, che la lettera era rimasta bloccata nella camera apostolica e che ne era stata sbloccata solo in seguito all’intervento di autorevoli personaggi della curia romana m. L’8 giugno 1426 sarebbe stata pagata la tassa per entrambe le lettere (alla prima delle quali si riferisce l’accenno alla tassa fatto da Samuele de Marini), perchè la seconda rappresenta solo la 164 N. 176. 165 Carteggio cit., p. 135. 166 A.S.V., Reg. Lat. 238, c. 133 r. 167 Carteggio cit., pp. 192, 193. 168 Carteggio cit., p. 250. Analoga comunicazione veniva fatta, lo stesso giorno, da Luca de Oliva: ibidem, pp. 252-253. 169 A.S.V., Reg. Lat. 263, c. 181 v. 170 Cfr. E. Ottenthal cit., p. 137, n. 83 e p. 198, n. 50. 171 Carteggio cit., pp. 258, 263. — 30 — deroga a quanto deciso dal papa il 13 aprile 1425, un prolungamento quindi dell efficacia di quella precedente, la sola, infatti, che venne cassata dal registro, quando, caduto il de Marini in disgrazia presso i Visconti, gli scrittori delle lettere apostoliche chiesero formalmente l’annullamento della facoltà concessa all’arcivescovo di Genova172. Segnaliamo ancora il caso di una lettera spedita con la data di una supplica , ma con 1 ampliamento dell’esenzione richiesto in una petizione successiva 174, e il caso inverso di una lettera dipendente da una supplica non pervenutaci, nella quale sono presenti elementi di sicura derivazione da una supplica precedente che ci è giunta175. Un unico caso, infine^ segnala la spedizione tramite la Penitenzieria Apostolica176. In due soli casi le lettere dipendono da suppliche duplicate177. Alcune suppliche ci sono pervenute in duplice178 o in triplice179 copia. I motivi della nuova redazione vanno cercati nella necessità di apportare correzioni ed aggiunte, di natura formale180 o sostanziale181, alla supplica precedente; esse pertanto si collocherebbero propriamente tra quelle riformatorie [ref ornationes), da noi poste sotto la categoria delle « correzioni »182. Le variazioni si ripercuotono spesso sulla segnatura: in qualche caso essa muta per diventare più aderente alla sostanza della richiesta183; in altri perchè lo stesso interessato si è avvalso di una nuova petizione per 172 N. 258. i” N. 214. 174 N. 216. 175 N. 194. ™ N. 231. 177 Nn. 242’, 337’. >78 Nn. 17, 19, 24, 42, 80, 101, 104, 161, 191, 207, 228, 242, 262, 271-273, 290, 337, 354. 179 Nn. 8, 205, 269, 336. i«> Nn. 191, 207. '81 Nn. 42, 101, 161, 228. Un caso a sè, che potrebbe rientrare in questo gruppo, è rappresentato dalle suppliche nn. 10 e 11, entrambe dello stesso giorno, la prima delle quali (registrata per prima) è più completa della seconda, che diverge anche nella forma dell’esposizione. 182 V. nota 35. 183 N. 80, in cui la segnatura della seconda supplica viene cambiata da Fiat de suppletione erroris in Fiat de mutacione ecclesie, senza che ci siano sostanziali mutamenti tra la prima e la seconda redazione. - 31 - ottenere una più chiara o migliore delimitazione del favore concessogli184. In altri casi la nuova supplica implicherebbe anche il passaggio di competenza dal vicecancelliere al papa 185. Alle medesime conclusioni non si sottraggono le redazioni triplici, che rappresentano ulteriori e graduali perfezionamenti formali o sostanziali della prima supplica. Tre sole suppliche 186 sono state cassate per ordine esplicito del papa, annotato nel margine. Per l’edizione ci siamo attenuti in genere alle norme comunemente osservate, regolando l’uso delle maiuscole e la punteggiatura sui criteri moderni. Le parentesi tonde sono state usate per lo scioglimento delle sigie; le quadre per indicare le lacune provocate da guasti di qualsiasi genere (soprattutto dall’umidità) o per la restituzione di parole o di passi la cui lettura, a causa del guasto, non appariva sicura i87; quelle uncinate per colmare le omissioni dovute allo scrittore. Le espunzioni sono state segnalate in nota; gli spazi bianchi sono contrassegnati da asterischi. La posizione archivistica di ogni supplica è stata annotata nel margine col numero del registro e della carta, seguita, in alcuni casi, da quelle delle altre redazioni della supplica stessa; le varianti di queste copie rispetto alla prima sono state riferite nelle note. Le indicazioni cronologiche tratte da suppliche di argomento non genovese sono state riportate a capo, separate dalla supplica cui si riferiscono da uno spazio bianco. Il testo dei documenti è stato riprodotto integralmente e fedelmente, nel limite del possibile quando si tratta delle lettere cet. I compendi sono stati sciolti secondo la forma classica; per questo motivo abbiamo preferito ricorrere alle forme quatenus e presbyter anche se in alcuni casi in cui le parole sono scritte per esteso risulta documentato l’uso di quatinus e presbiter. E’ stato omesso il formulario tipico che si ripete più o meno costante- 184 N. 262, in cui l’interessato, non contento della segnatura Fiat ut petitur in forma iurìs, chiese nella seconda la commissione in partibus. V. anche i nn. 17, 24, 104, 290, 337, 354. 185 Nn. 19, 242, 271-273. Tipico il caso dei nn. 272-273 nei quali nella prima redazione era stato taciuto che il precedente beneficiario era stato collettore papale. 186 Nn. 1, 71, 83. 187 Le restituzioni operate sulla base delle redazioni posteriori della stessa supplica hanno un valore indicativo, perchè non è infrequente che queste divergano dalla prima. - 32 - mente, ma si è sempre segnalata la soppressione col rinvio alla seguente tabella: FORMULARIO 1 - a) sive premisso(is) (ut premittitur, ex facto alterius premissorum, eo, ex facto alterius premissorum) sive (etiam si) alias (alio, aliis, actu alias) quovis modo (quibus modis, facto vel obitu) aut (vel) ex alterius cuiuscumque persona (aliorum quorumcumque personis, per quamcumque personam) vacet(nt) (seu vacave-rit-nt, vacante-ibus, vacare contingerit, vacaret-nt)... b) seu (aut, vel) per constitutionem « Execrabilis »188 aut c. «de multa»189... c) seu per novam promotionem ad sacros ordines seu per contractum matrimonium aut per similem (liberam) resignationem alicuius (alterius, oppure indicazione del nome del dimissionario) per eum (de eadem, eodem, oppure indicazione del beneficio) in Romana curia vel extra eam in cuiusvis manibus (in manibus ad id potestatem habentibus, vel non habentibus) etiam (seu simpliciter) coram notario publico et testibus factam et apostolica vel alia quavis auctoritate in eadem curia (extra eandem curiam) admissam aut obitum (decessum, talvolta indicato il nome del defunto) seu per adhesionem quibusvis per processus apostolicos condempnatis factis aut alias quomodocumque seu qualitercumque vacet d) etiam si (etiam si ipsius collatio, talvolta con indicazione del beneficio) devolu-tus(a,um,i,e), curatus(a,um,i,e), electivus(a,um,i,e), manualis(e,es,ia) vel alias re-servatus(a,um,i,e) generaliter aut (ve!) specialiter Sedi Apostolice (dispositioni apo-stolice) vel afïectus(a,um,i,e) vel litigiosus(a,um,i,e) in palatio apostolico vel extra (in curia Romana vel extra eam), cuius litis (cause) statum(us) presentibus habere placeat (dignemini) pro sufficienter expresso(is) (aut lis inter aliquos in curia vel extra pendeat seu remanserit indecisa; litis statum etc.; cuius statum etc.; aut lis inter quoscumque, ubicumque et in quocumque statu...) aut dignitas (aut personatus) etiam electiva (et ad eam consueverit quis per electionem assumi), conventualis (et ab aliquo monasterio sive regulari loco dependeat), ac sacerdotalis, diaconalis, subdiaconalis vel acolitalis existat(nt)... e) et ille (si) ex cuius persona (facto) ultimo vacavit Sedis Apostolice cappellani, nuntius, notarius seu alias officialis seu fructuum et proventuum camere apostolice debitorum collector vel succollector, aut litterarum apostolicarum scriptor vel abbreviator vel earundem seu penitentiarie litterarum huiusmodi aut dicte Sedis vel alicuius ex patribus (dominis) cardinalibus sancte Romane Ecclesie familiaris etiam continuus commensalis fuerit... f) etiam si tanto tempore vacaverit(nt) quod eius (eorum, earum) collatio iuxta Lateranensis statuta concilii ad Sedem Apostolicam legitime (ultimo) devoluta est aut generaliter vel specialiter reservata (aut litigiosa) existat(nt)... 188 Nel n. 45 segue: aut statuta Lateranensis concilii 189 aut c. « de multa »: spesso omesso. - 33 - 3 2 - etiam si canonicatus et prebende, dignitates, personatus, (perpetue) administra- tiones seu officia in metropolitanis seu (aut aliis) cathedralibus aut (vel) collegiatis ecclesiis dignitatesque ipse maiores post pontificales in metropolitanis et cathedralibus seu principales in collegiatis ecclesiis huiusmodi fuerint (et ad illa consueverint qui per electionem assumi; etiam si aliquod illorum curatum fuerit vel etc.) 3 - et aliis constitutionibus apostolicis oltre alla formula n. 6 oppure constitutionibus apostolicis (ac generalis concilii; voluntatibus, stabilimentis, usibus, naturis, iuribus, inhibicionibus, ordinationibus) et (necnon) vestris (syno-dalibus, provincialibus) statutis et consuetudinibus (consetudinibusque, ordina-tionibusque, et aliis) monasterii(orum) et (seu) loci, civitatis, prioratus, ecclesie, domus etc. talvolta con indicazione del beneficio) etiam iuramento roboratis (et iuramento, confirmatione apostolica vel quacumque alia firmitate roboratis) et ordinis predictorum (eorumdem, suprascripti o suprascriptorum, talvolta con indicazione dell’ordine) in quibus huiusmodi beneficium(ia) fuerit(nt) concessis et editis, oltre alla formula n. 6 oppure non obstantibus constitutionibus apostolicis et aliis que V.S. non obstare voluit, stilo et observandis cancellane apostolice (regulis cancellarie), oltre alla formua n. 6 4 - prolem ex huiusmodi matrimonio forte susceptam et suscipiendam (in posterum) legitimam nunciando (decernendo) cum simili absolucione (de grada speciali) oltre alla formula n. 6, oppure cum (aliis) clausulis oportunis, oppure constitutionibus apostolicis seguito dalla formula n. 6 5 - expectativa(m,is) si quam(s) habeat (per E.S. forsan sibi facta-s) (et aliis; et dispensatione) in cancellarla apostolica exprimendam(s) (declarandam-s) oltre ala formula n. 6 6 - cum (et cum) aliis (ceteris) non obstantiis (in dictis litteris contentis; sub quavis etiam forma verborum; in sepedicta supplicatione contentis; in petitione contentis) et clausulis oportunis (clausulis necessariis et oportunis; quibuscumque) oppure cum aliis clausulis oportunis oppure ceterisque (quibuscumque) contrariis (in contrarium editis o facientibus) non obstantibus (cum decreto et clausulis oportunis o necessariis et oportunis). - 34 - SUPPLICHE DI MARTINO ' ' ! 1 Costanza, 22 novembre 1417 Supplicat S.V. devotus vester Melchion Fatinanti, canonicus ecclesie Sancti Stephani de Lavania, Ianuensis diocesis, quatenus sibi de prepositura ecclesie Sanctorum Nazarii et Celsi Ianuensis, que in illa dignitas principalis existit, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, vacante per resigna-cionem Bartholomei Corvi, olim litterarum apostolicarum scriptoris necnon apostolici succolectoris, ex causa pretense et invalide permutacionis cum quodam Stephano Duracio etc. extra Romanam curiam factam.....* dignemini misericorditer providere, non obstante quod idem M(elchion) Sancti Stephani predicte et Sancti Blasii de Pulcifera ac Sancti Martini de Irchis ecclesiarum canonicatus et prebendas necnon capellam Sancte Marie de Costa deb Sexto, dicte diocesis, et quandam perpetuam capel-laniam in eadem capella, per dictum M(elchionem) institutam, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, obtineat ac gratia.....c Fiat ut petitur. O. Datum Constande, decimo kalendas decembris, anno primod. 2-4 Costanza, 24 novembre 1417 2. Pater sancte. Cum ecclesia parrochialis Sancti Ambrosii de Vultero, Ianuensis diocesis, que a tempore erectionis, fundacionis et sublevacionis ipsius in parrochialem ecclesiam honorabiliter edificata multisque insigniis decorata ac sufficienter, secundum loci et patrie qualitatem et quantitatem, in fructibus, redditibus et aliis possessionibus dotata extitit, de quibus in reparacionibus et refectionibus, dum necessitas eidem imminebat, sustentari et reparari poterat, propter guerras et mortalitates que partibus in illis temporibus retroactis unde, - proch dolor, - viguerunt, multum dampnifi- a V. formulario, n. labde b de: nel testo et c v. formulario, n. 5 d la supplica è stata cassata de mandato domini nostri mihi facto per dominum vice-canceUarium cum quo domino nostro de hoc locutus fui. Ar(pinus): annotazione marginale. 106, 63 v. 106, 195 v. - 37 - cata fuerit, cum plures personarum utriusque sexus possessiones ipsas col-lentes, que redditus annuos pro ipsius ecclesie sustentacione et reparacione facere et solvere tenebantur, obierunt et alique earum mansiones suas quas ibidem inhabitabant relinquerunt, propter que redditus ipsi adeo sunt acte-nuati quod de presenti non sufficiunt pro reparacionibus ad eamdem ecclesiam nunc a summe necessariis supportandis et quasi personis parrochie ipsius de presenti insupportabilibus, igitur, pater sancte, ut eidem ecclesie, in qua et etiam in partibus circumvicinis, tam in terra quam in mari, ob favorem et reverentiam beati Ambrosii, pluribus personis Cristhianis et aliis utriusque sexus tam indigentibus quam infirmis Deum et sanctum Ambrosium deprecantibus quamplurima miracula ac multa mirabilia exempla Deus fecit et exhibuit atque facit et exhibet etiam de presenti, in reparacionibus et aliis sibi necessariis aliqualiter subveniatur et ne ecclesia ipsa in ruinam cadat irreparabilem, supplicat E. S. humilis et devotus vester Gabriel de Ratenellis Iustinianus, civis Ianuensis, ut eidem ecclesie in reparacionibus et aliis necessariis, mediantibus elemosinis per devotos Christi fideles inibi largiendis, subveniri et, utc in futurum ipsa ecclesia sustentari valeat, quatenus, intuitu pietatis et misericordie, abhinc usque im perpetuum omnibus et singulis Christi fidelibus utriusque sexus, sanctum Ambrosium et ecclesiamd predictos in tribus diebus quolibet anno, videlicet in singulis vigiliis festi dicti sancti ac diebus festivitatis eiusdem ac altera die immediate sequenti, corde contricto, devote visitantibus ac fabrice ipsius ecclesie pro reparacione et sustentacione eiusdem elemosi-nas erogantibus, pro quolibet trium dierum predictorum centum annos de penitentiis sibi iniunctis in remissionem peccatorum relaxare atque veniam indulgere dignemini ut in forma. Fiat de tribus annis. O. 106, 195 v. 3. Item dignetur E.S. prefato Gabrieli et Symone eius uxori conce- dere ut ipsi et quilibet ipsorum confessorem seu confessores ydoneum seu ydoneos eligere possit qui eos et quemlibet ipsorum a peccatis eorum quibuscunque per ipsos Gabrielem et Symonam et quemlibet eorumdem ipsis confitendis semel et pluries a pena et culpa et alias ut in forma consueta absolvere possit et valeat. Fiat in forma in mortis articulo. O. 3 nunc: in sopralinea b nel testo ecclesiam ipsam con segno di correzione ut: nel testo et d segue depennato ipsam - 38 - 4. Item dignetur E.S. prefato Gabrieli altare portatile ut etiam ante diem coram eo per quoscunque presbyteros ydoneos quos ad hoc eligere placuerit faciendi celebrare ac in locis interdictis ut in forma consueta licentiam concedere. Fiat. O. Datum Constancie, octavo kalendas decembris, anno primo. 5 Costanza, 28 novembre 1417 Supplicat humiliter S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de Flisco, quatenus, sibi in personam dilecti capellani et familiaris sui Andree de Costerbosa, presbyteri Piacentine diocesis, de nobili genere procreati, specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Beate Marie de Castello Ianuensis, que curata et dignitas principalis in eadem ecclesia existit, cuiusque fructus etc. ultra quadraginta florenos auri importatis non valent communiter annuatim, vacante per liberam resignacionem Bertholomei de Monte ', litterarum apostolicarum scriptoris et abbreviatoris, eiusdem cardinalis secretarii et familiaris continui commensalis, hodie per eundem cardinalem, procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum, de illa quam tunc ipse B(ertholomeus) obtinebat in vestris manibus sponte factam et per V.S. admissam.....a eidem Andree dignemini misericorditer providere, non obstante quod obtinet archipresbyteratum sine cura ecclesie Sancti Georgii de Burgo Vallistarii dicte diocesis, cuius fructus etc. quadraginta florenorum similium secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....b signantes vestra beatissima manu per « Fiat ut petitur ». Concessum ut petitur. Constancie, quarto kalendas decembris, anno primo. R(ecipe) Arpine2. I(ohannes) Ostien- 6 Costanza, 29 novembre 1417 Supplicat S.V. devotus vester Melchion Fatinanti, presbyter Ianuensis, quatenus sibi de capella Beate Marie de Costa de Sexto, dicte Ianuen- a V. formulario, n. labe d b v. formulario, n. 6. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 192, quale v. Carteggio cit., passim. 193, 196, 220, 222, 255. 3 Giovanni di Brogny, vice-cancellie- 2 Arpino de Colli da Alessandria, sul re della Chiesa. 106, 196 r. 105, 29 r. 106, 11 v. - 39 - sis diocesis, de novo fundata et dotata et cui idem Melchion aliquamdiu in divinis officiis deservivit et racione servicii sui per quinquennium vel circa fructus ex eadem percepit, et que sine cura est, cuiusque fructus etc. quadragintatrium florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt.....a dignemini misericorditer providere, non ob- stante quod Sancti Stephani de Lavania et Sanctorum Ulcisi de Pulcifera ac Martini de Irchis ecclesiarum dicte diocesis canonicatus et prebendas obtineat, et de prepositura Sanctorum Nazari et Celsi Ianuensis, que dignitas curata existit et quorum omnium fructus octuagintaseptem flore-norum auri simili extimacione valorem annuum non excedunt, per E. S. extitit concessum provideri \ necnon quadam gratia.....b Fiat ut petitur. O. Datum Constande, tercio kalendas decembris, anno primo. 7 Costanza, 1 dicembre 1417 106, 163 v. Beatissime pater. Licet devotus vester presbyter Stephanus de Dura- cio preposituram ecclesie collegiate Sancti Nazarii Ianuensis, tamquam per liberam resignacionem cuiusdam Bartholomei Corvi in partibus factam vacantem, vigore electionis necnon confirmacionis ordinarie de ipso ad eandem factarum assecutus fuerit ipsamque per plures annos possederit, dubitat tamen electionem, confirmacionem et assecucionem huiusmodi certis de causis viribus non subsistere, presertim ex eo cum prefatus Bartholo-meus dicatur fuisse fructuum et proventuum camere apostolice debitorum in civitate et diocesi Ianuensibus collector vel succollector ac etiam alias viribus non subsistere. Supplicat(ur) igitur eidem S. vestre pro parte eiusdem presbyteri Stephani quatenus sibi de eadem prepositura, que curata et parrochialis existit, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum aun de camera communi extimatione valorem annuum non excedunt.....c dignemini de novo misericorditer providere, gratia.....b ut in forma. Fiat. 0.2 Datum Constancie, kalendis decembris, anno primo3. a V. formulario, n. 1 f b v. formulario, n. 5 c v. formulario, n. 1 ab ede. 1 V. n. 1. brogio in Reg. Lat. 192, c. 65 v. 2 Mandato al preposito di Sant’Am- 3 y. anche nn. l e 9. - 40 - 8 Costanza, 5 dicembre 1417 Sanctissime a pater. Vacante dudum parrochiali ecclesia Sancti Silvestri de Ianua ex persona Iacobi de Culteb presbyteri per assecucionem alterius beneficii ecclesiastici, reverendus pater dominus PiUeus, archi-episcopus Ianuensis, eandem ecclesiam devoto viro0 Georgio Calvo de Cervo, presbytero Albi(n)ganensis diocesis, contulit, de iliaque sibi providit, quarum collacionis et provisionis vigore idem Georgius predictam ecclesiam extitit assecutus illamque ex tunc tenuit (et)d possedit, prout tenet et possidet, fructus percipiendo ex eadem pacifice et quiete. Verum, quia dubitat collacionem, provisionem et assecucionem predictas ex certis causis viribus non subsistere, idcirco supplicat S.V. dictus Georgius quatenus, specialem gratiam facientes, dignemini sibi de dicta parrochiali ecclesia, cuius fructus etc. sexaginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt.....e misericorditerf providere, non obstantibus canonicatu et prebenda Sanctorum8 Nazarii et Celsi Ianuensis, quorum fructus etc. quatuor florenorum auri eadem extimatione valorem annuum non excedunt.....h Concessum '. Datum Constande, nonis decembris J, anno primo. 9 Costanza, 8 dicembre 1417 Exponitur S.V. pro parte devoti oratoris vestri presbyteri Stephani de Durachio quod, vacante ecclesia Sanctorum Nazzarii et Celsi Ianuensis, prepositura nuncupata, que dignitas curata et electiva in dicta ecclesia que etiam collegiata existit, per liberam resignacionem presbyteri Bartho-lomei Corvi, ipsius ecclesie ultimi prepositi, extra Romanam curiam in manibus ordinarii sponte factam et per eum admissam, canonici et capitulum, unanimiter convenientes, ipsum presbyterum Stephanum concorditer ad dictam preposituram unanimiter elegerunt et dictam electionem, per ipsum probatam et acceptatam, reverendus pater et dominus, dominus Pileus, archiepiscopus Ianuensis, in forma consueta, auctoritate ordinaria 1 Beatissime in 8’, 8” b Curte in 8” c viro: vestro in 8’ d v. 8’, 8” e v. formulario, n. 1 ab ede f de novo misericorditer in 8’, 8” s prebenda ecclesie Sanctorum in 8’ h v. formulario, n. 6 > concessum: om. in 8” i sexto idus decembris in 8'; tercio nonas ianuarii in 8”. 105, 163 r. 111, 192 v. 107, 258 v. 111, 237 r. - 41 - confirmavit ipsam electionem, de dicta prepositura legittime investivit et in corporalem possessionem induci mandavit. Quibus omnibus ac taliter actis, dictus presbyter Stephanus dictam preposituram tenuit, prout etiam de presenti tenet et possidet, et fructus percipit ex eadem. Verum, pater S., cum idem presbyter Stephanus dubitet dictam resignacionem, electionem et alia inde secuta viribus non subsistere et propter hoc adhuc vacare pre posituram predictam, supplicat S.V. quatenus preposituram predictam, cuius fructus etc. centum florenorum auri secundum communem extima cionem valorem annuum non excedunt, eidem Stephano de novo conferre et de ea providere eidem.....b dignemini de gratia speciali..... Concessum. Datum Constancie, sexto idus decembris, anno primo . 10 Costanza, 16 dicembre 1417 105, 273 r. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devoti oratoris vestri fra tris Nicolai Maraboti subdiaconi, monachi professi monasterii Sancti Iero nimi de Quarto, ordinis Sancte Marie Montis Oliveti, sub regula sancti Benedicti degentis in habitu albo, Ianuensis diocesis, quod cum ipse in de-cimoseptimo etatis sue anno monasterium predictum animo Deo famulandi intraverit, postea vero, in anno probacionis adhuc constitutus, videns et considerans continuas sui corporis infirmitates et alias incommoditates sui corporis et etiam quod sanguinem, salva V.S. gratia, spuit et teneris complexionis se existere, a superiori suo licendam monasterium et ordinem predictos exeundi petiit, qua petita licencia prior et fratres aliqui huiusmodi monasterii, eundem fratrem N(icolaum) blandis verbis allicientes, ipsum tamquam ignarum ibidem pro tunc tenuerunt etiam ultra annum probacionis. Deinde vero, blandiciis intermediis, in eodem monasterio professionem expresse emisit, credens ordinem et regulam ac observanciam in eodem posse tenere et servare, licet demum, prout in veritate comperit, minime potuit nec abilis sive aptus ex eo quod teneris complexionis et frigide fuit et continue infirmitatem suam in ipso vidit crescere et augmentari, timens sibi licenciam monasterium et ordinem ipsos exeundi denegari ut prius, monasterium predictum illicenciatus exivit timensque propter in- a investivit: in in sopralinea b v. formulario, n. 1 a d e 0 v. formulario, n. 6. 1 V. anche nn. 1 e 7. — 42 - firmitates suas mortem nimis celerem iminere si ibi demansisset, domum tamen paternam adiit et in ea per aliquod tempus permansit, habitum album abiciendo et nigrum habitum ordinis Sancti Benedicti assumendo, et cum eodem habitu nigro monasterium Sancti Ieronimi de Servaria, eiusdem Ianuensis diocesis, non tamen in fratrem receptus intravit et inibi, bona conversatione Deo pro posse serviens, ac in eodem de licencia V.S. remanere cupiens, supplicatur igitur S.V. pro parte dicti fratris N(icolai) quatenus, de solita V.S. clemencia, alicui probo viro in partibus illis commictere et mandare dignemini quod si rem ita esse reppererit, eo prius ab excommunicationis ac irregularitatis ac aliis penis, sententiis et censuris ecclesiasticis, si quas occasione premissorum incurrit, absolvendo, ipsum N(icolaum) in monasterio Sancti Ieronimi de Servaria posse remanere auctoritate apostolica licenciam remanendi misericorditer valeat impertiri.....a Concessum1. Datum Constande, decimoseptimo kalendas ianuarii, anno primo. H Costanza, 16 dicembre 1417 Beatissime pater. Humilis et devotus vester Nicolaus Maraboti sub- 105, 273 v. diaconus, monachus professus monasterii Sancti Ieronimi, ordinis Sancte Marie Montis Oliveti, sub habitu albo regulam sancti Benedicti servantes, dictum monasterium animo Deo famulandi in decimoseptimo etatis sue anno intraverat vel circa. Considerans ante lapsum anni probacionis Deo in dictis monasterio et ordine non posse rite famulari propter crebras infirmitates et alias sui corporis et vite inconveniencias, licendam exeundi monasterium et ordinem predictos a suis peciit superioribus, licet tamen minime obtenta, sed allectus et circumventus blandiciis prioris et quorumdam fratrum dicti conventus, tamquam iuvenis et ignarus, dictis verbis dulcibus consensit tacite et ultra annum permansit et etiam professionem expresse emisit. Tandem vero, professione facta, iterum videns cum animi sui quiete non posse permanere, timens licenciam ut prius sibi per fratres dicti monasterii posse denegarib, monasterium predictum illi-centiatus exivit et ad domum paternam se transtulit, in qua se per ali- a V. formulario, n. 3 b nel testo segue et prius 1 Mandato all’abate di San Fruttuoso di Capodimonte in Reg. Lat. 190, c. 22 v. - 43 - quod tempus continuit et ad monasterium etiam aliud se transtulit ubi sic, licet non in fratrem receptus, stetit, pro posse Deo serviens, predictis non obstantibus. Quare dictus N(icolaus), humilis et devotus vester, supplicat E.S.V. quatenus, de solita S.V. clemencia, in partibus illis commictere et mandare dignemini quod si res ita esse reperi tur, eundem fratrem Nicolaum), eo prius ab excommunicatione et irregularitate ac aliis penis, censuris et sententiis si quas premissorum occasione incurrit absolvendo, et ipsum ad a aliud monasterium sub regula Sancti Benedicti predicti degentium, etiam sub habitu nigro, se transferre valeat auctoritate apostolica licenciam b impartiri.....c Concessum. Datum Constancie, decimoseptimo kalendas ianuarii, anno primo. 12-16 Costanza, 17 gennaio 1418 108, 116 v. Dignetur S.V. devotis vestris infrascriptis et eorum cuilibet plena- riam absolucionem a pena et culpa semel dumtaxat in mortis articulo misericorditer concedere ut in forma cum clausulis oportunis: 12. Et primo devotis vestris Massilio de Carraria militi, domino Padue, et Mariete de Flisco eius uxori. 108, 116 v. 13. Item devotis vestris Nicolao de Flisco, domicello palatino et La- varne comiti ac domino de Turrilia et nepoti devote creature vestre domini L(udovici), cardinalis de Flisco, necnon Marie eius uxori. 108, 116 v. 14. Item devoto oratori vestro Laurencio Buctaci, presbytero de Tur- rilia et Anteveme, Rothomagensis diocesis, parrochialium ecclesiarum rectori. 108, 116 v. 15. Item eisdem Massilio et Nicolao necnon Laurencio predictis eli- gendi perpetuo confessorem ydoneum qui ab omnibus eorum peccatis et casibus etiam reservatis ac aliis in quibus minores penitentiarii E.S. in Romana curia residentes absolvere possint, tociens quociens opus fuerit ac quamdiu vitam duxerint in humanis, debitam absolucionem eis impendere possint licentiam concedere dignemini cum clausulis oportunis ut in forma. Fiat pro bina vice. O. a ad: nel testo et con segno di correzione b nel testo segue valeant c v. formulario, n. 3. — 44 - 16. Item devoto vestro religioso fratri Bernardo Rodini, ordinem Mon- 108, 116 y tis Oliveti expresse professo, absolucionem in mortis articulo ut supra concedere dignemini ut in forma. Fiat pro omnibus in forma. O. Datum Constande, sextodecimo kalendas februarii, anno primo. ^ Costanza, 17 gennaio 1418 Itema quatenus eisdem Sobrane et Limbanie ut b aliquem ydoneum 108, 17 r et discretum presbyterum in suum possint eligere confessorem qui quo- 114, 156 r ciens eis oportunum fuerit confessione earum audita sibi pro commissis absolucionem impendat licentiam concedere dignemini ut in forma, non obstantibus statutis et consuetudinibus dicti ordinis. Fiat in formac. O. Datum Constande, sextodecimo kalendas februarii d, anno primo. 18 Costanza, 2 marzo 1418 Beatissime pater. Cum devoti vestri Anthonius de Vidriolis archi- 111, 180 v presbyteratum Sancti Stefani de Leno per certum suum procuratorem et Iohannes de Novalia canonicatum et prebendam Sancti Donati, Cumane et Ianuensis diocesium, ecclesiarum quos obtinent per se ipsose causa permutationis resignare proponant et ex nunc in manibus S.V. sponte causa predicta resignent, dignetur S.V. resignationem huiusmodi recipere et admittere ac Iohanni de archipresbyteratu, qui dignitas principalis in dicta ecclesia ac curatus et electivus existit, cuius quadraginta, necnon Antonio predictis de canonicatu et prebenda predictis, quorum decem et octo florenorum auri fructus etc. secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, per huiusmodi resignationes vacantibus.....f dignemini providere, non obstante quod Antonius canonicatum et prebendam ac quandam capellam in Sancti Victoris de Varisio, Mediolanensis diocesis, quorum nonaginta, et Iohannes prefati canonicatum et prebendam Sancti Urciscii, Ianuensis diocesis, ecclesiis, quorum octo florenorum auri simili extimatione valorem annuum non excedunt, obtinent ac gratia.....8 Concessum. Datum Constande, vi nonas martii, anno primo. a In margine-. Sic incipit quia prima cassa et est pro Sobrana, alias Clara, de Ghixuilfis et Limbania Ricia, monialibus monasterii Sanctorum Iacobi et Philippi de Irchis, extra muros Ianuenses b Limbanie ac Ingresie de Glimaldis ut in 17’ c Fiat ad decennium servatis statutis ordinis in 17’ d Datum Gebennis, idus iulii in 17’ e nel testo ipsum f v. formulario, n. 1 ad s v. formulario, n. 5. — 45 — 19 Costanza, 14 aprile 1418 113, 138 r. Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro [Melchioni Fatina]ntia, 114, 155 v. presbytero Ianuensi, de capella Beate Marie de Costa de Sexto, Ianuensis [diocesis]3, que de novo dotatab, erecta et dotata fuerat et que eidem Melchioni in titulum perpetui beneficii ecclesiastici per fundatores seu dotatores eius concessa fuerat, de novoc providit, prout in prima supplicatione, cuiusd copia superius annotatur, latius continetur1. Verum, beatissime pater, ( quia )a in prima supplicatione per inadvertentiam dimissum e fuit de modo et forma fundacionis, erectionis et dotacionis eiusdem capelle, videlicet quomodo olim, postquam Iohannes de Marif miles ac nonnulli alii nobiles atque laici civitatis et diocesis Ianuensium et aliarum quamplurimarum diocesiumg, in divini cultus augmentum ac suarum animarum salutis remedium, quandam constituentes confraternitatem et inter se ac alias pro faciendis hiis que in missarum ach divinorum celebrationibus et alias eis pro huiusmodi salute profutura forent, pia impertientes elargitiones et suffragia, eorum et nomine dicte confraternitatis, quendam locum campestrem dictum de Costa de Sexto, in eadem diocesi consistentem, cum omnibus iuribus1, redditibus et pertinentiis titulo emptionis, nomine dicte fraternitatis \ acquisiverant ach, eodem milite vita functo, locus ipse cum eisdem iuribusk et pertinentiis illis ', ab aliis per ipsum militem relictis bonis tunc non discretis, ad quondam m Theodoram, dicti militis relictam, pervenerat, ipsa vidua, se capelle Beate Marie Virginis prope locum predictum patronam fore astruens et sano spiritu recollecta, prefatum locum, postquam ex ipsan pluribus annis fructus ac huiusmodi redditus perceperat, dimittens illum cum predictis iuribus et pertinentiis capelle predicte ad illum usum devoto vestro Melchioni Fatinanti, presbytero Ianuensi, duxerat assignandum, et qui quidem M(elchion) ex post capellam predictam, de qua ante in beneficium ecclesiasticum quavis auctoritate erecta sit, cum nullius0 illius antea rector fueratp, a a Per la restituzione v. 19’ b fundata in 19’ c fuerat in titulum perpetui beneficii ecclesiastici per assertos fundatores eius concessa fuerat de novo in 19’ d prout in supplicatione immediate precedenti cuius in 19’ e omissum in 19’ f Mauri in 19’ s et aliarum-diocesium: om. in 19’ h et in 19’ 1 omnibus suis iuribus in 19’ i nomine-fraterni tatis: om. in 19’ * eisdem omnibus iuribus in 19 1 ipsis in 19 m quandam in 19’ n ipso in 19’ 0 nullus in 19’ p fuerit in 19’. 1 V. n. 6. - 46 - pluribus dubitatur et cui postmodum nonullos a redditus et bona accre-visse noscuntur, una cum illis ac huiusmodi loco b duxerat assignacionis c titulo munitus, annis plerisque etiam missas et alia divina officia inibi celebrando ac celebrari faciendo, tenuit prout tenet, quando opus est d fructus etc. percipiens ex eisdem, supplicat S.V. dictus M(elchion) quatenus, in premissis provide consulentes necnon assignacionem huiusmodi et quecumque inde secuta rata habentes et grata, illa etiam cum suppletione defectuum quorumlibet qui forsitan intervenerint in eisdem confirmare et approbare et habere rata et grata omnia inde secuta auctoritate apostolica et approbantes, litteras supere dicta gratia confectas f in cancellarla S.V. expediri [mandare dignemini cum confirmatione, assignatione et narra] tione g omnium [predictorum, non obstantibus omnibus su-pradictis et clausulis necessariis................]8>>_ Concessum1. [Datum Constancie] E, decimooctavo [kalendas maii] \ anno primo. Costanza, 28 aprile 1418 Supplicat S.V. devotus vester Pilleus, archiepiscopus Ianuensis, in 112, 27 r. personam Melchionis de Mansini presbyteri, carissimi sui, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prioratu Sancte Marie de Albario, ordinis Canonicorum Regularium Sancti Augustini Mortariensis, qui conventualis asseritur licet nullus ibi fratrum conventus existât, vacante per obitum Iacobi de Puteo, ultimi dicti prioratus prioris, extra Romanam curiam defuncti, cuius fructus ducentorum florenorum secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....k dignemini misericorditer providere, non obstante quod dictus Melchion ordinem ipsum professus non existât, cum intendat et cupiat intra tempus 1 debitum dictum ordinem profiteri, in quo ordine pa(u)cissimi sunt in dicta diocesi professi ad ipsum prioratum ydonei, cumque idem Melchion perpetuam rec-toriam Sancte Marie de Pognana, Lunensis diocesis, necnon aliquas capel-lamas in ecclesia Ianuensi, cuius et quarum fructus centum florenorum auri a nonnulla in 19’ b loca in 19’ c loco dumtaxat dicte assignacionis in 19' d quando-est: om. in 19’ e intervenerint eisdem confirmantes et approbantes ac litteras apostolicas super in 19’ f conficiendas in 19’ s per la restituzione v. 19’ h et sub data supplicationis immediate precedentis in 19’ * Fiat ut petitur in 19’ i per la datazione cfr. le suppliche alle cc. precedenti e seguenti; idus iulii in 19’ k v. formulario, n. 1 a f 1 segue depennato extra tempus — 47 — communi extimatione valorem annuum non excedunt, quam et quas se offert, quam primum vigore presentis gratie dicti prioratus possessionem pacifice fuerit assecutus, sponte dimissurum, noscatur obtinere.....a Fiat ut petitur. O. 1 Datum Constande, quarto kalendas maii, anno primo. 21-22 Costanza, 30 aprile 1418 112 14 r 21. Beatissime pater. Pro parte devotissimorum fidelium vestrorum Gabrielis Squarsafici, Raphaelis Cigalle, Martini Spinulle, Ansaldi de Auria, Zacharie de Negrono, Francisci de Negronob, Lodixii Pallavicini, Iani Pi-nelli et Pagani de Marinis mercatorum S.V. humiliter exponitur quod ipsi et quilibet ipsorum, tam pro sustentacione vite et status ipsorum quam pro bono et utilitate civitatis et patrie Ianuensis, que inter montes et mare quasi in loco sterili, adeo quod victualia ibidem nascentia minime suppetunt pro sustentatione habitantium atque transeuntium in et ad partes ipsas sita est, ad partes Siriorum et Egyptiorum navigando per mare transierunt et tam per se quam per alios et pro aliis cum gentibus infidelibus, in eisdem partibus Sirie et Egiptie, Soldano et infidelibus subditis, residentibus, in mercimoniis et in commerciis vendendo et emendo communicaverunt, parteripaverunt et conversarunt ac habitarunt preter et contra statutac seu decreta atque mandata apostolica, unde dubitant Deum et sanctam Ecclesiam in et propter premissa offendisse et suas conscientias gravassed. Eapropter, pro ipsorum exponentium parte, E.S. benigniter supplicatur quatenus E.S. ipsos et quemlibet ipsorum ad gremium sancte matris Ecclesie et V.S. sic recurrentes ab omnibus penis et sententiis quas occasione conversationis et participationis huiusmodi incurrisse et incidisse dicuntur, absolutionem et liberationem largiri et impendere dignetur .....a Fiat ut petitur et absolvimus et liberamus. O. 112, 14 r. 22. Item dignetur E.S. prefatis Zacharie, Francisco, et etiam Gurardo Ususmaris mercatoribus et cuilibet ipsorum de gratia speciali licentiam concedere ut ipsi et quilibet ipsorum, per se seu alios ipsorum et cuiuslibet 3 V. formulario, n. 6 b Francisci de Negrono: in margine c nel testo segue et d gravasse: in margine. 1 Mandato al vescovo di Concordia, dovico Rodino in Reg. Lat. 195, c. 129 v.; all’abate di S. Stefano e al canonico Lo- su Melchion v. Carteggio cit., p. 60. — 48 - eorumdem nomine, in et ad partes ac cum gentibus supradictis, occasione mercimoniorum et contractuum huiusmodi faciendi et exercendi, navigare et transire ac res et merces, non tamen prohibitas, transmittere et deferre ac de eisdem partibus in et ad partes Ianuenses res et bona atque mercimonia apportare atque cum eisdem gentibus infidelibus in huiusmodi mercimoniis vendendo et emendo conversare libere et licite quoad vixerint possint et valeant.....a Fiat. O. Datum Constande, pridie kalendas maii, anno primo. 23 Costanza, 6 maggio 1418 Dignetur S.V. concedere litteras de indulgentia ad triennium omnibus visitantibus et manus adiutrices porrigentibus ecclesiam Sancte Marie de Senar(e)ga, Ianuensis diocesis et in territorio dominorum de Flisco sitam b, in tribus Annunciacionis, Assumpcionis0 et Nativitatis et singulis dierum octabarum festivitatibus eiusdem unum annum et quadraginta dierum de iniunctis sibi penitentiis in Domino misericorditer relaxare. Fiat in forma. 0.1 Datum Constande, pridie nonas maii, anno primo. 24-30 Costanza, 13 luglio 1418 24. Itemd, beatissime pater, devotus servitor vester Iacobus de Ca-mulio, civis Ianuensis, sie quedam terra seu possessio ruralis et campestris sita in Marasio, potestacie Bisannis, Ianuensis diocesis, ad monasterium Sancti Stephani Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, legittime pertinens, quam idem Iacobus ab abbate et conventu eiusdem monasterii in emphiteosim, que alias livellum dicitur, subf certa annua pensione tenet ab eodem monasterio et ab huiusmodi emphiteosi seu livello et pensione 8 et a quacumque alia servitute, cui ratione eiusdem monasterii et in qua a V. formulario, n. 6 b nel testo citam c Annunciacionis, Purificationis, Assumptionis in Reg. Lat. 195, c. 82 v. d in margine-, rotulus diversarum supplicationum in prima quarum dux Ianue supplicat que cassa cum aliquibus aliis.-Item: om. in 24’ e devotus vester .. dux Ianuensis in personam Iacobi de Camulio, cancellarii sui, supplicat quod si in 24’ f monasterii sibi locatam sub in 24’ g huiusmodi locatione et pensione in 24’. 1 Lettera in Reg. Lat. 195, c. 82 v. — 49 — 112, 89 r. 114, 154 v. 127, 85 r. 4 ipsi monasterio subest, cum solo3 seu terratico ac omnibus aliis iuribus, pertinentiis et b annexis suis, omnino liberaretur et sit liberatac, ad ius et proprietatem d eiusdem Iacobi et heredum ac successorum suorum im perpetuum transferretur e, idem Iacobus, non ex eo quod ex illa maiorem fructum habere speret, sed solum pro eo quod illa cuidam petief terre ipsius Iacobi contigua existit, tot de bonis ad eum legitime pertinentibus, videlicet aut de mobilibus scilicet peccuniariis in8 introitibus, alias comparis communish civitatis Ianuensis1 existentibus, locis vulgariter nuncupatis, ex quibus certos perpetuos redditus peccuniarios annuatim percipit aut de immobilibus, scilicet ruralibusJ similiter et campestribus, in territorio dicte civitatis sitis, seu partim de mobilibus et partim de immobilibus eisdem cum omnibus iuribus et pertinentiis ac annexis suis prefato monasterio libere et realiter assignaret, et sic assignata ad ius et proprietatem d ipsius monasterii simili modo transferret, ex quibus eidem monasterio maiores quam ex terra seu possessione predicta redditus provenient ac alias premissa ad evidentem ipsius monasterii utilitatem1 cederent. Quare, pro parte dicti Iacobi humiliter supplicatur m quatenus alicui ecclesiastice experte persone11 in illis partibus committere de speciali gratia et ° mandare dignemini quod si ita esse invenerit [et ad hoc dictorum abbatis et conventus assensus accesserit, assignationem et translationem aut mobilium aut immobilium, seu partim mobilium et partim immobilium, bonorum iuriumque et pertinentiarum ac annexorum huiusmodi que videlicet et prout] p eadem persona eligere maluerit seu alias dicto monasterio utiliora [fore cognoverit] p ad ius et proprietatem d ipsius monasterii recipiat et admittat q ac terram [seu] p possessionem cum solo seu terratico iuribusque etr pertinentiis ac annexis [huiusmodi] p, quorum omnium vocabula, qualitates, quantitates, valores et confines dignemini habere pro sufficienter expressis, ab eisdem monasterio et emphiteosi seu livello ac pensione et servitutes liberet et sic liberatam ad ius et proprietatemd a solco in 24’ b ac in 24’ c sic liberate in 24’ d ius proprietatum in 24’ e transferrentur in 24’ f cuidam petie: om. in 24’ nel quale c’è uno spazio bianco con l’annotazione marginale: sic in originali g in: om. in 24’ h communis: om. in 24’ ’ Ianuensis: om. in 24’ 1 scilicet possessionibus sitis in civitate Ianue aut ruralibus in 24’ k provenirent in 24’ 1 utilitatem: om. in 24 m dicti domini ducis in personam predicti Iacobi supplicatur in 24’ n ecclesiastice et probe persone in 24’ 0 et: om. in 24’ p per la restituzione v. 24’ q ob-mittat in 24’ r cum omnibus suis iuribus et in 24’ s eisdem monasterii locatione, possessione et servitute in 24’. — 50 - Iacobia et heredum ac successorum predictorum transferrat ut prefer-tur.....b Committatur et referat. O.c 25. Item, beatissime pater, olim quondam Ysabella, uxor quondam 114, 155 r. Ioffredi Panzani, civis Ianuensis, condens de suis tam patrimonialibus quam dotalibus bonis in eius voluntate ultima testamentum, in eodem testamento' inter cetera voluit et etiam ordinavit quod per Ianoitum de Vi-valdis, filium suum, per quondam Andream de Vivaldis, primum eius co-niugem, ex ea genitum et per eam in huiusmodi testamento heredem suum universalem institutum ac ipsius testamenti executorem deputatum vel, eo decedente, per alium vel alios ab ipso surrogandum vel surrogandos, de bonis huiusmodi, post dicti Ioffredi, secundi et ultimi coniugis sui, decessum, ducente libre Ianuenses, ultra alia per eam in ipso testamento legata, in emptionem reddituum peccuniariorum, locorum vulgariter nuncupatorum, in introitibus, comparis vulgariter nuncupatis, communis civitatis Ianuensis existencium realiter exponerentur et eorum annui proventus Christi pauperibus pro anima eiusdem testatricis perpetuo erogarentur, prout in quodam publico instrumento exinde confecto, cuius tenorem V.S. dignetur habere pro expresso, lacius continetur. Postmodum autem, dicto ultimo coniuge eciam vita functo, idem heres et executor speratam ab eadem testatrice, sub ipsius ultimi coniugis administracione bonorum predictorum, integritatem minime invenit adeo quod ex illis, post legatorum solucionem prefatorum, nichil superfuit quo ipse piam voluntatem huiusmodi adimplere potuerit sive possit quoquo modo, qui etiam tam paupertatis quam numerose prolis omnibus sic gravatur ut nequeat iuxta sui status exigenciam congrue sustentari, quorum eventum si eadem testatrix aut sui generis posteritatem sic multiplicari precogitasset, ipsa [. . .] d quibuscumque [. . .] e verisimiliter voluisset aut alias [. . .] e pro parte dicti heredis et executoris quatenus, premissis actentis et quod dicte ducente libre que si in [........] huiusmodi locorum exponerentur, proventus ipsorum valde tenues essent et ad plus summam quatuordecim librarum similium annuatim non excederent [in] alios magis pios magisque eidem anime proficinos usus erogari non possent quam in dotem unius ex qua- a dicti Iacobi in 24’ b v. formulario, n. 3 c Fiat si in evidentem utilitatem et committatur. O. Datum Florencie, idibus iunii, anno secundo in 24 d lacuna di circa 1 riga e mezza e lacuna di circa una riga. - 51 - tuor ipsius heredis et executoris filiabus, ad quas nuptui tradendas eidem nullatenus suppetunt facultates, unam ex eisdem filiabus in locum huiusmodi pauperum admictentes, intuitu pietatis, de solita vestre benignitatis clementia, ipsas ducentas libras in dotem illius ut premittitur per eundem executorem vel alium ei in execucione huiusmodi succedentem errogari concedere dignemini de gratia speciali, testamento predicto..... Fiat. O. 114, 156 r. 26. Item, beatissime pater, cum olim devoto vestro Melchioni Fatinanti, presbytero Ianuensis diocesis, sub certis modo et forma, in quibusdam litteris apostolicis 2 super hoc confectis expressum in aliqua ecclesiarum civitatis et diocesis Ianuensium seu alio loco ad hoc congruo et honesto quamdam capellam in honorem et sub vocabulo Sancti Iohannis Baptiste fundandi et construendi auctoritate apostolica data licencia existât, sibi suisque heredibus et successoribus ius patronatus et presentandi perpetuum capellanum ad ipsam capellam quociens vacaret eadem auctoritate im perpetuum reservatum, ipseque M(elchion) postmodum huiusmodi fundationem et constructionem prosequendo, pro capella predicta in ecclesia Beate Marie de Costa de Sexto, dicte diocesis, instituenda certos, non tamen omnes, pro ipsius capelle dote decretos redditus et proventus duxerit assignandos, desiderans tamen, certis legitimis ipsum ad hoc moventibus causis, et potissime cum in eadem ecclesia Beate Marie sive apud illam non sine gravi suo periculo atque discrimine residere non possitb, recuperatis per eum huiusmodi redditibus et proventibus in dicta [...]c in hac parte gratum [.......................................] M(elchion) quatenus, pie consulentes in premissis [...............]am huiusmodi pertinentiis, redditibus et proventibus assignatis ut [..............] hoc ab eadem ecclesia Beate Marie recuperatis et resumptis in [aliqua] alia ecclesia sive loco alio ubi sibi videbitur construi facere ac omnes pre-fatos redditus atque proventus illi pro huiusmodi dote assignare et applicare valeat, sibi et dictis heredibus huiusmodi iure patronatus et presentandi dictum capellanum iuxta earumdem litterarum continenciam atque a V. formulario, n. 3 b non possit: in margine c lacuna di circa 3 righe. 1 Mandato al priore di San Matteo cidiacono di Genova, dell’8 luglio 1411, in Reg. Lat. 191, c. 3 v. in Reg. Lat. 157, c. 181 v. 2 Mandato di Giovanni XXIII all’ar- — 52 — formam reservato perpetuo concedere et indulgere dignemini.....a Committatur i. 27. Beatissime pater. Quondam Leonardus de Comasca et quon- 114, 157 r. dam Franchina Rubea de Zimignano, cives Ianuenses, separatim et diversis temporibus condentes de bonis suis in eorum ultimis voluntatibus testamenta, in eisdem testamentis inter cetera voluerunt et etiam ordinaverunt quod per quondam Franciscum Rubeum de Zimignano et quondam Iacobum Lercarium, a testatore, et eundem Franciscum a testatrice predictis, huiusmodi testamentorum executores deputatos, de huiusmodi bonis nonnulli redditus peccuniarii, loca vulgariter nuncupati, in introitibus, comparis vulgariter nuncupatis, communis civitatis Ianuensis consistentibus sub suorum nominum descripcionibus emerentur et eorum annui proventus pauperibus puellis maritandis seu personis aliis miserabilibus, de quibus eisdem executoribus videretur, pro animabus eo-rumdem testatoris et testatricis perpetuo erogarentur, prout in quibusdam publicis instrumentis exinde confectis, quorum tenores dignetur S.V. habere pro expressis, lacius continetur. Deinde, per eosdem executores, pro adimplecione voluntatum predictarum, loca huiusmodi videlicet pro testatore tot [. . .] b quorum quatuor etiam [.......................... ............] supradietis tot alia loca quorum [...............] quatuordecim librarum Ianuensium quantitates annuatim ascendunt [..... .........] prefatis empta necnon proventus huiusmodi prout illos pro tempore perceperunt personis huiusmodi erogata fuerunt. Postmodum vero, dictis executoribus vita functis, devotus servitor V.S. Iacobus de Camulio, civis Ianuensis, eis in huiusmodi exeeutionis officio legitime et immediate succedens, illud laudabiliter hactenus exercuit prout exercet etiam de presenti. Cum autem, sanctissime pater, idem Iacobus sex et devota eiusdem S.V. servitrix Marieta, filia quondam Georgii de Platea, a V. formulario, n. 6 b lacuna di circa 3 righe. ' 1 Mandato al priore di San Matteo in Reg. Lat. 191, c. 49 r. La vicenda, qui ripresa dal precedente mandato del pontefice pisano, era la seguente: un certo Lanfranco Cantello aveva disposto nel suo testamento di un lascito in favore dei poveri. Morti gli esecutori testamentari prima di aver proceduto all’esecuzione delle volontà del defunto, Melchion aveva ottenuto di trasferire i relativi redditi nella fondazione di una cappellania in onore di S. Giovanni Battista. - 53 - vidua Ianuensis, quatuor orphanas puellas, eorum legitimas filias, nuptui tradere, magne paupertatis onere gravati ut nec sufficienter dotare nec congrue sustentare neque etiam puellis ipsis ex proventibus lc^ls subsidia, qualia et quanta eorum oportunitatibus requiruntur, a sque Sedis Apostolice concessione erogare possint, pro parte eorumdem Iaco i et Mariete eidem S. humiliter supplicatur quatenus, actentis premissis, intuitu pietatis, de solita vestre benignitatis clementia, cuilibet pue arum earumdem, ut sustentari et honori debito tradi queant, de alicuius su vencionis auxilio providentes, ducentos florenos auri ex proventibus pre dictis continuo prout paulatim in solitis temporum terminis exigentur pei eundem Iacobum vel alium seu alios in huiusmodi execucione sibi succe dentem realiter erogandos cuilibet puellarum earumdem concedere et assi gnare dignemini de gratia speciali, testamento predicto..... Fiat de ducentis florenis inter omnes. O. 114, 157 v. 28. Item, beatissime pater, quondam Iohannes de Tacio, civis Ia nuensis, condens de bonis suis in eius ultima voluntate testamentum, in eodem testamento inter cetera voluit et etiam ordinavit quod annue pen siones quarumdam domus et apothecarum in eius fundo positarum et annui proventus octo locorum peccuniariorum in introitibus, comparis vulgariter nuncupatis, scilicet in compara Finarii, communis civitatis Ianuensis exi-stencium, que omnia ad eundem testatorem legitime pertinebant, eorum tamen proprietatibus non alienatis, per nonnullos tunc expressos heredes suos ab eo institutos, dictique testamenti executores, sub certa ex tunc expressa forma deputatos vel per eorum heredes masculos seu alios ab illis subrogandos [Christi pauperibus...................... ............] prout pensiones et proventus huiusmodi [........... .................] percipi contingeret perpetuo erogarent, prout [in quodam instrumento exinde] confecto, cuius tenorem S.V. dignetur habere pro expresso, latius continetur. Quibus quidem executoribus postmodum vita functis, Antonius de Fontanegio, civis Ianuensis, eis super premissis immediate successit, qui huiusmodi execucionis officium laudabiliter hactenus exercuit prout exercet etiam de presenti. Cum autem, sanctissime pater, inter huiusmodi pauperes nulli esse censeantur quibus maiori subsidio et de urgentiori necessitate subveniri oporteat quam pauperibus et a V. formulario, n. 3. — 54 - egenis puellis que propter earum inopiam nec sustentari nec maritari possunt, et per consequens quorum subventio magis quam illarum posset anime dicti testatoris saluti conferre, ideo, pro parte devoti servitoris V.S. Quilici de Sancto Blasio, civis Ianuensis, pauperimi et miserabilis viri, habentis puellas quatuor, eius filias legitimas, nuptui de proximo tradendas, quas pro nimia paupertate nedum non dotare potest sed nec etiam sustentare, eidem S. humiliter supplicatur quatenus, intuitu pietatis et misericordie, de solita vestre benignitatis clementia, cuilibet puellarum earumdem, ut sustentari et honori debito tradi queant, ne propter sarcinam huiusmodi paupertatis ad aliquod vite indecentiam prolabi cogantur, centum florenos auri ex pensionibus et proventibus predictis continuo, prout paulatima in solitis temporum terminis exigentur, per Antonium executorem predictum vel per quoscumque alios ad quos huiusmodi execucio spectat vel spectabit realiter erogandos concedere dignemini de gratia speciali, testamento predicto .....b Fiat de ducentisc inter omnes. O.1 29. Item, beatissime pater, olim devotus servitor V.S. Galeotus Ci- 114, 158 r. galla, domicellus Ianuensis, dum super quadam navi cum nonnullis mercibus transfretaret et navis ipsa flagitiosis adeo agitaretur procellis ut evidenti submersione et naufragii imminenti periculo ipse et reliqui inibi existentes plus de morte timerent quam de vita sperarent, vovit Deo quod si eum ab huiusmodi periculo liberatum ad portam salutis educeret, religionem in monasterio Sancti Ieronimi de Quarto, ordinis fratrum Beate Marie Montis Oliveti sub regula sancti Benedicti viventium, Ianuensis diocesis, ingredi et inibi mundanis [...] d. Postmodum [........ ...................................] propria tunc comitante [ .... ................................] prout ad se ipsas gubernandas [...........]iabilium gubernatio incitatus insistere votum huiusmodi sine earum [.......]ne irrecuperabili non potuit neque potest quomo- dilibet adimplere. Quare pro parte dicti Galeoti, credentis se super pre-missis apud Deum iustum et misericordem Dominum, qui mentes potius quam actus hominum intuetur, merito excusari et non minus uno modo a Nel testo paulatim prout con segno di inversione b v. formulario, n. 3 c segue depennato libris d lacuna di 1 riga. 1 Mandato al priore di San Matteo in Reg. Lat. 191, c. 32 r. - 55 - quam reliquo promereri, actentis maxime scandalis et periculis que genitrici et proli antedictis si ab eodem Galeoto deserentur forsitan evenirent, V.S. humiliter supplicatur quatenus super premissis erga eum et viduam ac prolem predictas pie considerationis aciem dirigendo a, eundem Galeotum a voto huiusmodi absolvendo, votum ipsum sibi in alia pietatis opera commutare dignemini de gratia speciali, premissis.....b Fiat de pari vel ardori. O. 114, 158 v. 30. Item, beatissime pater, quondam frater Luchinus Adurnus prior et conventus per Gregorium de Pogio de Clavaro, monachum professum monasterii Sancti Ieronimi de Cervario, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, eorumdem conventus procuratorem, ab eis super hoc speciale et suffciens mandatum habentem, quamdam domum cum duabus turribus in civitate Ianuensi, in carubio Malocancone nuncupato sitam, que antea ad quemdam Iohannem Neycantorum bancherium pertinuerat, tunc vero ad communem civitatis predicte pleno iure pertinebat, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis ab eisdem communi pro precio mille et trecentarum librarum Ianuensium legitime emerunt ipsamque vigore empcionis huiusmodi assecuti, illam prenominatus et successive alii eiusdem monasterii priores, qui pro tempore fuerunt, et iidem conventus ex tunc tenuerunt et possiderunt prout nunc tenent et possident pacifice et quiete. Cum autem, sanctissime pater, taillie et actiones et onera varia et diversa, que per dictos commune pro tempore imponuntur et a quibus eadem domus immunis minime existit prout nec ante dictam emptionem immunis fuit, a nonnullis citra temporibus adeo creverunt et augmentata fuerunt quod prior modernus dicti monasterii et conventus antedicti talliarum et onerum huiusmodi ratam eis ratione dicte domus incumbentem persolventes dampnum potius quam utilitatem [........................ ........................] aggravari idcirco pro parte prioris et conventus [.......................] supplicatur quatenus premissis et [..............................] monasterio cotidie incumbentibus diligenter considerantes, eisdem priori et conventui ut domum eandem cum iuribus et pertinentiis supradictis ad [........] loca vulgariter nuncupata, in eorumdem communis introitibus, comparis vulgariter nuncupatis, existentes, ex quibus eiusdem monasterii condicio valde melior et longe maior ex ds quam ex dicta domo utilitas im perpetuum percipiet, a Segue depennato dirigendo b v. formulario, n. 3. - 56 - permutare libere et licite valeat concedere dignemini de gratia spechi .....a Committatur et referatur. O. Datum Gebennis, idus b iulii, anno primo. Ginevra, 5 agosto 1418 Beatissime pater. Exponitur S.V. prò parte devoti vestri Leonelli de Lomellinis, civis Ianuensis, quod ipse olim, zelo devocionis accensus, vovit sine termini prefixione limina Sancti Iacobi apostoli in Compostella peregre personaliter visitare, sed quia senio gravatus votum ipsum sicut vellet commode servare non potest neque adimplere, supplicatur igitur S.V. pro parte dicti exponentis quatenus votum ipsum in alia opera pietatis commutare mandare dignemini et expensas fiendas in eundo et redeundo necnon offertorium in ipsa ecclesia Sancti Iacobi per eum fiendum si personaliter ire posset pro reformatione ecclesie Sancte Agnetis Ianuensis iam destructe tradere possit ipsasque ad reparationem ecclesie predicte assignare cum eodem dispensare dignemini de gratia vestra speciali. Fiat quod mittat illas pecunias ad Sanctum Iacobum. O. Datum Gebennis, nonis augusti, anno primo. 32 Ginevra, 17 agosto 1418 Item, cum in civitate et diocesi Ianuensibus nonnulli exempti quandoque contrahant aut delinquant extra locum exemptum, et quia recusant forum seu iudicium ordinarii, statutum est ut potestas seu iudex secularis contra huiusmodi contrahentes seu delinquentes iurisdictionem exerceat, quod vergit in scandalum et obprobrium cleri et Ecclesie, dignetur S.V. concedere quod quavis exempcione non obstante, ratione delicti seu contractus extra locum exemptum possint coram officiali Ianuensi conveniri, iuxta formam constitutionis Innocentii mi « Volentes » de privilegio, libro vi '. Fiat et detur iudex exemptus. O. Datum Gebennis, decimo-sexto kalendas septembris, anno primo. a V. formulario, n. 6 b idus: così nel testo. • Lib. VI Decret., V, VII, 1. 115, 215 r. 115, 74 v. — 57 — 33 Vercelli, 1 ottobre 1418 117, 83 v. 117, 69 v. 117, 246 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Bartholomeus Tansus de Ceva, monachus monasterii Sancti Benigni, ordinis Sancti Benedicti, extra muros Ianuenses, quatenus sibi de prioratu ecclesie Sancti Sixti Ianuensis, predirti ordinis, qui curatus est et a monasterio Sancti Michaelis de Clusa, predirti ordinis, Taurinensis diocesis, dependet et per ipsius monachos gubernari consuevit, cuius fructus etc. centum et decem florenorum auri de camera communi extimacione valorem annuum non excedunt, vacante per promocionem quondam Symonis, episcopi Brugnatensis, ad ecclesiam Bru-gnatensem, tunc certo modo vacantem, auctoritate apostolica factam vel per mimus consecrationis impensum, eidem.....a dignemini misericorditer providere cum translatione etc......b Fiat ut petitur. O. Datum Vercellis, kalendis octobris, anno primo. 34 Mantova, 4 novembre 1418 Supplicat S.V. devotus vester Iohannes Dardanonus de Mediolano, clericus Mediolanensis, quatenus, sibi gratiam facientes specialem, de capella Beate Marie de Costa de Sexto necnon de Sanctorum Philippi et Iacobi de Irchis ac Sancti Stephani de Lavania, Ianuensis diocesis, canoni-catibus et prebendis, vacantibus per mortem quondam Melchionis Fatinanti, extra Romanam curiam defuncti1, quorum omnium fructus sexa-ginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt .....c eidem Iohanni dignemini misericorditer providere.....b Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, pridie nonas novembris, anno primo. 35 Mantova, 7 novembre 1418 Supplicat S.V. devotus orator vester frater Nicolaus de Castro, monachus monasterii Sancte Marie de Casanova, Cisterciensis ordinis, Thauri- a V. formulario, n. labd b v. formulario, n. 6 c v. formulario, n. 1 ab cd. 1 In realtà il Fatinanti era ancora in vita. — 58 - nensis diocesis, qui hodie tunc ipsius monasterii abbas regimen et admini-strationem eiusdem monasterii in manibus vestris per devotum vestrum fratrem Beltramum de Mediolano, monachum professum monasterii Sancti Ieronimi de Cervaria, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, ipsius Nicolai tunc abbatis procuratorem per eum ad hoc specialiter constitutum, libere et sponte cessit et quam quidem cessionem eadem S. admisit, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prioratu dicti monasterii Sancti Ieronimi, per priorem anualem seu qui de anno in annum per conventum ipsius monasterii de Cervaria eligi consuevit, licet dudum per Baldesarem, tunc Iohannem xxm in sua obedientia de qua partes ille erant tunc nuncupatum, fratri Manfredo de Spinolis, tunc ipsius monasterii de Cervaria priori, concessum extiterit quod prioratum predictum quoad viveret vel donec ipsi prioratui cederet aut alias illum quomodilibet dimitteret retinere seu regere et administrare valeret, gubernari consueto et qui a nullo dependet nec curatus nec dignitas sed administracio seu officium existit, cuius fructus etc. quingentorum florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, per liberam resignationem dicti Manfredi, hodie per Beltramum antedictum, edam eiusdem Manfredi tunc ipsius monasterii de Cervaria prioris procuratorem ad hoc ab eo similiter constitutum, de prioratu ipso quem idem Manfredus tunc obtinebat in eisdem vestris manibus sponte factam et per eandem S. similiter admissam vacante.....a eidem Nicolao cum translatione etc. dignemini misericorditer providere, ita tamen quod anno administracionis sue finito, iidem conventus possint unum ex eis iuxta privilegia eidem monasterio de Cervaria ab Apostolica Sede concessa in priorem anualem eligere et alias ipsis privilegiis uti ita etiam quod ipsi conventus, prout ad hoc se sponte offerunt, teneantur et debeant dicto Nicolao post predictum annum administracionis sue, si requirendum duxerit, attenta senectute et debilitate corporis eiusdem preter et ultra panem et vinum eius victui necessaria de summa centum florenorum auri annis singulis quoad vixerit ex fructibus et redditibus et proventibus dicti monasterii de Cervaria realiter providere, premissis.....b Fiat ut petitur et reservamus. O. Datum Mantue, septimo idus novembris, anno primo. a V. formulario, n. 1 ad b v. formulario, n. 3. - 59 - 36 Mantova, 20 dicembre 1418 123, 154 r. Beatissime pater. Nuper vacante monasterio Sancti Thome de Ianua, ordinis Sancti Benedicti, per abbatissam solito gubernari, per mortem ultime abbatisse, moniales dicti monasterii concorditer, nemine discrepante, servatis servandis, elegerunt in abbatissam dicti monasterii venerabilem et religiosam dominam Marietam de Grillis, monialem ipsius monasterii, nobilem, honestam, vite laudabilis et religiose conversationis ipsamque electionem vicario archiepiscopalis curie Ianuensis presentarunt eamque humiliter confirmari et ipsam dominam Marietam in abbatissam investiri et desponsari ut moris est postularunt, quod tamen ipse primo, et deinde dominus archiepiscopus superveniens, licet sepius requisiti, hucusque facere distulerunt et dubitatur a nonnullis ne aliquam aliam in favorem secu-laris potestatis intendere vellint. Quare supplicatur S.V. quatenus electionem huiusmodi auctoritate apostolica cum suppletione defectuum si qui forsan intervenerint confirmare et eidem monasterio prefatam dominam preficere in abbatissam ac etiam providere de eadem dignemini gratiose.....a Fiat ut petitur et committatur in curia. O. Datum Mantue, decimotercio kalendas ianuarii, anno secundo. 37 Mantova, 10 gennaio 1419 120, 4 v. Dignetur S.V. devoto oratori eiusdem presbytero Francisco, ex nobi- libus de Nigro de Ianua, rectori parrochialis ecclesie Sancti Marci prope molum Ianue, de bonis suis quibuscumque testandi licentiam concedere cum clausulis oportunis. Fiat. O. Datum Mantue, quarto idus ianuarii, anno secundo. 38 Mantova, 10 gennaio 1419 120, 62 v. Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus orator vester Gerardus de Fornariis, presbyter Parmensis, preceptor, rector et gubernator ecclesie, mansionis et hospitalis sine cura Sancti Lazari, suburbiorum civitatis Ianuensis, iuris canonici peritus, quod, vacantibus dicta ecclesia, mansione a V. formulario, n. 6. -60- et hospitali per privationem factam per reverendum dominum archiepisco-pum Ianuensem auctoritate ordinaria de persona fratris Antonini de Pre-mentorio, monachi monasterii Sancti Bartholomei de Fossato, eiusdem diocesis, ultimi preceptoris, fuit predictus G(erardus) per infirmos utriusque sexus predicte ecclesie, mansionis et hospitalis, ad quos de a longa et hactenus approbata consuetudine spectat et pertinet, electus, nominatus et presentatus et per prefatum dominum archiepiscopum auctoritate ordinaria confirmatus, cuius virtute pacifice tenuit et possedit sex annis et ultra, licet de facto eius possessione iam biennio elapso et ultra spoliatus existât et in ea intrusus sit per potestatem laicalem frater Bartholomeus de Utino, Ordinis Predicatorum, cuius fructus etc., deductis omnibus et expensis pro hospitalitate servanda, centum florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, cumque dubitet predictam electionem etc. et confirmationem de eo factam viribus non subsistere, supplicat eidem S. ut predictam ecclesiam, mansionem et hospitale .....b cum iuribus et pertinentiis suis eidem G(erardo) dignemini confirmare ac etiam misericorditer de novo providere et conferre.....c non obstante quod unum beneficium sine cura in ecclesia (Sancti) Martini de Galeganna Parmensis, cuius fructus etc. florenorum sex auri, et in plebibus diocesis Parmensis, videlicet Sanctorum Martini de Arola, unum canonicatum valoris viginti ac Pancratii alium canonicatum, quindecim florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedencia, pacifice teneat et possideat, que etiam dignemini confirmare ac misericorditer de novo providere et ut eadem licite retinere possit indulgere .....d non obstante etiam quod sint in diversis civitatibus et diocesibus. Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, quarto idus ianuarii, anno secundo. 39 Mantova, 18 gennaio 1419 Beatissime pater. Humilis creatura V.S. Petrus, episcopus Papiensis, 121, 282 v. dum esset prepositus domus Sancte Marthe Ianuensis, ordinis Humiliatorum, et in carcere detentus per dominum temporalem contra Deum a Corretto su ade b v. formulario, n. 1 ad c v. formulario, n. 6 d v. formulario, n. 3. - 61 - et iusticiam, Deo vovit visitare ecclesiam et altare Beati Petri Apostoli de Urbe, quod adhuc variis ex causis non implevit nec adimplere potest propter suam senilem etatem. Supplicat igitur humiliter S.V. ut cum eo super dicto voto misericorditer dispensare vel illud in alia opera pietatis commutare dignemini ut in forma. Fiat et mittat ad manus depositarii ad hoc deputati pro refectione ecclesiarum etc. a tantumdem quantum fuisset expositurus. O. Datum Mantue, quintodecimo kalendas februarii, anno secundo. 40 Mantova, 21 gennaio 1419 120, 167 y. Supplicat S.V. devotus vester Franciscus de Vultabiob, presbyter Ianuensis diocesis, quatenus sibi, gratiam facientes specialem, de parrochiali ecclesia Beate Marie de Gavio, que curata existit, diocesis Ianuensis, vacante per mortem Iacobi de Veczano archipresbyteri, extra Romanam curiam defuncti, cuius fructus etc. centum et quinquaginta florenorum communi extimatione valorem annuum non excedunt, vacante etc......c dignemini misericorditer providere.....d Fiat ut petitur. 0.1 Datum Man tue, duodecimo kalendas februarii, anno secundo. 41 Mantova, 26 gennaio 1419 120, 254 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Iohannes Le Lem, acolitus Co- risopitensis diocesis, qui curiam Romanam per quadriennium vel circa secutus est et nullum beneficium ecclesiasticum saltem effectualitere assecutus est, quatenus, sibi gratiam facientes specialem, de archipresbyteratu ecclesie Sancte Marie de la plebe loci de Gavio, diocesis Ianuensis, vacante per obitum quondam Iacobi de Gavio1 presbyteri, ultimi possessoris eiusdem, extra Romanam curiam defuncti, cuius fructus etc. septuaginta librarum turonensium parvorum secundum communem extima- a etc.: in sopralinea b nel testo Vultabia c v. formulario, n. 1 ab de d v. formulario, n. 6 e nel testo affectualiter f Gavio: in margine al posto di Gaxio depennato. 1 Mandato al vescovo di Alessandria v. Carteggio cit., p. 67. in Reg. Lat. 200, c. 199 r. Sulla questione — 62 - tionem valorem annuum ut asseritur non excedunt.....a eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstante iure quod habet in par-rochiali ecclesia de Brimontello, Remensis diocesis, cuius fructus etc. vi-gintiquinque librarum turonensium similium communi extimatione valorem annuum non excedunt, quas non possidet ac gratia.....b Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, septimo kalendas februarii, anno secundo. ^2-43 Mantova, 27 gennaio 1419 42. Beatissime pater. Dudum vacante perpetua cappellania Sancte Katherine in ecclesia parrochiali Sancti Petri de Capriata, diocesis Ianuensis, per quondam dominum Carelotum Gandutium instituta et ordinata, per recessum c presbyteri Petri de Neapolid ipsam obtinentis, devotus vester Odoardus Gandutius *, patronus cappellanie predicte, ad quame ipsius pre-sentatio eius vacationum temporibus dinoscitur pertinere, ex eo secure f propter guerras et discenciones que diu in illis partibus viguerunt prout vigent de presenti, ad presentiam reverendissimi patris archiepiscopi Ianuensis ut ad eandem capellaniam, ut premittitur vacantem, presbyterum ydoneum prefato archiepiscopo infra tempus debitum presentaret non potuit accedere, et propterea infra® terminum iuris neminem ad eandem cappellaniamh prefato archiepiscopo presentavit, idcirco supplicant S.V. Odoardus Gandutius, patronus predictus, ac devotus vester Fernandus Garsie de Mahamud2, presbyter diocesis Burgensis, quatenus cappellaniam predictam, cui cura non imminet animarum, cuius fructus etc. triginta florenorum auri secundum1 communem extimationem ut asseritur valorem annuum non excedunt.....j eidem Fernando conferre et de eadem ipsi dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse hospitale Sancti Iohannis de Capriata et quamdam perpetuam cappellaniam sine cura ad altare Beate Marie in prefata ecclesia Sancti Petri predicti instituta, dio- a V. formulario, n. 1 ab f b v. formulario, n. 5 c mortem in 42’ d Petri de Salutis in 42’ e quem in 42’ f ex eo quod secure in 42’ s segue depennato tempus iuris h cappellaniam: om. in 42’ ' auri de camera secundum in 42’ J v. formulario, n. laf. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 62, 2 Sul quale v. Carteggio cit., pp. 63, 63, 69, 70, 142, 150. 67, 69, 70. 120, 155 v. 121, 61 r. - 63 - cesis Ianuensis predicte, noscitur a obtinere, quorum fructus etc. quadraginta florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt b.....c 120, 156 r. 43. Beatissime pater. Dudum hospitali Sancti Iohannis de Capriata, per liberam resignacionem in manibus ordinarii extra Romanam curiam pro parte fratris Paulini de Meladio, ipsius rectoris, factam et ordinaria auctoritate admissam, ac perpetua cappellania, cui cura non imminet animarum, ad altare Sancte Marie in ecclesia parrochiali Sancti Petri de Capriata instituta, diocesis Ianuensis, per fratris Iohannis de Firmo, cappellani ipsius, recessum successive vacantibus, hospitale sive cappellania predicta, ad presentacionem Berengi Bertoroti de Capriata, ipsius cappellanie patroni, ordinaria auctoritate predicta devoto vestro Fernando Garsie, presbytero diocesis Burgensis, collata d fuerunt ac de eisdem ipsi fuit provisum, quarum collationum et provisionum vigore earum possessiones extitit pacifice assecutus ipsasque possidet de presenti. Verum, pater beatissime, quia ab aliquibus asseritur collationes et provisiones ac possessionum assecutiones predictas et quecumque exinde secuta6 viribus non subsistere et propterea hospitale et cappellania predicta adhuc vacare asserantur, idcirco supplicat S.V. devotus orator vester Fernandus Garsie predictus quatenus collationes et provisiones ac possessionum assecutiones predictas et quecumque ex eis secuta ratas habentes et gratas, ipsas auctoritate apostolica ex S.V. certa scientia confirmare necnon hospitale ac cappellaniam predicta, quarum fructus etc. quadraginta florenorum auri ut asseritur secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt..... eidem Fernando conferre ac de eisdem de novo dignemini misericorditer providere.....g Fiat ut petitur pro utroque. O. Datum Mantue, sexto kalendas februarii, anno secundo. a noscitur: corretto su dinoscitur b providere non obstantibus capellama perpetua sine cura ad altare Sancte Marie in prefata ecclesia Sancti Petri instituta, diocesis Ianuensis predicte, noscitur obtinere, cuius fructus etc. viginti florenorum auri secundum eandem extimationem valorem annuum non excedunt, necnon rectoria sive hospitalis Sancti Iohannis de Capriata quam eciam obtinet, cuius fructus etc. viginti florenorum auri de camera secundum eandem extimationem valorem annuum non excedunt in 42’ c v. formulario, n. 6; Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, tercio kalendas februarii, anno secundo in 42’ d nel testo coliate e nel testo secutas con segno di correzione f v. formulario, n. 1 a f M, formulario, n. 6. — 64 - 44 Mantova, 30 gennaio 1419 Beatissime pater. Cum capella Iacobi et Iohannis de Ponzonibus de Voltabio, in ecclesia Beate Marie sita de Voltabio, Ianuensis diocesis, per annum et amplius et tanto tempore vacavit quod eius verus modus vacandi haberi non potest ad presens, et in divinis penitus negligitur, cu-piantque ardenter devoti vestri fundatores ipsius capelle ac heredes fundatorum qui eam fundarunt et dotarunt laudabiliter in divinis deserviri, cum enim pauci curant talem capellam in titulum beneficii recipere proptet fructuum exilitatem, supplicat igitur S.V. devotus vester Dominicus de Verona, monachus professus ordinis Sancti Benedicti, quatenus sibi dictam capellam, cuius fructus etc. vigintiseptem florenorum auri de camera valorem annuum non excedunt, quocumque modo vacantem.....a ad E.S. et sancte Sedis Apostolice beneplacitum commendare dignemini, non obstante capella Sancti Laurencii de Fraxino, cuius b fructus etc. trigintatrium florenorum consimilium simili extimacione valorem annuum non excedunt, quam obtinet.....0 Fiat ut petitur. 0.1 Datum Mantue, tercio kalendas februarii, anno secundo. 45 Mantova, 30 gennaio 1419 Supplicat S.V. devotus orator vester Fernandus Garsie de Mahamud, presbyter Burgensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de archipresbyteratu ecclesie Sancte Marie de la plebe loci de Gavio, diocesis Ianuensis, vacante per obitum quondam presbyteri Iacobi de Gavio, Ianuensis diocesis, extra Romanam curiam defuncti, ultimi possessoris eiusdem, cuius fructus etc. ut asseritur septuaginta librarum turonensium parvorum secundum taxationem decime valorem annuumd communiter non excedunt.....e eidem F(ernando) dignemini misericorditer providere, non obstante quadam cappellania quam in ecclesia Sancti Petri ad altare Sancte Marie loci de Capriata obtinet, cuius fructus etc. summam vi- a V. formulario, n. 1 d b Fraxino dicte diocesis cuius in Reg. Lat. 203, c. 223 r. c v. formulario, n. 6 d segue depennato non e v. formulario, n. 1 ab d. 1 Mandato ai vescovi di Todi e di Porale in Reg. Lat. 203, c. 223 r. Alessandria e all’abate di Santa Maria dei — 65 - 5 120, 258 r. 121, 62 r. ginti librarum turonensium similium communiter non excedunt.....a Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, tercio kalendas februarii, anno secundo. 46 Mantova, 30 gennaio 1419 122» 245 v. Supplicat S.V. devotus vester Anthonius de Captaneis, ex nobilibus de Silavengo, canonicus regularis monasterii Sancti Colombani, ordinis Sancti Augustini, Vercellensis diocesis, in sacerdotio constitutus, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prioratu Sancte Marie de Albario, eiusdem ordinis, Ianuensis diocesis, qui curatus et dignitas conventualis et electiva est et a monasterio Sancte Crucis Mortariensis, Papiensis diocesis, dicti ordinis, dependet, cuius fructus etc. centum quinquaginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, vacante per obitum Iacobi de Puteo, extra Romanam curiam defuncti.....b eidem A(nthonio) dignemini misericorditer providere, non obstante parrochiali Sancte Marie de Silavengo, Novariensis diocesis, quam obtinet et quam paratus est dimittere .....a Fiat ut petitur. O. Datum Mantue, tercio kalendas februarii, anno secundo. 47 Mantova, 8 marzo 1419 121, 259 v. Beatissime pater. Cum devotus filius S.V. Philippus Maria, dux Me- diolani, nuper acquisiverit terram sive locum Gavi, Ianuensis diocesis, et vacaverit ac vacet archipresbyteratus ecclesie collegiate Sancte Marie, extra muros dicte terre sive loci Gavi, alias plebis nuncupate, per obitum presbyteri Iacobi de Vezano, ultimi archipresbyteri dicte ecclesie, extra Romanam curiam defuncti, ipseque dux affectet ibidem esse archipresbyterum sive gubernatorem sibi fidum et non suspectum, supplicat igitur idem dux S.V. quatenus, sibi in personam dilecti sui venerabilis viri, fratris Fran-cischini de Gratiolis de Gavio predicto, ordinis Sancte Marie de Monte Carmeli, sibi fidelissimi, specialem gratiam facientes, de eodem archi-presbyteratu, qui dignitas principalis, curata et electiva existit, cuiusque fructus etc. secundum communem extimationem valorem annuum centum a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. labe de. -66- quinquaginta ducatorum auri ut asseritur non excedant.....a dignemini eidem fratri Francischino misericorditer providere, seu eundem archipre-sbyteratum et administrationem ipsius usque ad certum tempus commendare seu in commendam concedere.....b ut in forma. Fiat ad annum. O. Datum Florencie, octavo idus marcii, anno secundo. M.antova, 9 marzo 1419 Supplicat S.V. devotus E. Fredericus Borrellus, Albinganensis diocesis, 121, 176 r. quatenus, sibi gratiam specialem facientes, de parrochiali ecclesia Sancti Silvestri Ianuensis, vacante vel dum vacabit per assecutionem pacificam parrochialis ecclesie Sancti Siri de Sancto Romulo, dicte Albinganensis diocesis, factam vel faciendam per devotum E.S. presbyterum Georgium Calvum, dicte diocesis Albinganensis, qui dictam ecclesiam Sancti Siri per obitum presbyteri Iohannis Ceriani vacantem a S.V. nuper obtinuit1.....c cuiusque fructus etc. sexaginta florenorum auri secundum communen extimationem valorem annuum non (ex)cedunt, eidem F(rederico) dignemini misericorditer providere, non obstante quod idem F(redericus) obtineat ca-pellaniam Sancti Damiani Ianuensis ac ecclesiam Sancti Luce de Albario, diocesis Ianuensis, sine cura, necnon canonicatum et prebendam Sancte Marie de Trioria, diocesis Albinganensis, quorum omnium fructus etc. quinquaginta florenorum auri valorem annuum non excedunt.....d Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, septimo idus martii, anno secundo. 49 Firenze, 17 marzo 1419 Beatissime pater. Alias S.V. de parrochiali ecclesia Beate Marie de 123, 34 v. Gavio, Ianuensis diocesis, per obitum quondam Iacobi de Veczano, extra Romanam curiam defuncti, vacante, devoto vestro Francisco de Voltabio, presbytero dicte diocesis, sub data duodecimo kalendas februarii, anno secundo gratiose mandavit provideri, prout in litteris apostolicis desuper confectis plenius continetur2. Est verum, beatissime pater, eidem a non- a V. formulario, n. 1 a b v. formulario, n. 3 c v. formulario, ti. 1 ab d e d v. formulario, n. 6. 1 Registro Suppliche, n. 121, c. 172 r. 2 V. n. 40. - 67 - nullis asseritur non huiusmodi ecclesiam que collegiata, sed archipresby-teratum ipsius ecclesie Beate Marie predicte plebes nuncupatur, qui inibi dignitas existit, per huiusmodi Iacobi obitum vacavisse et vacare. Supplicat igitur S.V. dictus F(ranciscus) quatenus litteras apostolicas sic confectas de hoc quod ipse archipresbyteratus inibi dignitas est, etiam si principalis et unica ac curata et electiva existât, corrigi et de novo expediri mandare vel saltem sibi concedere dignemini gratiose quod huiusmo i littere et processus habiti per easdem et quecumque inde secuta ab ipsa rum datione in omnibus et per omnia valeant et robur obtineant ac si in eis de huiusmodi archipresbyteratu, etiam si dignitas et principalis et unica ac curata et electiva ac extra muros opidi de Gavio existât, plena et expressa mencio facta fuisset, constitutionibus apostolicis ac omnibus aliis que in dictis litteris non obstare voluit, etiam statutis et constitutionibus ecclesie predicte.....a et sub datatione supradictarum litterarum. Fiat. O. Da tum Florencie, decimosexto kalendas aprilis, anno secundo. 50 Firenze, 18 marzo 1419 122, 76 v. Beatissime pater. Dudum S.V. per quasdam suas litteras Melchionem Manzini de Muta, presbyterum Lunensis diocesis, capellanum et familiarem devote creature vestre Pillei, archiepiscopi Ianuensis, cupientem tunc vitam ducere regularem, in canonicum monasterii Sancte Crucis Mortariensis, ordinis Sancti Augustini, Papiensis diocesis, recipi et in fratrem ac regularem habitum iuxta ipsius monasterii consuetudinem sibi exhiberi, necnon ab ipso regularem professionem per canonicos eiusdem monasterii emitti consuetam, si eam sponte emittere vellet, recipi et admitti sibique de prioratu Sancte Marie de Albario, dicti ordinis, Ianuensis diocesis, a prefato monasterio dependente et per eiusdem canonicos gubernari consueto, tunc per obitum quondam Iacobi de Puteo, ipsius prioratus prioris, extra Romanam curiam defuncti, vacante, per quasdam etiam alias litteras gratiose provideri mandavit’. Cum autem idem Melchion, in huiusmodi proposito amplius non persistens, litteris gratie et mandato de providendo huiusmodi que suum propterea non fuerant effectum sortita, ac omni iuri a V. formulario, n. 6 b nel testo segue in i V. n. 20. - 68 - sibi in dicto prioratu sive ad illum quomodolibet competenti per se vel procuratorem ad hoc ab eo specialiter constitutum in manibus E.S. cedere intendat et ex nunc cedat, supplicat E.S. prefatus archiepiscopus quatenus, huiusmodi cessionem admittentes, sibi in personam dilecti sui presbyteri Anthonii de Paluscho de Placentia specialem gratiam facientes, eundem presbyterum Anthonium, cupientem huiusmodi vitam ducere regularem, in canonicum et in fratrem dicti monasterii recipi eique dictum habitum exhiberi necnon ab ipso professionem huiusmodi recipi ed admitti, sibique de prioratu predicto qui conventualis est, licet conventum diu non habuerit, cuius fructus etc. centum florenorum auri valorem annuum non excedunt, per huiusmodi obitum dicti Iacobi adhuc vacante.....a mandare dignemini misericorditer providere, non obstante capellania quam obtinet in ecclesia Sancti Mathei Ianuensis, cuius fructus etc. quinquaginta florenorum auri valorem annuum non excedunt, quamque paratus est dimittere etc......b Fiat ut petitur. 0.1 Datum Florencie, quintodecimo kalendas aprilis, anno secundo. ^ Firenze, 19 marzo 1419 Pater sancte. Vacante ecclesia parrochiali Sancti Maximi de Rapalo, 122, 151 v. Ianuensis diocesis, per privationem factam per reverendum patrem dominum Pileum, archiepiscopum Ianuensem, auctoritate ordinaria de persona presbyteri Bertoni de Albareto de Rapalo, diocesis predicte, qua ecclesia sic ut premittitur vacante, prefatus dominus archiepiscopus predicta auctoritate ordinaria sua amovit curam animarum a dicta ecclesia parrochiali et ipsam animarum curam univit parrochiali ecclesie Sancte Marie de Campo de Rapalo c, dicte diocesis, quorum omnium premissorum statum et tenorem hic dignetur S.V. habere pro sufficienter expressis. Postmodum dictus archiepiscopus ipsam ecclesiam Sancti Maximi, cura animarum destituta, contulit auctoritate ordinaria predicta devoto vestro presbytero Petro de Maiolo, cappellano capelle Sancti jn ecclesja a V. formulario, n. lac f b v. formulario, n. 6 c de Rapalo: in margine. 1 Per l’immissione nell’ordine Morta- al predetto preposito in Reg. Lat. 203, c. riense v. mandato all’abate di Santo Ste- 267 v., cassato, per i troppi errori, d’ordine fano, al preposito di Sant’Ambrogio e a del vicecancelliere e riscritto a c. 60 v. Ludovico Rodino in Reg. Lat. 203, c. 267 dello stesso registro. r. Per il possesso del priorato v. mandato - 69 - cathedrali Ianuensi constitute tamquam vacantem per privationem predictam sive per renunciationem fratris Ambroxii de Mediolano et de ipsa cum omnibus iuribus et pertinentiis suis providit et ipsius possessionem pacificam assecutus extitit. Verum, quia dubitat predicta viribus ex certis causis non subsistere, supplicat E.S. prelibate quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de dicta ecclesia Sancti Maximi, cuius fructus etc. trigintaquinque florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....b eidem presbytero P(etro) de novo misericorditer providere ac dictam unionem per predictum archiepiscopum factam confirmare et de novo unire, non obstantibus dicta cappellania ac canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie in Via Lata Ianuensis ac clericatu ecclesie Sancti Ruffi-ni de Clavaro, diete Ianuensis diocesis, ac canonicatu et prebenda ecclesie Brugnatensis ac ecclesiis parrochialibus Sancte Marie et Sancte Margarite de Camparana, diete diocesis, invicem unitis et sibi auctoritate ordinaria commendatis quas, quos et que obtinet et quorum omnium fructus etc. centum ducatorum auri secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt et cum ceteris clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, decimoquarto kalendas aprilis, anno secundo. 52 Firenze, 21 marzo 1419 122, 132 r. Dignetur S.V. litteras apostolicas super gratia per olim Iohannem xxiii in sua obedientia nominatum de anno suo quinto !, pauco tempore ante eius recessum de Bononia versus Constanciam, devoto vestro Baptiste de Campofregoso, domini T(home), ducis Ianuensis, germano, de patronatu ecclesie Sancte Marie de Belvidere de Promentorio, Ianuensis diocesis, gratiose facta in cancellaria S.E. expediri mandare, actento P.S. quod propter guerras in territorio Ianuensi hucusque vigentes, quibus ipse Baptista satis involutus existit, ac propter mutationem curie E.S.V. littere ipse expediri non poterant, cum non obstantiis in dicta supplicatione contentis ac quodam mandato in eadem cancellaria facto.....d Fiat si non stetit per eum. O. Datum Florencie, duodecimo kalendas aprilis, anno secundo. a in margine-, ita in originali b v. formulario, n. 1 ad c nel testo ipsi con segno di correzione d v. formulario, n. 6. 1 II 30 settembre 1414, come risulta San Matteo, del 21 novembre 1417, in da un mandato di Martino V al priore di Reg. Lat. 189, c. 87 v. — 70 - 53 Firenze, 30 marzo 1419 Supplicat S.V. humiliter devotus orator eiusdem et sancte matris Ecclesie Bartholinus Sistus de Papia, notarius publicus Ianuensis et in Ianua lares suos fovens ac huiusmodi officium notariatus ibidem et in dictione Ianuensi ad presens exercens, et exercuit longissimis temporibus, quatenus, sibi gratiam facientes specialem, dignemini ipsum Bartholinum, qui quinquagenarius vel circa de legitimo matrimonio procreatus et uxoratus existit, etiam in notarium apostolicum creare et creari mandare et ad huiusmodi officium suscipere cum ea auctoritate et potestate quibus potuerint alii notarii apostolici prout est moris cum clausulis oportunis. Fiat. O. Datum Florencie, tertio a kalendas aprilis, anno secundo. Firenze, 31 marzo 1419 Supplicat S.V. devotus orator vester Georgius, ex nobilibus de Flisco, Lavanie comitibus, presbyter, canonicus Ianuensis, quatenus sibi ut ipse, litterarum studio Bononie vel alibi ubi illud vigeat generale insistendo, fructus, redditus et proventus canonicatus et prebende ecclesie Ianuensis et quorumcumque aliorum beneficiorum ecclesiasticorum quos et que obtinet et in posterum obtinebit cum ea integritate, cotidianis distribucionibus dumtaxat exceptis, usque ad septennium percipere valeat cum qua illos perciperet si in predicta et aliis in quibus beneficia huiusmodi sunt vel forsan fuerint, ecclesiis personaliter resideret et ad residendum interim in eisdem minime teneatur, nec ad id a quoquam invitus valeat coartari dignemini de speciali gratia indulgere.....b ut in forma. Fiat. O. Datum Florencie, pridie kalendas aprilis, anno secundo. 55 Firenze, 31 marzo 1419 Beatissime pater. Cum devoto servitori V.S. Georgio de Flisco presbytero, canonico ecclesie Ianuensis, de nobili genere ex utroque parente procreato, multa varia et gravia ac importabilia gravamina, molestie, iniurie et oppressiones olim per dominum Pilleum, archiepiscopum Ianuensem, a tertio: in margine b v. formulario, n. 6. 123, 69 r. 123, 105 v. 123, 105 v. — 71 — nullis legitimis causis precedentibus, inique et de facto illata extiterint, prout in processibus appellationum per eundem Georgium a gravaminibus huiusmodi ad Sedem Apostolicam interpositarum, super quibus plures dif-finitavas et conformes que transiverunt in rem iudicatam sententias etiam cum condempnacione expensarum reportavit, manifeste apparet timeatque idem G(eorgius) ab eodem archiepiscopo etiam in futurum similiter molestari, opprimi et gravari, idcirco idem G(eorgius) E.S. humiliter supplicat quatenus, premissis actentis et quod ipse necessario habet continuare et perficere studium suum Bononie vel alibi ubi illud vigeat generale in iure civili et deinde canonico sicut optat, quod hucusque facere non potuit gravaminibus huiusmodi impeditus, eundem Georgium necnon maioris Ianuensis ac nove Sancti Salvatoris de Lavania, Ianuensis diocesis, ecclesiarum canonicatus et prebendas ac parrochialem ecclesiam Sancti Antonini de Orpalatio, eiusdem diocesis, et quecumque alia beneficia ecclesiastica cum cura et sine cura, eciam si canonicatus et prebende, dignitates, personatus, perpetue administrationes vel officia in quibuscunque ecclesiis fuerint ac possessiones et bona mobilia et immobilia que in presenciarum obtinet et in futurum, dante Domino, obtinebit seu adipisci legitime poterit, cum omnibus iuribus et pertinentiis eorumdem, ab omni iurisdictione, dominio et potestate prefati domini archiepiscopi necnon aliorum iudicum ordinariorum quorumlibet, quamdiu idem archiepiscopus in humanis egerit, prorsus eximere et totaliter liberare ac sub beati Petri Apostoli et Sedis predicte ac E.S. protectione suscipere et velle, eidem S. et Sedi prefate immediate subiacere dignemini, ita quod archiepiscopus, iudices et ordinarii predicti, eciam racione delicti seu contractus aut rei de qua ageretur, ubicumque commictatur delictum, inniatur contractus vel res ipsa consistat, nullam possint auctoritate ordinaria in Georgium ac alia premissa utpote protinus et omnino exempta iurisdictionem seu potestatem aut dominium aliqua quo-modolibet exercere, non obstante tam pie memorie Innocentii pape mi que incipit « Volentes »1 quam aliis constitutionibus apostolicis.....a Fiat ad triennium, existendo in studio. O. Datum Florencie, pridie kalendas aprilis, anno secundo. a V. formulario, n. 6. i Lib. VI Decret., V, VII, 1. - 72 - 56 Firenze, 1 aprile 1419 Beatissime pater. Humiles et devote vestre filie, moniales monasterii 122, 290 r. Sanctorum Iacobi et Philippi de Irchis, extra muros Ianuenses, sub cura et regimine fratrum Predicatorum degentes, ordinis Sancti Augustini, propter guerrarum turbines et calamitates alias que civitatem Ianuensem et partes illas hactenus - proch dolor - afflixerunt et affligunt de presenti, ne aliquod eis sinistrum seu pudibundum accideret, sepe et sepius ad civitatem ipsam, alique ad domos parentum et amicorum suorum, alique vero ad aliqua pia loca in dicta civitate existentia vel alias prout potuerunt comode se retraxerunt. Supplicatur igitur S.V. pro parte humilium servitorum et filiorum vestrorum Spinete et Baptiste, fratrum de Campofregoso et illustris domini Ianuensium ducis germanorum, quatenus, eis in personam devote in Christo filie vestre Sobrane de Guisulphis, dicti monasterii monialis expresse professe a ac predictorum Spinete et Baptiste neptis, specialem gratiam facientes, predicte Sobrane de dicto monasterio ad aliud monasterium alterius ordinis paris vel artioris observantie regularis in quo benivolas b repererit receptrices se transferre et inibi professionem emittere et Domino perpetuo famulari ac quecumque bona sua mobilia et immobilia necnon fructus, redditus et proventus in locis, comparis communis Ianuensis, que in primeva receptione sua vel alias dicto monasterio donavit, ne causam habeat mendicandi videlicet secum mobilia huiusmodi portare et immobilia ac fructus etc. predictos in utilitatem suam et monasterii in quo ipsam recipi contingat committere valeat concedere dignemini de gratia speciali.....c Fiat et commictatur. 0.1 Datum Florencie, kalendis aprilis, anno secundo. 57 Firenze, 8 aprile 1419 Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus vester frater Benedictus de 123, 280 v. Negrono acolitus, monachus expresse professus monasterii Sancti Mathei Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, quatenus cum eo ut, non obstante defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, ad omnes sacros ordines promoveri et in susceptis ordinibus minoribus ministrare necnon a Nel testo professi con segno dì correzione b nel testo benivoles con segno di correzione c v. formulario, n. 3. 1 Mandato all’arcidiacono di Genova in Reg. Lat. 203, c. 297 r. - 73 - ad beneficia, officia, administraciones et dignitates assumi et illis prefici valeat dignemini misericorditer dispensari mandare de gratia vestra speciali cum clausulis necessariis et opportunis. Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, sexto idus aprilis, anno secundo. 58 Firenze, 10 aprile 1419 123, 214 v. Beatissime pater. Cum devotus vester Gerardus de Fornariis supra- scriptus a de expectativa quam obtinuit a S.V., de qua in petitione 1 cuius copia premittitur et que alias illam confitientis causante inadvertentia inepte concepta reperi tur non extitit mentio facta, ne propterea ipsi G(e-rardo) eiusdem petitionis fructus adimatur, dignetur S.V. litteras aposto-licas super eadem petitione confitiendas expedire mandare, cum expressione expectative huiusmodi et cum clausulis aliis ac non obstantiis in eadem petitione contentis. Fiat. O. Datum Florencie, quarto idus aprilis, anno secundo. 59 Firenze, 14 maggio 1419 125, 182 r. Supplicat S.V. devotus vester nobilis Karolus de Flisco, comes La- varne, quatenus, gratiam facientes, omnibus et singulis Christi fidelibus ecclesiam Beate Marie de Tribus Fontibus de Montobio, Ianuensis diocesis, ad quam populi magna devotio geritur, in festo Nativitatis eiusdem beate Marie Virginis et eius octavis visitantibus et ad eius conservationem et reparationem manus porrigentibus adiutrices, anno quolibetb annos et septem quadragenas de iniunctis eis penitentiis misericorditer et de gratia speciali relaxare.....c Fiat in forma. O. Datum Florencie, pridie idus maii, anno secundo. 60 Firenze, 22 maggio 1419 125, 210 r. Beatissime pater. Cum canonicatus et prebenda ecclesie Ianuensis, quos dominus Iacobus Rodini, electus Sagonensis, tempore promocionis a In margine-. Reformatio Gerardi de Fornariis super ecclesia, mansione et hospitali sine cura Sancti Lazari suburbiorum civitatis Ianuensis b manca l'indicazione degli anni; nel testo segno di correzione c v. formulario, n. 3. 1 V. n. 38. — 74 — de eo per S.V. nuper facte ad ecclesiam Sagonensem tunc vacantem obtinebat prout adhuc obtinet et per munus consecracionis inpendendum eidem vacare sperentur in brevi, supplicat E.S. devota creatura vestra Ludovicus, cardinalis de Flisco, quatenus, sibi in personam dilecti secretarii et familiaris sui continui commensalis Iohannis de Flisco, dyaconi Ianuensis, specialem gratiam facientes, canonicatum et prebendam predic-tos, qui de iure patronatus laicorum per quorum dotacionem prebenda ipsa in eadem ecclesia Ianuensi addita fuit existunt et quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, cum integra dicta prebenda dotata non fuerit ex quo ille qui eandem obtinet etiam in presentia nichil cum aliis presentibus canonicis de cotidanis distributionibus et aliis fructibus etc., de quibus canonici présentes in dicta ecclesia participant, nil vel modicum percipit, cum illos ut premictitur vel per lapsum temporis de consecrandis episcopis a canonibus diffiniri, seu per assecutionem pacificam administra-cionis bonorum dicte ecclesie Sagonensis vel maioris partis eorundem per dictum electum fiendam aut alias quovis modo, preterquam per ipsius electi obitum, vacare contigerit, prefato Iohanni, dictorum patronorum ad id accedente assensu, conferendos cum omnibus iuribus et pertinentiis suis reservare, de illisque nichilominus, cum vacaverint ut prefertur.....3 eidem Iohanni, assensu accedente huiusmodi ut prefertur, misericorditer provideri mandare dignemini, non obstante quod idem Iohannes preposituram Sancti Adriani de Trigaudio, Ianuensis diocesis, que curata et dignitas principalis in ipsa ecclesia Sancti Adriani ac de iure patronatus clericorum existit, cuiusque fructus etc. centum florenorum similium secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt, obtinet ac quandam .....b Fiat ut petitur de consensu patroni. O. Datum Florencie, undecimo kalendas iunii, anno secundo. 61-62 Firenze, 1 giugno 1419 Supplicat S.V. humilis et devotus orator vester frater Paulus de Vi- 126, 168 v. valdis de Ianua, lector ordinis Fratrum Heremitarum Sancti Augustini, qui olim satis diu sub observanda regulari eiusdem sancti in conventu Beate Marie de Populo de Urbe et ipsius professione vitam duxit et quam a V. formulario, n. lace f b v. formulario, ». 5. - 75 - de presenti ducit, quatenus in favorem religionis et observande huiusmodi eundem in petitionibus infrascriptis misericorditer exaudire dignemini de gratia speciali. 61. Et primo, beatissime pater, exponit S.V. devotus orator frater Paulus de Vivaldis et dicit quod alias fratres et conventus Ianue dicti ordinis, capitulariter more solito in unum congregati, ipsi fratri Paulo concesserunt locum sive conventum Beate Marie de Bellovidere, diocesis Ianuensis, tunc ad ipsos pertinentes et spectantes, qui pro tunc minabatur ruina et pro magna parte ruinatus erat, ut ipsum repararet et reedi-ficaret et reedificari et reparari faceret, sub certis pactis et condicionibus tunc in ipsa concessione appositis, quam concessionem provincialis pro-vincie Lombardie ordinis predicti confirmavit et approbavit et generalis totius ordinis ipsorum eundem fratrem P(aulum) in priorem ipsius loci Beate Marie predicte et fratrum eorundem prefecit, instituit et deputavit. Postquam vero ipse frater P(aulus) in prioratu predicto aliquo tempore stetit et permansit reformando, reparando et de novo construendo singulas officinas et demoliciones et diruciones dicti loci et tecta et alia necessaria ipsius ac in sacristia dicte ecclesie paramentis et ornamentis pretiosis ac libris dicte ecclesie necessariis, ad magnam summam ascendentis, de bonis ex largicione Christi fidelium obvenientibus convertende, sicut per multas nobilium civium Ianuensium litteras vestre sanctitati fuit intimatum, et quamplures fratres ad dictum locum introducendo ad observanciam regularem de loco Beate Marie de Populo, dicti ordinis, ex quo divinus cultus ibi maximum suscepit incrementum et maxima a populi multitudo ad dictum locum devotionis causa cepit confluere, ex quo nonnulli fratres dicti ordinis Ianuensis egre ferentes, odio et rancore conceptis, ipsum fratrem Paulum per generalem prefatum a dicto prioratu sub certis penis, etiam carceris, et aliis ecclesiasticis censuris amoveri procurarunt et fecerunt, quin imo ipsum camera sua, quam in conventu Ianuensi ex elemosinis sibi construxerat et ad quam sepe (se) reducebat dum commode ad locum Beate Marie de Bellovidere predictum redire nequibat, prior eiusdem conventus Ianuensis spoliavit, adeo ut ad ipsum solitum nullatenus possit habere aditum, confingendo quod ipsum fratrem Paulum, ex certis causis ipsum generalem moventibus, in predicatorem conven- 3 Nel testo maximam — 76 - tus Astensis prefecerat, propter quod ipse frater Paulus, considerans desolationem dicti loci et timens scandalum inter dictos fratres ac etiam in populo dicte civitatis Ianue faciliter posse evenire, ad obviandum igitur predictum, humiliter recurrit ad pedes S.V. et supplicat quatenus dignetur E.S.V. ipsum fratrem Paulum in priorem dicti loci auctoritate apostolica usque ad beneplacitum Sedis Apostolice deputare et preficere, et committere alicui probo viro in Romana curia vel extra quod absolvat a dictis censuris eundem, si quam ex eis non tamen in contemptum clavium incurrerit, simpliciter et ad cautelam ipsumque in eundem statum in quo erat tempore mandati per generalem sibi facti ut premittitur reponat et restituat, ut opus per ipsum salubre inceptum possit successive continuare et Deo auctore perficere, et nichilominus priori Ianuensi moderno dicti conventus quatenus cameram huiusmodi ipsi fratri Paulo restituat et sibi liberam et expeditam ad sui usum dimittat mandare gratiose ac nichilominus pro loci observande regularis Beate Marie huiusmodi ma-nutentione et religionis, ipsa S.V. dignetur etiam venerabilem virum fratrem Matheum de Introduco, lectorem dicti ordinis, in visitatorem et protectorem ac gubernatorem dicti loci Beate Marie deputare et perficere et sibi subicere sicut sunt alia loca de observanda dicti ordinis, scilicet locus Sancte Marie de Populo de Urbe et alia loca que sunt in regno Neapolitano .....a 62. Item, beatissime pater, cum idem frater Paulus a provinciali pro- 126, 168 v. vincie Lombardie et priore generali dicti ordinis et aliis maioribus suis, pensatis beneficiis que suus ordo ex ipsius vita exemplari et intercessionibus assequebatur, diversas gratias, concessiones, licencias et indulta obtinuit livorque mundialis in benefacientes ex contrarium agentibus, causante vetusti serpentis austucia, dietim insurgat, eapropter dignetur S.V. omnia et singula licencias, concessiones, privilegia et indulta huiusmodi, quorum veriores tenores S.V. habere dignetur pro sufficienter expressis, ex vestra certa scientia confirmare et Apostolice Sedis suffragio communire de gratia, apostolicis et ordinis predicti constitutionibus, etiam si huiusmodi concessiones, privilegia et indulta predicta tempore invidie aliquibus emulis instigantibus malivolis per seniores et precipue generalem priorem modernum revocata essent, non obstantibus et cum clausulis opor- a V. formulario, n. 3. - 77 - tunis. Fiat de utroque ad beneplacitum nostrum. O. Et intuitu pietatis et religionis zelo dignetur S.V. super omnibus et singulis premissis per cancellariam V.S. et ubique litteras apostolicas necessarias expediri gratis pro Deo. Fiat ubique. O. Datum Florencie, kalendis iunii, anno secundo. 63 Firenze, 2 giugno 1419 125, 260 r. Beatissime pater. Dudum prioratu Sancti Sisti Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, tunc certo modo vacante, S.V. devoto vestro fratri Bar-tholomeo Tonso de Ceva, monaco monasterii Sancti Benigni, extra muros Ianuenses, dicti ordinis, de prioratu ipso, qui curatus est et a monasterio Sancti Michaelis de Clusa, dicti ordinis, Taurinensis diocesis, dependet et per ipsius monasterii de Clusa monachos gubernari consuevit, cuiusque fructus etc. cx florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, certo super hoc sibi executore deputato, per suas litteras etiam si dignitas non tamen conventualis existeret gratiose provideri mandavit1, ipseque B(artholomeus), huius mandati vigore, possessionem dicti prioratus extitit pacifice assecutus illumque tenet et possidet de presenti. Cum autem, pater sancte, idem B(artholomeus), dudum ordinis Fratrum Minorum professor existens, ad ordinem Sancti Benedicti licentiam transeundi secumque ut quecumque beneficia ecclesiastica regularia cum cura vel sine cura, etiam si dignitas vel prioratus seu perpetue administrationes vel officia fuerint, per monachos dicti ordinis Sancti Benedicti solita gubernari, dummodo dignitas aut prioratus huiusmodi conventuales non a existerent, si sibi alias conferuntur auctoritate apostolica dispensari, et in quo ordine Sancti B(enedicti) decem annis vel circa est laudabiliter conversatus, ex eo dubitet dictas litteras surrepticias reputari seque super dicto prioratu et eius occasione posse im posterum molestari, quod fratrum minorum professor existeret nulla in dictis litteris mentio facta fuit, quare pro parte domini . . ducis Ianuensis et dicti fratris B(artholomei), cappellani E. domini ducis, humiliter supplicatur quatenus predictas litteras et omnia inde secuta ab ipsarum litterarum datione perinde b valere plenamque firmitatem roboris obtinere decernere et man- a non: in sopralinea b nel testo proinde con segno di correzione. 1 V. n. 33. — 78 — dare dignemini ac si in eis quod dictus frater B(artholomeus) ordinis Fratrum Minorum professor fuisset plena et expressa mentio facta foret.....a Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, quarto nonas iunii, anno secundo. 64 Firenze, 2 giugno 1419 Beatissime pater. Dudum vestra S. devoto oratori vestro Melchioni Fatinanti, presbytero Ianuensi, de capella sine cura Sancte Marie de Costa de Sexto, Ianuensis diocesis, gratiose provideri concessit, prout in supplicatione cuius copia prescribitur latius continetur ’. Verum, quia per inadvertenciam in non obstanciis eiusdem supplicationis omissa fuit « que-dam etiam sine cura in eadem capella perpetua cappellania quam per eum de novo canonice fundatam et de iure patronatus laicorum existen-tem ipse ex institutione de eo in illius perpetuum cappellanum pro illa prima vice auctoritate ordinaria facta obtinetb, cuiusque fructus etc. duodecim florenorum similium secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt », supplicat E.S. dictus Melchion quatenus, ne huiusmodi concessionis gratia que alias posset surrepticia reputari sibi reddatur inutilis, litteras super ea conficiendas cum expressione premissorum, ut prefertur, omissorum expedire mandare dignemini de gratia speciali.....c Fiat. O. Datum Florencie, quarto nonas iunii, anno secundo. 65 Firenze, 3 giugno 1419 Supplicat S.V. devotus orator vester Melchion Fatinanti, presbyter Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, quorum fructus etc. vigintiquatuor florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, vacantibus per liberam resignacionem Bertholomei de Monte, olim ipsius ecclesie canonici, litterarum apostoli-carum scriptoris et abbreviatoris, per eum de illis quos tunc obtinebat in Romana curia coram quibusdam notario publico et testibus sponte fac- a V. formulario, n. 3 b nel testo segue cui c v. formulario, n. 6. 1 V. n. 6. 126, 173 v. 126, 261 r. - 79 - tam, quam dignetur E.S. admittere ratamque et gratam habere.....a vel per ipsius alterius similem seu ex causa permutationis que forsan fuisset invalida resignationem per eum de illis in prefata curia vel extra eam in manibus cuiuscumque ad id potestatem habentis factam, aut per alicuius illos obtinentis matrimonium contractum per eum in eadem curia vel extra eam b seu fiendam vacent.....c eidem Melchioni dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse Melchion Sancti Stephani de Lavania, Sancti Blasci de Pulcifera et Sancti Martini de Irchis, Ianuensis diocesis ecclesiarum canonicatus et prebendas necnon capellam sine cura Sancte Marie de Costa de Sexto, dicte diocesis, ac quandam perpetuam cappellaniam ad altare Sancti Iohannis Baptiste situm vel situandum in eadem capella, quorum omnium fructus etc. septuagintad florenorum similium secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt, noscatur obtinere necnon si quam gratiam.....e Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, tercio nonas iunii, anno secundo. 66 Firenze, 7 giugno 1419 Beatissime pater. Olim quondam Franciscus Brondi de Sancto Marino, civis Ianuensis, condens de bonis suis in eius voluntate ultima testamentum, in illo, inter cetera, voluit et ordinavit quod si et postquam quondam Luchinum natum, quem eius in huiusmodi bonis heredem universalem tunc instituit, et quondam Marietam natam suos, cui pro dote sua certam pecunie quantitatem ex ipsis bonis tunc assignavit, absque heredibus de legitimo ex eis matrimonio procreatis decedere contingeret, per quondam Andriolam, ipsius testatoris uxorem, per ipsum in ea parte dicti testamenti executricem sub certa forma tunc expressa deputatam, solucio certorum legatorum, per dictum testatorem tunc similiter expressorum, ex eisdem bonis fieri et ea facta totum id quod ex ipsis bonis syperesset Christi pauperibus, de quibus eidemf executori videretur, erogari et inter illos distribui deberet. Deinde Luchinus et Marieta predicti sine heredibus ex eis procreatis huiusmodi pariter et executrix ipsa decesserunt, sicque casus implende huiusmodi conditionis evenit, et ex bonis eisdem legatorum hu- a V. formulario, n. 1 a b eam: in sopralinea c v. formulario, n. 1 d f d segue depennato librarum e v. formulario, n. 5 1 segue depennato uxor — 80 - iusmodi, licet per alios quam per dictam executricem utpote a morte pre-ventam, solucione peracta quingentorum florenorum auri vel circiter ut prefertur distribuendorum summam superesse dinoscitur. Cum autem, pater sanctissime, devote in Christo filie vestre Nicoletta et Innocens, devoti vestri Baptiste Specia, et Magdalena, orphana quondam Mathei de Strata, civium Ianuensium, filie legitime et virgines, que dicte Mariete, eiusdem testatoris nate, pro neptes extiterant, nubilem iam etatem attigerint ipsis-que nuptui etiam longebassius quam sui gravis honor exigat committendis nullatenus suppetant facultates nullique fere alii, qui ratione maioris propinquitatis eis in predictorum si qua huiusmodi conditione cessante abve-niret successione bonorum legitime preferri deberent, supervixisse noscantur, supplicant E.S. dicte virgines quatenus, eorum paupertati et inopie pio compatientes affectu, de solita vestre benignitatis clemencia, eas intuitu premissorum aliis extraneis in hac parte merito preferendas loco pauperum predictorum asscribentes easque quoad hoc in ipsum locum succedere debere decernentes, dignemini eisdem, ut per auxiliaria E.S. presidia nuptui huiusmodi tradi valeant, pro aliquali dotium suarum adminiculo huiusmodi florenorum inter eas equis portionibus dividendorum summam tradere et assignare seu tradi et assignari mandare de gratia speciali, voluntate et ordinatione predictis.....b Fiat si sunt pauperes. O. Datum Florencie, septimo idus iunii, anno secundo. 67 Y ir eme, 15 giugno 1419 Beatissime pater. Olim devotus V.S. Baptista de Rapallo, clericus 127, 213 r. Ianuensis, ex inductu nonnullorum maiorum suorum, ad servitia et stipendia communis civitatis Florentine tunc militantium, frequenter et in diversis locis, tam per mare quam per terram, incursibus bellicosis interfuit, in quibus rapine, homicidia, incendia, et mala alia quamplurima guer-rarum temporibus commicti solita commissa fuerunt, absque tamen ipsius Baptiste auxilio, consilio vel favore. Verumtamen ipse, pro eo quod illis interfuit et una cum ea commictentibus conversatus extitit ut prefertur, timens sententias, censuras et penas ecclesiasticas incurisse, supplicat E.S. quatenus, de solita sue benignitatis clemencia, eundem Bapti- a Nel testo ut presente con segno di correzione b v. formulario, n. 3. - SI - stam ab huiusmodi sententiis, censuris et penis absolvere, necnon omnem inhabilitatis et infamie maculam sive notam, per eum premissorum occasione contractam, penitus abolere ac alias ipsum in pristinum statum restituere et reintegrare dignemini misericorditer et etiam gratiose, ita quod ipse Baptista ad omnes etiam sacros ordines promoveri et in illis ministrare, necnon preposituram Sancti Siri, Albinganensis diocesis, que dignitas principalis et curata in ipsa ecclesia collegiata existit, de qua tunc certo modo vacante dignata est E.S. motu proprio sibi gratiose providere, ac quecumque alia beneficia ecclesiastica cum cura vel sine cura.....8 si sibi alias canonice conferantur, recipere et retinere libere et licite valeat .....b Fiat ut petitur et dispensamus. O. Datum Florencie, decimo septimo kalendas iulii, anno secundo. 68 Firenze, 21 giugno 1419 Beatissime pater. Cum quidam presbyter Girardus de Parma, rector hospitalis Sancti Lazaric, extra muros Ianue, esset publice diffamatus de dilapidatione et mala administracione bonorum ipsius hospitalis, et comperto per officiales Misericordie ad hoc specialiter deputatos dictum presbyterum Girardum dilapidasse et male administrasse bona predicta, de mandato et consensu reverendissimi patris, domini archiepiscopi Ianuensis, condempnatus fuit ipse presbyter G(irardus) ad certam pecunie quantitatem, et deinde privatus et amotus a regimine et administratione bonorum ipsius hospitalis, prout hec et alia in diversis desuper confectis instrumentis latius dicitur contineri, quorum tenores dignetur S.V. habere pro sufficienter expressis. Postmodum vero, pauperes dicti hospitalis, ad quos tam de iure quam antiqua consuetudine spectat electio et ad nutum ipsorum remotio prioris seu rectoris ipsius hospitalis, considerantes personam venerabilis viri magistri Bartholomei de Utino, ordinis Predica-torum, fore utilem et fructuosam regimini dicti hospitalis et quod propter ipsius predicationes laudabiles et devotas possent bona ipsius hospitalis in tempus non modicum augmentari, eundem magistrum Bartholomeum in priorem, rectorem et administratorem dicti hospitalis concorditer elige-runt, que electio fuit postmodum per dominum archiepiscopum Ianue confirmata, cuius electionis et confirmationis vigore possessionem dicti hospi- a V. formulario, n. 2 b v. formulario, n. 3 c nel testo Lazarii — 82 — talis extitit assecutus et possidet de presenti. Cum autem, pater sancte, dictus presbyter Girardus privatus et amotus ut supra et qui nullum ius habet in hospitali predicto indebite et iniuste fecerit ipsum magistrum Bartholomeum in curia S.V. citari ut sic bona dicti hospitalis, que debent in sustentatione pauperum erogari, in litigiis et cavillationibus expendantur, idcirco devotus S.V. filius dux Ianue supplicat quatenus, attentis meritis ipsius magistri Bartholomei, sibi acceptissimi, dictam electionem, confirmationem, possessionis inductionem et inde secuta quecumque rata et grata habentes, illa dignemini ex certa scientia confirmare, supplendo omnes defectus si qui forsan intervenerint in premissis, necnon, in quantum opus sit, predicto magistro Bartholomeo de dicto hospitali, cuius fructus, redditus et proventus, respectu partis spectantis priori seu ree tori ipsius hospitalis, centum florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, de novo providere et secum dispensare dignemini, predicto presbytero G(irardo), de periurio convicto et statui ipsius ducis non modicum suspecto, perpetuum silendum imponentes, constitucionibus apostolicis, regulis cancellarie, stilo curie.....a Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, undecimo kalendas iulii, anno secundo. ^ Firenze, 27 giugno 1419 Beatissime pater. Cum nuper S.V. de persona devoti oratoris vestri Andree de Sancto Ambrosio \ abbatis monasterii Sancti Venerii in insula Tiri, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, tunc prioris prioratus Sancti Mathei Ianuensis, ordinis predirti, eidem monasterio tunc vacanti providerit ipsumque illi prefecerit in abbatem, cumque pro debito monachorum numero in dicto monasterio, in quo non est nisi imus monachus etiam ordinem ipsum nondum professus, manutenendo et per consequens divino cultu inibi laudabiliter exercendo prout abbas ipse cupit aut alias ipsius monasterii oneribus debite supportandis redditus illius, utpote propter guerrarum turbines que in illis partibus diutius viguerunt, plurimum diminuti nequaquam sufficere dinoscantur, supplicat E.S. dictus abbas quatenus sibi ut etiam postquam possessionem, administracionem bonorum a V. formulario, n. 6. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 77, 79, 82. 127, 250 r. — 83 — dicti monasterii vel maioris partis eorumdem pacificam assecutus fuerit, prioratum predictum, qui de iure patronatus nobilium de Auria, domicellorum Ianuensium, et curatus ac per eiusdem abbatis, tunc prioris, industriam in dignitatem conventualem erectus et monachorum numero condecenti munitus ac alias multimodis incrementis sublevatus existit, cuiusque fructus etc. ducentorum florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, ex tunc per provisionem et prefectionem ac assecutionem predictas vacaturum, in commendam perpetuo retinere libere et licite valeat, cum ad id dictorum patronorum accedat assensus, concedere dignemini de gratia speciali.....a Fiat de consensu patronorum. O. Datum Florencie, quinto kalendas iulii, anno secundo. 70 Firenze, 28 giugno 1419 Beatissime pater. Dum quondam Anthonius de Varisio, canonicus ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, condens de bonis suis in eius ultima voluntate testamentum, inter cetera voluit et etiam ordinavit quod in eadem ecclesia quedam perpetua capellania de bonis huiusmodi fundaretur et pro uno perpetuo cappellano, missam inibi pro anima ipsius b testatoris continue celebraturo, sufficienter dotaret quodque devoti vestri Dominicus de Flischo, archidiaconus Ianuensis, et Albertus de Grillis ac Luchinus de Vivaldis, cives Ianuenses, executores ad premissa per eum deputati, eiusdem cappellanie patroni, canonica super hoc concessione previa, perpetuo communiter esse et post eorum decessum archidiaconus dicte maioris ecclesie qui esset pro tempore Dominico, et unus de Grillis Alberto et alius de Vivaldis seniores qui superviverent Luchino prefatis et illis successive alii dicte maioris ecclesie archidiaconi et de Grillis ac de Vivaldis seniores posteri in iure patronatus huiusmodi succedere deberent. Cum igitur ipsi archidiaconus et cives voluntatem huiusmodi sint adimplere parati, V.S. humiliter supplicant quatenus capellaniam eandem fundandi licentiam concedere ipsisque sufficienti dote huiusmodi per eos illi realiter assignata necnon archidiacono ac senioribus posteris antedictis huiusmodi ius et presentandi capellanum ad eandem capellaniam loci ordinario per a V. formulario, n. 3 b nel testo ipsis — 84 - eum instituenduma quotiens illa vacaverit reservare et etiam concedere dignemini .....t> piat o. Datum Florencie, quarto kalendas iulii, anno secundo. 71 Firenze, 17 luglio 1419 Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devoti oratoris vestri 128, 64 v. fratris Iohannis de Montibus de Mediolano, monachi expresse professi monasterii Sancti Ieronimi de Cervaria, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, quod cum ipse olim laicus cuiusdam officialis unius domini temporalis ac sub stipendio eiusdem officialis obsequiis insisteret, de ipsius officialis mandato inquisicioni et torture hominis cuiusdam, qui coram ipso officiali capitali crimine fuerat inculpatus, eundem per pedes dum adhuc torqueretur ut crimen ipsi impositum fateretur manibus propriis aliquamdiu detinuit et deinde post dies aliquos dum predictus ac successive quidam alius c simili crimine coram alio officiali eiusdem domini etc. inculpatus, adversus quem idem exponens aliquod iuvamen quo non recordatur etiam prestitit, demum etc., exponente presente, confessi et devicti ad mortem finaliter condempnati et dum per ministros iusticie ad patibulum ducerentur, idem Iohannes armatus et equester eosdem ministros concomitatus extitit, prefatorum officialium insignia deferendo, ibique cum illis donec condempnati ipsi occubuere permansit. Cum autem idem Iohannes iam in xxxni° vel circiter sue etatis anno constitutus extitit, etiam tamquam simplex et iuris ignarus, tacitis predictis se ad omnes ordines minores promoveri fecerit nec tamen ad sacros ordines propter premissa absque dispensatione apostolica possit promoveri, supplicatur igitur S.V. ex parte prioris et conventus Cervarie pro parte dicti exponentis, attento quod dictus exponens ad talia tunc racione servitutis erat astrictus et nunc, mundanis abdicatis illecebris, intendit in ordine et monasterio predictis Altissimo perpetuo famulari, item in favorem religionis quam professus est cum eodem pluribus annis elapsis ut, premissis non obstantibus, ad omnes ordines sacros se rite facere promoveri et sic in susceptis ordinibus libere et licite valeat ministrare, in contrarium editis non ob- a Nel testo instituendam b v. formulario, n. 6 c alius: in sopralinea. - 85 - stantibus, dignemini misericorditer dispensare de gratia vestra speciali et cum clausulis oportunis. Fiat. O. Datum Florencie, sextodecimo kalendas augusti, anno secundo a. 72 Firenze, 31 luglio 1419 130, 151 r. Exponitur S.V. pro parte devoti vestri nobilis viri Iohannis Ludo- vici, comitis Lavanie et domicelli Ianuensis, quod ipse olim zelo devotionis accensus vovit sanctum sepulcrum dominicum peregre, sine termini prefi-xione, personaliter visitare, sed quia votum ipsum commode sicut vellet adimplere non potest, quare supplicatur S.V. pro parte dicti exponentis quatenus votum ipsum eidem commutari mandare dignemini in alia opera pietatis cum clausulis necessariis et oportunis de gratia vestra speciali. Fiat et mittat illuc tantumdem quantum consumpturus esset in via. O. Datum Florencie, pridie kalendas augusti, anno secundo. 73 Firenze, 3 agosto 1419 129, 5 r. Beatissime pater. Olim devoti oratores vestri Petrus de Aran et An- tonius de Surle, Sancti Columbani Bobiensis, ac Iohannes de Monleone, Sancte Iustine de Sezadio Aquensis diocesis, ordinis Sancti Benedicti monasteriorum monachi expresse professi et presbyteri, qui quidem Petrus Predicatorum ac Antonius et Iohannes Minorum Fratrum ordines tunc similiter professi erant, videlicet Petrus et Antonius simul per dominum Iohannem de Malaspinis de Mulacio, abbatem Sancti Columbani, Iohannes vero predicti postquam per bone memorie dominum .., in sua obe-dientia de qua partes ille erant tunc Bonifatium nonum nuncupatum, in Sedis Apostolice cappellanum receptus fuerat per dominum Iohannem, tunc Patracensem, nunc Corinthiensem archiepiscopum, a dicta Sede in spiritualibus et temporalibus deputatum administratorem Sancte Iustine 1 a La supplica è stata cassata de mandato domini nostri pape qui originalem supplicationem laceravit. P.; annotazione marginale. 1 Non abbiamo conferma che l’arcivescovo Giovanni, cui era stata concessa da Benedetto XIII, il 25 giugno 1407, la commenda dell’abbazia di Santa Giustina di Sezzadio, sia stato arcivescovo di Patrasso: C. Eubel, Hierarchia catholica Medii Aevi, Miinster 1913-23, I, pp. 210, 394. — 86 - monasteriorum prefatorum habentem ab eadem Sede recipiendi pro quolibet ipsorum unum vel plures ordinum mendicancium in monachos atque fratres ipsorum monasteriorum facultatem de Predicatorum et Minorum Fratrum ordinibus huiusmodi, eciam suorum superiorum petita licet non obtenta licentia, in monachos monasteriorum fuerunt recepti predictorum. Et deinde, cum idem Petrus, Antonius et Iohannes in ipsis monasteriis in eorum redditibus propter guerras et calamitates alias in illis partibus tunc vigentes prout adhuc vigent nimium diminuti congrue sustentari aut alias commode residere non possent prout nec possunt ad presens, ab eisdem abbate et administratore super hoc obtenta licentia, Petrus Sancd Honorati de Turrilia, Antonius Sancti Iuliani de Carrega et Iohannes pre-dicti Sancti Iohannis de Plicania parrochiales ecclesias, Terdonensis et Ianuensis diocesium, tunc certis modis vacantes ordinaria sibi auctoritate collatas successive assecuti, illas ex tunc tenuerunt prout de presenti tenent, sub ipsorum monasteriorum monachorum habitu et alias iuxta eiusdem ordinis Sancti Benedicti instituta regularia laudabiliter et honeste vivendo. Cum autem predicta2 S.V. per quasdam suas litteras ad ipsorum Petri, Antonii et Iohannis nuper notitiam deductas inter alia decreverit atque voluerit quod si quis eatenus virtute cuiusvis licentie sive indulti apostolici vel alias quavis auctoritate procedentis de aliquo ordinum mendicantium huiusmodi ad alium monasticum ordinem receptus fuisset habitumque gestasset per monachos gestari consuetum, sub excommunicationis pena in monasterio in quo receptus foret, etiam si beneficia ecclesiastica seu rectorias ecclesiarum obtineret, stare et Altissimo deservire teneretur et si huiusmodi pretextu licentie cum habitu vel sine quomodolibet vagando incederet monitione previa teneretur et deberet infra terminum quindecim dierum a die monitionis huiusmodi computandorum ad eius religionem et ordinem unde cum licentia vel sine recesserat remeare, quod si efficere negligeret post ipsum terminum tamquam notorius apostata et excommu-nicatus deberet in omnibus et per omnia per quemlibet reputari, idcirco devotissimi E.S. filii et servitores Carolus et Nicolaus de Flisco, comites Lavanie, in quorum territorio dicte parrochiales ecclesie consistunt et qui ipsi S. fidei prebent certitudinem, quod ipse parrochiales ecclesie per eorumdem Petri, Antonii et Iohannis circumspectionis industriam grata in spiritualibus et temporalibus necnon ipsi Petrus, Antonius et Iohannes a Nel testo predicte - 87 - prefate S. humiliter et devote supplicant quatenus, premissis attentis et quod iidem Petrus, Antonius et Iohannes in eodem ordine Sancti Benedicti iam per quindecim annos vel circa fuerunt honeste et laudabiliter conversati, eisdem Petro, Antonio et Iohanni ut etiam extra monasteria predicta quamdiu in eis congrue sustentari ac alias comode stare non poterint ut prefertur residendo predictas Ianuenses ecclesias retinere seu alias consimiles ecclesias, si sibi alias canonice conferuntur, recipere et similiter retinere aut illarum si eis canonice commendantur curam, regimen et administracionem in eisdem spiritualibus et temporalibus gerere et exercere absque cuiusvis pene incursu, ipsis alias sub huiusmodi habitu et secundum eadem instituta ut prefertur viventibus libere et licite valeant dignemini de speciali gratia indulgere.....s Fiat ut petitur pro omnibus tribus. O. 1 Datum Florencie, tercio nonas augusti, anno secundo. 74 Firenze, 9 agosto 1419 Pater beatissime. Dudum S.V. perpetuam cappellaniam per Iacobum et Iohannem de Ponzonibus in ecclesia Beate Marie de Vultabio, Ianuensis diocesis, fundatam tunc vacantem et devolutam fideli servitori vestro Dominico de Verona, monacho monasterii Sancti Michaelis de Medicina, ordinis Sancti Benedicti, Bononiensis, tunc capellam sine cura Sancti Laurentii de Fraxino, dicte diocesis, ut asserebat obtinenti per eum usque ad Apostolice Sedis beneplacitum concessit in commendam, prout in litteris apostolicis inde confectis plenius continetur2, et deinde S.V. de persona eiusdem Dominici monasterium de Sexto, eiusdem ordinis, Papiensis diocesis, providit ipsumque illi prefecit in abbatem. Cum autem cappellania quam in commendam necnon alia capella Sancti Laurencii, quam in titulum idem Dominicus tempore promotionis sue ad dictum monasterium de Sexto obtinebat vacent ad presens, supplicat S.V. fidelis servitor vester Iohannes Zuche, canonicus et archipresbyter ecclesie Aquensis in Lumbardia, quatenus sibi de cappellania in ecclesia Sancte Marie, cuius b trigintaquinque, necnon capella sancti Laurencii, cuius vigintiquinque florenorum auri fruc- a V. formulario, n. 3 b cuius: nel testo cum 1 Lettere in favore dei due primi 197 r. richiedenti in Reg. Lat. 205, cc. 196 re 2 V. n. 44. — 88 — tus etc. secundum communem extimationem valorem annuum non exce* dunt, que de iure patronatus laicorum existit, et tanto tempore vacarunt quod earum collatio est ad Sedem Apostolicam legittime devoluta.....a eidem Iohanni Zuche dignemini providere, non obstante quod idem Iohannes canonicatum et prebendam ac archipresbyteratum ecclesie Aquensis, quorum fructus etc. sedecim florenorum auri secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere et gratia.....b signantes « ut petitur de utroque ». Fiat ut petitur de utroque. O. Fiat. Datum Florencie, quinto idus augusti, anno secundo. 75-76 Firenze, 24 agosto 1419 75. Beatissime pater. Pro parte devotissimorum fidelium vestrorum Gregorii Imperialis, filii Antonii, Raflaelis Embriad, Dominici Embriaci, Bartholomei Spinule, quondam Iacobi, Augustini de Negrono, Pasqualoti Sauli, Iohannis et Raffaelis de Ususmaris, Ieronimi Catanei, Pauli et Andree de Marinis, quondam Anthonii, mercatorum Ianuensium, S.V. humiliter exponitur quod ipsi et quilibet ipsorum tam pro substentatione vite, status et familie sue quam pro bono et utilitate dvitatis et patrie Ianuensis, que inter montes et mare quasi in loco sterili sita est, adeo quod victualia ibidem nascencia minime suppetunt pro substentatione habitantium atque transeuntium in et ad partes ipsas, ad partes Siriorum et Egiptiorum navigando per mare transire et tam per se quam per alios et pro aliis cum gentibus infidelibus, in eisdem partibus Sirie et Egiptie, Soldano et infidelibus subditis, residentibus, in mercimoniis et in comerciis vendendo, emendo et mercando comunicaverunt, conversaverunt et habitaverunt et ad dictas partes res et merces transmiserunt et inde extraserunt et seu extrahi fecerunt et mandaverunt preter et contra statuta et seu decreta atque mandata apostolica, unde dubitant Deum et sanctam Ecclesiam in et propter premissa offendisse et suas conscientias gravasse. Eapropter, pro ipsorum exponentium parte E.S. benignitati supplicatur quatenus ipsos et quemlibet ipsorum ad gremium sancte matris Ecclesie et S.V. sic recurrentes ab omnibus penis et sententiis quas occasione conversationis et participationis hu- a V. formulario, n. 1 ad b v. formulario, n. 5. 129, 278 r. - 89 - iusmodi incurrisse et incidisse dicuntur, absolucionem et liberationem largiri et impendere dignetur, contrariis non obstantibus quibuscumque. Fiat ut petitur et absolvimus. O. 129, 278 r. 76. Item dignetur E.S. prefatis Gregorio Imperiali, Pasqualotoa Sauli, Raffaeli Embriaco, Bartholomeo Spinule, quondam Iacobi, Augustino de Negrono, necnon Andree Marihoni, Iacobo de Negrono et An-dree de Marinis, civibus et etiam mercatoribus Ianuensibus, et cuilibet ipsorum de gratia speciali licenciam concedere ut ipsi et quilibet ipsorum per se seu alios ipsorum et cuiuslibet eorumdem nomine in et ad partes ac cum gentibus supradictis, occasione mercimoniorum et contractuum huiusmodi faciendi, exercendi et mercandi, navigare et transire ac res et merces, non tamen prohibitas, transmittere et deferre ac de eisdem partibus in et ad partes Ianuenses et alias quaslibet res et bona atque mercimonia apportare, extrahere et seu extrahi facere et mandare atque cum eisdem gentibus infidelibus, in huiusmodi mercimoniis vendendo, emendo et mercando, conversare libere et licite quoad vixerint possint et valeant, quibuscumque in contrarium editis non obstantibus. Fiat usque ad summam decem milium florenorum pro quolibet. O. Datum Florencie, nono kalendas septembris, anno secundo. 77 Firenze, 25 agosto 1419 130, 17 r. Beatissime pater. Alias cum devoto vestro Nicolao de Podio, clerico Ianuensi, ut non obstante defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, ut ad omnes etiam sacros ordines promoveri et beneficium ecclesiasticum etiam si curam habeat animarum libere recipere et licite retinere valeat auctoritate apostolica extitit misericorditer dispensatum. Supplicat igitur S.V. dictus N(icolaus) quatenus ut quatuor alia beneficia ecclesiastica .....b libere et licite recipere et retinere valeat cum eodem dignemini misericorditer dispensare de gratia vestra speciali, Lateranensis et Pic-tavensis conciliorum statutis.....c Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, octavo kalendas septembris, anno secundo. a Nel testo Pasqualoti b v. formulario, n. 2 c v. formulario, n. 3. — 90 - Firenze, 5 settembre 1419 Supplicat S.V. devotissimus eiusdem Thomas de Campofregoso, dux 130, 253 r. Ianuensis, quatenus cum domus conventus Sancte Marie Ianuensis, ordinis Fratrum Servorum eiusdem sancte, que utpote noviter edificata non habundat fratribus, presertim in sacra theologia peritis, sicut hactenus per devoti vestri Petri Nicolai de Roma, prioris dicte domus, in eadem theologia magistri, inibi residenciam multimoda hactenus tam in spiritualibus quam in temporalibus incrementa suscepit, ita e contra in posterum per illius absenciam, dum cessabit in eo huiusmodi prioratus officium, eventuram detrimenta quamplurima sustinere verisimiliter formidetur, et propterea huiusmodi residencia ibidem nedum utilis sed eciam necessaria penitus censeatur, dignemini eidem Petro ut.....a illo presertim in quo caveri dicitur quod nullus prior conventualis dicti ordinis in officio prioratus huiusmodi ultra biennium permanere possit.....b ipsum officium usque ad decennium a fine sui biennii huiusmodi computandum in illo permanendo exercere et licite valeat indulgere de gratia speciali.....b Fiat ut petitur de consensu generalis. O. Datum Florencie, nonis septembris, anno secundo. 79 Firenze, 22 settembre 1419 Beatissime pater. Dudum devotus vester Iohannes Rodini, civis Ianuen- 131, 208 v. sis, quod ipse de bonis a Deo sibi collatis unam canonicalem prebendam in maiori ecclesia Ianuensi fundare et dotare proponeret, reverendissimus in Christo pater, dominus B(aldasar), episcopus Tusculanus, tunc Iohannes papa xxiii, archiepiscopo Ianuensi per quasdam1 ut, si et postquam idem Iohannes, pro fundacione et dotacione huiusmodi, de bonis ipsis tantum quod eorum fructus etc. ad certum tunc expressum valorem ascenderent annuatim assignasset, numerum canonicatuum et prebendarum eiusdem ecclesie, quoad unum canonicatum et unam prebendam, qui etiam sub-diaconalis esset, adaugeret et inter cetera ius patronatus seu presentandi personam ydoneam ad ipsos canonicatum et prebendam, cum casus occurreret vacationis eorumdem, dicto Iohanni necnon heredibus et successoribus suis im perpetuum reservaret; et successive, cum idem archi- a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 6. 1 Mandato dei 19 agosto 1413 in Reg. Lat. 173, c. 245 r. - 91 - episcopus ad executionem premissorum, ad id etiam capituli a Ianuensis accedente consensu, iuxta tenorem mandati huiusmodi processisset, hac tamen inter alia circa id inter capitulum et Iohannem predictum ordinatione adiecta quod Iohannes, heredes etc. prefati tenerentur et deberent ad ipsos canonicatum et prebendam, quociens eorum vacacio ingrueret, personam huiusmodi infra quindecim dies a tempore noticie vacationis presentare, alioquin, quociens circa id négligentes essent, ius huiusmodi ad ipsos capitulum censeretur et protinus esset devolutum, prefatus B(aldasar), tunc Iohannes papa, Iohanni, heredibus et successoribus prefatis ut quociens eorumdem canonicatus et prebende vacacio occurreret personam huiusmodi ad illos infra tempus a iure circa talia statutum presentare valerent, predicta ordinatione non obstante, per quasdam alias suas litteras concessit *, prout in eisdem litteris plenius continetur. Cum autem, pater sancte, fructus etc. huiusmodi adeo tenues existant quod pro unius canonici sustentacione competenti non sufficiant, ipsique fructus etc., qui in certis domibus sive possessionibus sitis in civitate Ianuensi consistunt, usque ad sedecim annos communitati Ianuensi certis ex causis alias obligati existant, ipseque Iohannes propterea eosdem canonicatum et prebendam, iam actu per promotionem domini Iacobi Rodini, tunc Sedis Apostolice notarii et scriptoris apostolici, ad ecclesiam Sagonensem, tunc vacantem, per E.S. factam et munus consecrationis eidem extra Romanam curiam impensum, vacantes eorumque nomen inibi extingui et supprimi ac illos in quandam capellam in honorem et sub vocabulo Beate Marie, in eadem maiori ecclesia fun-danda(m), mutari et erigi ac fructus huiusmodi pro ipsius capelle ac uno capellano perpetuo presentando et instituendo, qui inibi singulis diebus vel saltem quater in ebdomada missam et alia divina officia celebret, dote cupiat deputari, supplicat E.S. idem Iohannes, qui quantocius poterit huiusmodi fructus ab eadem obligacione liberare proponit, quatenus, sibi pro ipsius animi quiete gratiam facientes specialem, alicui probo in partibus illis ut premissa exequantur cum huiusmodi iuris patronatus reservacione committere dignemini, ita tamen quod Iohannes, heredes et successores prefati nullum ad capellam eandem sic erectam et fundatam donec et quousque tot ex fructibus eisdem ab eadem liberaverint obligacione, quod capellanus inibi pro tempore presentandus congrue sustentari possit pre- a Nel testo capitulo con segno di correzione. 1 Lettera del 29 giugno 1414 in Reg. Lat. 185, c. 184 r. — 92 - sentare valeant aut debeant.....a Fiat de consensu capituli et committatur. 0.1 Datum Florencie, decimo kalendas octobris, anno secundo. Firenze, 6 novembre 1419 Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro Iohanni Rodini supra-scripto ut certos canonicatum et prebendam subdiaconalem in maiori ecclesia Ianuensi per eum canonice fundatos pariter et dotatos, pro eo quod illorum fructus etc. adeo tenues existebant quod pro unius canonici sustentatione non sufficiebant, illam in capellam imam mutari et erigi concessit, prout in supplicatione cuius copia superius describitur latius continetur2. Cum autem, pater S., idem Iohannes eandem capellam non in maiori ecclesia sed in ecclesia Sancti Iohannis Veteris, eidem maiori ecclesie contigua et in qua fontes baptismales existunt, erigi et fundari, necnon illius ius b patronatus sibi quamdiu vixerit et post eius obitum, reverendo patri Iacoboc, episcopo Sagonensi, eius filio, et post eiusdem episcopi obitum, filiis legittimis et naturalibus quondam Henrici Vegieti phi-sici et ipsius Iohannis nepotibus et ab eis descendentibus masculis legittimis et naturalibus, quibus deficientibus, prioribus cum consilio devotionis Beate Marie in dicta maiori ecclesia, eisque similiter deficientibus prioribus cum consilio devotionis Beati Iohannis Baptiste in eadem maiori ecclesia cupiat successive reservari, supplicat E.S. idem Iohannes quatenus litteras apostolicas super eadem gratia conficiendas cum premissorum effectu ac aliis in eadem supplicatione contentis expedire mandare dignemini de gratia speciali et cum clausulis ut supra. Fiat de suppletione erroris. O. Datum Florencie, octavo idus novembris, anno secundo d. 81 Firenze, 13 novembre 1419 Beatissime pater. Cum Iohannes Sancti Siri et Iacobus Sancti Stephani Ianuensium, ac Dominicus Sancti Fructuosi de Capite Montis, Ianuensis diocesis, ordinis Sancti Benedicti, monasteriorum abbates devote a V. formulario, n. 3 b iuris in 80’ c patri domino Iacobo in 80 d Fiat de mutacione ecclesie. O. Datum Florencie, quarto nonas ianuarii, anno tercio in 80 1 Mandato al priore di San Matteo in 2 V. n. 79. Reg. Lat. 202, c. 303 r. 134, 9 v. 136, 182 r. 133, 295 v. - 93 - creature vestre Ludovico, cardinali de Flisco, annuatim quoad vixerit ad certarum pensionum, dudum sibi qui tunc monasteria ipsa in commendam obtinens commende huiusmodi sponte cessit, super eorumdem monasteriorum fructibus et redditibus auctoritate apostolica successive concessarum et assignatarum tunc expressarum solutionem ex concessione et assignatione huiusmodi obligati efficaciter existant, ipsasque pensiones, nisi a decimarum et aliorum onerum, a quibus prefatus cardinalis tempore dicte commende immunis fuit, supportatione allevientur, propter subsecutam, causantibus guerris et aliis illarum partium calamitatibus, non modicam reddituum monasteriorum ipsorum diminutionem nullatenus ei persolvere possint, supplicat S.V. dictus cardinalis quatenus, ne ipse propter premissa concessionis et assignacionis predictarum sibi ab Apostolica Sede ad hoc factarum ut propter cessionem predictam non destitueretur redditibus oportunis effectu frustretur, eisdem abbatibus ut ad instar eiusdem cardinalis decimas et alia onera predicta que a die inchoate obligationis, pensionis huiusmodi hactenus per eos deberi censerentur ac in futurum ea durante censebuntur nullatenus solvere teneantur, nec umquam eorum occasione ab aliquo vel aliquibus molestari, vexari seu inquietari possint aut debeant quoquo modo dignemini misericorditer indulgere.....a 0.1 Datum Florencie, idus b novembris, anno secundo. 82 Firenze, 14 novembre 1419 134, 141 r. Beatissime pater. Olim quondam Bianchina Ususmaris, tunc uxor de- voti vestri Valerani de Gentilibus, domicelli Ianuensis, condens de bonis suis in eius voluntate ultima testamentum, in eo inter cetera voluit pariter et ordinavit quod ex bonis predictis loca decem in introitibus communis civitatis Ianuensis, compera magna pacis capituli vulgariter nuncupatis, consistencia per eundem Valeranum virum suum, quamdiu viveret, plene et libere teneri et possideri ac usufructari; post vero eius obitum, per quondam Andriolam, quondam Bartholomei Alberici uxorem, si superviveret, que in executricem, alioquin per aliam vel alias, ab ea aut a predicto Valerano qui in executorem tocius testamenti predicti per prefatam te- a V. formulario, n. 3 b idus: così nel testo. 1 Lettera all’abate di San Siro in Reg. Lat. 205, c. 178 r. — 94 — statricem deputati fuerant, personam vel personas loco ipsorum surrogan-dam vel surrogandas in pios usus prout executrici aut surrogato vel surrogato huiusmodi videretur distribui deberent. Cum autem, sanctissime pater, predicta executrix, per eam loco sui nemine surrogata, fuerit vita functa et Valeranus prefatus, qui in etate decrepita constitutus Symonem de Gentilibus, domicellum Ianuensem, pro exequendo testamento et adimplendis post eius obitum voluntate et ordinacione predictis, loco sui sur-rogavit, ad tantam paupertatem et inopiam, fortuna sibi novercante, devenerit ut cuiusdam eius filie legitime nominea Speciose nuper nuptui tradite dotem promissam, non quemadmodum illius de nobili genere procreate status exigeret, sed nec etiam mediocriter iuxta dotium magnitudinem in illis partibus usitatam, absque aliene subventionis auxilio complere possit sitque super illius solutione fienda multipliciter molestatus, vexatus et inquietatus et timeat propterea alicuius ignominie vel opprobrii iacturam incurrere, supplicat V.S. idem Valeranus quatenus, eiusdem filie oportunitatibus in hoc quod potissimum pietatis opus fore dinoscitur misericorditer consulentes, loca predicta, que trecentarum librarum monete Ianuensis valorem non excedunt, et a quorum usufructacione idem Valeranus, cui in humanis agenti illa debetur ut prefertur, est cessare paratus, eidem filie pro dotis aliqualis adminiculo per Symonem surrogatimi predictum, qui impotenciam Valerani et urgentem in instanti necessitatem filie predictorum pie metitus ac seipso hoc iam faceret, prout attenta libera potestate distribuendi loca ipsa prout ei videretur ut prefertur sibi concessa facere posset, nisi ex voluntate et ordinacione predictis id veniret, post dicti Valerani obitum differendum ex nunc tradi et assignari mandare dignemini de gratia speciali, voluntate et ordinatione prefatis.....b Fiat de medietate et committatur. 0.1 Datum Florencie, decimooctavo kalendas decembris, anno secundo. 83 Firenze, 18 novembre 1419 Beatissime pater. Iam sunt octuaginta anni vel ultra, bone memorie 134, 156 r. Lucas de Flisco, Sancte Marie in Via Lata Sancte Romane Ecclesie diaconus cardinalis, condens in sua voluntate ultima testamentum, inter alia ob de- a Segue depennato Speciose b v. formulario, n. 3. 1 Mandato all’abate di San Siro in Reg. Lat. 202, c. 107 r. - 95 - vocionem quam gerebat ad beatam Virginem supradictam, ordinavit et voluit quod de bonis suis in civitate Ianuensi, super hoc Apostolice Sedis obtenta licencia, fundaretur et edificaretur una ecclesia cum campanili, cam-panis et aliis necessariis officinis sub vocabulo Sancte Marie in Via Lata predicte, de qua ipse cardinalis intitulatur, in suburbiis Ianuensibus ipsa-que sufficienter dotaretur pro uno decano, duodecim canonicis, octo capel-lanis et quatuor clericis inibi in divinis perpetuo servituris et quod unus de genere nobilium de Flisco antiquior clericus ex descendentibus dicti testatoris qui foret pro tempore et alias prout in testamento dicti domini cardinalis, cuius tenorem presentibus habere dignemini pro expresso, plenius continetur, eiusdem ecclesie patronus perpetuo esse deberet, que quidem ecclesia, licet iuxta piam ordinationem huiusmodi solemnibus structuris fundata et edificata et per patronos eiusdem qui pro tempore fuerunt de quibusdam possessionibus, rebus et bonis atque pecuniis dotata fuerit et decanus, canonici, capellani et clerici supradicti in eadem ecclesia diversis fuerint temporibus pro maiori parte per humilem creaturam vestram L(udo-vicum), cardinalem de Flisco, ad quem ut patronum dicte ecclesie de antiqua et approbata ac hactenus pacifice observata consuetudine institucio et destitucio decani, canonicorum, cappellanorum et clericorum predictorum pertinet, instituti fuerint et eis seu eorum aliquibus pro eorum serviens et divino cultu de possessionibus, rebus, bonis et pecuniis huiusmodi certa pecuniarum quantitas extiterit assignata, tamen dotatio huiusmodi ad satisfaciendum voluntati dicti testatoris et ad assignandas prebendas decano, canonicis, capellanis et clericis supradictis iuxta dicti testatoris pium propositum quibus guerre et calamitates alie que partes illas afflixerunt et in quibus domus et habitaciones decani, canonicorum, capellanorum et clericorum predictorum ac ecclesia ipsa bis vel ter combuste et destructe necnon in predam posite fuerunt et eiusdem ecclesie fructus non modicum diminuti plurimum obsteterunt sufficere non videntur. Cum autem, pater beatissime, dictus cardinalis, qui circa fabricam dicte ecclesie multa de propriis facultatibus exposuit, non possit ecclesiam huiusmodi sine V.S. suffragio, presertim ex eo quia fructus qui debuissent exponi ad effectum intentionis ipsius testatoris oportuit erogari ad reparacionem dictarum do-morum, habitationum et ecclesie combustarum, destructarum et in predam deditarum ad finem et complementum deducere et voluntatem dicti testatoris ut optat adimplere, supplicat S.V. idem cardinalis quatenus, sibi specialem gratiam facientes et huic operi pio paterno compacientes affectu, prioratum Sancti Iohannis de Pavarano, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis - 96 - diocesis, quem idem cardinalis ex concessione et dispensatione dicte Sedis obtinet et qui a monasterio Sancte Crucis Mortariensis, dicti ordinis, Pa-piensis diocesis, dependet cuique cura non imminet animarum nec con-ventualis communiter reputatur cum a longo tempore nullus canonicus resederit in eodem nec resideat de presenti, cuius prioratus quadringentorum, eidem ecclesie, cuius mille florenorum auri fructus etc. secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis perpetuo incorporare, annectere et unire dignemini de gratia speciali, ita quod, prefato cardinale cedente aut predictum prioratum alias quomodolibet dimictente, liceat eidem tamquam dicte ecclesie patrono et ipso decedente, decano, canonicis, capellanis et clericis su-pradictis, ipsius ecclesie nomine, corporalem possessionem prioratus iu-riumque et pertinenciarum predictorum per se, alium vel alios auctoritate propria libere apprehendere et licite retinere, diocesani loci et cuiuscumque3 alterius licentia super hoc minime requisita, necnon fructus, redditus et proventus ipsius prioratus pro supplemento dotacionis in institucionem pre-bendarum et alias in utilitatem dicte ecclesie convertere, cui prioratui per unum presbyterum secularem dictus cardinalis et alii dicte ecclesie patroni ac decanus, canonici, capellani et clerici predicti supradicti qui erunt pro tempore instituendum et destituendum ab eis in divinis deservire facere teneantur, premissis.....b Fiat et committatur, vocatis quorum interest. O. Datum Florencie, quartodecimo kalendas decembris, anno secundo0. 84 Firenze, 18 novembre 1419 Supplicat S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de Flischo, 134, 157 r. quatenus, cum nonnulli maligno spiritu instigati, quos prorsus ignorat, nonnulla libros, calices, vestes, paramenta, vasa aurea et argentea, iocalia, privilegia, instrumenta pubblica, iura, iurisdictiones, res et bona alia mobilia et immobilia, tam ad Sancte Marie in Via Lata Ianuensis et Sancti Adriani de Trigaudio, Ianuensis diocesis, ecclesias, quarum ipse est patronus, quam etiam alias ad eum legitime pertinentesd que olim per ipsos tam in civitate Ianuensi quam etiam in Recho et Rochatalliata et nonnullis aliis locis a cuiuscumque: cum in sopralinea b v. formulario, n. 3 c la supplica è stata cassata de mandato domini nostri. P.; annotazione marginale d nel testo pertinenda con segno di correzione. - 97 - 7 dicte diocesis, necnon quibusdam aliis diversis partibus violenter et partim furtive subtracta fuerunt seu illorum ex eis que ipsi forte vendiderunt, alienarunt aut alias distraxerunt pretia vel valores dampnabiliter usurpare aut alias temere et maliciose occultare et occulta detinere presumpserunt et adhuc presumunt, non curando ea prefato cardinali aut persone legitime pro eo exhibere, in animarum suarum periculum ac ecclesiarum et cardinalis predictorum non modicum detrimentum, eidem cardinali litteras aposto-licas in speciali et plena forma, quarum vigore in omnes huiusmodi librorum, calicum, vestium et aliorum bonorum predictorum usurpatores et occultos detentores ac similiter in alios eos scientes et non revelantes, nisi illa, post monitiones canonicas super hoc sibi faciendas infra competentes terminos eis prefigendos prefato cardinali aut eius procuratori legitime constituto plenarie et integre restituerint ac usurpatores et occultos detentores huiusmodi veraciter revelaverint, excommunicationis et alie in tales a iure promulgate generales et speciales sententie, quas elapsis dictis terminis ipso facto incurrant, fulminentur et proferantur ac ubi et quando expedierit pub-blicentur etiam cum agravationibus et regravationibus eorumdem, a quibus, donec restitutionem et revelacionem huiusmodi peregerint, a nullo, pre-terquam a Romano pontifice, nisi in mortis articulo constituti absolvi valeant, etiam cum potestate compellendi et si opus fuerit cum invocatione auxilii brachii secularis, ac aliis clausulis qoe extra formam communem litterarum iusticie dari possunt, benigne concedere, ac in cancellaria vestra confici et expediri mandare dignemini, sancte memorie Bonifacii pape vili et aliis apostolicis constitutionibus.....a Fiat in forma. O. Datum Florencie, quartodecimo kalendas decembris, anno secundo. 85 Virente, 20 novembre 1419 134, 218 v. Supplicat S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de Flisco, quatenus, sibi in personam dilecti secretarii et familiaris sui continui com-mensalis Iohannis de Flisco, diaconi Ianuensis, de nobili genere procreati, specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Sancti Petri in Ban-chis Ianuensis, que curata et dignitas principalis in eadem ecclesia existit, per obitum quondam Perratii de Burgovalistari, ipsius ecclesie prepositi, extra Romanam curiam defuncti, vacante, cuius fructus etc. centum flore- a V. formulario, n. 6. — 98 — norum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt .....a eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse preposituram ecclesie Sancti Adriani de Trigaudio, Ianuensis diocesis, que etiam similis dignitas et de iure patronatus clericorum existit, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum similium secundum predictam extimacionem valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere, quodque quandam gratiam expectativam habet in cancellaria vestra declarandam, dispensantes cum eodem de uberioris dono gratie ut preposituram ecclesie Sancti Petri predictam, si sibi vigore presentis gratie conferatur, recipere et una cum prepositura ecclesie Sancti Adriani prefata perpetue retinere libere et licite valeat.....b Fiat ut petitur et dispensamus ad annum. O. Datum Florencie, duodecimo kalendas decembris, anno secundo. 86 Firenze, 24 novembre 1419 Beatissime pater. Olim prioratu Sancte Marie de Granarolio, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, tunc per obitum quondam Iohannis Belardi, extra Romanam curiam defuncti, vacante, devotus vestes Antho-nius de Spinulis de Ianua, prior Sancti Remigii de Palodio, Ianuensis diocesis, ordinis Sancti Benedicti, de nobili genere procreatus, eundem prioratum, vigore cuiusdam gratie expectative sibi per felicis recordationis Alexandrum papam quintum in eius obediencia nuncupatum facte, in sui tempus legitimum acceptavit et sibi eundem prioratum in vim dicte gratie commendari obtinuit ac eiusque possessionem extitit plenarie assecutus. Ortaque nuper in vestro sacro palacio causarum apostolico coram reverendo patre, domino Thoma, episcopo Vigintimiliensi, locum unius auditoris in sacro palacio gerente, inter dictum Anthonium, ex una, et quemdam fratrem Thomam de Suriasco, assertum presbyterum Papiensem, ordinis Canonicorum Regularium, de et super dicto prioratu Beate Maria de Granarolio et eius occasione, ex altera partibus, materia questionis et in causa ipsa ad nonnullos iudiciales actus citra tamen cause conclusionem processo, cuius statum habere dignemini pro sufficienter expresso, a nonnullis asseritur neutri litigancium predictorum in dicto prioratu seu ad eum ius habere, supplicatur igitur S.V. pro parte dicti Anthonii quatenus prefato au- a V. formulario, n. labe d b v. formulario, n. 3. - 99 - ditori commictere dignemini et mandare ut si sibi ex actis cause huiusmodi constiterit neutrum dictorum litigancium in dicto prioratu seu ad eum ius competere, eumdem prioratum Sancte Marie qui manualis est nec curatus nec conventualis ac a monasterio Sancte Crucis de Mortario, Pa-piensis diocesis, dicti ordinis, dependet, et cuius fructus etc. centum et quadraginta florenorum auri de camera una cum cothidianis distributionibus communi extimacione valorem annuum non excedunt.....a una cum eodem prioratu Sancti Remigii et cuius fructus centum florenorum auri predicti dicta extimatione valorem annuum non excedunt, quem obtinet in commendam, per eum quoad vixerit obtinendum et etiam possidendum auctoritate apostolica conferat et concedat sibique de novo provideat..... Concessum ut petitur. Florencie, octavo kalendas decembris, anno tercio. 87 Firenze, 24 novembre 1419 136, 114 v. Supplicat S.V. devotus vester nobilis vir Brancha de Auria, quondam Odoardi, civis Ianuensis, quatenus sibi ducendi vel faciendi per alios duci decem naves honustas quibuscunque generibus mercanciarum, ferro et lignis dumtaxat exceptis, ad partes Egipti aut alias infidelium et ex illis ibidem negotiandi, vendendi et de illis libere disponendi pro eius beneplacito voluntatis auctoritate apostolica licenciam dignemini misericorditer elargiri.....b Fiat de una in forma caterni. O. Datum Florencie, octavo kalendas decembris, anno tercio. 88 Firenze, 3 gennaio 1420 136, 214 f. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte humilis fratris vestri Lau- rencii presbyteri, monachi expresse professi ordinis Cartusiensis, domus extra muros Ianuenses, quod ipse dudum austeritatem ipsius ordinis et presertim solitudinem celle cui monachi dicti ordinis astringuntur amplius commode tollerare non possit, cum solitaria vita sue complexioni sit nimio contraria, cupiatque sub regulari habitu dicti ordinis perpetuo Domino fa- a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 3. — 100 — mulari et ad statum presbyterorum, clericorum, redditorum eiusdem ordinis qui dicte sue complexioni magis conveniens existit se transferre, ut quietius et ferventius valeat Domino deservire, cum etiam ad hoc priorum maiorum domus Cartusie dicti ordinis generalis interveniat assensus, supplicatur E.S.V. pro parte dicti fratris Laurencii quatenus ipsum ad dictum statum presbyterorum, clericorum, redditorum prefati ordinis transire ac se transferre et in eo Domino famulando perpetuo famulare remanere licite possit licenciam sibi concedi misericorditer mandare dignemini.....3 Fiat et committatur generali priori. O. Datum Florencie, tercio nonas ianuarii, anno tercio. Firenze, 7 gennaio 1420 Beatissime pater. Exponitur humiliter S.V. pro parte devotissimi eiusdem in Christo filii Thome de Campofregoso, ducis Ianuensis, quod dudum Apostolica Sede tunc vacante, devotus orator vester Gregorius de Camulio, abbas monasterii Sancte Marie de Ripalta, Cisterciensis ordinis, Terdonensis diocesis, in civitate et diocesi Ianuensibus pro eo quod in dicto monasterio comode residere nequibat1 moram trahens, curam, regimen et administracionem in spiritualibus et temporalibus monasterii Sancti Andree de Sexto, ordinis et Ianuensis diocesis predictorum, Antonio de Grassis, abbate eiusdem monasterii Sancti Andree, qui in illo aut etiam in civitate et diocesi Ianuensibus predictis similiter residere non poterat, ad id expresse consenciente, prefatoque duce etiam ad id prout ex ipsius inibi dominii temporalis debito tenebatur opem et operam efficaces adhibente ne ipsum monasterium Sancti Andree propter absentiam dicti Antonii abbatis detrimentum in eisdem spiritualibus et temporalibus pateretur, virtute dumtaxat consensus predicti adeptus fuit iliaque ex tunc laudabiliter et utiliter gessit et ex tunc prout gerit et exercet etiam de presenti. Supplicat igitur E.S. prefatus dux quatenus cum nec Anthonius in Sancti Andree nec Gregorius abbates prefati in Sancte Marie monasteriis antedictis adhuc possint nec in futurum sperentur posse ut prefertur residere, consensum, a V. formulario, n. 3. 1 Ne era stato amosso il 23 gennaio anni): cfr. Reg. Suppliche, n. i20, c. 1419, dietro richiesta di Filippo Matia 205 r. Visconti, perchè troppo giovane (aveva 15 136, 263 r. - 101 — adeptionem et exercitium predicta ac quecumque inde secuta rata atque grata habere necnon curam, regimen et administracionem antedicta, ne ipsum monasterium Sancti Andree propter absentiam huiusmodi detrimenta in eisdem spiritualibus et temporalibus patiatur, eidem Gregorio abbati, qui ipsius monasterii Sancti Andree sicud hactenus in huiusmodi administracione laudabiliter se gessit ut prefertur ita et in posterum esse poterit plurimum fructuosus, per eum usque ad dicte Sedis beneplacitum gerenda et exercenda plenarie commictere dignemini, ita quod ipse Gregorius abbas, debitis et consuetis ipsius monasterii Sancti Andree eiusque conventus a oneribus supportatis, de illius fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obventionibus universis, huiusmodi commissione durante, disponere et ordinare libere et licite valeat prout veri ipsius monasterii Sancti Andree abbates qui fuerunt pro tempore de illis disponere et ordinare potuerunt seu etiam debuerunt, alienatione tamen bonorum immobilium et pretiosorum mobilium ipsius monasterii Sancti Andree sibi penitus interdicta.....b Fiat ut petitur ad beneplacitum nostrum et dimittat monasterium de Ripalta. O. Datum Florencie, septimo idus ianuarii, anno tercio. 90 Firenze, 22 gennaio 1420 137, 299 v. Pater beatissime. Exponitur S.V. pro parte devote vestre Geneyure de Carino, monialis monasterii Sancte Katarine de Ianua, ordinis Sancte Clare, quod olim condam Righetius Rogeronus, civis Ianuensis, dum vixit ducentas libras sive duo loca super ipso scripta in compara Sancti Pauli emit, licet modo fuit in compara Sancti Georgii civitatis Ianuensis, et deinde condens in sua ultima voluntate testamentum, in eodem testamento voluit et reliquit quod proventus dictorum locorum duorum, qui ad summam novem florenorum vel circa auri ascendunt annuatim, inter pauperes Christi dividerentur vel distribuerentur, ita tamen quod si aliquis de domo vel cognatione sua ad paupertatem deveniret talis omnibus aliis preferretur ' et pro eius victu et vestitu assignarentur, certis super hoc executoribus seu fideicommissariis per eum deputatis prout in dicto testamento plenius continetur. Cum autem, pater sancte, dicta Geneyura, que de cognacione a Segue depennato huiusmodi b v. formulario, n. 3 c nel testo prefer-rentur — 102 - et consanguinitate dicti testatoris existit, infirmitate detenta et in maxima paupertate constituta existât, adeo quod necessaria pro sustentacione vite et vestitu ipsius etc. a monasterio prefato habere nequit et ob hoc plura incommoda sustinere dinoscitur, supplicatur S.V. pro parte dicte Geneyure quatenus ipsam in pauperem Christi eligere ac executoribus eta fideicommissariis prefatis mandare dignemini ut proventus huiusmodi, quamdiu vitam duxerit in humanis, pro eius vita et vestitu ac aliis suis necessitatibus annis singulis tradant realiter et cum effectu et sine aliqua contradictione assignent.....b signantesc per « Fiat ut petitur » d. Fiat ut petitur de licentia abbatisse. O. Et quod littere ubique expediantur gratis pro Deo. Fiat. O. Datum Florencie, undecimo kalendas februarii, anno tercio. 91 Firenze, 1 febbraio 1420 Beatissime pater. Cum in supplicacene cuius tenor superius deseri- 137, 90 v. bitur1 inadvertenter fuerit obmissum quod dictus dominus Gregoriuse erat in decimonono etatis sue anno constitutus et quod S.V. dignaretur secum super dicto defectu dispensare ut posset regimen monasterii consequi, non obstantiam omnemque inhabilitatis et infamie maculam quam propter predicta vel ipsorum aliquod incurrisset ex certa scientia aufferre ipsumque ad queeumque beneficia ecclesiastica, eciam si fuerint dignitates episcopales vel archiépiscopales habilitare, ne huiusmodi inadvertentia1 abbreviatoris detrimentum inferat dicto Gregorio, idcirco V.S. humiliter supplicatur quatenus dignemini dictam supplicationem expediri mandare perinde ac si predicta de verbo ad verbum fuissent inserta et dicta supplicaci signata per « Fiat ut petitur usqueg ad beneplacitum Sedis Apostolice et dispensamus ». Fiat ad beneplacitum nostrum et dispensamus. O. Datum Florencie11, kalendis februarii, anno tercio. a Segue depennato fei b v. formulario, n. 6 c segue depennato per d perpetitur: in margine c in margine: Reformatio Gregorii de Camulio super regimine abbacie Sancti Andree de Sexto, Cisterciensis ordinis, Ianuensis diocesis f nel testo advertentia con segno di correzione « usque: in sopralinea h segue depennato quintodecimo. In margine', correctum et cassatum de mandato domini nostri pape i V. n. 89. - 103 - 92 Firenze, 6 febbraio 1420 137, 289 v. Beatissime pater. Cum per primam signaturam S.V. positam prime supplicacioni ', cuius tenor superius describitur, habeatur quod dominus Gregorius a debeat renunciare abbacie de Ripalta in qua perpetuum titulum videtur habuisse et nunc per S.V. solum concedatur sibi regimen monasterii Sancti Andree de Ianua ad beneplacitum vestrum2, tamen, ne igitur solum consequatur temporale pro perpetuo, vestre supplicat S., ut vigil magis circa reparacionem eiusdem monasterii effici valeat, quatenus S.V. dignetur dictam supplicacionem expediri mandare ac si signatura predicta ac etiam reformacio superius visa et apposita fuisset « Fiat ad beneplacitum Sedis Apostolice ».....b Fiat. O. Datum Florencie, octavo idus c februarii, anno tercio. ^ Firenze, 7 febbraio 1420 138, 232 r. Beatissime pater. Ex statutis et diffinicionibus generalis capituli ordinis Cisterciensis pluries per Romanos pontifices approbatis cavetur quod moniales dicti ordinis perpetuo includantur, iuxta formam constitucionis domini Bonifacii pape octavi, nisi abbatissa, celleraria et priorissa cum honesta comitiva pro negotiis monasterii necessariis pertractandis. Item cavetur in eisdem constitucionibus quod nullus in claustro monialium dicti ordinis nisi sit visitator intret et quod mulieres seculares infra non instruantur in habitu seculari nec pernotent in eisdem, premaxime coniugate. Verum, pater beatissime, in civitate et provincia Ianuensibus sunt quamplurima ipsius ordinis mulierum monasteria que - proch dolor - contra mentem et formam dictorum statutorum et diffinicionum, laxatis habenis et monachali modestia sexusque verecundia impudenter abiectis, extra sua monasteria nonnumquam et sepe per habitacula secularium personarum discurrunt et frequenter infra eadem monasteria personas seculares utriusque sexus et regulares suspectas similiter admittunt, in illius cui suam integri- a In margine-. Reformatio Gregorii de Camulio super abbacia Sancti Andree de Sexto, ordinis Cisterciensis, diocesis Ianuensis b v. formulario, n. 6 c idus: in margine, al posto di kalendas depennato, con l’indicazione correctum de mandato domini nostri pape. P. 1 V. n. 89. 2 V. n. 91. — 104 - tatem voluntate spontanea devoverunt gravem offensam, ordinis et statutorum eius obprobrium ac scandalum plurimorum, visitatores seu reformatores ordinis recusantes, cum favore etiam secularium, quod detestabile esse noscitur, dum eos ibidem applicare convenit pro reformatione excessuum predictorum, ex hoc, ut creditur est, ne malegestis correctionem aliquam valeant subintrare. Quapropter, ne in agro dominico sic scutes et tribuli nutriantur, ubi falsem suam ponere nequit, ad pedes tue beatitu-dinis recurrit ordo predictus tam devote quam humiliter supplicando quatenus in premissis providere dignemini de remedio opportuno et providendo alicui probo viro committere et mandare ut moniales in civitate et provincia Ianuensibus existentes et ipsarum monasteria visitet, corrigat et reformet, secundum Deum, apostolica et ipsius ordinis instituta, easque ac eciam futuras dictis monasteriis faciat sub perpetua permanere clausura, ingressum quarumcumque personarum prohibeat et maxime mulierum secularium pernoctationem et talia observare faciat que in dictis diffinitionibus ordinis et constitucione domini Bonifacii pape octavi plenius contine(n)tur, exceptione abbatisse, cellerarie etc. ut superius est expressum reservata, et ut premissa firmius observentur et ad effectum debitum perducantur, presentibus abbatibus et abbatissis, priorissis, sup-priorissis et cellerariis et ceteris monialibus quibuscumque eorumdem monasteriorum committere dignemini et mandare quatenus premissa omnia universa et singula in quantum in eis erit et cuiuslibet ipsorum servent integraliter et per sibi subditas universas faciant inviolabiliter observari sub excommunicacionis et privacionis penis quas ipso facto incurrant et sic publicare valeant si rebelles aut négligentes fuerint in premissis, dantes nichilominus eidem commissario plenam et liberam potestatem omnes et singulos abbates, abbatissas, moniales et conversos ipsorum monasteriorum négligentes seu contradicentes in premissis et omnes alios quoscumque impedimentum dantes ligandia, monendi, excommunicandi, aggravandi, reaggravandi et in valvis ecclesiarum affigendi et alias censuris ecclesiasticis compellendi quas in execucionem premissorum noverint opportunas b ac eciam auxilium brachii secularis invocantesc in quantum opportunum fuerit ad execucionem premissorum.....d Fiat et committatur. O. Datum Florencie, septimo idus februarii, anno tercio. a Nel testo litandi con segno di correzione b nel testo importunas con segno di correzione c nel testo invocemus con segno di correzione d v. formulario, n. 6. - .105 - 94 Firenze, 11 febbraio 1420 139, 6 r. Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus vester Bartholomeus de Cam- bio, civis Ianuensis, Ierusalem commorans, quatenus, cum ipse prolem legitimam de presenti non habeat, cum devotis vestris Iacobo, Margareta et Maria, eius natis, super defectu natalium quem patiuntur, de eodem Bar-tholomeo coniugato geniti et Greca soluta, ut in bonis paternis succedere ac ad omnia et singula dignitates, honores, status, gradus et officia secu-laria perinde assumi, eligi, recipi et admicti iliaque gerere, regere et exercere libere et licite possint et valeant ac si de legitimo thoro procreati forent, defectu predicto necnon constitutionibus et ordinationibus apostolicis ac legibus imperialibus necnon statutis municipalibus ceterisque contrariis nequaquam obstantibus, dignemini misericorditer dispensare. Fiat. O. Datum Florencie, tercio idus februarii, anno tercio. 95 Firenze, 12 febbraio 1420 139, 64 r. Pater beatissime. Exponitur S.V. pro parte fidelis servitoris vestri Pauli de Unellia, civis Ianuensis, quod olim capitulum ecclesie Sancti Donati Ianuensis quandam peciam terre, in parte ortivam et in parte vi-neatam, cum prato et orto sito extra muros Ianuenses, in contrata Sancti Fructuosi, ad prefatam ecclesiam pertinentem et pro prebenda unius canonici dicte ecclesie assignari consuetam, eidem Paulo pro se suisque heredibus ad livellum perpetuum sub certo annuo censu locarunt et concesserunt, prout in instrumento publico inde confecto plenius continetur, idem-que P(aulus) locacionem et concessionem predictas ab archiepiscopo Ianuensi obtinuit postmodum confirmari. Cum autem, pater sancte, predicta terra, que possessionibus dicti Pauli contigua et propinqua est, eidem P(aulo) et suis heredibus ex dictis causis non modicum accomoda existât, ipseque terram ipsam habere et in eius excambium tot alias possessiones emere et eidem ecclesie assignare desideret, quod exinde evidenter deberet et posset non mediocriter meliorari, quare pro parte dicti P(auli) S.V. humiliter supplicatur quatenus, terram huiusmodi per qualitates et valores eiusque confines habentes presentibus pro expresso, alicui probo viro in partibus illis committere et mandare dignemini ut se de premissis informet et si ex permutacione huiusmodi terre cum aliis possessionibus dicti P(auli) prospexerit condicionem dicte ecclesie meliorari debere et quod non sit dubium permutationem ipsam eidem ecclesie fore profuturam, prepo- — 106 - sito et capitulo ecclesie faciendi permutationem eandem licenciam largiatur, prefatoque P(aulo) et heredibus suis, postquam idem P(aulus) permutationem huiusmodi fecerit, terram ipsam perpetuo tenendam et possidendam tradat et assignet ac omne ius ad prefatam ecclesiam in dicta terra competens in eos transferat realiter et cum effectu.....a signantes « ut petitur ». Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, pridie idus februarii, anno tercio. 96 Firenze, 16 febbraio 1420 Beatissime pater. Cum olim inter quamplures ex devotis vestris, uni- 139, 80 r. versitatem loci Gatege de potestacia Vulturi, Ianuensis diocesis, quociens parrochialem ecclesiam Sancti Ambrosii dicti loci, cuius ipsi universitas parrochiani existunt, vacare ac de illa rectoribus ipsius qui fuerunt pro tempore sive ordinaria sive eciam apostolica auctoritatibus provideri contigit, multa atque gravia dissensiones, iurgia et scandala necnon propter ipsorum rectorum, forsan ex ipsius ecclesie reddituum tenuitate aut alias, causatam insufficienciam et incuriam, cultu divino in eadem ecclesia neglecto, pericula animarum evenerint et in futurum evenire verisimiliter formidentur, presertim cum dicta ecclesia, propter absenciam ultimi illius rectoris qui illam tandem in manibus ordinarii sponte et libere resignavit, vacacionis incommoda a diu sustinuerit et adhuc sustineat, supplicant V.S. universitas seu parrochiani predicti quatenus, pro scandalis et periculis huiusmodi in posterum evitandis, alicui probo viro ecclesiastico in illis partibus de speciali gratia committere et mandare dignemini quod si ad hec domini archiepiscopi Ianuensis, ad cuius pro tempore existentis collationem et provisionem dicta ecclesia legittime pertinet, consensus accesserit, secularitatem eiusdem ecclesie supprimat, ipsamque ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinenciis suis a quacumque disposicione, iurisdicione et potestate dicti archiepiscopi qui nunc est et pro tempore erit omnino subtrahat, ita quod de cetero ipsa ecclesia per eundem archiepiscopum seu quemcumque alium quavis auctoritate cuiquam in titulum conferri seu in commendam vel alias concedi aut de illa quoquo modo provideri non possit seu debeat, iure quoque parrochiali atque animarum cura eiusdem ecclesie salvis remanentibus, illa domui Sancti Ambrosii Ianuensis, ordinis Fra- a V. formulario, n. 6. - 107 - trum Carmelitarum, quos tamquam sufficientiores iidem parrochiani sibi ad consciendarum pacem et animarum eorumdem salutem magis utiles ma-gisque fructuosos esse sperant et per quos divinus in eadem ecclesia cultus augebitur, perpetuo applicet et uniat, ita quod deinceps cura predicta et ecclesiastica inibi sacramenta non per seculares vel alios sacerdotes, sed per fratres dicte domus ordinem ipsum expresse professos et in sacerdo-cio constitutos dumtaxat geri, exerceri et administrari possint et debeant ita etiam quod, eiusdem ecclesie dote, que tenuis et exilis est, cum illius fructus etc. quadraginta florenorum auri secundum communem extimacio-nem valorem annuum non excedunt, una cum aliis piis fidelium forsan erogandis subsidiis per virum prefatum in constructionem edificiorum prope ipsam ecclesiam fiendorum pro congrua habitacione quatuor ex fratribus huiusmodi, necnon in reparationem ac alias utilitatem ipsius ecclesie per aliquos ex eisdem universitate, fide et facultatibus ydoneos, quos idem vir ad id duxerit eligendos, integre convertenda deputata, liceat priori dicte domus pro tempore existenti auctoritate propria et cuiuscumque alterius licencia minime requisita dictos quatuor fratres ad curam et sacramenta huiusmodi ut premittitur gerenda, exercenda et administranda pro tempore etiam ad eius nutum amobiles deputare.....a Fiat ut petitur et committatur. O. Datum Florencie, decimoquarto kalendas marcii, anno tercio. Firenze, 26 marzo 1420 Beatissime pater. Olim quondam bone memorie nobilis vir Daniel de Gwisulphis, cum testamentum et ultimam suam voluntatem condidisset, voluit et ordinavit inter cetera, eo quod mulier sua legitima Salvagia gravida fuit, duas singulares personas in dicto testamento nominatas qui futuri partus compatres esse deberent in casu quo eum ante partum obire contingeret. Dicto vero Daniele vita functo, Salvagia peperit; obstetrices et cetere mulieres présentes, de morte infantis dubitantes, in domo infantem natum baptizare volentes, inter cetera non electos et nominatos in testamento sed quos primo reperuerunt in compatres infantis ceperunt et sic nobilis vir Stephanus de Guisulphis, civis Ianuensis, cum idem infans aqua baptismatis in domo perfuderetur, manum ipsi instanti apposuit, sed a V. formulario, n. 3. - 108 - quia dictus infans supervivens in ecclesia publice et solemniter baptiza-tus, nominati et electi in ultima ipsius quondam Danielis voluntate et testamento ipsum infantem tenuerunt et pro compatribus tenti et reputati ac habiti fuerunt et etiam sunt de presenti. Verum, pater sancte, ipse Stephanus, non credens se fore compatrem propter actum sequentem predictum, ipsam Salvagiam predictam sepius actu fornicario cognovit et clandestine etiam prolem procreavit, nunc vero, negocio discoperto, gravia scandala et homicidia ac alia pericula nisi dictus Stephanus ipsam Salvagiam in uxorem ducat legitimam verisimiliter possunt exoriri. Quare, ad obviandum dampnis, periculis et scandalis predictis, supplicatur pro parte dictorum Stephani et Salvagie relicte quatenus, premissis non obstantibus, matrimonium inter se libere et licite contrahere valeant, dummodo absoluti ab incestu si quem incurrerunt fuerint prius absoluti, secum dignemini misericorditer dispensare de vestra gratia speciali.....a Fiat si non faciendo possit esse scandalum et commictatur archiepiscopo Ianuensi. O. Datum Florencie, septimo kalendas aprilis, anno tercio. 98 Firenze, 26 marzo 1420 Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devotissimi vestri et 140, 110 r. Sancte Romane Ecclesie filii Thome de Campofregoso, ducis Ianuensis, quod dudum pro parte quondam Leonardi Thome de Ravascheriis, domi-celli Ianuensis, Alexandro v, in eius obedientia nuncupato, exposito quod olim ipse Thomas de Ravascheriis Bonifacio vim, in eius obedientia nominato, exposuerat quod cum prioratus Beate Marie de Tario, ordinis Sancti Benedicti, Placentine diocesis, a monasterio Sancti Andree de Bor-zono, dicti ordinis, Ianuensis diocesis, dependens, in locis solitariis et ab hominum conversatione remotis sitis existeret, cuius ecclesia minabatur ruinam et in qua divinus cultus erat penitus destitutus et multa ibi homicidia, spolia et mala alia patrabantur, quodque idem Thomas de Ravascheriis, cuius progenitores causa fuerant fundationis eiusdem prioratus, intenderet prioratum ipsum ad bonum statum reducere ac in suis edificiis reparare et habitabilem locum facere, ita quod divina celebrarentur ibidem, dummodo prioratus ipse usque ad centum annos sub certa annua pensione pro se suisque heredibus et successoribus per ipsum Bonifacium in admi- a V. formulario, n. 6. - 109 - nistracionem concederetur, et deinde in dicto prioratu priorem teneret cum uno clerico Domino serviturum, cui in certis tunc expressis terminis et successive ceteris prioribus pro eorum victu et vestitu certam peccume summam dare promisit si sibi et successoribus predictis dicta concessio fieret, tandem idem Bonifatius archiepiscopo Arborensi dedit in mandatis ut dictum prioratum cum omnibus suis iuribus et pertinentiis eidem Thome pro se, successoribus et heredibus predictis usque ad dictos annos sub huiusmodi pensione priori pro tempore existenti dicti prioratus annis singulis eisdem terminis persolvenda concederet, ita tamen quod si contingeret ipsum archiepiscopum huiusmodi concessionem facere, dictus Thomas quoddam ibidem fortilicium erigere et prioratum ipsum, iuxta quem possessiones eiusdem Thome site erant, in suis edificiis restaurare et pro huiusmodi reparacione ac melioratione dicti prioratus mille et ducentos flo-renos auri sicut se facturum obtulerat realiter exponere et alia eidem prioratui incumbencia onera et gravamina supportare teneretur cum aliis condicionibus et modis tunc lacius declaratis. Postmodum vero, procedente tempore, Petro de Luna, olim Benedicto xm in eius obedientia, ad quam idem Thomas declinaverat, nominato, pro parte dicti Thome de Ravascheriis exposito quod ipse dictum prioratum, pretextu litterarum dicti Bonifacii per xm annos tenuerat et in eius reparacionibus et edificiis summam octingentorum florenorum auri de suis propriis peccuniis exposuerat, ac priori qui tunc erat dicti prioratus quamdiu illum teneret ducentos et successive Antonio de Rocheta, etiam priori, centum florenos similes dederat et alia premissa adimpleverat et intendebat quotidie ipsum prioratum meliorare et augere si sibi de novo administratio dicti prioratus concederetur et fieret, dictus Petrus certo dedit iudici in mandatis ut si premissa vera esse rep-periret, fructus ex ipso prioratu per ipsum Thomam perceptos sibi remitteret et donaret, et nichilominus administrationem dicti prioratus usque ad finem restantis temporis sibi, heredibus et successoribus predictis in temporalibus sub certis adiectis conditionibus concederet. Postremo vero, dicto Thoma vita functo, ac premissis omnibus pro parte dicti Leonardi eidem Alexandro expositis quodque ipse etiam ad prosperum statum, reformationem et augmentum dicti prioratus aspirans, intendebat eidem prioratui quandam eius possessionem in territorio Clavarii, in loco dicto Sacie, dicte Ianuensis diocesis, consistentem, valoris ducentorum ducatorum auri communi extimatione, libere donare, si eciam ius huiusmodi sibi, heredibus et successoribus predictis in perpetuum reservaretur, idem Alexander certo dedit iudici in mandatis ut, postquam idem Leonardus eandem possessio- — 110 — nem eidem prioratui donasset, ius patronatus huiusmodi sibi pro se, heredibus et successoribus sub modis et condicionibus predictis in perpetuum reservaret, prout hec omnia in litteris dicti Alexandri desuper confectis plenius continentur. Et deinde idem iudex, ad executionem litterarum huiusmodi procedens, ius ipsum prefato Leonardo pro se, heredibus et successoribus predictis reservavit in perpetuum et donavit, in cuius possessione pacifica ex tunc dictus Leonardus fuit, prout sui heredes et successores exi-stunt etiam de presenti. Verum, pater sancte, quia devotus vester Manfre-dus, dicti Leonardi natus, domicellus Ianuensis, dubitat propter diversitatem obedienciarum premissa viribus non subsistere, supplicant S.V. iidem dux et Manfredus quatenus, premissa omnia in dictis litteris Alexandri contenta et quecumque inde secuta rata habentes et grata, ea auctoritate apostolica ex certa scientia confirmare, supplendo omnes defectus si qui forsan intervenerint in premissis et nichilominus cum eisdem pactis, modis et condicionibus in litteris dicti Alexandri denotatis ius patronatus in dicto prioratu eidem Manfredo pro se, heredibus et successoribus predictis im perpetuum reservare et donare dignemini de gratia speciali.....a Fiat in forma. 0.1 Datum Florencie, septimo kalendas aprilis, anno tercio. 99 Firenze, 29 marzo 1420 Beatissime pater. Cum moniales monasterii Sanctorum Iacobi et Phi- 140, 133 r. lippi de Irchis, extra muros Ianuenses, ordinis Sancti Augustini, sub cura et regimine fratrum Predicatorum degentes, guerrarum temporibus oporteat monasterium ipsum exire et hinc inde ad earum parentes et consanguineos se reducere, quare devota vestra soror Limbania Rida, de nobili genere procreata, monialis ipsius monasterii et ordinis expresse professa, cum quiete sui animi et sana conscientia in dicto monasterio remanere non potest. Supplicat igitur S.V. dicta soror Limbania quatenus ut ad aliquod aliud monasterium ordinis Sancti Benedicti in quo voluntarias inveniet receptrices libere transire et ad quecumque officia, dignitates et honores monasterii et ordinis Sancti Benedicti predictorum prout cetere moniales ipsius monasterii eligi, prefici et assumi, eaque in spiritualibus et temporalibus exercere et nichilominus in huiusmodi monasterio residendo fructibus a V. formulario, n. 3. 1 Mandato al priore di San Vito in Reg. Lat. 208, c. 170 v. - 111 — et proventibus dotis sue quam in ipso monasterio de Irchis habet ad vitam suam gaudere ac etiam bona sibi ultra dotem predictam relicta per sororem Luchinam Lacavelis, consanguineam suam, ad trecentas libras Ianuen-ses ascendencia vel circa in locis, comparis communis Ianuensis nuncupatis, existentes, ad ipsum monasterium ad quod se transferre intendit cum utensilibus et bonis suis mobilibus et immobilibus secum deferre, sic tamen quod dos quam nunc habet in monasterio de Irchis in quo professa est, post eius mortem ad ipsum monasterium de Irchis redeat, residuaque bona sua in monasterio ad quod se transfert remaneant, fructibus vero et proventibus omnium bonorum suorum predictorum necnon dotis sue quoad vixerit libere et licite uti valeat eidem dignemini misericorditer indulgere de gratia vestra speciali, Bonifacii pape vin.....a Fiat de translacione et de usufructu si intervenit consensus monasterii ubi nunc est. O. Datum Florencie, quarto kalendas aprilis, anno tercio. 10® Firenze, 30 marzo 1420 135, 218 r. Beatissime pater. Cum devoti vestri Spineta, ex marchionibus de Malaspinis, archipresbyteratum ecclesie Albinganensis per se ipsum et Geor-gius de Flisco parrochialem ecclesiam Sancti Antonini de Orpalacio, Ianuensis diocesis, quos obtinent, desiderantes illos ex certis rationabilibus causis invicem permutare, per procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum in manibus V.S. vel alterius ad id potestatem habentis ex causa permutacionis huiusmodi libere et sponte resignare proponant et ex nunc ex eadem causa resignent, supplicant E.S. dicti Spineta et Georgius quatenus, resignaciones huiusmodi ex causa predicta admictentes et votis eorum in hac parte favorabiliter annuentes, parrochialem ecclesiam, cuius importatis trigintaquinque, secundum vero communem extimationem sexaginta, Spinete et archipresbyteratum, qui curatus et in prefata ecclesia Albinga-nensi dignitas non tamen maior post pontificalem existit, cuiusque importatis quadraginta, secundum vero extimationem predictam, etiam computatis distribucionibus quotidianis, octuaginta florenorum auri fructus etc. valorem annuum non excedunt predictos, per huiusmodi resignaciones vacantes, Georgio prefatis, qui de nobili genere ex utrisque parentibus procreati existunt, etiam si ad dictum archipresbyteratum consueverit quis a V. formulario, n. 3. — 112 — per electionem assumi, dignemini misericorditer providere, non obstante quod Spineta magiscolatum Ianuensem, qui sine cura et dignitas similis existit, cuiusque centum et sexaginta, necnon Veronensis, quorum centum et septuaginta, et Georgius prefati eiusdem Ianuensis, quorum centum et quinquaginta, ac nove Sancti Salvatoris de Lavania, dicte diocesis ecclesiarum canonicatus et prebendas, quorum quinquaginta florenorum similium fructus etc. secundum eandem extimationem valorem annuum non excedunt, obtinere noscuntur.....a Concessum ut petitur *. Florencie, tercio kalendas aprilis, anno tercio. 101 Firenze, 12 aprile 1420 Beatissime pater. In vestro sacro palacio apostolico causarum coram 140, 232 v venerabili et circumspecto viro domino Geminiano de Prato, decretorum 142, 114 v doctore, dicti palatii causarum auditore, vertitur causa in prima instantia inter devotum vestrum Franciscum Scortiam de Vultabio, archipresbyte-rum plebis Sancte Marie de Gavio, Ianuensis diocesis, ex parte una, et quendam Iohannem de Rippoleob, presbyterum dicte diocesis c, de et super archipresbyteratu dicte plebis, qui dignitas principalis in eadem ecclesia seu plebe existit d, et ipsius occasione, actoreme parte ex altera, in qua processum est adf nonnullos actus citra tamen conclusionem, cuius cause statum habere dignemini hic pro sufficienter expresso. Verum g, pater sancte, cum h a nonnullis credatur1 neutri dictorum litigantium ius competere in dicto archipresbyteratu neque ad eum, supplicat S.V. ^ dictus Franciscus quatenus dicto domino auditori commictere et mandare dignemini quod si per eventum litis huiusmodi sibi constiterit neutri dictorum litigantium ius competere in dicto archipresbyteratu seu ad eum cuius possessor existit , eundem archipresbyteratum, cuius fructus etc. centum et quinquaginta florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non a y formulario, n. 6 b Riparolio in 101’ c diocesis: ecclesie in 101’ d principalis, curata et electiva in eadem ecclesia existit in 101’ ^ e actorem: om. in 101’ f ad: nel testo a con segno di correzione; ad in 101’ g conclusionem, quos actus et totum statum dicte cause hic dignemini habere pro sufficienter expressis verum in 101’ h cum: om. in 101’ 1 creditur in 101’ ) supphcat igitur E.S.V. in 101’ k cuius - existit: om. in 101’. 1 Lettera in Reg. Lat. 207, c. 14 r - 113 - 8 excedunt, auctoritate apostolica eidem F(rancisco) conferat et provideat de eodem.....a Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, pridie idus aprilis b, anno tertio. 102 Firenze, 17 aprile 1420 141, 32v. Beatissime pater. Cum subscriptus Spineta0 ante permutationem per eum de archipresbyteratu quem obtinebat cum parrochiali ecclesia supra-scripta factam, prout in supplicatione cuius copia prescribitur continetur 1, habueritd dispensationem auctoritate apostolica possendi ipsum archipresbyteratum, qui curatus non tamen maior post pontificalem, necnon magiscolatum suprascriptum, qui etiam non tamen post huiusmodi pontificalem maior, dignitates existunt insimul quoad viveret retinere et de hoc per errorem et inadvertentiam in eadem supplicatione mentio facta ac similis dispensacio super incompatibilitate magiscolatus quem adhuc obtinet et parrochialis ecclesie predictorum petita non fuerit, dignetur S.V., ut huiusmodi permutatio debitum effectum sortiri valeat, litteras aposto-licas super ea conficiendas cum dispensacione huiusmodi expedire mandare ac si dispensacio ipsa petita et de prius obtenta mencio facta ut premic- titur extitisset, premissis.....e ac aliis in eadem supplicatione petitis. Fiat et sub prima data. O. Datum Florencie, decimoquinto kalendas maii, anno tercio. 103 Firenze, 19 aprile 1420 141, 91 v. Beatissime pater. Olim sancte memorie domino Innocentio pape quarto pro parte prepositi ecclesie Ianuensis qui tunc erat et totius cleri civitatis et diocesis Ianuensium querelanter exposito quod parrochiani sui, irrequisitis ymmo potius dampnabiliter vilipensis sacerdotibus quos ipsi prepositus et clerus in ecclesiis suis ad audiendas illorum confessiones deputaverant, ad quosdam religiosos pro confessionibus eisdem se temere a V. formulario, n. 6 b undecimo kalendas iulii in 101’ c in margine-. Reformatio Spinete, ex marchionibus de Malaspinis, super parrochiali ecclesia Sancti Antonii de Orpalacio, Ianuensis diocesis d nel testo habetur e v. formulario, n. 3. 1 V. n. 100. — 114 — transferebant, dictique religiosi, quamquam illos utpote non sui iudices solvere vel ligare non possent, ymaginaria tamen quadam absolucione ipsis illudere in suarum non verebantur dispendium animarum, unde illud eveniebat et inconveniens quod damnacionem sibi celerem inducebant qui corpus Christi suscipiebant a labe criminum non mundati, et sacerdotes ani-mabus cure sue commissis, utpote illarum egritudinem ignorantes, remedia salubria parare non poterant nec de illis dignam Altissimo reddere rationem, quodque iidem parrochiani, propriis ecclesiis dum in illis divina celebrarentur officia derelictis ymo potius contemptis, ad eorumdem religiosorum ecclesias divertebant et ad id eos ipsi religiosi, qui debuissent illos ut presumptores abicere, nichilominus inducebant, non sine gravi ecclesiarum et sacerdotum predictorum iactura, quos propterea contingebat solitis parrochianorum eorumdem oblationibus aliisque obventionibus multipliciter defraudari, et quod ipsi religiosi, cum percipiebant quemquam dictorum parrochianorum in egritudinis lectum decidere, confluebant et plerumque infirmum sub pietatis specie visitantes ipsius testamentum componere et ordinare ac illius executores fieri eundemque infirmum quod omissis avitis et paternis sepulchris apud eos eligebat sepeliri et ampla ipsis aliis, non ecclesiis predictis, minima vel modica legata largiebatur blandis sermonibus illicere, et ut ab illis prefate ecclesie non possent ex huiusmodi legatis canonicam porcionem exigere interdum ut credebatur, non sine fraudis comento, ad fabricam et perpetuum divinum cultum suarum ecclesiarum relinqui studiosissime procurabant ac prefato domino Innocencio pro parte ipsorum prepositi et cleri humiliter supplicato ut premissis ac aliis sibi in ecclesiis suis predictis ab ipsis religiosis multiplicibus irrogatis iniuriis per quas ipse ecclesie mutilationem in suis beneficiis non modicam paciebantur, terminum imponere dignaretur, idem dominus Innocentius per quasdam suas litteras archiepiscopo Ianuensi1, qui tunc erat, eius proprio nomine non expresso, mandavit quatenus per se vel alium prefatos parrochianos ut ad predictas ecclesias suas, precipue diebus dominicis et festivis, pro divinis audiendis officiis et recipiendis temporibus congruis ecclesiasticis sacramentis reverenter accederent necnon et ipsos religiosos, cuiuscumque ordinis existerent, ne in aliorum preiudicium parrochianos prefatos ad huiusmodi officia seu sacramenta reciperent necnon confessiones audirent eorumdem, nisi petita prius et obtenta licencia a i V. n. 130. - 115 - sacerdote proprio, iuxta statuta concilii generalis nec etiam nisi apud eos non ex propria temeritate arbitrii, sed ex devocione animi eligerent tumulari, ipsos ad sepulturam admicterent ita tamen quod tunc prefate ecclesie portione canonica non fraudarentur ac alias ab huiusmodi molestiis et iniuriis im posterum omnino abstinerent actentius moneret, induceret atque compelleret, prout in eisdem litteris, quarum tenorem dignetur S.V. habere pro expresso, plenius continetur; supplicant igitur E.S. prepositus dicte ecclesie Ianuensis qui nunc est et clerus antedicti quatenus litteras predictas et in eis contenta ac inde secuta quecumque approbantes et confirmantes omnesque defectus si qui in eis intervenerint supplentes, illas utpote propter temporis vetustatem corrosionis et consumpcionis discrimini subiacentes, actento quod religiosorum famam, animarum salutem et ecclesiarum profectum respiciunt, innovare dignemini de gratia speciali, constitutionibus apostolicis et hiis que prefatus dominus Innocentius in dictis litteris non obstare voluit.....a Fiat et exhibeant. O. Datum Florencie, terciodecimo kalendas maii, anno tercio. 104 Firenze, 24 aprile 1420 141, 78 r. Beatissime pater. Dudum devotus orator vester Antonius de Godi- 144, 60 r. liassio, canonicus ecclesie Ianuensis, tunc perpetuus cappellanus in eadem, cupiens terrena in celestia et transitoria in eterna felici commercio commutare, de bonis sibi a Deo collatis unam prebendam canonicalem, cuius fructus etc. sexaginta libras monete Ianuensis secundum communem extimationem valent annuatimb, pro uno canonico in eadem ecclesia ultra certum illius canonicorum numerum de novo instituendo et creando in ecclesia ipsa, de licencia sibi super hoc apostolica auctoritate concessa \ fundavit pariter et dotavit et ultra hoc certis redditibus, coacervum nuncupatis, quos capitulum et canonici dicte ecclesie ultra corpora prebenda-rum in communi habere dinoscunturc et in quibus invicem iuxta earum d et ipsius ecclesie consuetudinem ac statuta percipiant, de eius bonis predictis tantum addidit quod alias sexaginta libras dicte monete secundum extima- a V. formulario, n. 6 b annuatim: om. in 104' c noscuntur: in 104' d eorum in 104'. 1 Mandato di Alessandro V, del 9 dello Zerbino in Reg. Lat. 136, c. 141 v. settembre 1409, all’abate di Santa Maria — 116 - cionem predictam valet similiter annuatim; et deinde idem Antonius in canonicum eiusdem ecclesie ad prebendam predictam eadem auctoritate 1 de novo institutus et creatus sibique de canonicatu ipsius ecclesie ac prebenda huiusmodi auctoritatea prefata prò illa primaria vice provisum fuit, idemque Antonius, vigore institucionis et provisionis predictarum, eosdem canoni-catum et prebendam assecutus, illos ex tunc tenuit et possedit prout de presenti tenet et possidet pacifice et quiete. Cum autem, sanctissime pater, prefatus Antonius fundacionem et dotacionem predictas super ea spe peregerit ut sibi et illis quos in ultima eius voluntate, etiam si laici forent, sibi in hoc succedere vellet seu ordinaret ius patronatus dicte prebende et eligendi seu presentandi ad illam quociens vacaret personam ydoneam pre-fato capitulo per eos confirmandam seu instituendam in canonicum dicte ecclesie perpetuo reservaretur et concederetur, supplicat S.V. dictus Antonius quatenus, ne huiusmodi spe desiderioque suo fraudetur, sibi ac eis b quos ei in hoc succedere voluerit seu ordinaverit, eciam si laici fuerint ut prefertur, ius patronatus et eligendi seu presentandi ad dictam prebendam quociens vacaverit personam huiusmodi eisdem capitulo per eos in canonicum confirmandam seu° instituendam ut prefertur perpetuo reservare et concedere dignemini de gratia speciali, provisione supradicta.....d Fiat ad primos heredes. 0.2 Datum Florencie, octavo kalendas maii, armo tercioe. 105 Firenze, 15 maggio 1420 Beatissime pater. Pro parte Gabriellis de Camilla, civis Ianuensis, pro- 142, 161 r. curatoris consortum suorum de domo de Camilla et devotarum vestrarum oratricum, religiosarum dominarum, abbatisse et monialium et conventus monasterii Sancti Nicolai de villa Sancti Martini de Ircis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, quod monasterium predictum constructum et dotatum extitit de bonis propriis per nobilem virum quondam Tedixium de Camilla, a de canonicatu et prebenda ipsius ecclesie auctoritate in 104’ b hiis in 104’ c seu: et in 104' d v. formulario, n. 3 e Fiat prout de iure. O. Datum Florencie, sexto kalendas iulii, anno tercio in 104’. 1 V. nota 1 a p. 116. Reg. Lat. 208, c. 141 v. Sulla questione 2 Mandato all’abate di San Siro in v. anche Carteggio cit., p. 149. - 117 - tunc capellanum sancte Seclis Apostolice, exponitur S.V. quod ipse mo-nace, unaa cum rectore Sancti Pauli Ianuensis, earum visitatore, fuerunt iam centum annis elapsis et ultra ex privilegio apostolico exempte a iuris-dictione reverendi patris, domini . . pro tempore archiepiscopi Ianuensis et quorumcumque aliorum prelatorum seu personarum ecclesiasticarum et immediate subiecte et supposite sancte Sedi Apostolice et Romano pontifici pro tempore, et licet ut premittitur fuerint exempte, nichilominus sepe et sepius molestantur. Supplicatur igitur E.S.V. pro parte dicti Gabriellis, nomine et vice predictorum consortum suorum de Camilla et predictarum monacarum, quatenus eisdem monialibus conservatorem concedere dignemini ut in forma. Fiat in forma. O. Datum Florencie, idus a maii, anno tercio. 106 Firenze, 20 maggio 1420 142, 158 v. Supplicat S.V. devotus eiusdem Ludovicus de Flisco, canonicus Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, ei de parrochiali ecclesia Sancti Marci Ianuensis, vacante per obitum quondam Ludovici de Nigro, ultimi ipsius ecclesie rectoris, cuius fructus etc. centum florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt .....b dignemini misericorditer providere, non obstante quod idem Ludovicus de Flisco canonicatum et prebendam ecclesie Ianuensis, quorum centum quinquaginta, ac canonicatum et prebendam collegiate ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, quorum quinquaginta florenorum auri fructus etc. secundum eandem extimacionem valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere.....c Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, terciodecimo kalendas iunii, anno tercio. 107 Firenze, 20 maggio 1420 142, 235 v. Supplicat S.V. devotus eiusdem Ioseph de Rapallo, canonicus ec- clesie Sancte Marie de Via Lata Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie collegiate Sancte Marie de Castello Ia- a idus: così nel testo b v. formulario, n. Ia f c v. formulario, n. 6. — 118 - nuensis, que dignitas non curata nec principalis in eadem ecclesia existit, cuiusque fructus etc. nonaginta florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Ludovici, ultimi ipsius prepositure prepositi.....a dignemini eidem Io- seph misericorditer providere, non obstante quod idem Ioseph canonicatum et prebendam predicte ecclesie Sancte Marie de Via Lata, quorum fructus, redditus et proventus octuaginta florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere.....b Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, terciodecimo kalendas iunii, anno tercio. 108 Firenze, 30 maggio 1420 Beatissime pater. Cum devota creatura vestra Antonius de Grassis, 143, 61 v. abbas monasterii Sancti Andree de Sexto, ordinis Cisterciensis, Ianuensis diocesis, eidem monasterio per plures annos laudabiliter prefuisset illudque in spiritualibus et temporalibus rexisset et gubernasset ac successive lai-calibus compulsus metu et potentia in dicto monasterio residere nequivisset neque posset, S.V. devotum vestrum Gregorium de Camulio monachum, tunc abbatem monasterii Sancte Marie de Ripalta, dicti ordinis, Terdonensis diocesis, prius resignatione de ipso monasterio Sancte Marie cui preerat per eum in manibus eiusdem S. sponte facta, prefati monasterii Sancti Andree administratorem in spiritualibus et temporalibus usque ad Sedis Apostolice beneplacitum fecit, constituit et etiam deputavit *, ac etiam eadem S. per antea devotum vestrum Marcianum de Sancto Alosio, pre-positum ecclesie Terdonensis, camere apostolice clericum, prefati monasterii Sancte Marie administratorem ad eius S. beneplacitum similiter fecit, constituit et etiam deputavit2. Cum autem, pater sancte; idem A(ntonius) abbas, nulla alia racionabili causa subsistente, a dicto suo monasterio expulsus existât, nec consonum sit racioni quod dignitates presertim abbaciales per seculares clericos gubernentur, supplicat E.S. idem A(ntonius) abbas quatenus, sibi suoque statui in premissis pio compacientes affectu, ne in dignitatis abbacialis obprobrium mendicare cogatur, providere dictamque ad- a V. formulario, n. Ia f b v. formulario, n. 6. 1 V. n. 89. sia di Filippo Maria Visconti: Reg. sup- 2 II 23 gennaio 1419, come da richie- pliche, n. 120, c. 205 r. - 119 - ministracionem ipsi Marciano ut premittitur factam penitus revocantes et annullantes illamque pro infectam habentes, monasterium Sancte Marie pre-t'atum ipsi A(ntonio) abbati per eum tenendum, regendum, gubernandum et etiam possidendum in similem administrationem quoad vixerit concedere dignemini de gratia speciali, signantes « ut petitur et revocamus ». Fiat ut petitur ad beneplacitum nostrum et revocamus. O. Datum Florencie, tercio kalendas iunii, anno tercio. 109 Firenze, 1 giugno 1420 143, 31 v. Supplicat S.V. devotus vester Benedictus Odoardi Ganducii de Capriata a, clericus Ianuensis diocesis, quatenus sibi de capella Sancte Catherine, sita in ecclesia Sancti Petri, loci de Capriata, dicte diocesis, que de bonis quondam Carloti Ganducii, ipsius Odoardi patrui, constructa extitit, cuiusque viginti, et que de iure patronatus laicorum existens, post obitum Petri de Montevico, illius rectoris, tanto dicitur vacasse tempore quod ipsius collacio est ad Sedem Apostolicam legitime devoluta.....b providere, necnon hospitale Sancti Iohannis, dicti loci, quandoque per clericos et nonnumquam per laicos regi solito, cuiusque vigintiquinque florenorum auri fructus etc. communi extimacione valorem annuum non excedunt, vacans per liberam resignationem Fernandi Gaxie0 de Burgos coram notario publico et testibus extra Romanam curiam sponte factam et quam ratam habere placeat atque grata(m) cum clausulis superius expressis ipsi B(enedicto), qui in decimooctavo vel circa sue etatis anno constitutus existit, per eum quoad vixerit tenendum, regendum et etiam gubernandum iuxta constitutionem Clementis super hoc editam commictere dignemini, non obstante gratia.....d Fiat ut petitur de utroque. O. Datum Florencie, kalendis iunii, anno tercio. HO Firenze, 7 giugno 1420 143, 109 v. Beatissime pater. Olim quondam Francisais Cassecha, civis Ianuensis, condens de bonis suis in eius voluntate ultima testamentum, in eodem testamento inter cetera voluit et eciam ordinavit quod per Catherinam, eius a Segue depennato dicte diocesis b v. formulario, n. 1 ad c Gaxie: così nel testo d v. formulario, n. 5. — 120 - uxorem, executricem, et Philippum Laurencii de Luca, ordinis Fratrum Minorum professorem, executorem dicti testamenti in ea parte per dictum testatorem communiter deputatos, de bonis predictis realiter assignari deberet uni pauperi puelle nuptui tradende quantum pro illius dote videretur eisdem. Cum autem, sanctissime pater, prefatus Philippus conclusioni qua dicta Catherina post diligentem extimationem bonorum predictorum fecit de assignanda ex illis huiusmodi puelle certa quantitate, qua maiorem non nisi trium filiarum suarum, ex eodem testatore legitime natarum, similiter nuptui tradendarum ac eciam dotandarum, iniuria assignari posse videta, assentire indebite contradicat et per hoc execucio huiusmodi voluntatis dicti testatoris longius debito differatur, supplicat S.V. prefata Catherina quatenus ei de speciali gracia concedere dignemini quod quantitatem predictam, quamb necnon bonorum eorumdem valorem placeat habere pro expressis, puelle predicte assignare libere et licite valeat, eiusdem Philippi assensu super hocc minime requisito, ita quod per assi-gnacionem eandem huiusmodi voluntas dicti testatoris in ea parte adimpleta omnino existere censeatur, premissis.....d Fiat et commictatur abbati Sancti Syri de Ianua. O. Datum Florencie, septimo idus iunii, anno tercio. m Firenze, 17 giugno 1420 Beatissime pater. Cum nobilis Orietta de Auria mulier, uxor nobilis 144, 61 r. domini Bartholomei de Spinolis, militis Ianuensis, cupiat quandoque monasteria monialium inclusarum causa devotionis intrare, supplicatur S.V. pro parte dicte Oriette quatenus eidem cum quatuor matronis, quociens sibi placuerit, intrandi huiusmodi monasteria inclusarum monialium licenciam impertiri dignemini.....d Fiat sex vicibus in anno. O. Datum Florencie, quintodecimo kalendas iulii, anno tercio. 112 Firenze, 19 giugno 1420 Supplicat humiliter S.V. devota oratrix vestra Orieta Iannis Ususma- 144, 16 r. ris, monialis professa monasterii Sancte Helene de Albario, Cisterciensis a videt: in sopralinea b quam: in margine c super hoc: in sopralmeu d v. formulario, n. 3. - 121 - ordinis, Ianuensis diocesis, quatenus cum eadem Orieta super defectu natalium quem patitur, de soluto genita et soluta, ut ipsa, que alias de nobili genere procreata existit, si in futurum contingat eam in predicto monasterio vel in alio seu loco eiusdem vel alterius ordinis, eiusdem tamen observantie, in abbatissam vel priorissam seu ad aliquam aliam dignitatem, administrationem aut aliquod officium canonice eligi vel assumi, illam vel illud recipere et retinere libere et licite valeat dignemini misericorditer dispensare, defectu predicto necnon Pictavensis concilii.....a cum litteris oportunis ut in forma. Fiat ut petitur. 0.1 Datum Florencie, terciode-cimo kalendas iulii, anno tercio. 113 Firenze, 19 giugno 1420 144, 17 r. Beatissime pater. Nuper parrochiali ecclesia Sancte Marie de Quarto, Ianuensis diocesis, per assecucionem pacificam parrochialis ecclesie Sancte Margarite de Marassio, dicte diocesis, per Bartholomeum Corvum, eandem ecclesiam Sancte Marie tunc obtinentem, auctoritate ordinaria factam vacante, Dominicus Folieta, canonicus ecclesie Ianuensis, cum ad unum ex ipsius ecclesie Ianuensis canonicis prebendam quam idem Dominicus obtinet in ea pro tempore obtinentem electio et presentatio rectoris dicte ecclesie Sancte Marie dum vacat de antiqua et approbata ac hactenus pacifice observata consuetudine pertineant, devotum oratorem vestrum Lu-chinum de Scrivanis, presbyterum Terdonensem, infra tempus legittimum elegit et ad ipsam ecclesiam Sancte Marie sic vacantem capitulo dicte ecclesie Ianuensis presentavit, ipsique capitulum cum ad eos electionis, que de rectore huiusmodi per dictum canonicum fit pro tempore, confirmacio et ipsius rectoris institucio de simili consuetudine spectent, electionem huiusmodi de dicto Luchino ut premittitur factam auctoritate predicta confirmarunt ipsumque Luchinum in rectorem dicte ecclesie Sante Marie eadem auctoritate instituerunt. Cum autem, sanctissime pater, prefatus Luchinus dubitet electionem, presentationem, confirmationem et institutionem predictas ex certis causis viribus non subsistere, dictaque ecclesia Sancte Marie adhuc ut prefertur vacare dicatur, supplicat S.V. idem Luchinus qua- a V. formulario, n. 3. 1 Lettera in Reg. Lat. 206, c. 161 v. — 122 — tenus, sibi specialem gratiam facientes, de eadem ecclesia Sancte Marie, cuius fructus etc. triginta florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....a eidem Luchino dignemini misericorditer providere, non obstante quadam gratia.....b Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, terciodecimo kalendas iulii, anno tercio. 114 Firenze, 9 luglio 1420 Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro Antonio de Paluscho de Placencia, priori prioratus Beate Marie de Albario, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, de dicto prioratu tunc certo modo vacante et antea dispositioni apostolice reservato, per suas litteras provideri mandavit, prout in eisdem litteris, quarum vigore prioratum ipsum assecutus illum ex tunc tenuit et possedit, prout tenet et possidet de presenti pacifice et quiete, plenius continetur1. Cum autem, pater sancte, licet in eisdem litteris expressum fuerit quod prioratus ipse dignitas conventualis, tamen ex eo quia pluribus annis citra, causantibus guerrarum turbinibus aliisque calamitatibus partium illarum, canonicis ac conventu caruit prout de presenti caret, ab aliquibus hesitetur an dignitas conventualis existât et prop-terea dubitet litteras ipsas de surrepcione posse notari ipsumque prioratum etiam alias quam ut premictitur vacavisse seu vacare seque posse super illo im posterum molestari, supplicat E.S. idem Antonius quatenus, sibi specialem gratiam facientes, decernere et declarare dignemini quod predicte littere, si ipse prioratus conventualis non sit, ab earum dacione necnon processus habiti per easdem et quecumque inde secuta perinde valeant ac si in eis nulla de conventuali mencio facta foret, sibique nichilominus de eodem prioratu, cuius fructus etc. centum viginti florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, sive per obitum Iacobi de Puteo, extra Romanam curiam defuncti.....c eidem A(ntonio) dignemini de novo providere, non obstantibus omnibus in dictis litteris contentis ac aliis clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, septimo idus iulii, anno tercio. a V. formulario, n. labe d b v. formulario, n. 5 c v. formulario, n. 1 ab d. i V. n. 50. 145, 49 r. — 123 - 115 Firenze, 12 luglio 1420 145, 60 v. Supplicat S.V. devotus eiusdem Baptistinus de Rapalo, clericus Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, que dignitas principalis et curata est, cuiusque fructus etc. octuaginta ducatorum auri secundum communem extimationem et cum cotidianis distributionibus centum quinquaginta ducatorum similium valorem annuum non excedunt, vacante per obitum presbyteri Bartholomei de Biaxia, extra Romanam curiam defuncti.....a dignemini misericorditer providere.....b Fiat ut petitur. O.1 Datum Florencie, quarto idus iulii, anno tercio. 116 Firenze, 12 luglio 1420 Beatissime pater. Nuper S.V. cum devotis vestris Franco, quondam Luchexii de Spinolis, et Marieta, quondam Damiani etiam de Spinolis, domicellorum Ianuensium, ut non obstante tercio gradu affinitatis quoc sunt coniuncti inter se matrimonium contrahere possent sub certa forma concessit dispensari. Quo ad noticiam eorum deducto, et litteris nondum super hoc in totum confectis, dicti Francus et Marieta, tamquam iuris ignari, credentes cum eis fore sufficienter dispensatum, inter se matrimonium per verba de presenti invicem contraxerunt, carnali copula subsecuta. Supplicatur igitur S.V. pro parte dictorum Franci et Mariete quatenus cum eisdem mite agentes contentd ut in matrimonio sic contracto remanere valeant et litteras predictas, que in discursu expedicionis erant, mandare expediri quoad matrimonium ut prefertur contractum, taxa mutata in eisdem sicut erant ad contrahendum dignemini de gratia speciali cum clausulis et non obstantiis in alia dispensatione contentis. Fiat ut petitur. 0.2 Datum Florencie, quarto idus iulii, anno tercio3. a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 6 c nel testo que d content: così nel testo con segno di correzione. 1 Lettera e mandato al vescovo di Lo- passim. di, all’arcidiacono di Genova e al priore 2 Mandato al vescovo di Tortona in di San Matteo in Reg. Lat. 207, cc. 51 r., Reg. Lat. 208, c. 155 v. 52 r. Sulla questione v. Carteggio cit., 3 y anche n. 128. — 124 — Firenze, 12 luglio 1420 Supplicat S,V. devotus vester Iosep Augustini de Rapalo, canonicus 145, 133 r. ecclesie Sancte Marie de Via Lata Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, eidem de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, que dignitas principalis et curata existit et cuius fructus etc. centum quinquaginta ducatorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, vacante per obitum Bartholomei de Blasia, extra Romanam curia defuncti.....a dignemini misericorditer providere, non obstantibus canonicatu et prebenda quos obtinet in dicta ecclesia Sancte Marie de Via Lata, quorum fructus etc. triginta ducatorum similium secundum dictam extimationem valorem annuum non excedunt.....b Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, quarto idus iulii, anno tercio. Firenze, 17 luglio 1420 Beatissime pater. Exponit S.V. devotus vester Antonius de Warczco, 145, 207 r. laicus Ianuensis, quod cum ipse olim in quintodecimo annorum sue etatis fuisset constitutus et in febribus per aliquos0 dies laborasset, ex quadam levitate animi sui cogitans, vovit ordinem Sancti Francisci seu monasterium Sancti Benedicti de Quarto, extra muros Ianuenses, si duos annos post huiusmodi infirmitatem superviveret, intrare vellet et demum, lapsis duobus annis, de observacione regulari dictorum ordinum informatus aliqualiter ex informacione quorumdam fratrum et monasteriorum predictorum ordinum et ex probacione facta per eum, senciens se in nullo istorum ordinum propter eorum asperitatem commode posse observare et remanere, sed pocius se in seculo de suis laboribus manuum suarum nutrire cupiat, quare supplicat S.V. dictus A(ntonius) quatenus huiusmodi votum relaxare et quod in seculo remanere possit et valeat dignemini misericorditer providere.....b Fiat et commictatur episcopo Vigintimiliensi. O. Datum Florencie, sextodecimo kalendas augusti, anno tercio. 119 Firenze, 21 luglio 1420 Supplicat S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de Flisco, 145, 180 r. quatenus, in personam dilecti secretarii sui Iohannis de Flisco sibi spe- a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 6 c nel testo aliquod con segno di correzione. - 125 - cialem a gratiam facientes b, de canonicatibus et prebendis maioris et Sancte Marie de Vineis ecclesiarum Ianuensium, quorum fructus etc. centum quinquaginta et adiunctis quotidianis distribucionibus ducentorum triginta florenorum auri de camera communi extimacione valorem annuum non excedunt, vacantibus per obitum domini Ludovici Rodini, dictarum ecclesiarum canonici, extra Romanam curiam defuncti, qui dum dictos canonicatus et prebendas obtineret scriptor litterarum apostolicarum extitit et abbreviatorc .....d eidem Iohanni, qui eiusdem cardinalis familiaris continuus commensalis existit, dignemini misericorditer providere, non obstante prepositura ecclesie Sancti Adriani de Trigaudio, Ianuensis diocesis, cuius fructus centum, quam obtinet, quodque super prepositura Sancti Petri in Banchis Ianuensis, cuius centum quinquaginta florenorum similium fructus etc. communi extimacione valorem annuum non excedunt, quam non possidet, in palatio apostolico litigat, que quidem prepositure curate, elective et dignitates principales existunt, ac gratia .....e Fiat ut petitur de utroque. O. Fiat. Datum Florencie, duodecimo kalendas augusti, anno tercio. 120 Firenze, 23 luglio 1420 145, 262 v. Beatissime pater. Nuper vacantibus canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis per obitum Ludovici de Rodinis, qui alias litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator extitit, extra Romanam curiam defuncti, S.V. de dictis canonicatu et prebenda devoto vestro Iohanni de Flisco, familiari et secretario reverendi patris, domini cardinalis de Flisco, graciose providit seu concessit provideri1. Cumque, beatissime pater, dictus Iohannes canonicatum et prebendam predictos, litteris apostolicis super hiis non confectis, in manibus S.V. resignare simpliciter proponat et ex nunc resignet, supplicat S.E. devotus vester Iosep Augustini de Rapalo, clericus Ianuensis, quatenus, huiusmodi resignacionem ratam et gratam habentes, de dictis canonicatu et prebenda, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri communi extimacione valorem an- a specialem: in margine b segue depennato facientes c et abbreviator: in margine con l’annotazione correctum de mandato domini nostri. P. d v. formulario, n. 1 ac d e v. formulario, n. 5. i V. n. 119. — 126 - nuum non excedunt.....a dignemini misericorditer providere, non obstante quod canonicatum et prebendam ecclesie Sancte Marie de Via Lata Ianuensis, quorum fructus etc. viginti ducatorum auri simili extimatione valorem annuum non excedunt, obtinet.....b Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Florencie, decimo kalendas augusti, anno tercio. 121 Firenze, 24 luglio 1420 Supplicat S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de 145, 159 v Flisco, quatenus, sibi in personam dilecti cappellani et familiaris sui Petri de Perota, presbyteri Lunensis diocesis, gratiam facientes specialem, de prepositura ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, vacante per obitum Francisci de Nigro, ultimi prepositi eiusdem.....c cuiusque fructus etc. quinquaginta, adiunctis cotidianis distribucionibus octuaginta florenorum auri valorem annuum communi extimacione non excedunt, eidem Petro dignemini misericorditer providere, non obstante perpetua cappellania in ecclesia Sancti Laurencii Ianuensis quam obtinet, cuiusque fructus etc. ibidem residendo quinquaginta florenorum similium valorem annuum eadem extimacione non excedunt.....b Fiat ut petitur. O. Fiatd. Datum Florencie, nono kalendas augusti, anno tercio. 122 Firenze, 26 luglio 1420 Beatissime pater. Vacantibus canonicatu et prebenda ecclesie Ianuen- 145, 252 r sis per obitum quondam Ludovici Rodini, ipsius ecclesie canonici, extra Romanam curiam defuncti, devotus vester Michelinus de Novaria clericus Novariensis, litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator, illos vigore quarumdam litterarum apostolicarum infra tempus legitimum acceptavit et de illis sibi obtinuit provideri. Verum, pater sancte, ab aliquibus asseritur prefatum L(udovicum) retroactis temporibus litterarum predic-tarum abbreviatorem fuisse, quamvis revera a multis elapsis annis dictam curiam non coluit nec officium abbreviatorie aliquatenus exercuit dubi- a y formulario, n. 1 ad b v. formulario, n. 6 c v. formulario, n. 1 ab d d Fiat: in sopralinea. 1 Sul quale v. Carteggio cit., pp. 145, 146. - 127 - tetque dictus M(ichelinus) gratiam, acceptationem et provisionem predictas alias ex certis causis viribus non subsistere. Quare supplicat S.V. humiliter dictus M(ichelinus) quatenus sibi de canonicatu et prebenda predictis, quorum fructus etc. septuaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt.....a providere de gratia speciali, non obstante quod in maiori Novariensi archidiaconatum, qui dignitas maior sine cura post pontificalem et nullius valoris existit, ac in eadem et in Sancti Gaudentii extra muros Novarienses et in Sancti Iulii de Insula ac in Sancti Iuliani de Gaudiano et in Sanctorum Gervasii et Protha-sii de Baveno ac in Sanctorum Gervasii et Prothasii de Domoassola canonicatus et prebendas et in Sancti Ambrosii de Vemenia unum, prebenda nuncupatum, et in Sancti Andree de Casalino aliud, ac in Sancti Angeli de Palancia ecclesiis, Novariensis diocesis, aliud clericatus nuncupata, perpetua beneficia ecclesiastica sine cura ac terciam partem parrochialis ecclesie Sancti Caremuli Mediolanensis obtinet, quorum omnium fructus centum florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....b Fiat ut petitur. O. Datum Florencie, septimo kalendas augusti, anno tercio. 123 Firenze, 26 agosto 1420 Supplicat S.V. devota creatura vestra L(udovicus), cardinalis de Flisco, quatenus, sibi in personam dilecti secretarii et familiaris sui continui commensalis Iohannis de Flisco, diaconi Ianuensis, specialem gratiam facientes, de prepositura, que dignitas maior post pontificalem existit, maioris ecclesie Ianuensis, cuiusque fructus etc., eciam cum quotidianis distri-bucionibus que illam obtinenti et in dicta ecclesia divinis interessenti pro tempore obvenire solent, ducentorum florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Benedicti Adurni, ipsius ecclesie prepositi, extra Romanam curiam defuncti1.....c eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse preposituram Sancti Adriani de Trigaudio, a V. formulario, n. 1 a d b v. formulario n. 6 c v. formulario, n. 1 ab c d. 1 Benedetto Adorno mori nel 1424: Carteggio cit., p. 162. - 128 - Ianuensis diocesis, que dignitas principalis existit, cuiusque centum, obtinet necnon super prefate maioris et Sancte Marie de Vineis canonicatibus et prebendis, quorum centum triginta, ac prepositura Sancti Petri in Ban-chis, Ianuensium ecclesiarum, que etiam dignitas principalis existit, cuius centum quinquaginta florenorum auri fructus etc. secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, quos non possidet, in palatio apostolico litigat ac quandam gratiam expectativam habet in cancellaria vestra declarandam, secum de uberioris dono gratie dispensantes ut huiusmodi prepositura dicte maioris ecclesie recipere et una cum altera ex Sancti Adriani et Sancti Petri, si illam interim evincat et assequatur ecclesiarum predictarum preposituram huiusmodi quarum alteram eo casu necnon huiusmodi canonicatum et prebendam dicte maioris ecclesie, si illos similiter interim evincat et assequatur, omnino dimittere, alioquin liti et cause huiusmodi ac omni iuri sibi in eis seu ad illos quomodolibet competenti cedere est paratus dum etc., per biennium retinere cum clausula alteram ex eisdem retinendis preposituris quam maluerit cum alio beneficio ecclesiastico cum earum reliqua compatibili infra dictum biennium permutandi libere et licite valeat, generalis concilii et quibuscumque aliis constitutionibus apostolicis necnon predictarum in quibus huiusmodi retinende prepositure sunt ac illius in qua huiusmodi beneficium forsan fuerit ecclesiarum statutis et consuetudinibus .....a Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Florencie, septimo kalendas septembris, anno tercio. 124 Firenze, 30 agosto 1420 Beatissime pater. Nuper causa commissa in vestro sacro palacio apo- 146, 68 v. stolico coram domino Thoma episcopo Vigintimiliensi inter devotum S.V. Baptistinum de Rapalo, ex una, et quendam Petrum de Maiolo, assertum presbyterum Ianuensem, de et super prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis et eius occasione, parte ex altera, quatenus prefatus Petrus extra Romanam curiam diem clausit extremum et ne novus adversarius eidem Baptistino surrogetur, supplicat S.V. idem Baptistinus quatenus eum in omni iure et ad omne ius, si quod eidem Petro tempore obitus huiusmodi in dicta prepositura seu ad eam competiit seu competere potuit, surrogare, statum cause huiusmodi habentes pro expresso, et nichilominus 8 V. formulario, n. 6. - 129 - s de dicta prepositura eidem Baptistino, que dignitas principalis est in eadem ecclesia et curata existit, cuiusque fructus etc. quadragintaa florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt et cumb cotidianis distribucionibus centum quinquaginta.....c providere dignemini de gratia speciali. Fiat ut petitur et habilitatur tertius d. O. Datum Florencie, tercio kalendas septembris, anno tercio. 125 Roma, 18 ottobre 1420 147, 129 v. Supplicant S.V. devoti vestri Nicolaus de Flisco, comes Lavanie, et Maria, eius uxor, quatenus eis ut sibi liceat habere altare portatile cum debita reverenda et honore super quo in locis ad hoc congruentibus et honestis possint per proprium vel alium sacerdotem ydoneum missam et alia divina officia in sua et familiarium suorum domesticorum presenda facere celebrari dignemini intuitu fervoris eorum devotionis in forma solita indulgere cum clausulis opportunis. Fiat in forma. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quintodecimo kalendas novembris, anno tercio. 126 Roma, 26 ottobre 1420 147, 247 r. Beatissime pater. Licet devotus orator vester Antonius, abbas mona- sterii Sancti Andree de Sexto, ordinis Cisterciensis, Ianuensis diocesis, eidem monasterio per plures annos prefuerit illudque in spiritualibus et temporalibus laudabiliter rexerit et gubernaverit, tamen ipse, vi et metu laicalis potentie compulsus, in illo a pluribus retroactis temporibus residere nequivit, prout nec potest de presenti, ymmo ipsius monasterii administratio devoto vestro Gregorio de Camulio monacho in eisdem spiritualibus et temporalibus ad Sedis Apostolice beneplacitum est concessa ', ob quod ipsum A(ntonium) abbatem per seculum vagari et mendicare oportet, in dignitatis abbatialis obprobrium pariter et derisum. Cumque, pater sanc- a Nel testo segue secundum con segno di correzione b nel testo segue communis con segno di correzione c v. formulario, n. 1 ab d d si tratta di un rotolo di sei suppliche di cui la presente è la terza. i V. n. 89. — 130 - te, prepositura domus Sancte Marthe Ianuensis, ordinis Humiliatorum, in qua solemnis solebat esse conventus in civitate et diocesi Ianuensibus uberes adeo habeat redditus quod ex ipsis, qui ultra septingentas libras monete Ianuensis valent communiter annuatim, duo dumtaxat fratres huiusmodi prepositure professi, cum ad presens domus ipsa preposito carere dicatur, et quedam moniales inibi residentes decenter vivere possunt sintque preter dictos redditus in terra et territorio Castrinovi, Terdonensis diocesis, nonnulla domus, sedumina, possessiones, bona, iura et emolumenta ad prepositum pro tempore existentem et fratres ac moniales dicte domus spectancia ac ab eadem civitate Ianuensi per quadragintaquinque miliaria vel circa distancia, supplicat E.S. idem A(ntonius) abbas, qui ex nobilibus dicte terre existit, quatenus, sibi et statui suo in premissis pio compatientes affectu, domos, sedumina, possessiones, bona, iura et emolumenta huiusmodi, quorum confines per eorum loca atque vocabula necnon qualitates et valores habere dignemini pro expressis, sibi pro vite sue sustentatione quoad vixerit per eum tenenda, gubernanda et etiam possidenda concedere dignemini de gratia speciali.....a Fiat ad beneplacitum nostrum. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, septimo kalendas novembris, anno tercio. 127 Roma, 9 dicembre 1420 Supplicat S.V. devotus servitor vester Thomas de Campofregoso, dux 148, 197 v Ianuensis, quatenus cum devota oratrix vestra Ysabella de Campofregoso, monialis expresse professa monasterii Sancti Benedicti de Fassolo, extra muros Ianuenses, Cisterciensis ordinis, eiusdem ducis soror carnalis, ob certas causas non possit cum animi sui quiete et sana conscientia in dictis monasterio et ordine deinceps remanere et propterea ad monasterium Sancte Margarite Ianuensis, ordinis Sancti Augustini, in quo voluntarias receptrices invenire et in eo ad quod specialem gerit devocionis affectum commodius Altissimo famulari sperat, transire desideret, eidem Ysabelle de monasterio Sancti Benedicti et Cisterciensi ordine supradictis, dote quam olim assignavit inibi per eam dimissa, ad monasterium Sancte Margarite cui, mediante dicti ducis subvencionis auxilio, aliam dotem sufficientem assignare proponit et ordinem Sancti Augustini prefata, cuiusvis su- a V. formulario, n. 3. - 131 - periorum sui licentia super hoc minime requisita, transeundi ibidemque regularem habitum per alias ipsius monasterii Sancte Margarite moniales gestari consuetum gestando seque illius institutis regularibus confermando, perpetuo remanendi licentiam dignemini de speciali gratia impertiri.....a Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quinto idus decembris, anno quarto. 128 Roma, 13 dicembre 1420 148, 229 v. Beatissime pater. Olim pro parte devotorum vestrorum Francii, quon- dam Luchesii de Spinolis militis nati, domicelli, et Mariette, quondam Damiani etiam de Spinolis nate, domicelle, Ianuensium, in Terdonensi diocesi commorantium, V.S. exposito quod ipse Francus et Marietta, non ignorantes se tercio affinitatis gradu invicem fore coniunctos, credentes tamen hoc eis licere ex eo quod dudum antea per E.S. cum ipsis ut, impedimento quod ex affinitate huiusmodi proveniebat non obstante, matrimonium insimul contrahere et in eo postquam contractum foret remanere possent sub certa forma dispensari concessum fuerat, litteris b super concessione huiusmodi non confectis, tamquam iuris ignari, matrimonium invicem contraxerant illudque per carnalem copulam consummaverant, necnon pro parte eorumdem Francii et Mariette E.S. humiliter supplicato ut, cum ipsi in sic contracto matrimonio remanere nequirent, dispensatione super hoc apostolica non obtenta, E.S. oportune super hoc eis providere dignaretur, S. ipsa per quasdam suas litteras episcopo Terdonensi inter alia commisit et mandavit quatenus eosdem Francum et Mariettam ab excommunicationis sententia quam propter premissa incurrerant absolvere et nichilominus cum ipsis ut, impedimento predicto non obstante, matrimonium insimul de novo contrahere et in eo postquam contractum foret remanere libere et licite valerent sub certa forma dispensaret, prout in eisdem litteris plenius contineturl. Verum, sanctissime pater, cum in dictis litteris, ex facti ignoranda, que per defectuosam0 exposicionem supradic-tam processit, omissum fuerit quod prefati Francus et Marieta eciam tercio et quarto consanguinitatis se attingunt, ipsaque Marieta et quondam Ay- a V. formulario, n. 3 b nel testo segue super huiusmodi c segue depennato expedicionem » V. n. 116. - 132 - ghineta, prima dicti Franci coniunx dum viveret, tertio consanguinitatis necnon etiam tercio et quarto affinitatis gradibus se attingebant, timeantque propterea ipsi Francus et Marieta3 litteras ipsas surrepticias et invalidas prorsus existere, supplicant E.S. dictus Francus et Marieta, ne ipsa Marieta si divorcium fieret inter eos propterea remaneat perpetuo diffamata, quatenus litteras easdem cum sufficienti expressione omissorum predictorum in cancellaria et registro vestris corrigi mandare seu de novo cum eisdem Franco et Marieta ut, tam quibus ipsi se attingunt quam etiam quibus Marieta et prima coniunx predicte se attingebant ut prefertur ex consanguinitate et affinitate huiusmodi necnon ex eis publice honestatis iusti-cie provenientibus impedimentis non obstantibus, matrimonium insimul de novo contrahere et in eo postquam contractum fuerit remanere libere et licite valeant misericorditer dispensare dignemini.....b Fiat ut petitur. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, idusc decembris, anno quarto. 129 Roma, 17 marzo 1421 Beatissime pater. Cum devoti vestri Ambrosius de Grilis et Orieta de Grilis mulier, cives Ianuenses, desiderent invicem matrimonialiter copulari, sed quia tercio et quarto consanguinitatis gradibus invicem sunt coniun-cti huiusmodi eorum desiderium adimplere nequeunt, dispensacione super hoc apostolica non obtenta, supplicant S.V. dicti A(mbrosius) et O(rieta) quatenus cum eis ut, huiusmodi impedimento non obstante, ipsum matrimonium inter se contrahere et in eo postquam contractum fuerit remanere libere et licite valeant dispensare dignemini.....b Fiat ut petitur. 0.2 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, decimosexto kalendas aprilis, anno quarto. 130 Roma, 8 aprile 1421 Beatissime pater. Olim per sancte memorie dominum Innocentium papam mi, predecessorem vestrum, preposito ecclesie Ianuensis ac toti d a Segue depennato quatenus b v. formulario, n. 4 c idus: così nel testo d toti: in sopralinea su chori depennato. ' Mandato al vescovo di Tortona in 2 Mandato all’arcivescovo di Genova Reg. Lat. 212, c. 80 r. in Reg. Lat. 212, c. 101 v. 151, 51 r. 149, 35 r. - 133 - clero civitatis et diocesis Ianuensium concesse fuerunt littere in hec verba: « Innocentius episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri archiepiscopo Ianuensi salutem et apostolicam benedictionem. Lecta coram nobis gravis dilectorum filiorum prepositi ecclesie Ianuensis et totius cleri civitatis et diocesis Ianuensium querimonia continebat quod licet in ecclesiis suis ad audiendas parrochianorum suorum confessiones deputaverint sacerdotes qui egras mortalium mentes pia moderatione pro etate, sexu et viribus ad salutem perducere divina curatione noverunt, nichilominus tamen ipsi parrochiani, irrequisitis eisdem sacerdotibus ymo potius dampnabili-ter vilipensis, ad quosdam religiosos, velut apud ipsos resinam dumtaxat salutis inveniant, se temere transferentes opertos eis peccatorum nudant morbos, iniquitatis revelant secretum et virus viciorum in confessione depromunt et quamquam iidem religiosi cum non sint sui iudices ipsos non possunt absolvere vel ligare, ymaginaria tamen quadam absolucione ipsis illudere ac vestre peregrinationis postmodum conferre viaticum in suarum non verentur dispendium animarum, ex quo illud inconveniens evenit quod celerem sibi parrochianus talis damnacionem inducit qui non diiudicans corpus Christi ipsum sic suscipit a labe criminum non mundatus et sacerdos illi, apud quem pro tali parrochiano egroto animam suam defixit, non potest multum ipsius ignorans dignam de illo reddere racionem nec ei sue cure commisse salubria parare remedia, cum egritu-dinem suam eiusque circumstantias aliquatenus non agnoscat, porro tamquam parum sit proprios taliter sacerdotes despicere visi eorum ecclesia pariter contempnatur; iidem parrochiani, sicut predictorum habebat assercio, cum in prefatis ecclesiis tam in officiis divinis quam sacre predicacionis eloquiis aure devocionis vocem sui deberent suscipere sacerdotis, ipsis ecclesiis contra sacrorum canonum statuta contemptis, ad eorumdem religiosorum divertunt ecclesias, predicta officia inibi pro sue voluntatis arbitrio audituri, propter quod ipsis nichilominus religiosis qui tales deberent presumptores abicere eos cum gravi aliorum iactura astitientibus et ut prefertur inducentibus ad premissa, contigit prefatam ecclesiam suam et alias ac sacerdotes earum solitis parrochianorum suorum oblacionibus aliis-que obvencionibus multipliciter defraudari. Ceterum adiecerunt iidem quod si parrochianorum suorum contingat in egretudinis lectum quemquam decidere statum confluunt religiosi predicti et plerumque infirmum invitatione preventa sub pietatis specie visitantes ipsius testamentum componunt et ordinant magno tandem ascribentes muneri si executores mereantur ipsius fieri testamenti. Quid plura? Blandis ipsorum infirmus illectis sermonibus, — 134 — omissis avitis et paternis sepulturis, apud eos eligit sepeliri, ampla ipsis predictis vero ecclesiis minima vel modica legata largitur et ut ex huiusmodi legatis prefata sua ecclesia et alia non possint ab eis canonicam erigere portionem, interdum ipsi ut creditur non sine fraudis comento ad fabricam et perpetuum divinum cultum suarum ecclesiarum relinqui procurant. Verum, cum per hec et alias ab ipsis religiosis memoratis preposito et clero ipsorum ecclesiis multiplices irrogatas iniurias ipse ecclesie mutilacionem in suis benefitiis non modicam paciantur, fuit nobis ex parte ipsorum humiliter supplicatum ut molestiis et iniuriis terminum dignaremur imponere supradictis. Nos itaque, qui cunctos Christi fideles et presertim regularis ordinis professores eo providentie studioa gubernari cupimus, ut in eis curiosius etiam scrutator nichil inveniat nota dignum, ipsorum religiosorum fame, parrochianorum saluti prefatorum et ecclesiarum profectibus salubriter providere volentes, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatenus prefatos parrochianos ut ad predictas ecclesias precipue diebus dominicis et festivis pro divinis audiendis officiis et recipiendis temporibus congruis ecclesiasticis sacramentis reverenter accedant necnon et ipsos religiosos, cuiuscunque sint ordinis, ne in aliorum preiudi-cium parrochianos prefatos ad huiusmodi officia seu sacra recipiant nec confessiones audiant eorumdem nisi petita prius et obtenta licentia a sacerdote proprio, iuxta statuta concilii generalis nec etiam nisi apud eos non ex propria temeritate arbitrii, sed ex devocione animi elegerint tumulari ipsos ad sepulturam admittant, ita tamen quod tunc prefate ecclesie portione canonica non fraudentur, auctoritate nostra per te vel alium attentius moneas et inducas ipsos ad id et ut de cetero ab indebitis predictarum ecclesiarum molestiis et iniuriis omnino abstineant per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas, non obstante aliqua indulgentia religiosis ipsis vel aliis sub quacumque forma verborum ab Apostolica Sede concessa per quam non expressam presentibus de verbo premissa impediri valeat vel differri. Datum Laterani, sexto idus aprilis, pontificatus nostri anno undecimo ». Cum autem, sanctissime pater, littere predicte ex eo quod casualiter amisse vel ignis incendio combuste fuerunt pro interesse prepositi et cleri predictorum ubi vel quando opus est originaliter exhiberi non possunt, nec ullum de eis autenticum seu ad sufficientem ei adhibendam fidem ydoneum documentum habeant, registrumque predicti a Segue depennato cupientes - 135 - predecessoris pro earum tenore inde sumendo et litteris aliis apostolicis pro eius autenticatione inserendo ob nimiam temporis vetustatem nullibi reperiri dicatur, supplicant V.S. devoti oratores vestri prepositus modernus dicte eclesie et clerus prefati quatenus sibi litteras vestras in eo tenore cuius fuerunt littere amisse supradicte qui quidem tenor in pergameno de littera antiqua scriptus reperitur super mera utique iusticia fundatus anima-rumque salutem et ecclesiasticarum personarum pacem et quietem respiciens concedere dignemini de gratia speciali.....a Concessum. Innovatur b in forma. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sexto idus aprilis, anno quarto ‘. Roma, 12 aprile 1421 Beatissime pater. Nuper reverendus pater dominus archiepiscopus Ianuensis concessit devotis V.S. fratribus Beate Marie de Monte Carmelo, provincie Lombardie, quandam ecclesiam Sancti Eusebii que propriis redditibus caretc, extra muros burgi Gavii, Ianuensis diocesis, cum cimiterio et pertinentiis suis, ad effectum quod i(i)dem fratres ibidem construere et edificare possint domos cum capella, campanili et campanis et aliis necessariis officinis pro usu et habitacione aliquorum fratrum dicti ordinis, sed quia hoc adimplere nequeunt, apostolica dispensatione super hoc non obtenta, eapropter supplicant S.V. prefati fratres una cum priore dicte provincie quatenus eis recipiendi dictam ecclesiam cum suis pertinentiis et ibidem construendi et edificandi domos, capellas, campanile cum campanis et aliis officinis pro usu et habitacione huiusmodi licenciam largiri dignemini de gratia speciali, concedentes quod fratres qui pro tempore in huiusmodi domibus morabuntur omnibus privilegiis, libertatibus, immunitatibus, exemp-cionibus, prerogativis gaudeant et utantur quibus aliis fratres dicti ordinis gaudent et potiuntur, constitutionibus apostolicis.....a Fiat in forma. 0.2 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, pridie idus aprilis, anno quarto. a V. formulario, n. 6 b nel testo innovat con segno di abbreviazione c et que tanto tempore vacavit quod de eius vero vacationis modo certa noticia non habetur in Reg. Lat. 213, c. 152 r. 1 V. anche n. 103. 2 Lettera in Reg. Lat. 213, c. 152 r. — 136 - Roma, 26 aprile 1421 Pater beatissime. Exponitur S.V. prò patte fidelis servitoris vestri Delfini de Bossis de Capriata, laici Ianuensis diocesis, quod olim ipse, humani generis inimico procurante, quendam Cavallinum Cavallum, laycum diete diocesis, voluntarie interfecit. Cum autem, pater sancte, idem Delfi-nus de premissis postmodum ab intimis doluerit et doleat de presenti ac penitentia motus cupiat in monasterio Sancte® Marie de Tilieto, Cisterciensis ordinis, Aquensis diocesis, una cum abbate et conventu dicti monasterii sub regulari habitu virtutum Domino famulari, supplicatur igitur E.S. pro parte dicti Delfini quatenus abbati eiusdem monasterii committere et mandare dignemini ut eundem Delfinum in monacumb ipsius monasterii recipiat et ab eo professionem in eodem per monachos predirti monasterii emitti solitam recipiat et admictat, sibique habitum per eosdem monachos gestari consuetum tradat, etiam si in monasterio ipso certus monachorum numerus existât et de predicto numero nullus monachus ad presens desit, numerusque ipse completus fuerit et nichilominus cum eodem D(elfino) ut, postquam ordinem ipsum ingressus fuerit necnon professionem emiserit antedictam, ad subdiaconatus et dyaconatus ordinem promoveri et in illis etiam in altaris ministerio ministrare possit et valeat dispensare dignemini de gratia speciali, premissis.....c signantes « ut petitur ». Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sexto kalendas maii, anno quarto. 133 Roma, 9 maggio 1421 Beatissime pater. Exponitur pro parte fidelissimi servuli S.V., domini Marci de Canitulo, civis civitatis vestre Bononiensis, quod cum tempore status popularis obtinuerat certas represalias contra Ianuenses, vigore eius quod sibi debebatur tum respectu salarii sibi debiti ratione potestarie illius civitatis ad quam admissus fuit per ducem quam eciam respectu expensarum et eius interesse, illisque minime uti valeat nisi cum expressa licentia S.V., dignetur S.V. ex solita benignitate eidem concedere quod illis uti possit, vel saltem committere cui S.V. videbitur quod, si iuridice concesse fuerint, licentiam auctoritate apostolicad eidem largiatur6, ma- a Segue depennato Beate Marie b nel testo monasterium c v. formulario, n. 3 d nel testo auctoritatem apostolicam e nel testo largiantur con segno di correzione. 151, 179 v. 152, 81 r. - 137 - xime cum, vigore eius quod asserit habere debere, dominus Symon Mara-botus, civis Ianuensis, a communi Bononie super cumulo montis tempore quo antiquitus illa civitas regebatur sub nomine libertatis, obtinuerit repre-salias contra commune vestrum Bononie illasque cotidie frequenter contra cives et subditos dicte vestre civitatis Bononie et hoc de dono et gratia speciali S.V., quam Altissimus conservare dignetur ad vota. Commictatur legato ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, septimo idus maii, anno quarto. *34 Roma, 31 ottobre 1421 155, 299 r. Supplicat S.V. devotus vester Iosep de Rapallo, clericus Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda Ianuensibus, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, vacantibus per mortem Thome de Retiliario, ipsorum possessoris, extra Romanam curiam defuncti.....a eidem Iosep dignemini misericorditer providere, non obstantibus canonicatu et prebenda ecclesie Beate Marie de Via Lata Ianuensis, quorum fructus etc. viginti florenorum auri de camera secundum predictam extimationem (valorem annuum) non excedunt, quos obtinet ac gratia.....b Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, pridie kalendas novembris, anno quarto. 135 Roma, 14-22 gennaio 1422 159, 178 r. Beatissime pater. Devoti vestri Lucas Antonii de Viviano et Ingre- sia Bartolomei de Vultabio, cives Ianuenses, ad conservandam et augendam benivolenciam et amiciciam que inter eorum parentes, consanguineos et amicos hactenus viguit prout adhuc viget, parentibus ipsis ad id assen-cientibus quin ymo etiam principaliter et accurate hoc tractantibus, desiderant invicem matrimonialiter copulari, sed quia olim quondam Andreas, frater dicti Luce, dum vixit, et Ingresia predicta matrimonium inter se non tamen publice in facie ecclesie contraxerunt per verba legitime de presenti, carnali copula seu ulla inter eos cohabitacione minime subsecuta, huiusmodi eorum desiderium adimplere nequeunt, dispensatione super hoc a V. formulario, n. 1 a c d b v. formulario, n. 5. — 138 — apostolica non obtenta. Quare supplicant V.S. Lucas et Ingresia prefati quatenus cum eis ut, impedimento quod ex premissis provenit non obstante, matrimonium inter se contrahere et in eo postquam contractum fuerit remanere libere et licite valeant dignemini misericorditer dispensare.....3 Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, de [cimo .... .....] kalendas februarii, anno quinto. 136 Roma, 3 febbraio 1422 Supplicat S.V. devotus vester Baptista de Rapalo, clericus Ianuensis, 160, 14 v quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Sancti Stephani de Rapalo, dicte diocesis, que sine cura et dignitas principalis et unica in eadem ecclesia existit, vacante per obitum quondam Thome de Ratiliario, extra Romanam curiam defuncti, et cuius fructus etc. viginti-quatuor florenorum auri de camera communi extimatione valorem annuum non excedunt.....b eidem B(aptiste) providere ac secum ut huiusmodi preposituram recipere et una cum archidiaconatu Carpentoratensis ac pre-positura Sancte Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum, de quibus sibi alias certis modis vacantibus provisum aut provideri mandatum existit, postquam illos assecutus fuerit, per quinquennium retinere et interim ipsam preposituram Sancti Stephani pro alio compatibili beneficio permutare libere et licite valeat misericorditer dispensare dignemini, non obstante quod idem B(aptista) super archidiaconatu et prepositura ecclesie Sancte Marie predictis, qui videlicet archidiaconatus sine cura et prepositura Sancte Marie curata et principalis dignitates sunt et quorum fructus etc. septuaginta florenorum similium eadem extimacione valorem annuum non excedunt, in palacio apostolico litigat et quos postquam illos assecutus fuerit ex dispensatione apostolica ad certum tempus insimul obtinere potest ac gratia .....c Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, tercio nonas februarii, anno quinto. 137 Roma, 4 febbraio 1422 Supplicat S.V. devotus vester Michelinus de Zafferis de Novaria, lit- 160, 88 v terarum apostolicarum scriptor et abbreviator ac cancellarie E.S. custos, a V. formulario, n. 4 b v. formulario n. 1 ab d c v. formulario, n. 5. - 139 - quatenus, sibi gratiam facientes specialem, ut possit percipere fructus canonicatus et prebende Ianuensium ac aliorum quorumcumque suorum beneficiorum que obtinet in quibusvis ecclesiis sive locis, etiam si canonicatus et prebende, dignitates etc., residendo in curia Romana vel in aliquo beneficiorum huiusmodi.....a usque ad decennium etc......b de gratia speciali, signantes per « Fiat ut petitur et percipiat ». Fiat in curia vel in studio. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, pridie nonas februarii, anno quinto. 158 Roma, 13 febbraio 1422 160, 185 v. Supplicant S.V. devoti vestri Urbanus Pichamilium et Bianchina, quon- dam Catanei Pinelli civis nata, cives Ianuenses, quatenus cum ipsi Urbanus et Bianchina, ad conservandam et augendam benivolenciam et amicitiam que inter eorum consanguineos, propinquos et amicos hactenus viguit prout adhuc viget desiderent invicem matrimonialiter copulari et huiusmodi ipsorum desiderium, pro eo quod tercio affinitatis gradibus insimul sunt coniuncti, cum quondam Argentina, olim uxor Urbani, et mater Bianchine predictorum consobrine, videlicet filie duorum fratrum, extiterint, adimplere nequeunt, dispensacione super hoc apostolica non obtenta, dignemini de apostolica benignitate ob causas premissas cum eisdem Urbano et Bianchina ut, impedimento affinitatis huiusmodi non obstante, matrimonium inter se contrahere et in eo postquam contractum fuerit remanere libere et licite valeant misericorditer dispensare.....c Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, idus d februarii, anno quinto. 139-140 Roma, 13 febbraio 1422 160, 206 r. 139. Beatissime pater. Pro parte devotorum vestrorum nobilium, In- nocencii de Flisco et Benedicte, filie quondam Cristiani de Spinolis, civium Ianuensium, S.V. humiliter exponitur quod olim ipsi ignorantes aliquod impedimentum inter eos existere quominus possent invicem matrimonialiter a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 6 c v. formulario, n. 4 d idus: così nel testo. — 140 - copulari, matrimonium inter se contraxerunt per verba legitime de presenti, carnali tamen copula non secuta. Postmodum autem ad eorum pervenit noticiam quod iidem Innocencius et Benedicta quarto consanguinitatis gradu invicem sunt coniuncti, propter quod in huiusmodi matrimonio remanere nequeunt, dispensatione super hoc apostolica non obtenta. Supplicant igitur E.S. dicti exponentes quatenus, cum si divorcium inter eos fieret gravia exinde pericula et scandala exoriri possent, cum eisdem Inno-cencio et Benedicta ut, impedimento quod ex premissis provenit non obstante, in huiusmodi matrimonio remanere et ad illius ulteriorem solempni-zacionem procedere libere et licite valeant misericorditer dispensare dignemini .....a 140. Item, beatissime pater, devoti vestri Georgius, filius quondam 160, 206 r. Cristiani de Spinolis, et Luchessa, filia devoti vestri Lodixii Salvaigi, cives Ianuenses, eciam ignorantes inter eos aliquod impedimentum existere quominus possent invicem matrimonialiter copulari, matrimonium inter se contraxerunt per verba legitime de presenti, carnali copula etiam non secuta. Postea tamen eciam ad eorum noticiam pervenit quod ipsi G{eorgius) et L(uchessa) eciam quarto consanguinitatis gradu sunt coniuncti. Cum igitur, beatissime pater, in huiusmodi matrimonio absque dispensatione apostolica remanere nequeant et si divorcium inter eos fieret similia pericula et scandala exoriri possent, supplicant S.V. idem G{eorgius) et L(uchessa) quatenus cum eis ut, impedimento quod ex premissis provenit non obstante, in huiusmodi matrimonio remanere et ad ulteriorem illius solemnizacionem procedere valeant, dispensare dignemini.....a Fiat ut petitur de utraque supplicatione. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quintodecimo kalendas marcii, anno quinto. 141 Roma, 6 marzo 1422 Beatissime pater. Olim prepositura, que dignitas principalis existit, 161, 128 r. ecclesie Sancti Stephani de Rapallo, Ianuensis diocesis, per obitum quondam Thome de Ridiano, ipsius ecclesie prepositi, extra Romanam curiam 0 V. formulario, n. 4. 1 Mandati all’arcivescovo di Genova in Reg. Lat. 222. c. 269 r. e v. - 141 - defuncti, vacante, reverendus pater, dominus Pileus, archiepiscopus Ianuensis, prout ex forma quarumdam litterarum auctoritate apostolica sibi concessarum, non obstantibus reservacionibus apostolicis que in ecclesiarum in Italia consistentium dignitates similes locum habent, hoc libere et licite ut dicebat facere poterat, preposituram predictam sic vacantem devoto oratori vestro Baldino de Candia ', presbytero Vercellensis diocesis, devote creature vestre L(udovici), cardinalis de Flisco, cappellano et familiari domestico, auctoritate ordinaria contulit et de illa eciam providit dictusque Baldinus, collacionis et provisionis huiusmodi vigore, eandem preposituram extitit assecutus. Cum autem idem Baldinus dubitet collacionem et provisionem predictas ex certis causis viribus non subsistere, supplicat V.S. prefatus Baldinus quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura predicta, que sine cura et cuiusque fructus etc. deducta quadragintaquinque, non deducta vero ex eis certa porcione canonicatus eiusdem ecclesie per illius prepositum pro tempore existentem annuatim exhiberi solita quinquaginta florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, sive ut premittitur, sive alias quovis modo vel per ingressum religionis et emissionem regularis professionis per Iohannem de Flisco factam.....a eidem Baldino dignemini misericorditer providere, non obstantibus beneficiis ecclesiasticis si que obtinet aut si quod ius super eis habet cum eorum qualitatibus et valoribus necnon cum gratia.....b Fiat ut petitur. O. Et quod possit exprimere in cancellaria ut premittitur beneficia si que obtinet ac gratias si quas habet. Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, pridie nonas marcii, anno quinto. 142 Roma, 6 mano 1422 Supplicat S.V. devotus vester Antonius, quondam Obetini de Zafferis 2, clericus Novariensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, vacantibus per liberam resigna-tionem Michelini de Novaria, litterarum apostolicarum scriptoris et abbreviatoris, in manibus S.V. factam, quam ex nunc facit.....a eidem A(ntonio) de predictis, quorum fructus etc. quadraginta florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, digne- a V. formulario, n. 1 ab c d b v. formulario, n. 5. 1 Sui quale v. Carteggio cit., p. 91. 2 Sul quale v. Carteggio cit., p. 146. — 142 — mini providere cum non obstantiis si quas habet in cancellaria exprimendis et clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, pridie nonas marcii, anno quinto. 1 Roma, 23 marzo 1422 Supplicat S.V. devotus vester Antonius de Marchello, presbyter Alexandrinus, qui canonicatum et prebendam in Alexandrina et quandam perpetuam cappellaniam in Ianuensi ecclesiis obtinet, quatenus sibi ut in dieta ecclesia Ianuensi, que metropolitana et notabilior ac insignior existit, ra-cione huiusmodi cappellanie que ex eius fundatione personalem cappellani inibi residentiam et missarum ac aliorum divinorum officiorum singulis diebus celebrationem requirit, aut in quocumque alio talis condicionis et beneficio ecclesiastico quod eum deinceps obtinere contigerit personaliter residendo eique in huiusmodi divinis deserviendo, fructus etc. dictorum canonicatus et prebende cum ea integritate, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, libere percipere valeat cum qua illos perciperet si in prefata ecclesia Alexandrina personaliter resideret, et ad residendum interim in eadem minime teneatur, nec ad id a quoquam invitus valeat coartari, presertim cum ipse ex huiusmodi dictorum canonicatus et prebende, qui, etiam distributionibus ipsis computatis, ultra viginti non valent, nequeat ex cappellanie vero predicte fructibus etc., qui quadraginta florenos auri secundum communem extimationem ascendunt annuatim, possit congrue sustentari, de quibus tamen eiusdem cappellanie fructibus huiusmodi in absencia nichil perciperet, ne ipse propterea in obprobrium sacerdotalis dignitatis mendicare cogatur indulgere dignemini de gratia speciali .....a Fiat. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, decimo kalendas aprilis, anno quinto. 144 Roma, 2 aprile 1422 Beatissime pater. S.V. pro parte eiusdem S. devoti nobilis Petri Iohan nis Lecavella de Ianua humiliter exponitur quod pridem quondam nobilis a V. formulario, ». 3. 1 Mandato all’abate di San Siro in Reg. Lat. 222, c. 259 v. 162, 18 v. 162, 178 v. - 143 - Martinus Lecavella, dum videlicet viveret, et in suo ultimo testamento de bonis sibi a Deo collatis in suorum remissionem peccatorum cupiens salubriter ordinare, inter cetera ordinavit quosdam pecuniales redditus in et super locis communis Ianuensis emi per nobiles case Lecavelle anno quolibet exigendos, convertendos perinde et erogandos pauperculis puellis maritandis. Cum autem, beatissime pater, premissa iuxta testatoris mentem fuerint, diu est, ut decebat, executa ipsosque pecuniarios redditus Sur-leonus et Leonellus Lecavella a quondam postmodum quoad vixerint recol-lexerint et distribuerint, nunc vero, ipsis mortuis, reverendusb in Christo pater, Ianuensis episcopus, per se vel suos recollectioni huiusmodi et etiam distributioni se immiscere moliatur, in preiudicium exponentis predicti qui de dicta domo existit et enervationem ordinacionis prefate, sanctitati eidem supplicat humiliter et devote quatenus dicto episcopo per sua brevia aut alias sicut et quemadmodum viderit expedire dignetur graciose mandare ut ab ipsis recollectione et distributione debeat deinceps desistere, supplicantem ipsum eisdem uti et gaudere permictendo. Fiat quod observetur ordinacio testatoris. O.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quarto nonas aprilis, anno quinto. 145 Roma, 24 aprile 1422 163, 16 r. Supplicant S.V. devoti vestri Idettus Lercarius, domicellus, et Ma- rieta, condam Raphaelis de Vivaldis nata, domicella, Ianuenses, quatenus cum ipsi Idettus et dicta Marieta ad conservandam et augendam benivo-lenciam et amiciciam que inter eorum parentes, consanguineos et amicos hactenus viguit prout adhuc viget desiderent invicem matrimonialiter copulari et huiusmodi eorum desiderium pro eo quod tercio affinitatis gradu, ex eo proveniente quod quondam Violante, dicti Idetti uxor dum vixit, et Marieta predicta se tercio consanguinitatis gradu attingebant, insimul sunt coniuncti adimplere nequeant, dispensacione super hoc apostolica non obtenta, cum eisdem Idetto et Marieta ut, impedimento affinitatis huiusmodi non obstante, matrimonium insimul contrahere et in eo postquam contrac- a pater ipsius supplicantis in Reg. Lat. 222, c. 13 v. b segue depennato pater 1 Mandato all’arcivescovo di Genova in Reg. Lat. 222, c. 13 v. — 144 — tum fuerit remanere libere et licite valeant dignemini misericorditer dispensare .....a Fiat ut petitur. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, octavo kalendas maii, anno quinto. 146 Roma, 26 aprile 1422 Supplicat S.V. devotus vester Leo Karoli de Spinolis, scolaris Ianuen- 162, 274 r. sis, quatenus secum ut, non obstante defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, clericali caractere insigniri et ad omnes eciam sacros ordines per quemcumque antistitem promoveri necnon unum, duo, tria, quatuor et plura ac quotquot beneficium b ecclesiasticum seu ecclesiastica cum cura vel sine cura.....c si sibi alias canonice conferantur vel eligatur aut assumatur ad illa, recipere et retinere huiusmodique recepta et retenta beneficia simpliciter vel ex causa permutacionis tociens quociens sibi placuerit dimittere et loco dimissi vel dimissorum aliud vel alia similia vel dissimilia beneficia sese invicem compaciencia libere et licite recipere et retinere valeat quodque in impetracionibus per ipsum de cetero faciendis de defectu ipso non teneatur ulterius facere mencionem, defectu predicto, constitutionibus apostolicis.....d de speciali gratia dignemini misericorditer dispensare.....d Fiat ut petitur et dispensamus. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sexto kalendas maii, anno quinto. 147 Roma, 10 maggio 1422 Beatissime pater. Dudum humiles et devoti vestri Matheus de Lome- 163, 191 v. linis et Sobrana, tunc vidua, devoti vestri Caroli de Flisco nata, cives et nobiles Ianuenses, desiderantes invicem matrimonialiter copulari, matrimonium inter se contraxerunt per verba legitime de presenti, carnali copula subsecuta. Postea, beatissime pater, ad eorumdem noticiam pervenit quod Sobrana predicta tertio et quondam Theodora eciam de Flisco, prima uxor dicti Mathei, quarto consanguinitatis gradibus ab eorum stipite communi distabant, propter quod ipsi M(atheus) et S(obrana) in eodem matrimonio a V. formulario, n. 4 b nel testo segue seu con segno di correzione c v. formulario, n. 2 d v. formulario, ». 6. 1 Mandato all’arcivescovo di Genova in Reg. Lat. 222, c. 304 v. - 145 - 10 remanere nequeunt, dispensacione super hoc apostolica non obtenta. Supplicant igitur S.V. iidem M(atheus) et S(obrana) quatenus, eis specialem gratiam facientes, premissis non obstantibus, cum eis ut in matrimonio huiusmodi libere et licite remanere valeant dignemini auctoritate apostolica dispensare eos et ipsorum quemlibet ab omnibus et singulis penis et sententiis ac peccatis aliis, si que propterea et presertim ex eo quod habita per eos noticia de premissis insimul cohabitarunt et se invicem commiscuerunt hactenus quomodolibet incurrerunt seu commiserunt, pro sere-nacione conscientie eorum misericorditer absolventes.....a Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sexto idus maii, anno quinto. 148 Roma, 11 maggio 1422 163, 194 v. Supplicat S.V. devotus vester Paulus Vegetus, civis et mercator Ia- nuensis, habitator Chiensis, in dominio Ianuensi, quatenus sibi concedere dignemini de gratia speciali licentiam ducendi vel per alium duci faciendi unam galeam vel navem cum mercimoniis quibuscumque et cum mercatoribus dictorum mercimoniorum, exceptis armis, ferro, lignaminibus et aliis prohibitis, ad Allexandrie et alias partes et terras ultramarinas quascumque cum nautis et personis oportunis dicte galee sive navi, in contrarium editis non obstantibus, quociens sibi placuerit ut in forma quaterni cancellarie S.V. Fiat in forma. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quinto idus maii, anno quinto. 149-150 Roma, 2 marzo 1423 166, 129 r. 149. Item b, beatissime pater, cum devoti vestri Marcus de Rapallo c et Rafael Testa, cives Ianuenses, cum predicto capitaneo 1 tunc in dictis navibus existentes, eundem capitaneum ad predicta peragenda induxerunt et fuerunt exhortati, ac ipse capitaneus predicta, eorum ductus concilio, a V. formulario, n. 4 b in margine-. Attende quia sic incipit in originali nec de aliqua alia apparebat precedere, ymmo precisa erat. Ar(pinus) c nel testo Ra pello 1 Probabilmente si riferisce al n. 151: v. introduzione, p. 29. — 146 — fecerit, prout credunt, et licet ipsi nullam ex hoc utilitatem fuerint consecuti, tamen conscientia ducti in premissis timeant plurimum peccavisse, eapropter S.V. devote et humiliter supplicant quatenus eos a premissis absolvere ac omnem inhabilitatem et infamie maculam sive notam penitus abolere et in statum pristinum et in integrum restituere et alias dispensare ut supra, non obstantibus constitucionibus apostolicis et aliis prout supra. Fiat de absolucionea. O. 150. Beatissime pater. Dudum Iohannes de Neo, civis Ianuensis, exi- 166, 129 v. stens ea infirmitate infirmus qua putabat liberari non posse, intrandi religionem si de infirmitate huiusmodi sanaretur votum emisit quod, sanitati restitutus, minime adimplevit, et subsequenter, cum iterum infirmaretur et graviter sume votum emisit, religione tamen aliqua non expressa, et demum recuperasset iterum sanitatem, in eadem opinione per aliquos dies stetit ad eligendum tamen religionem votumque implendum huiusmodi quod tamen alias solemniter non emisit operam nullam prebens. Cum autem idem Iohannes ad intrandum religionem aliquam animum suum inclinare non b possit cupiatque in seculo remanere et alias Altissimo prout sibi divina ministrabit gratia famulari, pro parte ipsius Iohannis S.V. devote et humiliter supplicatur quatenus, fragilitati sue pie compacientes et alias secum more pii patris agentes, huiusmodi votum in alia pietatis opera commutare eumque ab incursu propter inobservantiam dicti voti et peccatis suis aliis, etiam si talia forent propter que esset Sedes Apostolica consulenda, absolvere et iniungere penitentiam salutarem.....c dignemini de vestra benignitate solita et gratia speciali. Fiat et committatur episcopo Electensi. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sexto nonas marcii, anno sexto. 151 Roma, 18 marzo 1423 Beatissime pater. Humilis et devotus filius vester, spectabilis vir, Io- 166, 214 r. hannes de Campofregoso, olim capitaneus quarumdam navium Ianuensium, queritans emulos patrie sue ac victualia quibus Ianua tunc obsessa ma- a de absolucione: su precedente scrittura; in margine: Attende quia nulla erat supra ad quam se inferret ista. Ar(pinus) b non: in sopralinea c v. formulario, n. 6. - 147 - xime carebat, a casu devenit ad portum Tunicii in quo, habito colloquio cum rege loci illius, tria ab ipso requisivit: redempcionem videlicet fere quingentorum Ianuensium captivorum impotentium nixi elemosinis redimi; desperati enim dietim ob maximas pressurasa, crucem pedibus calcando spernebant; secundum pacem et offensarum cessationem; tertium copiam victualium, que tria ab ipso rege obtinuit. Et quia precium quod petebatur pro redemptione erat quodammodo impossibile b prenimia quantitate, ad manus ipsius Iohannis casualiter devenerunt quedam arma et li-gnamina ex quibus fiunt baliste et remi et aliqua alia bona ascendencia ad valorem mille ducatorum velc circa, que requisita ab illo rege ipsa donavit, ex quo secuta est defalcacio plusquam d quarte partis redemptionis petite. Quare, pater beatissime, cum huiusmodi donatio fuerit maxime elemosinaria et opus piissimum, similiter pax cum predicto rege firmata et victualium exhibitio maxime necessarie patrie ad quam quilibet iustus intendere debet, supplicat humiliter S. predicte predictus Iohannes, timens ex predictis sententiam excommunicationis incurrisse, quatenus ipsum et omnes ad sua stipendia et in ipsis navibus tunc existentes a quacumque sententia excommunicationis absolvere vel absolvi facere ac omnem inhabilitatio-nem et infamie maculam sive notam per eos premissorum occasione contractam penitus abolere et in pristinum statum reponere et reintegrare dignetur de gratia speciali.....e Fiat et absolvantur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quintodecimo kalendas aprilis, anno sexto. 152 Roma, 18 marzo 1423 166, 246 r. Beatissime pater. Dudum S.V. devoto vestro Iohanni de Serra, scolari Ianuensi, tunc ut asserebatur in septimo vel circa sue etatis anno constituto ac de nobili genere procreato, qui ascribi desiderabat milicie clericali, postquam huiusmodi clericali caractere rite insignitus foret de uno Ianuensis et alio Albinganensis ecclesiarum canonicatibus cum reservatione totidem inibi prebendarum vacantium tunc vel vacaturarum provideri mandavit, certo sibi super hoc executore deputato, prout in apostolicis litteris desuper confectis sub data Constancie, septimo kalendas februarii, anno primo plenius a Segue depennato cu b segue depennato qu c segue depennato cur d segue depennato parte e v. formulario, n. 3. — 148 — continetur '. Cum autem, pater sancte, idem Iohannes re vera tempore dicte dationis in secundo vel circa sue etatis anno constitutus esset et propterea littere predicte surrepticie reputentur, pro parte dicti Iohannis, qui in septimo eiusdem etatis anno et prope octavum constitutus est, ne gratie et litterarum predictarum frustretur effectu, humiliter supplicatur quatenus prefatas litteras et processus habitos per easdem et quecumque inde secuta ab eorum datione perinde valere decernere et declarare quodque ipse, ipsarum litterarum vigore, huiusmodi prebendam acceptare et de illis sibi facere provideri ac executori predicto ad ipsarum litterarum executionem omnimodam procedere possit et debeat et alia exequi iuxta ipsarum continentiam atque formam ac si tempore dicte dationis idem Iohannes in septimo huiusmodi etatis anno constitutus fuisset.....a et sub prima data. Fiat de dispensatione et sub prima data. O.2 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quintodecimo kalendas aprilis, anno sexto. 153 Roma, 7 aprile 1423 Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus vester Iohannettus Ambrosii de Serra, clericus Ianuensis, quatenus, sibi gratiam facientes specialem, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, per obitum bone memorie L(udovici), cardinalis de Flisco, ultimi ipsorum possessoris, in Romana curia defuncti, vacantibus, quorum fructus etc. ducentorum florenorum auri de camera communi extimatione valorem annuum non excedunt.....b dignemini misericorditer providere, non obstante gratia.....c Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, septimo idus aprilis, anno sexto. 154 Roma, 19 aprile 1423 Beatissime pater. Cum in supplicatione, cuius copia suprascribitur et quam S.V. pro devoto vestro Iohannettod suprascripto per «Fiat ut pe- a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 1 ad c v. formulario, ». 5 d in margine-. Reformatio Iohannetti Ambrosii de Serra, clerici Ianuensis, super canonicam et prebenda ecclesie Ianuensis 1 Notizia confermata in Reg. Lat. 2 Lettera in Reg. Lat. 231, c. 52 r. 231, c. 52 r. 167, 61 r. 167, 59 v. - 149 - titur » gratiose signavit1 ex inadvertentia omissum fuit exprimere defectum etatis quem ipse Iohannettus patitur, in octavo sue etatis anno constitutus, et propterea dubitat ex huiusmodi gratia per S.V. sibi facta modicum fructum reportare, supplicatur S.V. pro parte dicti Iohannetti quatenus litteras apostolicas super ipsa supplicatione conficiendas in cancellaria S.V. cum expressione defectus etatis huiusmodi et etiam si dicti canonicatus et prebenda etiam generaliter vel specialiter reservati vel devoluti aut litigiosi in Romana curia vel extra eam, cuius statum etc., existant, sub data dicte supplicationis expediri mandare et nichilominus cum eodem Iohan-netto ut, non obstante defectu etatis huiusmodi, canonicatum et prebendam predictos recipere et retinere libere et licite valeat dispensare dignemini de gratia speciali.....a Fiat ut petitur et dispensamus et sub prima data. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, terciodecimo kalendas maii, anno sexto. 155 Roma, 19 maggio 1423 167, 249 r. Dignetur S.V. devoto oratori S.E. Gaudentio de la Porta, canonico regulari monasterii Sancte Crucis de Mortario, ordinis Sancti Augustini, Papiensis diocesis, de prioratu Sancte Marie de Cellis, eiusdem ordinis, Ianuensis diocesis, a monasterio predicto dependente et per monachos eiusdem gubernari consueto, cuius fructus etc. centum florenorum auri valorem annuum non excedunt, cuique b cura ut dicitur imminet animarum, vacante per obitum bone memorie L(udovici), cardinalis de Flisco, in Romana curia defuncti.....c gratiose providere ac de uberiori dono gratie cum eodem, qui in vicesimo eius anno constitutus existit, ut eundem prioratum, non obstante etatis defectu, libere recipere et retinere valeat dispensare .....a Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quartodecimo kalendas iunii, anno sexto. a V. formulario, n. 3 b nel testo cuiusque con segno di correzione e v. formulario, n. 1 a d. i V. n. 153. — 150 - Roma, 21 maggio 1423 Supplicat S.V. devotus E. frater Iohannes de Padua, prior prioratus Sancte Marie de Cassinelis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, prioratum Sancte Marie de Monte, extra muros Ianuenses, predicti ordinis, quod sine cura est et cuius fructus etc. quatuordecim florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, quemque per obitum Urbani de Ianua vacantem bone memorie L(udovicus), cardinalis de Flisco, dum vixit et tempore obitus sui ex concessione et dispensatione Sedis Apostolice obtinebat in commendam et per expirationem commende huiusmodi vacantem.....a dicto Iohanni per eum usque ad beneplacitum Sedis Apostolice tenendum et gubernandum commendare dignemini de gratia speciali, prioratu de Cassinellis predicto, qui dignitas conventualis est, quem obtinet et cuius fructus centum florenorum similium secundum predictam extimacionem valorem annuum non excedunt.....b Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat ’. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, duodecimo kalendas iunii, anno sexto. 157 Roma, 25 maggio 1423 Beatissime pater. Dudum S.V. devotis oratoribus vestris Baptiste de Franschis Luxiardic et Prospero de Vuada, laico, legum doctori d, civibus Ianuensibus, pontificatus E.S. anno primo remissioneme semelf tantum in mortis articulo ut in forma « provenit » plenam concessit peccatorum et quod dicti cives per unum annum a tempore quo huiusmodi concessio sive gratia ad eorum perveniret noticiam computandum singulis sextis feriis impedimento cessante legittimo ieiunarent, et si predictis sextis feriis ex precepto regulari, observantia, iniuncta penitentia, voto vel alias ieiunare tenerentur, una alia die singularum septimanarum eiusdem anni quod ad ieiunandum non essent astricti ieiunarent et cetera facerent prout in aliis clausulis conditionalibus in litteris predicte concessionis positis plenius con- a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 3 c Franschis Luxiardi: così nel testo d nel testo doctore c nel testo remissione f semel: in sopralinea. 1 Mandato agli abati di Santo Ste- Sancta Maria di Tiglieto in Reg. Lat. 234, fano, San Fruttuoso di Capodimonte e di c. 153 v. 168, 21 r. 168, 26 v. - 151 - tinetur. Verum, pater sancte, cum per dictorum civium inadvertentiam et negligentiam sensum verborum in condicionibus predictis positorum minus caute advertentes singulis sextis feriis usque ad presens tempus ieiuna-verunt, sed quia in dictis sextis feriis aliqua occurrerunt ieiunia que ex precepto ecclesie ad servandum fuerunt astricti, nullo eis obstante legitimo impedimento, non ieiunarunt, postmodum vero sensum verborum predictorum caucius apprehendentes, condiciones omnes illas in ipsa concessionis gratia impositas ceperunt adimplere, dubitant tamen gratiam predictam fore validam propter interruptionem temporis quo huiusmodi ieiunia indicta non ieiunarunt. Ne igitur, pater sancte, dicte concessionis gratia quoad ipsum B(aptistam) et pro suo frustretur effectu, supplicant E.S.V. dicti cives humiliter et devote quatenus, premissis non obstantibus, dictam concessionis gratiam ratam et gratam habentes et validam et quod plenam in toto ut prius obtineant firmitatem de gratia E.S.V. speciali. Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, octavo kalendas iunii, anno sexto. 158 Roma, 29 maggio 1423 168, 51 v. Beatissime pater. Licet in supplicatione suprascripta ', per S.V. gra- ciose ut prescribitur signata, expressum fuerit prioratum predictum a, qui prioratus Sancte Marie de Cella in Sancto Petro Arene, Ianuensis diocesis, nuncupatur, dependere a monasterio Sancte Crucis de Mortario, Papiensis diocesis, nichilominus tamen a nonnullis asseritur ipsum prioratum non a monasterio Sancte Crucis sed a monasterio Sancte Marie de Crescenzago, Mediolanensis diocesis et eiusdem ordinis, solito per prepositum gubernari dependere asseritur, quoque a nonnullis priorem pro tempore ad nutum pre-positi predirti sive alterius fore amovibilem. Quare supplicatur S.V. quatenus litteras super predicta gratia conficiendas expediri mandare dignemini cum expressione « sive dependeat ab uno sive ab alio monasteriorum predictorum et cum translacione ad monasterium Sancte Marie de Crescenzago casu quo ab eo dependere reperiatur » et nichilominus de uberiori dono a In margine-. Reformatio Gaudentii de Ia Porta, canonici regularis, super prioratu Sancte Marie de Cellis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis i V. n. 155. — 152 - gratie eidem Gaudentio concedere ad cautelam quod dictum prioratum recipere et retinere quoad vixerit valeat et ab eo interim amoveri nequeat .....a Fiat et sub prima data. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quarto kalendas iunii, anno sexto. 159 Roma, 3 giugno 1423 Beatissime pater. Cum devotus vester Gregorius de Camulio, ordi- 168, 78 r. nis Cisterciensis, olim fuerit monasterio Sancte Marie de Ripalta, dicti ordinis, Terdonensis diocesis, in abbatem prefectus ipsiusque administra-cionis bonorum possessionem aliquamdiu tenuerit et successive, predicto monasterio dimisso, fuerit sibi de administracione cuiusdam alterius monasterii eiusdem ordinis provisum, quam postea ex certa causa dimictere coactus est ’, extitit sic quod de presenti, premissorum amborum possessione destitutus, nullum habeat beneficium quo in abbaciali dignitate b constitutus, se valeat sustentare, ideo ad prefate S. pedes refugium habens E.S. humiliter supplicat quatenus, ne propterea in abbacialis dignitatis opprobrium mendicare cogatur, eidem de alicuius subventionis auxilio providentes, prioratum domus sive hospitalis Sancte Marie, ordinis Cruciferorum, Ianuensis diocesis, cuius fructus etc. sexaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, quem bone memorie L(udovicus), cardinalis de Flisco, vacantem ex persona Primerani de Florencia, prefati ordinis professi et ipsius prioratus prioris, qui eo dimisso alium prioratum eiusdem ordinis extitit assecutus, vel per obitum Petri de Clavaro, etiam ipsius prioratus pretensi prioris, ex concessione et dispensatione Sedis Apostolice in commendam obtinebat, per eiusdem cardinalis obitum, sive ex facto alterius premissorum nunc vacantem.....0 dicto Gregorio abbati pro eius vite sustentacione per eum tenendum usque ad dicte Sedis beneplacitum dignemini misericorditer concedere in commendam.....a Fiat ad beneplacitum nostrum. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, tercio nonas iunii, anno sexto. a V. formulario, ». 6 b dignitate: in sopralinea c v. formulario, ». labd. » V. nn. 89, 91, 92, 108, 126. - 153 - 160 Roma, 16 giugno 1423 Motu proprio dilecto filio Baptiste de Rapalo, archidiacono ecclesie Carpentoratensis, ac fructuum et proventuum camere apostolice debitorum in provincia Ianuensi collectori, qui ut accepimus archidiaconatum predictum a, qui in ea dignitas non tamen maior post pontificalem, ac preposituram Beate Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum, que in dicta ecclesia Beate Marie dignitas principalis et curata existit, et quorum amborum fructus etc. sexaginta florenorum auri de camera communi extimacione valorem annuum non excedunt, obtinet ut expensarum onera que ipsum tam racione obsequiorum dicte camere quam etiam alias subire oportet commodius supportare valeat, prioratum Sancti Nicolai de Capitemontis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, qui conventualis non est et a monasterio Sancti Ruffi, extra muros Valentinenses, dependet cuiusque fructus etc. eciam sexaginta florenorum similium eadem extimacione valorem annuum ut similiter accepimus non excedunt, et quem bone memorie L(udovicus), cardinalis de Flisco, ex concessione et dispensatione Apostolice Sedis obtinebat, per eiusdem cardinalis apud dictam Sedem defuncti obitum vacantem.....b per eum una cum dictis archidiaconatu et prepositura quos obtinet et aliis quibuscumque ecclesiasticis beneficiis, etiam dignitatibus maioribus vel principalibus, personatibus vel officiis etiam curatis ac parrochialibus ecclesiis vel quibuscumque canonicatibus et prebendis que in posterum obtinebit tenendis, regendis et gubernandis quoad vixerit commendamus ita etiam quod de ipsius prioratus fructibus etc., sicut illius veri priores qui fuerunt pro tempore disponere potuerunt, disponere possit et valeat etc......c ut in forma. Fiat ut petitur ad beneplacitum Sedis Apostolice et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, sextodecimo kalendasd iulii, anno sexto. ^ Roma, 16 giugno 1423 169, 30 v. Supplicat S.V. devotus vester Lucianus de Massa, acolitusc Ianuensis, 169, 10 v. quatenus secum super defectu natalium quem patitur, de presbytero genitus et soluta, ut, eo non obstante defectu, clericali caractere quo dudum a Nel testo predicte con segno di correzione b v. formulario, n. lab d c v. formulario, n. 6 d nel testo segue kalendas con segno di correzione c acolitus: om. in 161’. - 154 - alias rite insignitus uti et in quatuor minoribus ordinibus ad quos successive eciam alias rite promotus auctoritate ordinaria extitit ministrare necnon ad reliquos omnes sacros ordines promoveri ac quecumque et qua-liacumque beneficia ecclesiastica cum cura et sine cura invicem compatibilia .....b si sibi alias canonicec conferantur, recipere et retinere iliaque d simul vel successive, simpliciter vel ex causa permutacionis quociens ei placuerit dimittere et loco dimissi vel dimissorum aliud vel alia simile vel dissimile, aut similia vel dissimilia, beneficium seu beneficia ecclesiasticum vel ecclesiastica invicem compatibilia similiter recipere et retinere libere et licite valeat, defectuque predicto.....e misericorditer dispensare dignemini de gratia speciali cum clausulis oportunis. Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, sextodecimof kalendas iulii, anno sexto. 162 Roma, 21 giugno 1423 Beatissime pater. Nuper exponitur S.V. pro parte devoti oratoris eius- 169, 99 v. dem, fratris Petri de Mediolano, clerici professi Ordinis Predicatorum, conventus Ianuensis, quod cum ipse olim etatis existeret annorum undecim vel citra, ab inimicis captus in via, arma pro usu domini sui more roga-ciorum8 equester eth alias portabat et quadam vice in loco vicino fuit ubi duo laici interfecti fuerunt ut auditu dumtaxat percepit. Et postmodum, tamquam simplex et iuvenis, cuidam conestabili servivit ut victum et vestitum haberet, de cuius conestabilis mandato armatus quemdam laicum, ad mortem iudicatum, ad locum tormenti associavit morte exinde secuta, alias tamen in premissis auxilium, concilium aut favorem non prestitit neque manu propria aliquem vulneravit, mutilavit aut interfecit, ipsoque cupiente, magno devocionis fervore, ad omnes sacros ordines promoveri et in ipsis postquam promotus fuerit ministrare, humiliter supplicato S.V. super hiis per Sedem Apostolicam de oportuno remedio provideri, S.V. mandavit reverendissimo in Christo patri, domino I(ordano), cardinali de Ursinis, maiori penitentiario, quatenus committere alicui probo in partibus quod si predicta repererit veritate fulciri, ipsum exponentem ab huius- “ ritu in 161' con segno di correzione b v. formulario, n. 2 c canonice: om. in 161’ d illeque in 161' con segno di correzione c v. formulario, n. 3 f quintodecimo in 161' * rogaciorum: così nel testo con segno di correzione h et: in sopralinea. - 155 - modi homicidiorum reatibus absolveret et, introitu ecclesie sibi restituto ac iniuncta sibi penitentia salutari pro modu culpe commisse iuxta sui ordinis instituta, in suo vel alio eiusdem ordinis conventu peragenda, et ea vel ipsius parte peracta, super irregularitate ex premissis contracta, alio sibi canonico non obstante, dispensaret misericorditer cum eodem eamque circa eum penitus aboleret, proviso tamen quod in locis in quibus talia perpetrata fuerunt nullo modo celebrare présumât. Qui dominus cardinalis prefatus, vigore supradicti mandati, specialiter et expresse vive vocis oraculo sibi facti, commisit reverendo in Christo patri, domino archiepiscopo Ianuensi vel eius in spiritualibus vicario quatenus predicta omnia, si invenerit esse ita circa predictum fratrem Petrum, debite execucioni mandaret, proviso tamen quod in locis etc. ut supra, prout in litteris eiusdem domini cardinalis exinde confectis dicitur plenius contineri. Cum autem, pater sancte, exponens moram trahit in conventu et civitate Ianuensibus in qua talia perpetrata fuerunt et ibidem fuerit laudabiliter conversatus, nec de predictis propter diuturnitatem temporum sit aliqualiter diffamatus nec pro tali cognitus, tentus aut reputatus, et fuerint predicta commissa tempore sue pueritie et adolescentie et sic si ipse in dicta civitate celebraret scandalum aliquod minime sequeretur, cum ut predicitur pro tali non reputetur, cupiatque dictus exponens magno devocionis fervore in dicta civitate Ianuensi et in aliis locis ad que ipsum quandoque declinare contigerit celebrare divina, supplicatur*5 S.V. pro parte eiusdem quatenus, predictis non obstantibus, ut missas et alia divina officia in locis premissis libere et licite celebrare valeat dignemini secum religionis favore misericorditer dispensare.....c Fiat si ibi non est noticia de casibus predictis. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, undecimo kalendas iulii, anno sexto. 163 Roma, 28 giugno 1423 169, 103 r. Supplicat S.V. devotus vester Baptista de Rapallo, clericus Ianuensis, fructuum et proventuum apostolice camere debitorum in d civitate, diocesi et provincia Ianuensibus collector generalis, quatenus sibi ut fructus, redditus et proventus archidiaconatus Carpentoratensis ac prepositure Beate a Nel testo contingerit con segno di correzione b nel testo supplicat con segno di correzione c v. formulario, n. 6 d segue depennato dn — 156 - Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum et aliorum beneficiorum quorumcumque que nunc obtinet et in posterum quomodolibet obtinebit in Romana curia vel interim quod E.S. serviciis insistat ubicumque residendo aut litterarum studio in loco ubi illud vigeat generale insistendo, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, cum ea integritate cum qua illos perciperet si in ecclesiis sive locis in quibusa huiusmodi beneficia fuerint personaliter resideret percipere elevarib dictosque fructus etc. quibusvis personis etiam laicis cum quibus suam et dictorum beneficiorum condicionem poterit facere meliorem, absque cuiusvis alterius super hoc petita licentia, arrendare, locare seu ad firmam vel annuam pensionem dare possit et valeat quodque etiam a quoquam quavis auctoritate tam ordinaria quam alia, etiam per archiepiscopos, episcopos eorumque vicarios et officiales ceterosque prelatos et ordinarios ac capitula in quorum ecclesiis et diocesibus ac sub quorum iurisdictione et dominio seu collatione huiusmodi beneficia sunt et fuerint ipso0 invito ad residendum personaliter in eisdem benefiicis sive locis compelli nequeat indulgere dignemini misericorditer de gratia speciali.....d ut in forma. Fiat quamdiu erit in serviciis Ecclesie Romane. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, quarto kalendas iulii, anno sexto. 164 Roma, 7 luglio 1423 Beatissime pater. Nuper pro parte Iacobi abbatis et conventus monasterii Sancti Stephani Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, V.S. suggesto quod inter alia propter diuturnam de dicto monasterio commendam bone memorie domino L(udovico), cardinali de Flisco, auctoritate apostolica factam necnon pensionem trecentorum florenorum auri super fructibus dicti monasterii eidem cardinali auctoritate predicta postmodum reservatam et per prefatos abbatem et conventum eidem cardinali in certis terminis successive prestitam, idem monasterium in suis edificiis ac proventibus necnon debito monachorum numero valde diminutum existebat, quodque si ex trecentis florenis penes Cataneum de Vivaldise, campsorem Ianuen-sem, per dictum abbatem depositis et prefato cardinali, tunc in humanis a Nel testo qua b elevari: così nel testo con segno di correzione c nel testo ipsa con segno di correzione d v. formulario, ». 3 c nel testo Binaldis con segno di correzione. 169, 55 r. - 157 - agenti, pro solutione huiusmodi pensionis tunc sibi debite realiter exhibendis sive per eum tandem morte preventum minime perceptis, porcio aliqua pro reparacione et reintegracione dicti monasterii ipsis abbati et conventui restitueretur, monasterium ipsum in melius dirigi iidemque abbas et conventus sedulius et liberius divinis laudibus intendere valerent, tacito tamen per eosdem abbatem et conventum quod prefatus cardinalis de pensione huiusmodi per plures annos sibi debita singulis videlicet ipsorum annorum quinquaginta florenos similes vel circa eidem abbati remiserat, ut ipse eiusdem monasterii necessitatibus, si que illi imminerent, posset commodius subvenire, quod si non fecit, ipse solus abbas, qui iam per decennium vel circa regimini dicti monasterii prefuit, culpandus est et qui, negligenciam suam malitiose cum alieno dispendio tegere querens, post mortem dicti cardinalis talia distulit enarrare, prefata S., suggestionibus huiusmodi circumventa, per quasdam suas litteras1 abbati monasterii Sancti Benigni de Capitefari, extra muros Ianuenses, eius proprio nomine non expresso, mandavit quod si ita esset prout iidem abbas monasterii Sancti Stephani et conventus enarraverant, ex predictis trecentis florenis, sic ut premittitur penes dictum Cataneum sive quemvis alium depositis, centum quinquaginta ducatos auri in reparacionem huiusmodi convertendos prefato abbati monasterii Sancti Stephani et conventui per depositarium huiusmodi efficaciter dari, restitui et assignari, residuum vero heredibus dicti cardinalis solvi faceret et procuraret, prout in dictis litteris plenius continetur. Cum itaque, sanctissime pater, littere ipse ad evidens dampnum et lesionem heredum predictorum cedere dinoscuntur et, tamquam propter premissa surrepticie et invalide, etiam ex quo quia carent debita et in talibus apponi consueta clausula, videlicet « vocatis dictis heredibus et aliis qui fuerint evocandi », execucionem nullatenus mereantur set ipse et si qua earum execucio facta sit veniant penitus revocande, pro parte eorumdem heredum prefate S. humiliter supplicatur quatenus, ipsorum indempnitati super premissis de benignitate apostolica providentes, supradicto abbati monasterii Sancti Benigni mandare dignemini quod si de remissione dictorum quinquaginta florenorum vel circa dicto abbati monasterii Sancti Stephani per prefatum cardinalem ut premittitur facta vel aliquo ex premissis quod ad hoc sufficiat legitime sibi constiterit, ad execucionem predictarum litterarum nullatenus procedat, set si qua illorum execucio facta est, eam et lit- 1 In Reg. Lat. 234, c. 261 r.; sulla questione v. anche Carteggio cit., p. 117, n. 3. — 158 - teras predictas necnon processus habitos per easdem ac quecumque inde secuta omnino casset, irritet, revocet et annullet, et nichilominus dictos trecentos florenos per huiusmodi depositarium eisdem heredibus vel procuratori ipsorum efficaciter et integre persolvi et si ex eis abbas monasterii Sancti Stephani et conventus predicti centum et quinquaginta ducatos huiusmodi pretextu litterarum et processuum eorumdem forsan perceperint sive interim percipient, illos ab eis dictis heredibus libere et indilate restitui faciat et procuret, premissis.....b Fiat ut petitur si monasterium non indiget. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, nonis iulii, anno sexto. Roma, 21 agosto 1423 Beatissime pater. Dudum devoti vestri, oratores vestri, prior et con- 170, 5 r. ventus monasterii Sancti Bartholomei de Riparolio, ordinis Carthusiensis, Ianuensis diocesis, a devoto fratre Silvestro Ususmaris, vicario et commissario domus Sancti Francisci de Clapella Bulsaneti, ordinis Fratrum Minorum, dicte diocesis, de licentia et auctoritate generalis ministri provincie Ianuensis, cum consensu guardiani et fratrum eiusdem domus, quoddam edificium domus dirute et devastate penitus per guerras dictarum parcium, que fuerunt temporibus retroactis ubi muri apparebant, site in dicta diocesi, cuius confines et situs presentibus habentes pro expresso, penes quod quidem edificium unum molendinum cum quadam clusa olim fuerat cum una petia terre partim vineate et partim non vineate, pro precio centum librarum monete Ianuensis sub certis modo et forma tunc expressis emerunt sive emptionis titulo acquisiverunt et ipse vicarius sive com-missarius precium huiusmodi pro reparatione et reedificatione dicte domus Sancti Francisci, etiam per huiusmodi guerras destructe et ruine disposite, convertit et convertere disposuit, prout in instrumento publico super premissis confecto sive litteris auctenticis desuper confectis plenius continetur. Supplicant igitur S.V. humiliter ipsi prior et conventus monasterii Sancti Bartholomei quatenus, premissam vendicionem, emptionem et omnia inde secuta pro illorum subsistentia firmiori rata habentes et grata, ea dignemini auctoritate apostolica ex certa scientia confirmare, supplendo quod in premissis auctoritas Sedis Apostolice et solempnitas iuris non inter- a Segue depennato inte b v. formulario, n. 3. - 159 — venerunt et omnes alios defectus si qui forsan intervenerint in eisdem .....a Fiat in forma. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, duodecimo kalendas septembris, anno sexto. 166 Roma, 25 agosto 1423 170, 29 v. Beatissime pater. Cum in statutis et consuetudinibus ecclesie Ianuen- sis inter cetera caveri dicatur expresse quod canonici in eadem ecclesia de novo recepti ac canonicatus et prebendas in eadem assecuti, eciam inibi residentes, fructus etc. suorum canonicatuum et prebendarum primo anno assecucionis huiusmodi provenientes nequaquam percipere possint aut debeant, sed illi inter ceteros eiusdem ecclesie canonicos residentes dividantur1; item quod eiusdem ecclesie canonici minores certe etatis, in eisdem statutis expresse et in cancellaria exprimende, quousque ad etatem ipsam pervenerint, quantumcumque in ecclesia ipsa resideant, certa distributiones et emolumenta eciam ibidem expressa, et in eadem cancellaria si expe diat exprimenda, eas alias pro rata contingencia similiter non percipiant sed dividantur ut supra2, supplicat S.V. humiliter devotus E.S. servulus Iohannes, alias Iohannettus, de Serra, eiusdem ecclesie canonicus, in octavo vel circa sue etatis anno constitutus, ac canonicatum et prebendam inibi auctoritate litterarum S.V. noviter assecutus, quatenus, statutis huiusmodi, eciam iuramento, confirmatione apostolica vel quavis alia firmitate vallatis, que eciam sub quavis forma vel expressione verborum concepta et eciam si de eis eorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda esset mencio specialis necnon qualitatem et valorem fructuum etc. et emolumentorum huiusmodi et in quibuscumque consistant habere placeat pro expressis, quoad personam ipsius Iohannis hac vice dumtaxat de speciali gratia derogantes, dignemini sibi gratiose concedere quod ipse fructus etc. ac emolumenta et alia ei per huiusmodi statuta sublata, eciam si ad alios quam ad predictos canonicorum eciam pios usus forte converti consueverint, perinde in prefata ecclesia residendo, percipere et habere possit a V. formulario, ». 6. 1 Cfr. D. Puncuh, I più antichi statuti del Capitolo di San Lorenzo di Genova, in « Atti della Soc. Ligure di St. Patria », n.s., II, fase. II, p. 52, capp. 20, 21. 2 Ìbidem, p. 64, cap. 48, nel quale, tuttavia, non si fa questione di età ma solo di canonici regolarmente ordinati. - 160 - et debeat prefatique alii canonici ad exhibitionem illorum eidem Iohanni iuxta huiusmodi ratam ipsam contingencium faciendam integre ac in omnibus et per omnia teneantur ac si statuta predicta in rerum natura non essent, eisdem statutis ac defectu etatis.....a Fiat ut petitur ipso existente in studio dum tamen videatur archiepiscopo. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, octavo kalendas septembris, anno sexto. ^ Roma, 1 settembre 1423 Nuper S.V. devoto eiusdem Ambrosio de Fidelibusl, litterarum apostolicarum scriptori et abbreviatori, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, tunc certo modo vacantibus et antea S.V. reservatis, providit, prout in litteris desuper confectis plenius continetur. Cum autem, beatissime pater, in eisdem litteris expressum fuerit dictos canonicatum et prebendam quinquaginta, licet ab aliquibus asseratur centum viginti florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedere, dignetur E.S. decernere sive eidem A(mbrosio) concedere collationem et provisionem predictas et processus earum vigore habitos et habendos et inde secutos et secuturos ab earum data perinde valere ac si in ipsis quod fructus etc. ipsorum canonicatus et prebende centum viginti florenorum auri secundum extimationem predictam valorem annuum non excedere expressum fuisset.....b Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, kalendis septembris, anno sexto. 168 Roma, 13 settembre 1423 Beatissime pater. Cum devotus vester Raphael Grillus Andree, civis Ianuensis, cum mercanciis suis per mare ad diversas mundi partes cum aliis mercatoribus se sepe solet transferre et aliquando, a casu fortuitu et impulsione ventorum et maris repentina tempestate, ad partes devenit infidelium et sic, necessitate compulsus, cum dictis infidelibus in emendo, vendendo cibo, potu atque loquela et aliis communibus actibus participare oportet, supplicat igitur S.V. dictus R(aphael) quatenus sibi ut, cum huius- a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 6. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 127, 130, 135, 145. - 161 - 170, 45 r. 170, 148 r. 11 modi casus contigerit, mercandas suas, armis, ferro, lignaminibus ac rebus aliis prohibitis omnino exceptis, ipsis infidelibus vendere et ab eisdem emere, in cibo, potu atque loquela et aliis communibus actibus preterquam in crimine participare valeat, gratiam et licenciam dignemini misericorditer impertiri de gratia speciali.....a Fiat ut petitur quociens ex casu b. 0.1 Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, idusc septembris, anno sexto. 169 Roma, 15 settembre 1423 170, 76 v. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devotorum vestrorum Iohannis de Pyneto, laici, civis Ianuensis, et Geneure Antonii Maruffi, mulieris Ianuensis, quod ipsi propter certas et rationabiles causas invicem desiderant matrimonialiter copulari, sed quia quedam Bianchina Baptiste de Dalfinis de Paxano, mulier Ianuensis diocesis, dicti Iohannis de Pyneto uxor dum vivebat, cum prefata Geneura in tertio erat consanguinitatis gradu coniuncta, propter quod exponentes predicti eorum desiderium in hac parte, sine Sedis Apostolice speciali licencia, nequeant adimplere, supplicatur igitur E.S.V. pro parte dictorum exponentium quatenus cum ipsis ut, impedimento tertii affinitatis gradus quod ex dicta consanguinitate provenit non obstante, matrimonium inter se libere contrahere et in contracto licite remanere valeant dignemini misericorditer dispensare.....a Fiat ut petitur. 0.2 Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, decimoseptimo kalendas octobris, anno sexto. ™ Roma, 19 settembre 1423 170, 168 v. Supplicat S.V. devota creatura vestra Pileus, archiepiscopus Ianuensis, quatenus, sibi in personam fratris sui germani Samuelis de Marinis, clerici Ianuensis, de nobili genere procreati et in utroque iure periti, specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, per obi- a V. formulario, n. 3 b fortuitu casu in Reg. Lat. 233, c. 138, r. c idus: nel tpstn così nel testo. 1 Lettera in Reg. Lat. 233, c. 138 r. in Reg. Lat. 233, c. 132 v. 2 Mandato all’arcivescovo di Genova - 162 - tum quondam Melchionis de Murtedo, ipsius ecclesie canonici, qui olim illos obtinens bone memorie domini L(udovici), cardinalis de Flisco, familiaris commensalis extitit, extra Romanam curiam defuncti, vacantibus, quorum fructus etc. cum quotidianis distributionibus centum et quinquaginta, sine vero distribucionibus ipsis centum florenorum auri de camera secundum extimacionem communem valorem annuum non excedunt.....a vel etiam ex eo quod dictus Melchion dum illos obtineret fructuum et proventuum Camere Apostolice in illis aut aliis partibus debitorum forsan collector extitit aut alias.....b eidem Samueli dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse super aliis canonicatu et prebenda dicte ecclesie quos possidet litem in curia patitur antedicta, quos paratus est dimittere seu omni iuri sibi in illis vel ad illos quomodolibet competenti ac liti huiusmodi omnino cedere dum etc. necnon si quam gratiam.....c Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, terciodecimo kalendas octobris, anno sexto. Roma, 6 ottobre 1423 171. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devotorum vestro- 170, 299 v. rum oratorum Bonachini Robuti de castro Gavii, laici, et Domeneghinne, quondam Ieronimi de Montaldo, mulieris, vidue, Ianuensis diocesis, quod ipsi ex certis rationabilibus causis desiderant invicem matrimonialiter copulari, set quia tercio affinitatis gradu invicem sunt coniuncti ex eo quod quondam Ieronimus, ipsius Domeneghine maritus, tercio consanguinitatis gradu dum vixit ipsi Bonachino erat coniunctus, propter quod eorum desiderium, apostolica dispensatione non obtenta, minime possunt adimplere, supplicatur igitur S.V. pro parte dicti exponentis quatenus, impedimento premisso non obstante, matrimonium inter se libere contrahere et in contracto licite remanere valeant cum eisdem dignemini misericorditer dispensare .....d 172. Simili modo cum devotis vestris Tobia Lomellini, laico, et 170, 299 v. Batistina, natae quondam Helyani de Auria, muliere f, civibus Ianuensibus, super tercio affinitatis gradu proveniente ex eo quod quondam Fran- a V. formulario, n. 1 ac d b v. formulario, n. 1 d c v. formulario, n. 5 d v. formulario, n. 4 e nel testo segue Batistine nate f nel testo mulieris - 163 — cheta Nicolai Lomellini, ipsius Tobie dum vixit uxor, ipsi Baptistine tercio consanguinitatis gradu erat coniuncta, ut libere contrahere et in contracto licite remanere valeant matrimonio dignemini3 misericorditer dispensare .....b Fiat ut petitur pro utroque. O. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, pridie nonas octobris, anno sexto. 173 Roma, 4 gennaio 1424 172, 198 r. Beatissime pater. Quia ante tempus date supplicationis cuius copia prescribitur 1, non tamen ante sed post collationem ordinarii in ea narratam, V.S. de prepositura in eadem supplicatione contenta, tunc in ipsa supplicatione expresso modo, ut Baptistinus de Rapallo, clericus Ianuensis, asserebat vacante et prius dispositioni apostolice reservata, eidem Baptistino gratiose concessit provideri et deinde post huiusmodi tempus dicte date ipse Baptistinus, in civitate, diocesi et provincia Ianuensibus collector apostolicus etc., huiusmodi concessionis gratie, litteris apostolicis super illa non confectis, in Romana curia coram certis notario publico et testibus sponte et libere cessit, dignetur E.S. ad ulteriorem cautelam devoti oratoris vestri Baldini in eadem supplicatione descripti, litteras apo-stolicas super ea cum additione « etiam si prefata prepositura per huiusmodi cessionem dicti Baptistini etc. vacet » vel cum illa que presidentibus cancellarie apostolice super hoc exprimentius fienda videbitur mencione aut etiam seriosa narratione confici mandare de gratia speciali, ratam nichilominus atque gratam habendo cessionem antedictam.....d Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, pridiee nonas ianuarii, anno septimo. 174 Roma, 19 gennaio 1424 174, 35 v. Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus orator vester Gerardus de Fornariis, rector, preceptor nuncupatus, ecclesie et mansionis Sancti Lazari, extra muros Ianuenses, ac canonicus ecclesie Parmensis, quatenus sibi a Nel testo segue dignemini con segno di correzione b v. formulario, n. 4 c in margine: Reformatio Baldini de Candia, presbyteri Vercellensis diocesis, super prepositura eclesie Sancti Stephani de Rapallo, Ianuensis diocesis d v. formulario, n. 6 e segue depennato id » V. n. 141. — 164 - ut litterarum studio in loco ubi illud viget generale insistendo aut in altero suorum beneficiorum, que in diversis diocesibus sita sunt, percipiendo fructus, redditus et proventus dicte ecclesie Sancti Lazari necnon canonicatus et prebende ecclesie predicte ac aliorum beneficiorum que nunc obtinet cum ea integritate cum qua illos perciperet si in eisdem beneficiis personaliter resideret, cum singulis obvencionibus, quotidianis distributionibus que dantur tantum residentibus et divinis interessentibus dumtaxat exceptis, integre usque ad septennium percipere valeat, necnon in eisdem ecclesia et prebenda ac aliis suis beneficiis personaliter minime residere teneatur nec ad residendum in eis a quoquam invitus artari valeat aut compelli misericorditer et de gratia speciali indulgere dignemini, ipso Gerardo in absencia sua faciente in predictis seu altero dictorum suorum beneficiorum per ydoneos resideri et in divinis deserviri.....a Fiat ut petitur in studio. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quartodecimo kalendas februarii, anno septimo. 175 Roma, 23 febbraio 1424 Beatissime pater. Nuper certi canonici ecclesie Ianuensis tunc resi- 176, 67 v. dentes in ea et pretendentes se capitulum facere, timore ut presumitur vel etiam forsan cupiditate ducti, nonnullos fructus, redditus et proventus, fructus communis acervi capituli dicte ecclesie communiter nuncupatos et inter residentes in eadem aut pro residentibus ex induito reputatos certis modis et temporibus dividi consuetos, pro certis novis distribucionibus in ecclesia huiusmodi hactenus inauditis per eosdem canonicos ordinatis dandos et exhibendos canonicis prefate ecclesie, qui in ea certis horis et temporibus divinis, diurnis et nocturnis tunc expressis officiis intéressent, quibus usque ad hodierna tempora certi cappellani, clerici et beneficiati in eadem ecclesia dumtaxat interesse consueverunt et intersunt etiam de presenti, contra statuta et laudabiles consuetudines antiquas prefate ecclesie de facto deputarunt, ordinarunt et eciam statuerunt, prout in cancellaria S.V. particularius et clarius exprimetur. Cum autem, pater beatissime, premissa ut superius exprimitur contra statuta et consuetudines supradicta et in pre-iudicium libertatis, conditionis et extimationis predictorum canonicorum, qui nec cogi nec coartari debent ad novam, insuetam et indebitam et quoad aliquos, considerata personarum qualitate, quasi importabilem servitutem, a V. formulario, n. 3. - 165 - iniuste, inique acta sunt et de facto presumpta, supplicant S.V. humiles et devoti familiares et servitores vestri, Arpinus de Collis de Alexandria, Iacobus de Canibus *, Michelinus de Novaria et Ambrosius de Fidelibus, dicte ecclesie canonici prebendati, litterarum apostolicarum scriptores et abbreviatores, ad premissa minime requisiti et de quorum preiudicio non modicum agitur, quatenus, eis specialem gratiam facientes, omnia et singula supradicta tamquam iniqua et iniuste facta que pro expressis et plene specificatis presentibus habeantur, etiam si auctoritate apostolica vel ordinaria confirmata forent, auctoritate apostolica cassare, revocare, irritare et annullare dignemini, eaque declarare et decernere nullius existere roboris vel momenti, mandantes statuta et laudabiles consuetudines antiqua supradicta in quantum prenarrata concernant inviolabiliter observari, premissis .....a Fiat et committatur. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, septimo kalendas marcii, anno septimo. 176 Roma, 11 marzo 1424 176, 171 r. Supplicat S.V. devota creatura vestra Pilleus, archiepiscopus Ianuensis, quatenus sibi duos canonicatus et totidem prebendas in sua maiori ecclesia Ianuensi auctoritate apostolica reservandi illosque personis ydoneis conferendi et de illis personis eisdem providendi, eciam si persone ipse unum, duo vel tria aut plura beneficia obtineant aliaque circa hec necessaria faciendi, quibuscumque gratiis expectativis non obstantibus, plenam et liberam dignemini concedere facultatem.....b Fiat ut petitur alias in forma. 0.2 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quinto idus marcii, anno septimo. 177 Roma, 11 marzo 1424 176, 174 r. Beatissime pater. Olim pro parte quondam Clementis de Prementorio, civis Ianuensis, quondam domino in sua obedientia de qua partes ille erant, a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 6. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 126, gio 1426: Reg. Lat. 263, c. 181 v. Sulla 130, 134, 137, 143-145 (con notizie sulla questione v. Carteggio cit., pp. 135, 192, questione relativa alla supplica), 148-150. 193, 250, 252, 253, 258, 263. V. anche 2 Lettera in Reg. Lat. 238, c. 133 r. n. 258 e introduzione, pp. 29-31. La facoltà viene riconfermata il 25 mag- — 166 - tunc Bonifacio nono nuncupato, exposito quod ipse Clemens pro quibus-ani terra ortiva seu orto domum unam continente et solo seu terratico in isane, extra muros Ianuenses, consistentibus et ad mensam archi-episcopa em Ianuensem pertinentibus, que idem Clemens a dicta mensa, tlt'1U“ sub annua pensione vigintiduarum librarum et decem so i orum monete Ianuensis, tunca conducebat sive tenebat, paratus erat via permutationis tot loca pecuniaria in communi sive in introitibus communis civitatis Ianuensis consistentia et ad eum spectantia eidem mense tra ere et assignare, ex quibus redditus et proventus triginta librarum simi ium valorem annuum ascendentes ipsi mense perpetuo cederent et sic permutatio huiusmodi, si fieret, eidem mense in augmento annuo septem i rarum similium cum dimidia utilis redderetur, ac pro parte dicti ementis prefato domino tunc Bonifatio nono supplicato ut super premissis oportune providere dignaretur, idem dominus tunc Bonifacius nonus, primo per quasdam .. abbati monasterii Sancti Andree de Sexto, Ianuensis diocesis, qui tunc erat, permutationem predictam sub certa forma fieri commisit et mandavit, dictusque abbas, ad illarum executionem procedens, vocato archiepiscopo Ianuensi qui tunc erat et ea sola que pro tunc utilitatem, non aliis multis utique attendendis que semper dampnum icte mense respiciebant circumstantiis consideratis, terram, domum et ter-raticum predicta cum huiusmodi locis per prefatum Clementem in dictis introitibus, videlicet in comperis Sancti Petri, decem pro centenario assignatis, eodem tamen archiepiscopo ad hoc expresse dissenciente et penitus contradicente, permutavit seu illa pro eisdem locis dicto Clementi concessit, et deinde prefatus dominus tunc Bonifatius nonus, executoris sui executioni potius quam dicti archiepiscopi contradictioni acquiescens, permutationem sive concessionem huiusmodi et quecumque inde secuta rata habens et grata, illa etiam cum defectuum supplecione et eidem archiepiscopo silentii perpetui imposicione per alias suas litteras confirmavit, que omnia redundarunt et redundant in grave damnum et enormem lesionem mense antedicte, tum presertim quia terra, domus et terraticum predicta prope et intra plura alia terratica et terras ipsius mense consistunt, tum quia dictus Clemens dum viveret et postea heredes sui de pensione dumtaxat terre et domus predictarum annuatim tantum quantum ex locis pre-fatis tempore dicte permutacionis percipiebatur, videlicet triginta libras a tunc: in sopralinea. dicte monete perceperunt ac hodiernis temporibus heredes ipsi percipiunt, tum etiam quia ipsa loca a diu non tantum sed dumtaxat decem et octo libras similes vel circa reddiderunt nuncque reddunt et minus in futurum ea reddere verisimiliter dubitatur, cum tamquam res dubie et mutabiles ipsa et alia eis similia loci nedum in usufructu sed eciam in proprietate et precio ipsorum passim decreverunt et decrescant, terra vero, domus et ter-raticum predicta firmiter in eorum existencia velut certa stabiliaque bona persistunt. Quare, pro parte devote creature vestre Pilei, moderni archi-episcopi Ianuensis, V.S. humiliter supplicatur quatenus, de solita E.S. et Apostolice Sedis benignitate, cuius interest potissime, nunc cessantibus dampnabilis nuper auctore Domino extincti scismatis disturbiis, ecclesiarum omnium indempnitatibus providere, litterarum predictarum tenores habentes pro sufficienter expressis, eas necnon permutationem sive concessionem et confirmationem predictas revocare, cassare, irritare et annullare, dictasque terram, domum et terraticum ad ius et proprietatem eiusdem mense reducere et reintegrare seu per aliquem probum virum in partibus, postquam ipse per receptam per eum super premissis summarie, simpliciter et de plano informationem, ita esse dictamque mensam ut premittitur dampnificatam et lesam fore reppererit, revocari, cassari, irritari, annullati, reduci et reintegrari necnon prefatum archiepiscopum qui nunc est vel erit pro tempore seu procuratorem suum eius nomine in et ad corporalem possessionem terre, domus et terratici predictorum iuriumque et pertinenciarum eorumdem, amotis exinde heredibus prefatis et quibuslibet aliis illicitis detentoribus, invocato eciam ad hoc si opus fuerit auxilio brachii secularis ac alias in integrum restitui et reponi mandare dignemini de gratia speciali, non obstantibus premissis.....a Fiat in forma reformationis in concilio Constanti ensi. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quinto idus marcii, anno septimo. 178 Roma, 21 marzo 1424 176, 197 v. Supplicat S.V. devotus vester Ambrosius de Fidelibus, canonicus Ianuensis, litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator, quatenus, sibi a V. formulario, n. 6. 1 Mandato all’abate di San Bartolo- Sulla questione v. n. 252 e Carteggio cit., meo del Fossato in Reg. Lat. 238, c. 204 v. p. 196. - 168 - gratiam facientes specialem, secum ut ratione canonicatus et prebende ecclesie Ianuensis per S.V. sibi collatorum, quorum fructus etc. octuaginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, ad subdiaconatus vel diaconatus ordinem quem prebenda ipsa requirit, sive ille ei ordinaria sive apostolica auctoritate aut alias quomodolibet annexus existit, se facere promoveri usque ad decennium minime teneatur nec ad id a quoquam invictus coartari possit et quod nichilominus interim fructus etc. dicte sue prebende integre percipere et illos gaudere possit et debeat perinde ac si in eodem ordine quem ipsa prebenda requirit esset constitutus, dicta annexione.....a misericorditer dispensare dignemini, non obstantibus Sancti Iohannis Donarum Papiensis et Sancti Donati in Strata Mediolanensis diocesium preposituris, que dignitates principales existunt et quas ex dispensatione apostolica ac utriusque ipsarum et canonice Decumanorum Mediolanensis necnon Sancti Michaelis Maioris Papiensis et Sancti Iohannis de Modoecia Mediolanensis diocesium, quorum omnium fructus etc. centum quinquaginta florenorum similium dicta extimacione valorem annuum non excedunt, et predicte Ianuensis canonicatibus et prebendis ecclesiarum quos obtinet ac gratia.....b Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, duodecimo kalendas aprilis, anno septimo. ^ Roma, 24 marzo 1424 Beatissime pater. Alias S.V. devotum oratorem S.E. fratrem Gau- 176, 284 r. dentium de la Porta, tunc professum monasterii Sancte Crucis de Mortario, diocesis Papiensis, ordinis Sancti Augustini Canonicorum Regularium, ad monasterium de Crescenzago, Mediolanensis diocesis, eiusdem ordinis, transfferri et ibidem in canonicum et in fratrem ac eidem de prioratu Sancte Marie de Cellis c, ordinis eiusdem, Ianuensis diocesis, a dicto monasterio dependente, et tunc per mortem bone memorie L(udovici), cardinalis de Flisco, sive alias quovis modo vacante, graciose provideri mandavit, prout in litteris inde confectis plenius continetur ’, quarum vigore translatus et eidem de dicto prioratu provisum extitit et possessionem eiusdem assecutus eam continuat de presenti pacifice et quiete. Cum autem a non- a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 5 c nel testo Celis con segno di correzione. 1 V. nn. 155, 158. - 169 — nullis asseratur priorem huiusmodi prioratus pro tempore existentem qui eciam ab aliquibus prepositus dicitur appellari ammovibilis fore ad nutum prepositi dicti monasterii, dubitaturque a nonnullis mandatum, translationem et assecucionem premissa ex certis causis viribus non subsistere, ne gratia per S.V. ei facta sit inutilis sive elusoria, si ad nutum alterius ab eo auferri possit, dignetur S.V., attento presertim quod tamquam de reservato S.V. provideri mandavit, mandatum, provisionem, translacionem et assecucionem predicta rata habentes et grata, eaque auctoritate apostolica confirmantes, supplere omnem defectum si quis forsan intervenerit in premissis ac eidem de eodem prioratu de novo providere, cuius fructus etc. centum florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt .....a ac de ampliore dono gratie concedere dignemini ut absque racionabili causa et Sedis Apostolice licentia ab eodem a quoque nequeat ammoveri nec ad claustrum quomodolibet revocari.....b Fiat ut petitur et quod non possit sine causa racionabili. O. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, nono kalendas aprilis, anno septimo. 180 Roma, 10 aprile 1424 Beatissime pater. S.V. pro parte devoti vestri Octaviani de Vivaldis, domicelli Ianuensis, humiliter exponitur quod olim, iam forsan decem annis elapsis vel circa, ipso et alio quodam iuvene ad certum locum equitantibus et quemdam fratrem Bernardum episcopum nunc defunctum 1 iti-nerantem invenientibus, idem exponens, iuvenili levitate ductus, cum eodem episcopo solaciari et iocari cepit, quod episcopus ipse egre ferens contra eundem exponentem in opprobriosa verba prorupit, dictusque exponens, quanto episcopus ipse magis commovebatur, tanto magis molestavit eundem, tandem, eodem episcopo prope quandam elusam sive quendam lacum cuiusdam molendini reducto, prefatus exponens ipsum episcopum in huiusmodi lacum proiecit in quo idem episcopus totaliter fuerat balneatus seu eciam madidatus. Cum autem, beatissime pater, dictus Octavianus, qui postmodum a prefato episcopo per eum super hoc sepius humiliter rogato premissa sibi remitti obtinuit, de eisdem premissis doleat ab intimis, sup- a V. formulario, n. Ia b v. formulario, n. 6. 1 Ammesso un errore nell’indicazio- nardo Rubei, vescovo di Ales: C. Eubel ne degli anni, potrebbe trattarsi di Ber- cit., I, p. 539. — 170 - plicat E.S. quatenus, sibi super hiis oportune providentes, ipsum ab excommunicationis sententia et aliis penis si quas propterea incurrit misericorditer absolvere dignemini cum clausulis oportunis. Fiat ut petitur cum debita penitentia. 0.1 Datum Rome, apud Sanctum Petrum, quarto idus aprilis, anno septimo. Roma, 8 maggio 1424 Beatissime pater. Dudum V.S. devoto oratori vestro Gaspari de Cazo-linis 2, diacono Albinganensi, de prepositura ecclesie Sancti Georgii Ianuensis, que dignitas principalis existit, tunc certo modo vacante et antea dispositioni apostolice reservata, cum collacio et provisio sibi de illa prius ordinaria auctoritate et illius assecutio forsan per eius procuratores earum pre-textu facte censerentur propter reservacionem huiusmodi de facto processisse, gratiose provideri concessit, prout in supplicatione per E.S. desuper signata, cuius tenorem dignemini habere pro expresso, lacius continetur. Verum, sanctissime pater, quia a nonnullis asseritur gratiam huiusmodi, non obstante reservacione predicta, novam provisionem fore seu nove provisionis naturam sapere et si est ita terminus ad expediendas litteras novarum provisionum limitatus instet in brevi, supplicat E.S. prefatus Gaspar, qui, legitimo impedimento detentus, litteras super huiusmodi concessionis gratia expedire facere hattenus comode nequivit seu etiam forte nequibat infra terminum antedictum, quatenus, premissis attentis, terminum prefatum usque ad quatuor menses ab illius fine computandos infra quos expedicio huiusmodi valeat et teneat ac si prius facta foret dignemini de benignitate apostolica prorogare, non obstantibus premissis.....a Concessum. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, octavo idus maii, anno septimo. 182-183 Gallicano, 12 agosto 1424 182. Beatissime pater. Cum devotus vestre S. presbyter Iohannes de Montenigro, civis Ianuensis, dudum voverit ire ad visitandum Sanctum Sepulchrum dominicum, et pro complendo huiusmodi votum suum iter a V. formulario, n. 3. 1 Mandato all’abate di Sant’Andrea 2 Sul quale v. Carteggio cit., passim. di Sestri in Reg. Lat. 243, c. 294 r. 173, U9 v. 178, 191 v. — 171 - suum cum certis aliis arripuisset et continuaverit usque ad Montem Garganum, in quo loco mortuus fuit socius suus qui ministrabat expensas et cum non haberet de quo viagium posset continuare, rediit ad partes. Verum, beatissime pater, cum dictus presbyter Iohannes sit pauper nec habeat de quo facere posset per se vel alium expensas, sitque eciam senio confractus et propter alia impedimenta que partibus in illis nunc esse dicuntur comode ire nec mittere potest, eapropter supplicat S.V. quatenus viagium et votum huiusmodi sibi de benignitate apostolica graciose remittere et a voto huiusmodi plenarie absolvere dignemini cum clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. 178, 191 v. 183. Item supplicat idem presbyter Iohannes S.V. quatenus sibi abso- lucionem plenariam in articulo mortis sine clausula ieiunii misericorditer concedere dignemini, cum clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Datum Gallicani, Penestrine diocesis, pridie idus augusti, anno septimo. 184 Frascati, 12 settembre 1424 175, 208 v. Dignetur S.V. devoto vestro Gaspari de Cazolinis, canonico Albinga-nensi, de nobili genere procreato, in Romana curia in iure canonico studenti, prorogatum sibi iam semel per E.S. ad quatuor menses ', quorum finis instat in brevi, terminum sive tempus, si et in quantum provisio infra dicenda nova provisio censeatur, faciendi expedire litteras apostolicas super prepositura ecclesie Sancti Georgii Ianuensis, de qua dudum, tunc certo modo vacante et antea dispositioni apostolice reservata, collatione ordinarii licet de facto previa, sibi eadem S. graciose provideri concessit, prout in supplicacionibus desuper signatis, quarum tenores habere dignemini pro sufficienter expressis, plenius continetur, iterum in huiusmodi censure eventum ad alios octo menses a fine premisso computandos, attenta presertim longa gravique infirmitate qua ipse Gaspar novissime detentus est et propter quam tot et tantos subiit sumptus et expensas ut nequeverit et adhuc nequeat expedicionem huiusmodi commode fieri facere, graciosius prorogare .....a Concessum ad quatuor menses. F(ranciscus) abbas. Datum Frascati, Tusculane diocesis, pridie idus septembris, anno septimo. a V. formulario, n. 3. 1 V. n. 181. — 172 - 185 Roma, 17 settembre 1424 Supplicat S.V. devotus vester Bartholomeus de Nigro, clericus Ianuensis, de nobili genere procreatus, quatenus, cum ipse cupiat in monasterio Mortariensi, ordinis Sancti Augustini, Papiensis vel Novariensis diocesis, sub regulari habitu Altissimo famulari, eum in huiusmodi proposito confoventes, mandare dignemini ipsum in prefato monasterio, sive in eo sit certus canonicorum numerus sive non, in canonicum recipi et in fratrem sibique iuxta ipsius monasterii consuetudinem regularem habitum exhiberi ac de communibus ipsius monasterii proventibus prout uni ex aliis eiusdem monasterii canonicis integre provideri, ipsumque sincera ibidem in Domino caritate tractari necnon ab eo regularem professionem, per canonicos eiusdem monasterii emitti consuetam, si eam sponte emittere voluerit, recipi et admitti. Et nichilominus, cum prioratus Sancte Marie de Priano, dicti ordinis, Ianuensis diocesis, per assecutionem pacificam prioratus Sancti Petri de Castelleto, ordinis Sancti Benedicti, Vercellensis diocesis, per Iohannem Caciam a, ipsius prioratus de Priano priorem, auctoritate apostolica faciendam vacare speretur, specialem sibi gratiam facientes, de dicto prioratu de Priano, a predicto monasterio dependente, qui nec conventualis nec curatus existit, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, vel alias quovis modo preterquam per ipsius Iohannis obitum vacare contigerit.....b eidem Bartholomeo dignemini misericorditer providere seu mandare provideri, non obstante grati3 .....c Fiat ut petitur. 0.1 Datum apud Sanctum Paulum, extra muros Urbis, quintodecimo kalendas octobris, anno septimo. 186 Roma, 28 settembre 1424 Beatissime pater. Quia in signata per V.S. supplicacene, cuius copia prescribitur, non fuit facta mencio per inadvertenciam quod per prius E.S. Gaspari suprascripto d de canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie de Fontibus Albinganensis, quorum fructus etc. vigintiquatuor florenorum auri a de Catiis in Reg. Lat. 247 c. 207 r. b v. formulario, n. 1 ac d f c v. formulario, n. 5 d in margine: Reformatio Gasparis de Casalinis super prepositura ec-lesie Sancti Georgii Ianuensis 1 Mandati al priore di San Matteo in Reg. Lat. 247, cc. 206 v., 207 r. 178, 191 r. 179, 20 v. — 173 — secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacantibus, graciose concesserat provideri, dignetur ipsa S. de speciali gratia mandare expediri litteras super dicta supplicatione cum debita huiusmodi concessionis gratie expressione, premissis..... Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctam Maria Maiorem, quarto kalendas octobris, anno septimo. 187 Roma, 10 ottobre 1424 179, 45 v. Supplicat S.V. devotus orator vester Gaspar de Cazolinis, diaconus Albinganensis, de nobili genere procreatus, in Romana curia in iure canonico studens, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda maioris ecclesie Ianuensis, per obitum quondam Michelini de Novaria, ipsius ecclesie canonici, qui illos obtinens litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator extitit et in eadem curia decessit, vacantibus, quorum fructus etc. cum cotidianis distribucionibus etc. centum et quadraginta, sine vero illis septuaginta florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....b eidem Gaspari dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse Gaspar preposituram Sancti Georgii, que curata et dignitas inibi principalis et electiva existit, necnon maioris Albinganensis et Sancti Iohannis de An-doria, Albinganensis diocesis, canonicatus et prebendas obtinet, vestraque S. dudum sibi de canonicatu et prebenda Sancte Marie de Fontibus Albinganensis ecclesiarum, quorum omnium fructus etc. centum et quinquaginta florenorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacantibus, gratiose concessit provideri quodque ipse habet quandam gratiam.....c Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, sexto idus octobris, anno septimo. 188-189 Roma, 24 ottobre 1424 179, 176 r. 188. Beatissime pater. Exponunt S.V. communitas et homines civitatis Ianuensis quod Gherardus de Fornariis de Parmad, presbyter, rector hospi- a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. 1 ac d c v. formulario, n. 5 d nel testo Perma con segno di correzione. — 174 - tali5 sive domus pauperum Sancti Lasari, in suburbiis Ianuensibus, bona illius dilapidando et in usus dicto hospitali minus utiles convertendo, ipsos pauperes et hospitale adeo male gubernat et tractat quod, nisi de celeri remedio succurratur, dictum hospitale, quod satis notabile est, ad rucnilum deducetur non sine magno dampno et incommodo miserabilium personarum et pauperum plurimorum. Quare E.S. humiliter supplicant communitas et omines prefati quatenus, ad obviandum in tempore tanto ampno, dignemini alicui probo viro in partibus illis committere et man- e ut si premissa reppererit fore vera, eumdem Gherardum dicto hospi-a i et omni eius regimine et administracione sententialiter privet et am-moveat rea iter ab eisdem et nichilominus electionem sive deputationem et creationem rectoris dicti hospitalis hac vice et deinceps, cum illud vacare contigerit, in perpetuum, quemadmodum pristinis temporibus pro no et uti itate dicti hospitalis et pauperum in eo pro tempore degencium 0 inatum et observari consuetum extitit et quemadmodum eciam nuper propter ma um regimen tam dicti G(herardi) quam nonnullorum ex predecessori us dicti hospitalis per gubernacionem et consilium dicte communita- so emni constitutione et ordinatione, quam approbare et ratum habere p aceat, extitit renovatum, confirmare vel renovare aut reservare et conce ere e gratia speciali.....a Fiat ut petitur in forma iuris. O. 189. Item, beatissime pater, licet alias devoti vestri Gregorius b Galesii et Brigida Nicolai de Scorciis de Ultabio, Ianuensis diocesis, communi consanguineorum et amicorum interveniente tractatu, matrimonium invicem contraxerunt per verba legitime de presenti, nulla tamen carnali copula subsecuta, tamen pro eo quod paulo post contractum huiusmodi 1 at ìeus de Ferrariis de dicto Ultabio, nocturno tempore repertus extitit super tecto domus contigue domui dicte Brigide, ex quo ingenti suspicione non absque maiori scandalo exorta, predicti Galesius et Gregorius, reputantes hoc quod ad omnium pene incolarum dicti loci noticiam pervenerat sibi ad non modicam ignominiam accedere ac dictum matrimonium repudiantes, ipsamque B(rigidam) se ullo umquam tempore traducturos prorsus recusarunt, quo quidem scandalo sic exorto graves dissenciones et odia inter predictas partes, qui de potioribus dicti loci existunt, ad illud necnon effusionem sanguinis et incredibilia mala, ut puta destructio loci eiusdem a V. formulario, n. 6 b Georgius in Reg. Lat. 238, c. 200 r. 179, 176 r. — 175 — qui satis insignis et notabilis est, sedanda, operatione potestatis et a i rn bonorum virorum sepedicti loci factum atque obtentum est quo ^ partes predicte, hinc inde se ab invicem et ab huiusmodi matrim o absolventes et liberantes quantum in eis fuit, se mutuo dimiserunt et ab invicem solemniter separarunt ac successive Matheus et Brigi a pre ati matrimonium inter se per verba similia contraxerunt, etiam carnai co pula non secuta. Quare S.V. humiliter supplicant tam homines et ^ dicti loci quam contrahentes prefati, eorumque consanguinei et amici qua tenus, pro conservatione et salute dicti loci conservandaque inter omnes dicti loci pace atque concordia, dignemini divorcium, absolucionem et se parationem primi necnon contractum ultimi matrimonii huiusmo i, si qui sunt, ex certa scientia auctoritate apostolica approbare, rataque et gra habere vel in quantum expediat divortium, separacionem et absolucionem predictam de novo facere vel fieri mandare, ita ut dictus Gregorius a a iu matrimonium ei gratum accedere dictaque Brigida in huiusmodi u timo matrimonio remanere libere et licite possint perinde ac si dictum primum matrimonium contractum minime extitisset.....a Fiat ut petitur e con sensu. O.1 Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, nono kalendas novembris, anno septimo. 190 Roma, 2 novembre 1424 179, 154 v. Supplicat S.V. devotus vester Marcus de Burgaro2, canonicus Ia nuensis, magister in artibus et in utroque iure peritus b ac E.S. acolitus, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura que curata, electiva et dignitas maior post pontificalem, cuique certi canonicatus et prebenda canonice annexi existant, maioris ecclesie Ianuensis, quorumque omnium fructus etc. centum et quinquaginta florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, per obitum quondam Benedicti Adurnic, ipsius ecclesie prepositi, extra Romanam curiam defuncti, vacante.....d eidem Marco dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse predicte maioris et Famagustane ac a V. formulario, n. 4 b nel testo paratus con segno di correzione c nel testo Adveni con segno di correzione d v. formulario, n. labed. 1 Mandato all’abate di Sant’Andrea di 2 Sul quale v. Carteggio cit., pp. 162. Sestri in Reg. Lat. 238, c. 200 r. 170. - 176 - Sancte Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum canonicatus et prebendas, necnon parrochialem ecclesiam Sancti Iacobi de Calignano a, in suburbiis Ianuensibus, quorum omnium fructus etc. centum et quinquaginta florenorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, obtinet ac gratia expectativa cum eius extensione si quam habet in cancellaria apostolica exprimenda, secum nichilominus de uberioris dono gratie dispensantes ut prepositura, si sibi conferatur, recipere eamque et parrochialem ecclesiam predictas per septennium insimul retinere valeat cum potestate illas vel earum alteram pro aliis similibus vel dissimilibus benefitiis ecclesiasticis etc. interim permutandi.....b Fiat ut petitur et dispensamus ad biennium. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, quarto nonas novembris, anno septimo. 191 Roma, 10 novembre 1424 Cum nuper dilecto filio Marco de Burgaro, canonico ecclesie Ianuensis, de prepositura eiusdem ecclesie, tunc certo modo vacante, providerimus c aut mandaverimus vel concesserimus provideri ', canonicatum et prebendam ipsius d ecclesie, quos idem Marcus tunc obtinebat prout obtinet et quorum fructus etc. preter quotidianis distribucionibus septuaginta florenorum auri communi extimacione valoreme annuum ut accepimus non excedunt, cum illos per assecucionem dicte prepositure per ipsum M(arcum) fiendam vel alias quovis modo vacare contigerit.....f conferendos dilecto filio Baptiste de Rapalo, in civitate ac g diocesi ac provincia h Ianuensibus fructuum et proventuum camere apostolice debitorum collectori, donacioni nostre motu proprio reservamus cum clausulis inhi-bicionis et decreti etc. Et nichilominus eidem Baptiste de dictis canonicatu et prebenda.....1 motu simili providemus seuj provideri mandamus, non obstante quod idem B(aptista), ut similiter accepimus, archidvaco-natum Carpentoratensis, qui in ea maior post pontificalem, ac preposituram Beate Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum, que curata et in eadem a Nel testo et Calignatio con segno di correzione b v. formulario, ». 3 c vacante gratiose providerimus in 191' d eiusdem in 191’ e extimacione ut accepimus valorem in 191’ f v. formulario, n. 1 d « et in in 191’ h in civitate et provincia in 191’ 1 v. formulario, n. 1 ad J vel in 191’ 1 V. n. 190. — 177 - 179, 216 r. 179, 218 r. 12 ecclesia Beate Marie principalis dignitasa existunt, ex dispensacene apostolica in titulum ac prioratum ruralem et sine cura b Sancti Nicolai de Ca-pitemontis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, in commendam0 obtinet quorum d omnium fructus etc. centum florenorum similium eadem extimacione valorem annuum non excedunt ac gratia.....e Fiat: ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctam Mariam Maiorem, quarto f idus no-vembris, anno septimo. 192-196 Roma, 4 dicembre 1424 Beatissime pater. Dudum devotus vester Bartholomeus de Bosco, utriusque iuris doctor, civis Ianuensis, postquam ipse, de propria salute recogitans ac pie attendens Christi pauperes ad civitatem Ianuensem confluentes pro tempore non posse in hospitalibus ibidem consistentibus hospitalitatibus et aliis oportunitatibus commode recreari, de bonis suis duo hospitalia insignia pro huiusmodi pauperibus, unum videlicet pro vins et alterum pro mulieribus, sub vocabulo Beate Marie Virginis de Misericordia in eadem civitate construere, fundare et edificare necnon pro illa parte ad quam bona ipsa se extenderent dotare, Domino inspirante, proposuerat, ipsum alterum de bonis eisdem magnifico quidem et sumptuoso opere fundari, construi et edificari fecit, corde gerens quantum in eo erit reliqua proposita huiusmodi Deo f avente feliciter consumare. Cum autem, beatissime pater, ad congruas dotaciones et alia premissa adimplenda iuxta magnitudinem inchoati operis bona predicta, absque aliorum fidelium subsidiis, non sufficiant et ad serviendum pauperibusg qui in dictis hospitalibus suscipientur pro tempore, presertim nonnulle nobiles et alie devote mulieres Ianuenses propter Deum se offerre velint, tam ipse cives quam eciam devotissimi vestri, commune dicte civitatis, hoc tam pio et laudabili opere summe letantes ac illius perfectioni intensis desideriis affectantes, V.S. humiliter supplicant communitas et homines civitatis predicte quatenus de benignitate apostolica concedere dignemini ad premissa oportu-nas gratias infrascriptas: a dignitates in 191’ b ruralem et sine cura: om. in 191’ c diocesis qui ruralis et sine cura est in commendam in 191’ d obtinet et quorum in 191’ e v. formulario, n. 5 f tercio in 191’ * pauperibus: in sopralinea. - 178 - 192. Primo dignetur S.V. universis Christi fidelibus, dicta hospitalia sive loca in festis cancellarie visitantibus et qui ad constructionem et edi-ficacionem ac illius necnon alterius edificati hospitalium predictorum a do-taciones huiusmodi ipsorumque conservationem pias elemosinas et grata caritatis subsidia erogaverint, illam indulgentiam quam possit uberiorem de gratia speciali.....b Fiat in forma. O. 193. Item dignetur E.S. rectoribus seu personis regimina dictorum hospitalium pro tempore gerentibus concedere ut eos liceat auctoritate propria de male ablatis incertis in civitate predicta aut eius districtu usque ad summam vel valorem centum florenorum auri percipere et in dota-cionem et conservacionem predictas ac alias in ipsorum hospitalium utilitatem convertere illasque a quibus talia perceperunt ne ad eorum restitutionem aliam teneantur absolvere et quitare.....b 194. Item dignetur E.S. quibuscumque ultimarum defunctorum voluntatum executoribus in eisdem civitate et districtu constitutis de bonis execucioni eorum commissis, sub quacumque forma verborum et ad quemvis usum relictis, quidquam sponte erogare voluerint ad dotacionem, conservacionem et utilitatem predictas, consultis locorum ordinariis, erogandi facultatem dictisque rectoribus seu personis ipsa regimina gerentibus erogata huiusmodi in easdem dotacionem, conservacionem et utilitatem convertenda recipiendi ac eosdem executores de receptis et erogatis ipsis ita quod ad illorum aliam execucionem seu de eis reddendam racionem minime teneantur absolvendi et quitandi licenciam plenam et liberam elargiri .....c Fiat de relictis infra biennium. 0.1 195. Item dignetur E.S. rectoribus et aliis utriusque sexus personis servientibus pauperibus supradictis, qui erunt pro tempore, im perpetuum concedere in mortis articulo plenam remissionem omnium peccatorum suorum. Fiat pro omnibus in forma. O. 196. Item dignetur E.S. eisdem rectoribus et personis servientibus ut prefertur, quamdiu regiminibus et serviciis huiusmodi institerint, conce- a predictorum: in sopralinea b v. formulario, n. 6 c v. formulario, n. 3. 1 V. mandato al priore di San Mat- una somma non superiore a 2.000 fiorini teo, del 5 marzo 1425, col quale si con- in favore dell’ospedale: Reg. Lat. 250, c cede la facoltà di esigere, per un biennio, 162 r. 182, 85 r. 182, 85 r. 182, 85 v. 182, 85 v. - 179 - dere ut quilibet sacerdos ydoneus, secularis vel religiosus, quem duxeri(n)t eligendum eis quociens expedierit ministrare valeat ecclesiastica sacramenta .....a Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie nonas decembris, anno octavo. 197 Roma, 8 dicembre 1424 182, 12 v. Beatissime pater. Cum devotus vester Michael de Iustinianis de Ianua, monachus expresse professus monasterii Sancte Marie Montis Oliveti, extra muros Ianuenses, ob multa eius condicioni et nature ibidem repugnanda, que anime sue salutem impediunt, cupiat non ad laxiorem sed ad parem vel arciorem vitam vel religionem transire, sanctitati vestre humiliter supplicatur quatenus, sibi pio compacientes affectu, transeundi ad parem vel arciorem ipsius vel alterius ordinis religionem, observanciam et vitam licenciam dignemini de solita benignitate concedere non obstantibus quibuscumque. Fiat infra annum. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sexto idus decembris, anno octavo. 198 Roma, 16 dicembre 1424 182, 118 v. Beatissime pater. Cum devoti vestri Iacobus de Dolere et Symo- nina, devoti vestri Marcheti de Varesio nata, laici Ianuensis diocesis, pro conservanda mutua amicicia inter eorum parentes et amicos, de eorumdem parentum et amicorum tractatu et consensu, desiderent invicem matrimonialiter copulari ac pro eo quod quondam Antonius de Castello, qui dicti Iacobi matris germanus fuerat, dum vixit cum eadem Symonina matrimonium, quod tamen consumatum non fuit, contraxit per verba legitime de presenti, huiusmodi desiderium absque comissione apostolica nequeant adimplere, supplicant igitur S.V. iidem Iacobus et Symonina quatenus, eis specialem gratiam facientes, ut, impedimento publice honestatis quod ex premissis provenit non obstante, matrimonium inter se contrahere et in eo, postquam contractum fuerit, remanere libere et licite valea( n )t eisdem Iacobo et Symonine misericorditer indulgere.....b Fiat ut petitur si sine scandalo. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimoseptimo kalendas ianuarii, anno octavo. a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 4. - 180 - 199 Roma, 1 gennaio 1425 Beatissime pater. Cum devotus vester Antonius Ubecini de Zafferis de Novaria, cui alias S.V. de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, tunc per liberam resignacionem quondam Michelini de Novaria, litterarum apostolicarum scriptoris et abbreviatoris, de illis in manibus E.S. factam et per E.S. admissam, gratiose fuit mandatum provideri ', illorum possessione per eum non habita, gratie et mandato huiusmodi renunciaie proponat sive ex nunc renunciet, supplicat E.S. devotus vester Bartholomeus de Zafferis 2, canonicus Cumanus, quatenus, huiusmodi renunciacionem admittentes sive admitti mandantes, sibi de dictis canonicatu et prebenda, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, sive per renunciacionem vel resignacionem huiusmodi aut obitum dicti Michelini postea apud Sedem Apostolicam defuncti.....a dignemini misericorditer providere, non obstante quod idem B(artholo-meus) Cumane b et Sancti Gaudentii extra muros Novarienses ac Sanctorum Gervasii et Prothasii de Domoessule necnon eorumdem Sanctorum Gervasii et Prothasii de Bavena, Novariensis diocesis, canonicatus et prehendas, ac terciam partem parrochialis Sancti Caremuli, extra muros Mediolanenses, quorum centum, obtinet et alias E.S. sibi de canonicatu et prebenda ac archidiaconatu, qui dignitas maior post pontificalem existit, Novariensis ecclesiarium, quorum vigintioctoc florenorum similium fructus etc. secundum dictam extimacionem valorem annuum non excedunt, tunc vacantibus gratiose providit seu provideri concessit.....d Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis ianuarii, anno octavo. 200-201 Roma, 12 gennaio 1425 200. Supplicat S.V. devotus vester Baptista de Rapalo, fructuum et proventuum camere apostolice debitorum in civitate et diocesi Ianuensibus collector, quatenus sibi de prepositura ecclesie Ianuensis, que curata a V. formulario, n. 1 ad b nel testo Cumen con segno di correzione c octo: in sopralinea d v. formulario, n. 6. 1 V. n. 142. 146, 173, 177, 224, 229. 2 Sul quale v. Carteggio cit., pp. 87, 182, 116 v. 182, 179 v. - 181 - et dignitas maior post pontificalem in eadem ecclesia existit, cui certi canonicatus et prebenda eiusdem ecclesie canonice dicuntur annexi, cuius fructus etc. centum florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, per obitum quondam Benedicti Adurni, extra Romanam curiam defuncti, vacante.....a eidem B(aptiste) dignemini misericorditer providere, non obstante quod idem Baptista archidiaconatum Carpentora-tensis, qui in dicta ecclesia etiam maior post pontificalem, ac preposituram Beate Marie de Vineis Ianuensis ecclesiarum que in eadem Beate Marie ecclesiis principales existant, quorum octuaginta, quos archidiaconatum et preposituram quam primum preposituram Ianuensem predictam pacifice fuerit assecutus se obtulit dimissuros, necnon prioratum Sancti Nicolai de Capite Montis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, qui dignitas est, cuius fructus etc. quinquaginta florenorum auri eadem extimacione valorem annunm non excedunt, quos obtinet ac gratia.....b Fiat. 182, 180 r. 201. Supplicat S.V. devotus vester Tadeus de Vivaldis, clericus Ia- nuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Beate Marie de Vineis Ianuensis, cum illam, per assecucionem devoti vestri Baptiste de Rapalo, collectoris etc., de prepositura maioris ecclesie Ianuensis vigore litterarum super peticione sua seu provisione prescripta conficiendarum fiendam, vacare contigerit.....0 cuius quidem prepositure ecclesie Beate Marie que in ea dignitas principalis existitd fructus etc. octuaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, et cui etiam certi canonicatus et prebenda eiusdem ecclesie canonice dicuntur esse annexa6, dignemini misericorditer providere, non obstante gratia.....b Fiat ut petitur pro utroque. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie idus ianuarii, anno octavo. 202 Roma, 13 gennaio 1425 182, 236 r. Supplicant S.V. devoti vestri Alaonus legumdoctor et Bartholomeus de Spinolis de Luculo, cives Ianuenses, quatenus, cum ipsi et universi de domo de Spinolis de Luculo oriundi specialem ad ecclesiam monasterii Sancte Catherine, ordinis Sancte Clare, gerunt devocionis affectum a V. formulario, n. 1 ab c d b v. formulario, n. 5 c v. formulario, n. 1 ab d d nel testo existât e annexa: così nel testo. - 182 - et propterea ac eciam quia in ecclesia Beate Marie de Vineis, eciam Ianuensis, sub cuius parrochia degunt, in festivitatibus quibus inibi illius parrochianis sacramentum Eucaristie communiter ministrari consuevit Christi fidelium quampluriuma habundet concursus, ob finem maioris de-vocionis temporibus predictisb in eadem ecclesia monasterii sacramentum Eucaristie huiusmodi recipere et illis ministrari posse desiderent, ut ipsi ac universi alii tam présentes quam posteri de dicta eorum domo ortum ducentes seu ducturi ac eorum singulorum videlicet virorum uxores et mulieres morari im perpetuum in prefata ecclesia monasterii temporibus predictis et eciam aliis quibus id fieri permittitur et sacramentum Eucaristie huiusmodi a quocumque inibi presbytero ydoneo quem elegerint recipere et ut presbyter ipse illud eis ministrare libere et licite possitc valeant, cuiuscumque super hoc licencia minime requisita, eis omnibus et singulis misericorditer concedere dignemini, iure tamen dicte parrochialis ecclesie in omnibus semper salvo.....d ut in forma. Fiat ut petitur sine preiudicio. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, iduse ianuarii, anno octavo. 203- Roma, 14 gennaio 1425 Beatissime pater. Cum super nonnullis iniuriis et violenciis, per reve- 182, 211 r. rendum patrem, dominum Pilleum, archiepiscopum Ianuensem, illatis devoto oratori vestro Iacobo de Papia, litterarum apostolicarum scriptori et abbreviatori, canonico Ianuensi, lis existât et pendeat de presenti in palatio apostolico causarum indecisa, cuius statum dignemini presentibus habere sufficienter pro expresso, prefatusque Iacobus, qui eciam S.V. ac-colitus existit, propterea non speret maioris et Sancte Marie de Vineis Ianuensium ecclesiarum canonicatuum et prebendarum quos in eisdem ecclesiis obtinet possessione pacifica posse gaudere, supplicat igitur humiliter E.S.V. predictus Iacobus quatenus, sibi gratiam facientes specialem, dignemini sibi concedere quod in manibus cuiuscumque prelati seu alicuius persone in dignitate constitute dictos canonicatus et prebendas possit in partibus renunciare et resignare simpliciter vel causa permutacionis, cum potestate conferendi alicui clerico vel presbytero seculari ydoneo, quem ipse Iacobus duxerit eligendum et nominandum, eciam providendi eisdem per- a Nel testo quamplurimum b predictis: itt sopralinea c nel testo possint d v. formulario, n. 6 e idus: così nel testo. - 183 - sonis de huiusmodi beneficiis et ius transferendi in ipsos cum clausulis oportunis, eciam si huiusmodi persone duo vel plura beneficia obtinent aut contrariis non obstantibus quibuscumque. Fiat ut petitur de utraque. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimonono kalendas februarii, anno octavo. 204 Roma, 30 gennaio 1425 Beatissime pater. Cum S.V. devoto vestro Bartholomeo de Zafferis, clerico Novariensi, fecit specialem gratiam1 de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, per resignationem devoti vestri Antonii Ubecini de Zafferis in manibus E.S.V. factam, verum, pater sancte, quod dictus Bar-tholomeus mencionem fecit de archidiaconatu ecclesie Novariensis, que dignitas maior post pontificalem ac sine cura etc., ac tercia parte parro-chialis ecclesie Sancti Caremuli, extra muros Mediolanenses, E.S. ut ipsum archidiaconatum cum tercia parte ad triennium obtinere posset S. ipsa gratiose dispensavit, de qua autem dispensacione propter negligenciam mencio facta in supplicacione non existit, dignetur igitur S.V. mandare expediri litteras super dictis canonicatu et prebenda cum narracione dicte dispensacionis ad triennium sub data prima.....a Concessum. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio kalendas februarii, anno octavo. 2®5 Roma, 24 febbraio 1425 181, 162 v. Supplicat S.V. devotus vester Bartholomeus Francischi de Sena, sco-192, 91 r. laris Ianuensis, quatenus secum ut, non obstante defectu natalium quem 192, 113 r. patitur, de soluto genitus et soluta, ad omnes eciam sacros ordines promoveri et duo beneficia ecclesiastica cum curab et sinec cura invicem compatibilia .....d reciperee et retinere iliaque simul vel successive simpliciter vel ex causa permutacionis quociens sibi placuerit dimittere et loco dimissi a V. formulario, n. 6 b et unum, duo, tria (tria, quatuor in 205”), quecumque, quotcumque et qualiacumque beneficia ecclesiastica cum cura in 205’, 205” c et vel sine in 205” d v. formulario, n. 2 c.....quacumque auctoritate sibi (om. in 205”) conferenda recipere in 205’, 205”. 1 V. n. 199. — 184 — i vel dimissorum aliud vel alia simile vel dissimile aut similia vel dissimilia beneficium seu beneficia ecclesiasticum vel ecclesiastica sibi invicem compatibilia etiam recipere et retinere libere et licite valeat dignemini misericorditer dispensare.....a Concessum ut petiturb. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sextoc kalendas marcii, anno octavo. I 206 Roma, 27 marzo 1425 Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro Bartholomeo de Nigro, nobili clerico Ianuensi, cupienti in ordine Sancti Augustini sub regulari habitu virtutum Domino perpetuo famulari, postquam ipse in canonicum dicti ordinis receptus foret etc., de prioratu de Priano, dicti ordinis, Ianuensis diocesis, tunc certo modo vacaturo, per suas litteras gratiose provideri mandavit, prout in dictis litteris plenius continetur \ Cum autem, pater sancte, a nonnullis asseritur dictum prioratum pro tempore obtinentem ad nutum prepositi monasterii Sancte Crucis Mortariensis, dicti ordinis, per prepositum soliti gubernari, Papiensis diocesis, a quo prioratus ipse dependet, ammovibilem et ad claustrum revocabilem esse, supplicat S.V. dictus B(artholomeus) quatenus sibi quod a predicto d prioratu, si et postquam illum fuerit assecutus, per prepositum dicti monasteriie pro tempore existentem absque racionabili causa et inconsulto Romano pontifice ammoveri nequeat concedere dignemini de gratia speciali.....f Fiat quod non sine causa. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sexto kalendas aprilis, anno octavo. 207 Roma, 1 giugno 1425 Beatissime pater. Dudum cum devotus vester Bartholomeus Thomaini Italiani, laicus, et devota vestra Caterineta Dominici de Fornariis g, mulier, cives Ianuenses, iuxta eorum desiderium, eciam ad hoc parentum, consanguineorum, propinquorum11 et amicorum suorum, pro conservanda et au- a V. formulario, n. 3 b Fiat ut petitur. O. in 205', 205” c tertio in 205’; septimo kalendas aprilis in 205” d predicto: pre in sopralinea e segue depennato dicti monasterii f v. formulario, n. 6 s Fornagis in 207’ h propinquorum: in sopralinea. * V. n. 185. - 185 - 185, 280 v. 185, 220 r. 188, 75 v. JL genda benivolencia et amicicia inter eos vigere a solita interveniente tractatu, vellent inter se matrimonium contrahere per verba legitime de presenti, ad eorum noticiam b pervenit inter eos existere, quod prius ignorabant, impedimentum spiritualis cognacionis, ex eo provenientis quod olim dicte Catherinete genitor eundem Bartholomeum de sacro fonte levavit, propter quod nequiverunt et nequeuntc huiusmodi suum desiderium adimplere, dispensatione super hoc apostolica non obtenta. Cum autem, sanctissime pater, ante huiusmodi per eos habitam noticiam, tractatus d predictus per totam civitatem Ianuensem fuerit divulgatus et propterea fere apud omnes cives eiusdem civitatis, impedimenti predicti prorsuse ignaros, matrimonium huiusmodi inter eosdem Bartholomeum et Catherinetam iam contractum aut procul dubio contrahendum fore£ fama diu laboraverit et laboret, si res ista non consequeretur effectum, utriusque Bartholomei et Catherinete predictorum statui, honori et fame plurimum detraheretur ac gravia exinde possent inter eos et tractantes prefatos scandala et pericula verisimiliter 8 exoriri, quare, pro parte dictorum Bartholomei et Catherinete V.S. humiliter supplicatur quatenus, ex premissis causis ac pro huiusmodi scandalis et periculis evitandis, cum ipsis Bartholomeo et Ca-therineta ut, impedimento non obstante predicto, matrimonium inter se contrahere et in eo postquam contractum fuerit remanere libere et licite valeant dignemini de benignitate apostolica misericorditer dispensare seu dispensari mandare.....h Fiat ut petitur. 0.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis iunii *, anno octavo2. 208 Roma, 14 luglio 1425 188, 263 r. Beatissime pater. Cum devotus orator vester Iohannes de Tridino, ordinis Fratrum Predicatorum professor ac generalis predicator, et cum eo quam plures alii eiusdem ordinis similiter professores, zelo religionis accensi, pro animarum suarum salute et pro excitanda erga ipsam religio- a Nel testo vigen con segno di correzione b nel testo noticia con segno di correzione c et nequeunt: om. in 207’ d tractatus: contractus in 207’ e nel testo prosus con segno di correzione f fere in 207’ s verisimile in 207’ h v-formulario, n. 4 * quartodecimo kalendas iulii in 207’. 1 Mandato all’arcivescovo di Genova 2 V. anche n. 212. in Reg. Lat. 250, c. 138 v. - 186 - nem Christi fidelium devocione quam ex defectu observande regularis passim perire dolenter inspiciunt, cupiant regulam per beatum Dominicum, primevum dicti ordinis institutorem, fratribus huiusmodi traditam, iuxta declaraciones apostolicas que super ipsius regule observadone emanarunt, ad litteram observare, plurimique ex eisdem [...]a ob singularem ma- gnamque devocionem [....................]me gerunt, de bonis a Deo sibi collatis pro fundanda constructione [............]canda super certis edificiis parrochialis ecclesie Sancti Vincendi, extra muros Ianuenses, ei contiguis, loco utique ad id congruenti valdeque ipsis professoribus accepto, una domo cum claustro, orto et aliis necessariis officinis pro perpetuis usu et habitacione fratrum de observancia huiusmodi, qui ibidem auctore Domino pro tempore multiplicari sperantur, pia suffragia elargiri intendant, ad concedendam quoque pro usu huiusmodi dictam ecclesiam cum prefatis edificiis et ad alia omnia et singula infrascripta, reverendi patris domini Pillei, archiepiscopi Ianuensis, cui de eodem proposito similiter constat, expressus accedat assensus necnon si ultra ecclesie et eius edificiorum predictorum ac illorum pertinendarum fines pro congruenti domus cum claustro, orto et officinis ac decenter ampliande ecclesie cum campanili, campanis et cimiterio huiusmodi ambitu maius terre spacium necessario requiretur, ad illud acquirendum eroganda suffragia cum fructibus etc. dicte ecclesie sint procul dubio suffectura, pro parte eorumdem professorum V.S. humiliter supplicatur quatenus eis pro usu et habitacione predictis eandem ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinentiis suis sibique super edificiis et spacio terre huiusmodi ex pia largidone dictorum fidelium aut alias legitime acquirendo, domum cum claustro, orto et aliis necessariis officinis fundandi, construendi et edificandi ac ecclesiam cum campanili, campanis et cimiterio huiusmodi ampliandi seu fundari, construi et edificari ac ampliari faciendi, ipsasque domum et ecclesiam pro usu et habitacione predictis recipiendi, diocesani loci si forte interim prefatus archiepiscopus de medio tolleretur et cuiuslibet alterius super hoc licencia minime requisita, plenam et liberam licentiam de benignitate apostolica concedere dignemini, ita quod cedente vel decedente eiusdem ecclesie rectore qui nunc est aut ipsam ecclesiam alias quomodolibet dimictente, liceat eisdem professoribus per se vel alium seu alios corporalem possessionem ecclesie iuriumque et pertinendarum predictorum auctoritate propria li- a Lacuna di una riga. - 187 - bere apprehendere ac huiusmodi fructus etc. in huiusmodi constructionem, edificacionem et ampliationem ac alias conservacionem domus et ecclesie predictarum convertere et perpetuo retinere de eadem benignitate, nichilominus statuentes quod dicta ecclesia, in eventum cessus vel decessus aut dimissionis huiusmodi non prout consuevit, per rectorem se-cularem, qui ex fructibus etc. predictis decem florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedentibus congrue sustentari nequit, seu eius perpetuum vicarium, sed per priorem et fratres de observancia huiusmodi qui in dicta domo degent pro tempore gubernari necnon cura animarum parrochianorum eiusdem de licentia et ex commissione archiepiscopi Ianuensis pro tempore existentis geri et exerceri ac quecumque sacramenta ecclesiastica parrochianis eisdem ministrari, domus quoque et ecclesia [. . .] a liberta[.........................] idus: così nel testo k sexto kalendas iulii in 271’ 1 nel testo Mechio con segno di correzione; Melchion in 272’. — 240 — prebenda ecclesie Sancti Donati Ianuensis, quorum fructus etc. duodecim a florenorum auri communi extimatione valorem annum non excedunt, vacantibus per obitum quondam Bartolomei Corvi, olim ipsiusb ecclesie canonici, extra Romanam curiam defuncti.....c eidem M(elchioni) misericorditer providere dignemini, non obstante quod idem M(elchion) in prefata Beate Marie de Castello et in Beate Marie de Fontibus et in Sancti Laurencii Albinganensis ac in Sancte Marie de Unelia et in Sancti Iohannis de Andorio, dicte Albinganensis, ecclesiis canonicatus et prebendas acd Sancti Apolinaris de Saulbo etd Sancti Clementis de Valdena ecclesias sine cura ac perpetua capellania institutae in ecclesia Sancte Marie de Costa de Sexto, Ianuensis diocesis, quorum omnium fructus etc. centum florenorum similium secundum predictam extimacionem valorem annuum non excedunt, obtinet ac gratia.....£ Paratus est idem M(elchion) dimittere ecclesiam Sancti Clementis predictam dum etc.8 Concessum ut petitur. G(e-raldus) Conseranensis \ Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, xvn° 1 kalendas iulii, anno undecimo. 273 Roma, 21 giugno 1428 Beatissime pater. Cumj dudum canonicatu et prebenda ecclesie Sancti Donati Ianuensis, per obitum quondam Bartholomei Corvi, ipsius ecclesie canonici, extra Romanam curiam defuncti, vacantibus, devotus orator vester Georgius Calvus de Cervo, presbyter Albinganensis diocesis, eosdem canonicatum et prebendam sic vacantes, vigore quarumdam litterarum apo-stolicarum gratiose sibi concessarum, prout ex illarum forma poterat, infra tempus legitimum acceptavit et de illis sibi obtinuit provideri; cum k autem, sanctissime pater, idem Georgius dubitet1 acceptacionem et pro- a decem in 272’ b Corvi qui olim eosdem canonicatum et prebendam obtinens litterarum apostolicarum scriptor ac collector et succollector in civitate et diocesi Bru-niacensibus (in margine al posto di Ianuensibus depennato con l’indicazione correctum de mandato domini nostri. Arpinus) unicus extitit ipsius in 272’ c v. formulario, n. lacd d nel testo segue in con segno di correzione; in 272’ il segno di correzione è posto sopra ecclesias e perpetuam capellaniam institutam in 272’ £ v. formulario, n. 5 « Paratus-etc.: om. in 272’ h Fiat ut petitur. O. Fiat in 272’ ' xvii0: in margine; sexto in 272' i cum: om. in 273’ k provideri necnon, vigore acceptationis et provisionis huiusmodi, eosdem canonicatum et prebendam assecutus, illos ex tunc tenuit et possedit prout de presenti tenet et possidet pacifice et quiete, nullos tamen fructus percipiens ex eisdem. Cum in 273’ 1 dubitat in 273’. — 241 — 221, 189 v. 227, 46 r. 16 visionem huiusmodi ex certis causis a viribus non subsistere dictique canonicatus et prebenda adhuc ut prefertur vacare dicantur, supplicat V.S. idem G(eorgius) quatenus acceptacionem et provisionem predictasb ac quecumque inde secuta grata et rata habentes sibique specialem gratiam facientes, de ipsis canonicatu et prebenda, quorum fructus etc. decemc florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....d vel saltem ex eo quod prefatus B(artholo- meus), illos obtinens, litterarum apostolicarum scriptor seu abbreviator sive collector apostolicus fuerit, generaliter reservati existante.....£ eidem G(eorgio) dignemini de novo misercorditer providere, non obstante quod ipse parrochialem ecclesiam Sancti Silvestri Ianuensis necnon Sanctorum Nazarii et Celsi eciam Ianuensis et Beate Marie de Castro Unelie ac Sancti Iohannis de Plebe Theici, Albinganensis diocesis, ecclesiarum canonicatus et prebendas, quorum omnium fructus etc. septuaginta florenorum similium g secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere.....h Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranen- sis Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, undecimo kalendas iulii \ anno undecimo. 274 Roma, 22 giugno 1428 226, 242 v. Beatissime pater. Supplicatur S.V. pro parte devoti oratoris vestri Galioti Iustiniani, clerici Ianuensis, quatenus secum ut, non obstante defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, ad omnes eciam sacros ordines promoveri et quatuor beneficia ecclesiastica cum cura et sine cura, se invicem compaciencia.....k recipere iliaque simul vel successive simpliciter vel ex causa permutacionis quociens voluerit dimittere a provisionem et assecutionem huiusmodi, ex eo quod dictus B(artholomeus), eosdem canonicatum et prebendam obtinens, fructuum et proventuum camere apostolice in illis partibus debitorum collector vel litterarum apostolicarum scriptor aut abbreviator prout in cancellaria apostolica declarabitur extitit, propter quod illis reser-vationibus apostolicis subesse censentur ac ex certis aliis causis in 273’ b supplicat S.V. ipse Georgius quatinus acceptationem, provisionem et assecutionem predictas in 273’ c duodecim in 273’ d v. formulario, n. lac d e vai saltem-existant:^ om. in 273’ 1 prosegue formula n. 1 d s florenorum auri similium in 273 h v. formulario, n. 6 * Fiat ut petitur. O. Fiat in 273’ 3 tertio nonas iulii in 273’ k v. formulario, n. 2. — 242 — et loco dimissi vel dimissorum etc. similiter recipere et retinere libere et licite possit misericorditer dispensare dignemini, defectu predicto.....a Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimo kalendas iulii, anno undecimo. 275 Roma, 23 giugno 1428 Beatissime pater. Cum devoti vestri Petrus Benedicti et Leoneta Mar- 226, 212 v. tini, domicellorum Ianuensium natib, desiderent ob renovandam quodam modo antiquam inter se consanguinitatem, dudum per gradus extinctam, invicem matrimonialiter copulari idque pro eo quod dictus Benedictus, eiusdem Petri pater, dictam Leonetam, dum de ipsius vita statim post eius ortum dubitaretur et de ipsa in patriis laribus a domesticis, ut in talibus casibus fit, pro salvatione anime baptizanda deliberaretur, a casu ibidem existens illam sic baptizatam levavit et tenuit adimplere c nequeant, dispensatione super hoc apostolica non obtenta, supplicant S.V. P(etrus) et L(eoneta) prefati quatinus cum ipsis ut, non obstante impedimento spiritualis cognationis ex premissis proveniente, matrimonium inter se contrahere et in contracto remanere libere et licite valeant dignemini misericorditer dispensare.....d Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nono kalendas iulii, anno undecimo. 27(> Roma, 24 giugno 1428 Beatissime pater. Cum devotus vester Fabianus de Comitibus de 227, 230 r. Novis, perpetuus cappellanus in ecclesia Ianuensi, loca septem cum dimidio in introitibus communis civitatis Ianue, in compera Sancti Georgii consistentibus, de propriis bonis titulo emptionis sibi acquisiverit, iliaque a tempore acquisicionis huiusmodi continuo tenuerit et possederit prout tenet et possidet pacifice et quiete, cumque, beatissime pater, sub columpna dictorum locorum per inadvertenciam non fuerit scriptum quod dictus Fabianus illa acquisiverit suo proprio et privato nomine et quod de ipsis disponere a V. formulario, n. 3 b per il cognome dei due supplicanti v. n. 278 c nel testo adimplerere d v. formulario, n. 4. - 243 - possit pro libito voluntatis dubitetque ne propter aliquas regulas in dicta compera existentes eidem impedimentum inferratur seu inferri si dicta loca vendere seu de ipsis aliter disponere velit, supplicat igitur S.V. prefatus Fabianus quatenus sibi ut, non obstantibus dictis regulis, prefata loca vendere et alienare quociens voluerit et de illis pro libito voluntatis disponere perinde ac si prefata verba expressa fuissent libere possit et valeat, regulis predictis.....a Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, octavo kalendas iulii, anno undecimo. 277 Roma, 1 luglio 1428 227, 42 r. Beatissime pater. Cum devotus orator vester Antoniotus Italianus b, civis Ianuensis, pro se et heredibus suis quandam domum cum certis petiis terre sitis in villa Coronatic, Ianuensis diocesis, que steriles et inculte plurimum sunt, a devotis oratoribus vestris, capitulo ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, in emphiteosim perpetuam seu sub annuo censu viginti-sex librarum Ianuensium anno quolibet persolvendarum d teneat et recognoscat, cumque dictus Antoniotus cupiat dictas domum et terras ab huiusmodi obligacione solucionis annui census predicti liberare ac tot loca in communi Ianue prefatis capitulo pro huiusmodi annuo canone vigintisex librarum predictarum solvendo obligare, ex quibus cautior et securior dicti capituli conditio efficiatur, supplicatur S.V. pro parte dicti A(ntonioti) quatinus dictam domum ab huiusmodi censu seu livello solvendo liberare necnon prefatum livellum seu annuum censum vigintisex librarum super tot locis communis Ianue deputare, ita quod dictus Antoniotus possit tot loca prefata eisdem capitulo pro solucione huiusmodi vigintisex librarum ut premittitur solvenda obligare ipseque et heredes ac successores sui cum eisdem pactis, gravaminibus, pactis et condicionibus, quibus ratione dicte domus capitulo prefatis tenebatur ratione dictorum locorum eis teneatur concedere dignemini, constitucionibus apostolicis, instrumentis publicis .....a Fiat ut petitur si in evidentem. 0.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis iulii, anno undecimo. a V. formulario, n. 6 b nel testo Intalianus c nel testo Caronati con segno di correzione d nel testo persolvendorum 1 Mandato al priore di San Matteo in Reg. Lat. 284, c. 110 v. — 244 — 278 Molar a, 7 luglio 1428 Beatissime pater. Nuper vestra S. cum devotis vestris Petro Bene- 221, 214 v dicti de Negrono, domicello, et Leoneta Martini, eciam de Negrono, domi-cella, Ianuensibus, ut inter se matrimonium contrahere valeant etc. dispensari concessit, prout in supplicatione desuper signata *, cuius tenorem dignetur E.S. habere pro expresso, plenius continetur. Verum, sanctissime pater, quia in eadem supplicatione illa dictio de Negrono, que prog[e]niem sive domum ipsorum significat, fuit inadvertenter omissa, supplicant E.S. ipsi P(etrus) et L(eonetta) quatenus litteras super eadem supplicatione conficiendas dignemini expediri mandare cum expressione dictionis ante-dicte, premissis.....a Concessum. G(eraldus) Conseranensis. Datum Molarie, Tusculane diocesis, nonis iulii, anno undecimo. 279 Genazxano, 11 luglio 1428 Beatissime pater. Cum nuper S.V. cum devoto oratore vestro Galioto 231, 62 v Iustiniano, clerico Ianuensi, ut, non obstante defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, ad omnes etiam sacros ordines promoveri et quatuor beneficia ecclesiastica, cum cura vel sine cura, etiam si canonicatus et prebenda etc. obtinere posset duxit dispensandum, prout in supplicatione cuius copia etc. plenius continetur2; cum autem, pater sancte, obstantibus regulis cancellarie, non concedantur sibi canonicatus et prebende in ecclesiis cathedralibus, dignetur S.V. litteras super dicta supplicatione conficiendas ad canonicatus et prebendas, etiam in cathedralibus b ecclesiis, expediri mandare de gratia speciali.....a Fiat ut petitur. O. Datum Genezani, Penestrine diocesis, quinto idus iulii, anno undecimo. 280-281. Genazzano, 12 luglio 1428 280. Beatissime pater. Cum devotus orator vester Baptistinus de Ra- 227, 201 r pallo, prepositus ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, preposituram dicte ecclesie quam obtinet ex certis racionabilibus causis per se vel pro- a V. formulario, n. 6 b nel testo segue dignetur-cathedralibus i V. n. 275. 2 V. n. 274. - 245 - curatorem suum in manibus V.S. sponte et libere resignare proponat et ex nunc actu resignet, supplicant eidem S. tam ipse Baptistinus quam etiam devotus orator vester, Iacobus de Seraphinis de Varisio, presbyter Ianuensis diocesis, qui pensionem infrascriptam eidem Baptistino annuatim solvere paratus est, quatenus, resignacionem huiusmodi admittentes ipsique Iacobo specialem gratiam facientes, de prepositura predicta que curata et in eadem ecclesia dignitas principalis existit, cuiusque fructus etc. (cum) quotidianis distribucionibus illam pro tempore obtinenti et in ipsa ecclesia residenti ac divinis interessenti cedere solitis, centum et viginti, sine illis vero sexaginta librarum monete in illis partibus currentis secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, sive per resignacionem huiusmodi sive per quondam Bartolomei de Biassa aut Petri de Maiolo, extra Romanam curiam defunctorum, obitus.....a eidem Iacobo dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse Iacobus in Sancti Salvatoris novi de Lavania unam quam paratus est dimittere quam primum etc. et cuius sexaginta, et in parrochiali Sancti Laurencii de Cu-curno, dicte diocesis, aliam que de iure patronatus laicorum existit, et cuius sedecim, perpetuas capellanias ac in prefata Sancte Marie ecclesiis quosdam annuos perpetuos redditus olim per nonnullos laycos de ultramanms partibus, diversarum arcium operarios, civitatis Ianuensis habitatores, de bonis eorumdem pro uno perpetuo capellano per capitulum eiusdem ecclesie Sancte Marie ad id eligendo missas et alia divina officia ad altare Gre-corum, situm in ipsa ecclesia Sancte Marie, pro animabus ipsorum layco-rum ac eis in huiusmodi operibus et habitatione succedencium pro tempore celebraturo legatos in titulum perpetui beneficii assignari solitos, capellania nuncupatos, qui et prefate capellanie sine cura sunt quique decem, necnon parrochialem ecclesiam Sancti Salvatoris veteris de Clavaro, eiusdem diocesis, cuius quindecim librarum dicte monete fructus etc. secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere, dispensantes secum de speciali dono gratie ut, cum dictam parrochialem ecclesiam quam obtinet sit paratus similitere dimittere, redditus, capellania nuncupatos, predictos quam diu ad solucionem dicte pensionis obligatus extiterit una cum dicta prepositura retinere libere et licite valeat..... Fiat. a V. formulario, n. 1 ab c d b v. formulario, n. 3. — 246 — 281. Item supplicat E.S. prefatus Baptistinus quatenus a, sibi, ne ex resignacione predicta nimium incommodum pariatur, similem gratiam facientes, pensionem annuam quinquaginta librarum monete supradicte super fructibus etc. prepositure huiusmodi eidem Baptistino quoad vixerit vel procuratori suo legitimo per Iacobum predictum, cuius ad id expressus accedit assensus, et suos in eadem prepositura successores annis singulis in loco et termino seu terminis per ipsum Baptistinum et Iacobum ad hoc statuendis persolvendam, reservare, constituere, concedere et assignare dignemini, decernentes eosdem Iacobum et successores ad solutionem pensionis huiusmodi in loco et termino seu terminis predictis ut premittitur faciendam, sub excommunicationis et privacionis ac aliarum sententiarum, censurarum et penarum in talibus adiici solitarum incursu ac eiusdem prepositure per huiusmodi privacionem si evenerit vacacionis decreto exi- stere efficaciter obligatos.....b et quod ipse Baptistinus archidiacona- tum, qui dignitas non tamen maior post pontificalem est, Carpentoratensis ac canonicatum et prebendam maioris Ianuensis ecclesiarum et prioratum Sancti Nicolai de Capitemontis, ordinis Sancti Augustini, prefate diocesis, apostolica sibi auctoritate commendatum obtinet necnon si quod ius in canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie in Via Lata Ianuensis seu ad illos, quorum omnium fructus etc. centum et viginti florenorum auri de camera secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, et similiter si quam gratiam.....c Fiat ut petitur pro utroque et dispensamus cum primo. O. Fiat. Datum Genezani, Penestrine diocesis, quarto idus iulii, anno undecimo. 282. Genazzano, 13 luglio 1428 Beatissime pater. Cum parrochia monasterii Sancti Mathei Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, per priorem soliti gubernari, adeo ampla sit et nobilibus mercatoribus ac aliis popularibus personis copiosa ut in diebus presertim solemnibus et festivis ecclesia dicti monasterii, dum divina celebrantur, quandoque populi parrochie sue capax non sit et propterea devotus orator vester, prior dicti monasterii, cupiat unam capellam sive ecclesiam in dicta sua parrochia sub vocabulo et ad honorem Sancti Ieronimi fundare et construere sive construi et fundari facere et in ea per unum a Segue depennato ne b v. formulario, n. 3 c v. formulario, n. 5. 227, 201 v. 227, 98 v. - 247 - ex monachis dicti monasterii sive capellanis suis, qui inibi missas et alia divina officia celebret et parrochianis predictis volentibus ecclesiastica sacramenta ministret, eorum confessiones audiat et eorum corpora inibi ad sepulcrum recipiat, si ad id Apostolice Sedis beneplacitum intervenerit, supplicatur S.V. pro parte dicti prioris quatenus sibi, ut dictam ecclesiam sive capellam cum ima campana, cimiterio et aliis necessariis officinis construi et edificari facere quodque prior pro tempore existens unum ex dictis monachis sive capellanis, postquam fundata et erecta fuerit, qui curam predictam exerceat et in divinis inibi laudabiliter deserviat, deputare ac in ea iuxta sui arbitrium deserviri facere possit, cuiusque licencia minime requisita, sitque dicta capella de membris dicti monasterii ac eidem unita et incorporata, concedere dignemini misericorditer et de gratia speciali .....a Fiat ut petitur et committatur. O. Datum Genezani, Penestrine diocesis, tercio idus iulii, anno undecimo. 283 Genazzano, 14 luglio 1428 227, 158 r. Supplicat S.V. devotus vester Melchio Fatinanti, canonicus ecclesie Beate Marie de Castello Ianuensis, quatenus sibi de canonicatu et prebenda ecclesie Beate Marie de Vineis Ianuensis, quorum fructus etc. vigin-tiseptem florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, vacantibus per liberam resignacionem devoti vestri Iacobi de Canibus de Papia, litterarum apostolicarum abbreviatoris, qui illos obtinens earundem litterarum eciam scriptor existit, per eum de illis quos tunc obtinebat coram notario publico et testibus extra Romanam curiam factam, vacantibus .....b misericorditer providere dignemini, non obstante quod idem M(elchion) in prefata Beate Marie de Castello et in Beate Marie de Fontibus et in Sancti Laurencii Albinganensis ac in Sancte Marie de Unelia et in Sancti Iohannis de Andorio, dicte Albinganensis, ecclesiis canonicatus et prebendas acc Sancti Apolinaris de Saulbo etc Sancti Clementis de Val-dena ecclesias sine cura ac perpetuam cappellaniam institutam in ecclesia Sancte Marie de Sexto Ianuensis, quorum fructus centum florenorum secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, obtinet quodque sibi dudum de canonicatu et prebenda ecclesie Sancti Donati a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 1 ad c nel testo segue in; per la correzione v. n. 212. — 248 — Ianuensis, quorum fructus etc. octo florenorum etc., tunc certo modo vacantibus, extitit auctoritate apostolica provisum '. Paratus est autem ecclesiam Sancti Clementis predictam dimittere in eventum etc......a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Genezani, Penestrine diocesis, pridie idus iulii, anno undecimo. 284 Genazzano, 18 luglio 1428 Beatissime pater. Nuper devoto vestro Galioto Iustiniano, clerico 227, 170 v. Ianuensi, secum super defectu natalium quem patitur, de soluto genitus et soluta, quod ad omnes etiam sacros ordines promoveri et quatuor beneficia ecclesiastica cum cura vel sine cura, etiam si canonicatus et prebende, dignitates etc. etiam maiores post pontificales in metropolitanis vel aliis cathedralibus aut principales in collegiatis ecclesiis forent, recipere et retinere iliaque simul vel successive simpliciter vel ex causa permutacionis quo-ciens vellet dimittere etc. posset dispensare petenti, sanctitas vestra, petitionem huiusmodi per « Fiat ut petitur » signavit, ut in supplicatione desuper signata2, cuius tenorem hic habere placeat pro expresso, plenius continetur. Verum, propter restrictiones regularum S.V., sub signatura huiusmodi canonicatus et prebende metropolitanarum et aliarum cathedralium ac dignitates venire non censeant, ut igitur dispensario huiusmodi ipsi Galioto uberior fiat, supplicat humiliter S.V. Galiotus prefatus quatinus litteras super dicta supplicacione conficiendas ad singula in ea petita expediri mandare de gratia speciali.....a Fiat ut petitur. 0.3 Datum Genezani, Penestrine diocesis, quintodecimo kalendas augusti, anno undecimo. 285 Genazzano, 19 luglio 1428 Beatissime pater. Exponit S.V. devotus vester Valentius Iohannis de 231, 184 r. Koos, presbyter Ianuensis diocesis, quod cum ipse olim cuidam mulieri coniugate, extra villam et in campo tunc existenti, verba ut se exponenti carnaliter cognosci permitteret dixit, que quidem mulier, auditis huius- a V. formulario, n. 6. 1 V. n. 272. 3 Lettera in Reg. Lat. 283, c. 133 r. 2 V. n. 274. - 249 - modi verbis, minas mortis per suum maritum et consanguineos exponenti inferendas inposuit, et cum propter huiusmodi verba omnino mori oppor-teret dixit, exponens autem, hiis auditis, terrore concussus, crudelitatem mariti et consanguineorum dicte mulieris timens, eandem mulierem ut ab eiusa facienda accusatione et infamia exponenti inferenda desisteret et premissa taceret cogere et inducere visus fuit, que mulier exortationi et petitioni exponentis minime acquiescere voluit, sed magis cum propter hoc omnino mori opportere dixit, exponens vero, videns quod aliter cum honore et absque infamia ab ea separari non posset et mortis periculum evitare posse dubitans, eandem mulierem cum quodam cutello ibidem taliter volneravit quod exinde statim expiravit. Cum autem, pater sancte, dictus exponens de morte dicte mulieris postmodum summe doluerit prout dolet de presenti, nec in premissis alias quam ut premictitur culpabilis existât cupiatque ex magno devotionis fervore in omnibus suis ordinibus perpetuo Domino famulari, supplicat S.V. quatenus ipsum a reatu b huiusmodi homicidii absolvere secumque super irregularitate ex premissis contracta dignemini misericorditer dispensare. Fiat de absolutione. O. Datum Genezani, Penestrine diocesis, quartodecimo kalendas augusti, anno undecimo. 2^6 Genazzano, 31 luglio 1428 228, 38 r. Beatissime pater. Nuper vestra S. devoto oratori vestro Iacobo de Seraphinis de Varisio, presbytero Ianuensis diocesis, de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, tunc certo modo vacante et antea dispositioni apostolice reservata, cum onere tamen certe annue pensionis per eum annis singulis persolvende, provideri concessit, prout in supplicationibus desuper signatis ', quarum tenores dignetur E.S. habere pro expressis, plenius continetur. Verum, sanctissime pater, quia in supplica-cione huiusmodi concessionis ubi per inadvertentiam et errorem fuit dictum quod fructus etc. dicte prepositure absque cotidianis distributionibus sexaginta librarum monete Ianuensis valorem annuum non excedunt, debuit dici ad veritatem tantummodo quadragintaocto, dignetur E.S. litteras apostolicas super eadem supplicatione cum expressione dumtaxat a Segue depennato occasione b segue parola depennata. i V. nn. 280, 281. — 250 — dictaram librarum quadragintaocto dicte monete expediri mandare, premissis .....a Fiat. O. Datum Genezani, Penestrine diocesis, pridie kalendas augusti, anno undecimo. 287 Genazzano, 12 agosto 1428 Beatissime pater. Nuper V.S. devoto oratori vestro Iacobo de Sera- 223, 96 r. phinis de Varisio, presbytero Ianuensis diocesis, de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, que curata et dignitas principalis existit, tunc certo modo vacante et antea dispositioni apostolice reservata, cum onere certe annue b pensionis super illius fructibus etc. per eum et suos in illa successores annis singulis persolvende provideri ac secum ut una cum dicta prepositura quosdam perpetuos annuos redditus in titulum perpetui beneficii sine cura assignari solitos, capellaniam Grecorum nuncupatos, in eadem ecclesia quos obtinet quamdiu ad solutionem dicte pensionis obligatus extiterit retinere valeat, dispensari gratiose concessit, prout in supplicacionibus desuper signatis quarum una est super ipsius prepositure annuo valore reformatoria, quarumque tenores dignetur E.S. habere pro expressis, plenius continetur. Veram, sanctissime pater, quia in non obstantiis dicti Iacobi in priori dictaram supplicationum expressis per inadvertenciam et errorem de mansionaria que simplex officium est dicte ecclesie, cuiusque fractus etc. triginta libraram monete in illis partibus currentis secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, et quam, prout iuxta ipsius ecclesie consuetudines potest, una cum capellania Grecorum huiusmodi canonice obtinet, nulla mentio facta fuit, ne propterea huiusmodi concessionis gratia alicuius surreptionis note su-biaceat, dignetur E.S. litteras apostolicas desuper conficiendas cum expressione premissorum, de quibus non est facta mentio ut prefertur, cum ipse Iacobus eandem mansionariam quam primum etc. omnino dimitterec sit paratus, expediri mandare de gratia speciali, premissis.....a Concessum. G(eraldus) Conseranensis2. Datum Genezani, Penestrine diocesis, pridie idus augusti, anno undecimo. a V. formulario, n. 6 b annue: in sopralinea c nel testo dinittere 1 V. nn. 280, 281, 286. re di San Matteo in Reg. Lat. 284, c. 2 Lettera e mandato al vescovo di 150 v. Salpi, all’abate di Santo Stefano e al prio- - 251 - 288 Roma, 1 ottobre 1428 229, 121 r. Beatissime pater. Dudum S.V. per quasdam suas litteras devoto ve- stro oratori Avenantio, rectori parrochialis ecclesie Sancti Marcellini Ianuensis, hospitale pauperum cum ecclesia Sancti Lazari, in suburbiis Ia-nuensibus, ei contigua, tunc certo modo vacans, per eum quoad viveret tenendum, regendum et etiam gubernandum gratiose committi mandavit, certo sibi super hoc executore deputato, prout in ipsis litteris, quarum tenorem dignetur E.S. habere pro sufficienter expresso, plenius continetur1. Deinde vero, licet dictus Avenantius litteras predictas ubique usque ad illarum ad cameram apostolicam deportacionem inclusive infra terminum constitutionis vestre super talibus litteris expediendis prefixum expediri fecisset, animo et intentione eas executori predicto infra huiusmodi terminum presentandi ut ille execucioni debite mandarentur, nichilominus tamen quidam Gerardus de Fornariis, olim ipsius hospitalis rector, iuste sue priva-cionis et amocionis dudum de eo ab eodem hospitali quod tunc regebat facte impatiens, ipsumque Avenantium litibus involvere et pauperes in eodem hospitali degentes, prout antea diucius consueverat, opprimere ac in exhibitione necessariorum fraudare gestiens, pretextu cuiusdam arresti de illis in registro litterarum apostolicarum ad eius instanciam facti, tam diu detineri procuravit et fecit quod dictus A(venantius) eas executori predicto infra dictum terminum presentare nequivit, et nisi prelibata S., devotorum vestrorum antianorum ac plurimorum aliorum notabilium civium civitatis Ianuensis, oppressionibus pauperum huiusmodi pie compatiendum, supplicationibus desuper annuendo, arrestum huiusmodi relaxari iussisset, adhuc littere ipse detinerentur ut primitus impedite et licet, sanctissime pater, eedem littere sint vestre benignitatis gratia liberate, dictus tamen A(venantius) propter huiusmodi termini lapsum qui penalis dicitur de illarum viribus hesitari seque super eodem hospitali molestari posset timet tempore procedente, quare pro parte tam antianorum et civium quam etiam Avenantii predictorum E.S. humiliter supplicatur quatenus de benignitate apostolica decernere dignemini litteras et mandatum prefata et omnia inde secuta alicui irritacionis pene desuper imposite propter eundem lapsum qui ex huiusmodi arrestacione processit minime subiacuisse nec etiam subiacere, sed in suo pleno robore permanere ac si i V. n. 230. — 252 — infra dictum terminum eidem executori presentate solemniter extitissent, lapsu huiusmodi.....a Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis octobris, anno undecimo. Roma, 9 ottobre 1428 Beatissime pater. Cum parrochialis ecclesia Sancti Iacobi de Cari- 229, 196 r. gnano, in suburbiis Ianuensibus, que paucos habet parrochianos et per cuius rectorem, existentem pro tempore, cura animarum maioris et sanioris partis eorumdem spatio dumtaxat trium mensium vel circa singulis annis, quantum videlicet durat estas qua illi de domibus suis urbanis ad alias domos eorum suburbanas satis remotas, infra limites parrochie dicte ecclesie consistentes, viridariis circumfultas, recreacionis causa se transferunt exercetur, cuiusque edificia ad ruinam et possessiones ad sterilitatem ex culpa et negligencia illius rectorum qui pro tempore fuerunt in magna parte tendere dinoscuntur, per assecucionem pacificam prepositure maioris ecclesie Ianuensis, curate et dignitatis inibi post pontificalem maioris, dudum per Marcum de Burgaro, prepositum maioris, tunc rectorem parrochialis ecclesiarum predictarum, ipsam parrochialem ecclesiam tunc obtinentem, etiam tunc Apostolice Sedis acolitum sive capellanum auctoritate apostolica seu forte per liberam resignacionem eiusdem Marci de ipsa parrochiali ecclesia infra biennium per quod ipsas preposituram et parrochialem ecclesiam insimul ex dispensacione apostolica retinere poterat, in manibus alicuius vel aliquorum sive etiam coram notario publico et testibus in Romana curia vel extra eam sponte factas, quarum altera pro certo vacacionis modo in cancellaria apostolica expressius declarabitur, vacaverit et vacet ad presens, licet Iacobus de Vulturo, qui pro presbytero Ianuensis diocesis se gerit, illam nondum tamen per biennium detinuerit prout detinet indebite occupatam, supplicat humiliter V.S. devotus orator vester Iacobus de Seraphinis, presbyter dicte diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de parrochiali ecclesia predicta, cuius fructus etc. quadraginta librarum monete in illis partibus currentis secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, sive per assecucionem vel resignacionem predictas.....b eidem Iacobo de Seraphinis, qui ad reparacionem edificiorum et culturam possessionum huiusmodi a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. labd. - 253 - debite faciendas etiam de propriis bonis paratum se offert, dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse parrochialem ecclesiam Sancti Salvatoris veteris de Clavaro, cuius quindecim, et mansio-nariam que officium est, cuiusque triginta, ac nonnullos annuos redditus in titulum perpetui beneficii assignari simulque cum ipsa mansio-naria obtineri solitos, capellania Grecorum nuncupatos, in Sancte Marie de Vineis Ianuensis, quorum decem, necnon unam in Sancti Salvatoris novi de Lavania, cuius sexaginta, et aliam perpetuas capellanias in parrochiali Sancti Laurencii de Cucurno, eiusdem diocesis ecclesiis, que de iure patronatus laicorum existit et que ac mansionaria, redditus et reliqua capellania predicte sine cura sunt, cuiusque sedecim, obtinet necnon nuper sibi prelibata S. de prepositura dicte ecclesie Sancte Marie curata et dignitate inibi principali, cuius cum distribucionibus quotidianis centum et viginti, sine illis vero quadragintaocto librarum similis monete fructus etc. secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacante et antea disposicioni apostolice reservata, cum onere tamen certe annue pensionis tunc expresse ac sub condicione per eum etiam sponte oblata dimissionis trium ex beneficiis supradictis, videlicet ecclesie de Clavaro, mansionarie et reddituum in eventum pacifice assecucionis pre-positure ecclesie Sancte Marie predictorum gratiose provideri concessit ', secum de speciali gratia dispensantes quod preposituram ecclesie Sancte Marie et ecclesiam de Carignano predictas, pensione huiusmodi perdurante, et amplius in recompensationem expensarum per eum pro reparacione et cultura predictis faciendarum per quinquennium insimul retinere libere et licite valeat, generalis concilii.....a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus octobris, anno undecimo. 290 Roma, 11 ottobre 1428 229, 201 v. Beatissime pater. Cum devotus vester Gaspar de Vignolo, laicus 230, 126 v. terre Clavari, Ianuensis diocesis, necnon olim progenitores sui possessiones, bona, iura et pertinentias universa ecclesie sine cura b Sancti Iacobi, extra muros terre predicte, a preceptoria Sancti Iohannis Ianuensis, hospitalis a V. formulario, n. 3 b cum cura in 290’. 1 V. nn. 280, 281. — 254 — Sancti Iohannis Ierosolimitani, cui dicta ecclesia nullo medio est subiecta, iure ut creditur perpetue concessionis eisdem progenitoribus pro se ac heredibus sive successoribus suis de domo de Vignolo qui essent pro tempore olim per preceptorem preceptorie seu etiam per magistrum hospitalis predictorum tunc existentes, consideracione ut etiam creditur gratorum et acceptorum servicioruma per ipsos progenitores hospitali siveb preceptorie predictis impensorum aut alias facte, sub annuo censu sive canone tredecim librarum et quindecim solidorum monete Ianuensis, per progenitores ac heredes seu successores eosdem preceptori dicte preceptorie, qui esset pro tempore, annis singulis persolvendo, numquam ab huiusmodi census sive canonis solucione cessantes tenere ac de illorum fructibus, redditibus et proventibus libere disponere et ordinare, necnon unum presbyterum ydoneum ad serviendum eidemc ecclesie in divinis per eos sa-lariatum et eorum nutum amovibilem deputare a tempore cuius contrarii memoria non existit hactenus consueverintd pacifice et quiete, ipseque Gaspar, pro eo quod instrumenta publica seu littere et documenta auc-tentica aut forte etiam privilegia per que olim de concessione huiusmodi verisimiliter constare debuit propter varias et nimis diros6 guerra-rum turbines quibus partes ille longissimis temporibus miserabiliter afflicte fuere irrecuperabiliter sunt amissa et omnisf propterea illorum in-novacionisg modus et forma deesse noscitur, timeat se et suos heredes sive successores huiusmodi super premissis posse im posterum molestari, pro parte ipsius Gasparis V.S. humiliter supplicatur quatenus, eius et illorum indemnitatibus super hiis paterno affectu consulentes, dignemini de benignitate apostolica alicui probo et discreto viro in eisdem partibus committere et mandare quod postquam de prefata consuetudine sibi legitime constiterit, illam sic hactenush observata extitit perpetuis futuris temporibus ab omnibus irrefragabiliter observandam apostolica auctoritate decernat et si opus fuerit per censuras ecclesiasticas observari faciat1 atque mandet.....j Fiat ut petitur et committatur. O. k Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto idus octobris anno undecimo. a beneficiorum in 290' b seu in 290’ c dicte in 290’ d consueverunt in 290’ e dires in 290’ f omnes in 290’ s anovationis in 290’ h illam ac nichilominus pro roboris premissorum firmitate posseciones, iura et pertinentias predicta eisdem Gaspari pro se et suis successoribus im perpetuum sub simili censu tenenda et possidenda concedat et assignat sicut hactenus in 290’ 1 faciet in 290’ i v. formulario, n. 3 k petitur si in evidentem et committatur archiepiscopo Mediolanensi. O. in 290’ 1 tertio nonas novembris in 290’. - 255 - 291 Roma, 23 ottobre 1428 229, 274 v. Beatissime pater. Nuper V.S. Iacobo de Seraphinis, presbytero Ianuensis diocesis, tunc perpetuam capellaniam sine cura in ecclesia nova Sancti Salvatoris de Lavania, predicte diocesis, obtinenti prout adhuc obtinet de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, curata et dignitate inibi principali, tunc certo modo vacante et antea disposicioni apostolice reservata gratiose provideri concessit ', volens inter cetera quod ipse Iacobus quam primum possessionem dicte prepositure foret pacificam assecutus, capellaniam predictam omnino prout etiam ad id se sponte obtulit dimittere teneretur. Cum itaque capellania predicta per assecucio-nem pacificam prepositure huiusmodi per eundem Iacobum ut premit-titur faciendam vacare speretur, supplicat E.S. devotus orator vester Georgius de Flisco, canonicus Ianuensis, qui presbyter et ex utroque parente de nobili Lavanie comitum genere procreatus existit, ac in decretis cum rigore examinis licentiatus Bononie fuit, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de capellania predicta, cuius collatio et omnimoda disposicio ad capitulum et canonicos dicte ecclesie nove, de quorum numero idem Georgius existit, de antiqua et approbata etc. consuetudine pertinet, cuiusque fructus etc. sexaginta librarum monete in illis partibus currentis secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, cum illam ut premittitur vel alias quovis modo tamquam per ipsius Iacobi obitum vacare contigerita.....b eidem Georgio dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse archipresbyteratum, qui curatus et dignitas non tamen maior post pontificalem est, Albinganensis et cuius quinquaginta necnon maioris Ianuensis, quorum etc. quadraginta, ac predicte nove ecclesiarum canonicatus et prebendas, quorum triginta florenorum auri de camera secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere, secum misericorditer dispensantes aut sibi indulgentes quod dictam capellaniam una cum prefatis canonicatu et prebenda dicte ecclesie nove quoad vixerit retinere libere et licite valeat.....c Fiat ut petitur et dispensamus de consensu. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimo kalendas novembris, anno undecimo. a tamquam-contigerit: in margine b v. formulario, n. 1 ac d ; segue depennata formula n. 1 c d c v. formulario, n. 3. 1 V. nn. 280, 281. — 256 - 292 Roma, 11 novembre 1428 Beatissime pater. Dudum V.S. per quasdam suas litteras venerabili 230, 154 v. viro domino Marcho de Burgaro, preposito maioris ecclesie Ianuensis, eciam tunc Apostolice Sedis acolito sive capellano, de prepositura ipsius ecclesie, maiore inibi dignitate post pontificalem, tunc certo modo vacante et antea disposicioni apostolice reservata, gratiose providendo ac secum ut una cum dieta prepositura, cui cura imminet animarum, parrochialem ecclesiam Sancti Iacobi de Carignano, in suburbiis Ianuensibus, quam tunc obtinebat per biennium retinere valeret dispensando, inter alia voluit quod ipse Marcus infra dictum biennium alt(er)am earumdem prepositure et parrochialis ecclesie prò alio beneficio ecclesiastico cum earum reliqua compatibili permutaret, alioquin, lapso dicto biennio, parrochialem ecclesiam predictam, quam ex tunc ipsa S. vacare decrevit, omnino dimittere teneretur, prout in eisdem litteris, quarum tenorem dignetur E.S. habere pro expresso, dicitur plenius contineri '. Postmodum vero, prefata parrochiali ecclesia vel per simplicem resignacionem de illa in manibus capituli dicte maioris ecclesie infra huiusmodi biennium extra Romanam curiam vel eo lapso per assecucionem pacificam eiusdem prepositure per ipsum Marchum factas vacante, iidem capitulum ad quos, cessantibus reserva-tionibus apostolicis, ipsius parrochialis ecclesie collatio et provisio de antiqua etc. consuetudine pertinere dicuntur, ipsam parrochialem ecclesiam sic vacantem post et contra reservacionem et decretum apostolica quibus illa eciam tunc suberat Iacobo de Vulturo, qui se gerit pro presbytero Ianuensis diocesis, auctoritate ordinaria contulerunt et de illa eciam providerunt licet de facto ipseque Iacobus, pretextu collacionis et sibi facte provisionis huiusmodi, eandem parrochialem ecclesiam, etiam de facto assecutus, illam ex tunc per annum ymo per biennium vel circa detinuit prout detinet indebite occupatam. Cum itaque, pater sancte, dicta parrochialis ecclesia, licet eam dictus Iacobus detineat ut prefertura, adhuc altero dictorum modorum in cancellaria apostolica declarando vacare noscatur et de illa nullus preter Romanum pontificem hac vice disponere potuerit neque possit, reservatione et decreto necnon voluntate etc. obsistentibus supradictis, supplicat E.S. devotus orator vester Bartholomeus de a ut prefertur: nel testo ut perfecte con segno di correzione. 1 V. n. 190; ma anche n. 238. - 257 - 17 Advocatis, clericus Novariensis, de nobili genere procreatus, et in vice-simotertio vel circa sue etatis anno constitutus, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de parrochiali ecclesia predicta, cuius fructus etc. viginti florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....a eidem B(artholomeo) dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse canonicatum et prebendam in Nova-riensi, quorum duodecim, ac quodam perpetuum beneficium, clericatum nuncupatum, in Sancti Martini de Casali Beltramo, Vercellensis diocesis, ecclesiis, cuius decem florenorum similium fructus etc. secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere, dispensantes secum super defectu etatis si sit necesse ut parrochialem ecclesiam predictam valeat obtinere.....b Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio idus novembris, anno undecimo. 293 Roma, 13 novembre 1428 230, 297 r. Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro presbytero Melchioni Fa- tinanti per suas litteras de canonicatu et prebenda Sancti Donati Ianuensis, vacantibus per obitum quondam Bartholomei Corvi, providit1 et cum per errorem expressum fuerit quod idem Bartholomeus fuit fructus etc. camere apostolice debitorum succollector in civitate et diocesi Brugnatensibus, cum revera non in Brugnatensi sed in Naulensi civitate succollector fuerit, dignetur S.V. mandare corrigi litteras huiusmodi in registro ita quod loco Brugnatensis ponatur Naulensis. Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, idus c novembris, anno undecimo. 294 Roma, 23 novembre 1428 233, 42 r. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devotorum vestrorum Io- hannis Schucaratzo, laici, et Francisce, filie Iohannis Galee, mulieris, Ianuensis diocesis, quod ipsi certis et rationabilibus causis invicem desiderant matrimonialiter copulari, sed quia dictus Iohannes matrimonium prius con- a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 6 c idus: così nel testo. 1 V. n. 272. — 258 - traxita cum sorore Francisce defuncta, carnali copula inter eos minime subsecuta, quare desiderium eorum in hac parte propter impedimentum publice honestatis iusticie quod propterea inter eos est exortum sine di-spensacione Sedis Apostolice speciali nequeunt adimplere, supplicatur E.S.V. pro parte eorundem exponentium quatinus cum ipsis ut, dicto impedimento non obstante, matrimonium invicem libere contrahere et in contracto licite remanere possint et valeant dignemini misericorditer dispensare de gratia speciali.....b Fiat ut petitur. 0.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nono kalendas decembris, anno duodecimo. 295 Roma, 23 novembre 1428 Beatissime pater. Dudum S.V. devoto oratori vestro Nicolao de Ca- 233, 131 r. rino, monacho professo monasterii Sancti Siric Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, de prioratu Sancti Sisti Ianuensis, dicti ordinis, qui curatus est et a monasterio Sancti Michaelis de Clusa, dicti ordinis, Taurinensis diocesis, dependet et per illius monachos gubernari consuevit, tunc vacante et qui tanto tempore vacaverat quod eius collacio, iuxta Lateranensis statuta concilii, erat ad Sedem Apostolicam legitime devoluta, per eius litteras provideri mandavit2, quarum vigore dictus prioratus sibi collatus et de illo sibi provisum necnon possessionem dicti prioratus extitit pacificam assecutus. Cum autem, pater sancte, idem N(icolaus) dubitet provisionem et assecucionem predictas, ex eo quod ipse tempore dationis dictarum litterarum sententiam excommunicationis per constituciones synodales et provinciales et irregularitatem incurrisse asserebatur, licet ante dationem predictam absolvi a Sede Apostolica concessum fuisset et post dationem eandem et ante presentacionem litterarum earundem absolutus fuisset, viribus non subsistere, supplicatur S.V. pro parte dicti N(icolai) quatenus, collationem, provisionem, assecutionem et quecumque inde secuta rata et grata habentes, illa in omnibus et per omnia, perinde ac si tempore dationis earundem litterarum nulla extitisset sententia innodatus, confirmare, necnon eidem N(icolao), cum quo dudum ut de ordine Fratrum Predica-torum ad ordinem Sancti Benedicti transire etc., et beneficia ecclesiastica a Nel testo contraxit prius con segno d’inversione b v. formulario, n. 4 c nel testo Sirii 1 Lettera in Reg. Lat. 293, c. 27 v. 2 V. n. 250. - 259 - obtinere posset extitit auctoritate apostolica dispensatum, de dicto prioratu, cuius fructus etc. quinquagintaa florenorum auri communi extima-cione valorem annuum non excedunt.....b cum translacione etc. providere sibique ut a dicto prioratu, qui ad nutum abbatis dicti monasterii amovibilis est, absque racionabili causa amoveri non possit concedere dignemini .....c Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nono kalendas decembris, anno duodecimo. 296 Roma, 1 dicembre 1428 233, 103 r. Beatissime pater. Cum devotus vester Iacobus de Canibus de Papia, canonicus ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, V.S. acolitus et litterarum apostolicarum abbreviator, canonicatum et prebendam dicte ecclesie quos obtinet per se vel procuratorem suum, ad hoc ab eo specialiter constitutum, in illis partibus sponte et libere resignare proponat, supplicat E.S. devotus orator vester Francischinus de la Turre, canonicus ecclesie Sancte Marie in Via Lata d Ianuensis, quatenus, votis dicti Iacobi favorabiliter annuentes ipsique Francischino specialem gratiam facientes, dignemini alicui parcium earumdem prelato seu in dignitate constituto per litteras apostolicas committere et mandare quod ab eodem Iacobo resi-gnacionem huiusmodi, si eam in illius manibus sponte et libere facere voluerit, ut prefertur, auctoritate apostolica recipiat et admictat, eaque per eum recepta et admissa, canonicatum et prebendam predictos, quorum fructus etc. duodecim florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, cum illos per re- signationem huiusmodi vacare contigerit.....e eidem Francischino, qui presbyter est, auctoritate predicta conferat et de illis etiam provideat ac omnia alia faciat et peragat que ad huiusmodi collacionis et provisionis effectum plenarie sortiendum fuerint quomodolibet oportuna, non obstante quod ipse Francischinus canonicatum et prebendam dicte ecclesie in Via Latad, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum similium secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere .....f Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis decembris, anno duodecimo. a Segue depennato librarum b v. formulario, n. 1 ab d c v formulario, nn. 3,5 d nel testo Violata e v. formulario, n. lac d c v. formulario, n. 6. — 260 - 297 Roma, 17 gennaio 1429 Supplicat S.V. devotus orator vester Iacobus de Iudicibus, clericus 233, 178 r. Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, vacantibus per obitum quondam magistri Arpini de Collis de Alexandria, litterarum apostolicarum scriptoris et abbreviatoris ac registratoris supplicacionum apostolicarum, apud Romanam curiam defuncti, quorum fructus etc. sexaginta florenorum auria de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....b eidem Iacobo dignemini misericorditer providere, non obstante gratia .....c Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sextodecimo kalendas februarii, anno duodecimo. 298 Roma, 18 gennaio 1429 Motu proprio dilecto filio Ambrosio de Vicecomitibus, decretorum 233, 182 r. doctori, acolito nostro et apostolice camere clerico, de prepositura ecclesie Sancti Donati Ianuensis, que curata, electiva et dignitas inibi principalis existit, cuiusque fructus etc. sexaginta d florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, per obitum quondam Arpini de Collis de Alexandria, litterarum apostolicarum scriptoris et abbreviatoris, apud Sedem Apostolicam defuncti, vacante.....e providemus ac secum, qui, ut acÆpimus, inter alia Sanctorum Sisini, Martini et Alexandri de Brippio,-necnon Sancti Stephani di Olzate Ollona, Mediolanensis diocesis, ecclesiarum preposituras, que curate, elective ac eciam inibi dignitates principales sunt et quarum fructus sexaginta florenorum similium secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt, obtinet, ut illas ac dictam preposituram ecclesie Sancti Donati insimul quoad vixerit retinere, necnon illas et quevis alia per ipsum im posterum assequenda incompatibilia beneficia simul vel successive, simpliciter aut ex causa permutacionis quociens sibi placuerit dimittere et loco dimissorum totidem alia similia vel dissimilia, tria invicem incompatibilia ecclesiastica beneficia recipere et eciam insimul quoad vixerit retinere valeat a Nel testo aurii b v. formulario, n. lacd c v. formulario, n. 5 d sexaginta: in margine con l’annotazione correctum de mandato domini nostri, al posto di triginta depennato e v. formulario, n. labd. - 261 - dispensamus.....a Fiat motu proprio b et dispensamus. O. Fiat Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas februarii, anno duodecimo. 299 Roma, 18 gennaio 1429 233, 243 r. Beatissime pater. Cum quidam Melchion Fatinanti, proprie salutis immemor, quasdam litteras apostolicas falsificasse dicatur2 et propter ea et alia sua demerita carceribus Romane curie mancipatus, auditor causarum curie camere apostolice contra eum super falsitatibus et demeritis huiusmodi ad inquisicionem procedere inceperit, ac canonicatus et prebenda Sancte Marie de Vineis Ianuensis per privacionem huiusmodi M(el-chionis) per dictum auditorem faciendam vacare sperentur, supplicat S.V. devotus vester Iohannes Antonius de Castelliono, prepositus Sancte Marie de Soranea, Parmensis diocesis, quatenus sibi de canonicatu et prebenda predictis, quorum fructus etc. vigintiseptem florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, si et postquam illis dictus M(el-chion) privari et ammoveri de eis contigerit.....0 dignemini misericorditer providere, non obstante quod sibi de prepositura, que dignitas principalis, curata et electiva existit, dicte ecclesie Sancte Marie, cuius fructus etc. septuaginta florenorum auri eadem extimatione valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacante, apostolica fuit auctoritate provisum .....a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas februarii, anno duodecimo. 300 Roma, 20 gennaio 1429 233, 247 v. Beatissime pater. Nuper S.V. devoto vestro Iacobo de Iudicibus, cle- rico Ianuensi, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, per mortem Arpini de Colis vacantibus, provideri concessit, prout in supplicacione a V. formulario, n. 6 b motu proprio: in margine con l’annotazione correctum, al posto di ut petitur depennato c v. formulario, n. 1 ad. 1 Lettera e mandato all’arcivescovo c. 15 v. di Milano, al vescovo di Frigento e ad 2 Sulla questione v. anche nn. 303, Oderico da Gemona in Reg. Lat. 289, 304, 323. — 262 - plenius continetur Cum autem, pater sancte, ab aliquibus asseratur canonicatum et prebendam predictos subdiaconales vel diaconales seu sacerdotales existere et dictus Iacobus quartumdecimum etatis sue annum attigerita, dubitetque dictam supplicacionem de subrepcione posse notari, supplicatur S.V. pro parte dicti Iacobi quatenus litteras super dicta gratia conficiendas expediri mandare quod dictus Iacobus predictos canonicatum et prebendam, eciam si subdiaconales vel diaconales aut sacerdotales existant b, libere et licite retinere possit, etatis premisse defectu.....c dispensare dignemini de gratia speciali. Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, terciodecimo kalendas februarii, anno duodecimo. 301 Roma, gennaio-febbraio 1429 Beatissime pater. Dudum devotus vester Antonius de Menneyriis de 235, 127 v. Serravalle, presbyter Terdonensis diocesis, archipresbyterarum ecclesie, plebis nuncupate, Sancti Martini de Pastorana, Ianuensis diocesis, qui in illa unica et principalis dignitas reputatur, tunc vacante et qui tanto tempore vacaverat quod de eius vero vacacionis modo certa noticia non habebatur, ex collacione ordinaria extitit pacifice assecutus, illumque ex tunc per decem et octo annos et forsan amplius tenuit et possedit, prout tenet et possidet de presenti, fructus interim percipiens ex eodem. Verum, beatissime pater, predictus Antonius dubitat collacionem et provisionem sibi de dicto archipresbyteratu factas viribus non subsistere; supplicat igitur S.V. idem Antonius quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de eodem archipresbyteratu, cui cura imminet animarum et cuius fructus etc. sedecim florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt .....d eidem Antonio dignemini misericorditer de novo providere, non obstante quod idem Antonius capellam sine cura Sancti Antonii in ecclesia Sancti Nicolai de Novis et hospitale pauperum Sancti Iacobi, eciam de Novis, quorum videlicet capelle octo et hospitalis totidem florenorum similium fructus etc. eadem extimacione valorem annuum non excedunt, obtinet ac gracia.....e Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, [...] f a Nel testo attingerit con segno di correzione b nel testo existât con segno di correzione c v. formulario, n. 6 d v. formulario, n. lab d e v. formulario, n. 5 f lacuna di una riga circa; la datazione approssimativa si ricava dalle altre suppliche contenute nello stesso registro. 1 V. n. 297. - 263 - 302 Roma, 4 febbraio 1429 235, 117 v. Beatissime pater. Exponunt S.V. tam devota oratrix eiusdem Sal- vagia de Camilla, monialis professa monasterii Sancti Nicolay de villa Sancti Martini de Irchis, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, Romane ecclesie immediate subiecti, quam etiam humiles eiusdem S. filii, Franciscus, Dominicus, Manfredus, Georgius et Thedisius fratres, quondam Antonioti de Camilla nati, domicelli Ianuenses, veri patroni dicti monasterii et existentes in pacifica possessione vel quasi etc., quod, licet iam annis centum trigintaquatuor vel circa quondam Thedisius de Camilla, eorum progenitor, qui dum vixit Sedis Apostolice capellanus extitit et de cuius mero stipite omnes prefati exponentes existant, dictum monasterium in certis suis possessione et domo sitis in villa predicta, de suis propriis bonis de novo fundari et erigi ac sufficienter dotari, in quo voluit omnes mulieres de quibus dumtaxat suis heredibus, quos etiam illius patronosa instituit, in moniales que perpetuo recluse essent recipi et [........... ........................] mandaverit prout in instrumento [...... ..............] continetur, ac post ipsius obitum dictum monasterium, iuxta voluntatem predictam constructum et dotatum, ac ex post continue dictum ius patronatus per prefatos heredes possessum extiterit, prout possidetur ad presens, tamen eodem monasterio, nuper per obitum quondam Gentilane de Camilla, ipsius monasterii abbatisse, extra Romanam curiam defuncte, vacante, illius moniales et conventus, insciis dictis heredibus et patronis, quandam Illianam de Nigro, inibi monialem, in earum et dicti monasterii abbatissam, licet nulliter et discorditer, elegerunt, successive vero dicti patroni et heredes seu illi ex eis qui pro tunc in partibus présentes extiterant, pro defensione sui iuris et interesse, prefatam Salvagiam, in etate legitima constitutam, moribus et vita conspicuam, ad dictum monasterium presentandam in abbatissam elegerunt et etiam nominarunt, seu ad presens ipsam eidem S. présentant instituendam. Quare eidem S. humiliter supplicant tam exponentes prefati quam etiam omnes alii nobiles de Camilla quatinus huiusmodi electionem, per dictas moniales de facto ut premittitur celebratam, irritantes et inanem reputantes, ipsam-que ad dictum monasterium instituentes, dignemini de ipsius persona eidem monasterio, cuius fructus etc. centum quinquaginta florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, quovis modo vacet, a Nel testo patronus — 264 — etiam si eius provisio ad Sedem Apostolicam specialiter vel generaliter pertineat quovis modo, providere, premissis.....a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie nonas februarii, anno duodecimo. 303 Roma, 5 febbraio 1429 Beatissime pater. Cum venerabilis vir, dominus I(ulianus) de Cesa- 235, 147 r. rinis, generalis auditor curie causarum camere apostolice, seu dominus L(udovicus) de Garsiis, eius locumtenens, per inquisicionem ex officio suo contra Melchionem Fatinanti, presbyterum Ianuensem, de falsitatis litterarum apostolicarum et presbytericidii ac symonie aliisque diversis criminibus, excessibus et delictis publice diffamatum et ob id, de ipsius auditoris aut locumtenentis predicti mandato, carceribus eiusdem curie mancipatum, super huiusmodi diffamacionibus processerit ac continuo procedat supplicat S.V. devotus orator vester Lucas de Oliva de Sigestro, presbyter Ianuensis diocesis, devote creature vestre P(ilei), archiepiscopi Ianuensis, capellanus et familiaris continuus commensalis, qui per plures annos Romanam curiam est secutus prout sequitur de presenti, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, prefato auditori seu eius locumtenenti committere et mandare dignemini ut, si per huiusmodi inquisicionem et processum invenerit dictum Melchionem aliquid commisisse quod ad privandum eum canonicatu et prebenda ecclesie Beate Marie de Castello Ianuensis, quos inter alia obtinet, de iure sufficiat, ipsum M(elchionem) dictis canonicatu et prebenda auctoritate apostolica sententialiter privet et ammoveat realiter ab eisdem, et nichilominus, si eum per auditorem seu locumtenentem predictos privari et ammoveri contigerit ut prefertur, canonicatum et prebendam predictos, quorum viginti florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, cum per privacionem et amocionem easdem vacaverint.....b vel per Francisci de Nigro.....0 eidem Luce auctoritate apostolica predicta conferat et provideat etiam de eisdem, vel si forte dictus auditor seu locumtenens censeatur et sit iudex ordinarius et ut talis, non ex aliqua speciali commissione seu mandato apostolicis, sed sua ordinaria auctoritate privet a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. Ia c v. formulario, n. 1 c d. 1 Sulla questione v. anche nn. 299, 304, 323. - 265 - et ammoveat ut prefertur, seu iam privaverit et ammoverit, dignetur V.S. ex nunc de dictis canonicatu et prebenda, tamquam per huiusmodi priva-cionem et ammocionem vacaturis aut fortassis iam sic vel alias ut premittitur vacantibus, eidem Luce misericorditer providere seu mandare provideri, non obstante quod ipse Lucas Sancti Donati cum illius prebenda, necnon Sancti Ambrosii et Sancte Marie Magdalene etiam Ianuensium, ac Sancti Stephani de Rapallo et Sancti Stephani de Lavania, in quibus licet sit certus canonicorum numerus prebendarum tamen distinctio non habetur, cum illarum canonicalibus portionibus, ecclesiarum canonicatus et ecclesiam sine cura Sancte Margarite de Morigallo, Ianuensis diocesis, obtinet, quodque nonnullos redditus pro servicio cuiusdam perpetue cappellanie, eciam sine cura, in ecclesia maiori Ianuensi auctoritate ordinaria percipit annuatim, et dudum sibi E.S. de canonicatu et prebenda Sancti Andree nuncupata ecclesie Beate Marie de Ceva, Albensis diocesis, quorum omnium fructus etc. octuagintaquinque florenorum similium secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacante, per quasdam suas litteras gratiose mandavit provideri, ipseque L(ucas), ex nominacione de eo facta, vigore cuiusdam facultatis apostolice, canonicatum maioris ecclesie predicte obtinens, prebendam inibi noscitui expectare, ac quasdam alias expectativas gratias in cancellaria apostolica exprimendas habet, quibus necnon omni iuri sibi in quibusvis beneficiis ecclesiasticis aliis a premissis seu ad ea quomodolibet competenti, ex nunc in manibus E.S. sponte et libere cedit, quam cessionem dignetur prelibata S. admittere [...................................] vigore presen- tis [...................Jcutus de Rapallo cum eius porcionibus canonicatus huiusmodi omnino dimictere sit paratus. Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nonasa februarii, anno duodecimo, 304 Roma, 6 febbraio 1429 243, 217 r. Beatissime pater. Cum nuper presbyter Melchior Fatinanti propter nonnullos b crimina et excessus et maxime quia quasdam litteras apostolicas falsificavit per reverendum patrem dominum auditorem camere apostolice detentus et carceribus mancipatus existât, idem auditor, propter premissa et eciam quia unum presbyterum interfecit, intendat ipsum beneficiis suis a nonas: così nel testo b nonnullos: così nel testo. — 266 - omnibus privare et alias iuxta demerita ipsius condemnare supplicatur S.V. pro parte devoti oratoris vestri Francisci de Blanchis de Veliate, litterarum apostolicarum scriptoris, quatenus sibi de Sancti Apolinaris de Saulo, Ianuensis diocesis, quorum viginti, ecclesiea canonicam b et prebenda necnon perpetua cappellania ad altare Sancti Iohannis Baptiste situm in ecclesia Sancte Marie de Costa de Sexto, Ianuensis diocesis, cuius etiam viginti florenorum auri fructus etc. communi extimatione valorem annuum non excedunt, cum illos per huiusmodi privacionem faciendam vacare contigerit .....0 eidem F(rancisco) misericorditer providere dignemini, non obstantibus canonicatu et prebenda ecclesie Sanctorum Mauricii et Donati de Pynarolio, Taurinensis diocesis, quos obtinet ac Sancti Iohannis et Sancti Stephani ecclesiis canonice unitis, extra muros Pynarolii, dicte diocesis, quorum possessionem non habet et super quibus litigat, ac decanatu Valerie in ecclesia Sedunensi, cuius etiam possessionem non habet et super quo in palatio apostolico litigat, ac canonicatu et prebenda ecclesie Papiensis super quibus lis pendet, quorum omnium fructus etc. ducentorum florenorum auri secundum eandem extimacionem valorem annuum non excedunt, ac gratiis.....d Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, octavo idus februarii, anno duodecimo. 305 Roma, 7 febbraio 1429 Beatissime pater. Dudum vestra fraternitas devote creature vestre 235, 164 r. P(ileo), archiepiscopo Ianuensi, duabus personis ydoneis quas ad hoc duceret eligendas de duobus canonicatibus cum reservacione totidem preben-darum ecclesie sue Ianuensis, vacandum tunc vel vacaturarum, ea vice dumtaxat auctoritate apostolica providendi facultatem concessit per quasdam primo et deinde per alias suas litteras voluit et graciose ipsi archiepiscopo quod quedam constitucio, per E.S. post concessionem facultatis huiusmodi edita, per quam tales facultates generaliter sub certis modo et forma revocate fuerunt, ad facultatem eandem nullatenus se extenderet duxit con- a Nel testo ecclesiarum b nel testo canonicatibus con segno di correzione c v. formulario, n. 1 acd d v. formulario, n. 5. 1 Sulla questione v. anche nn. 299, 303, 323. - 267 - cedendum, prout in dictis litteris, quarum tenores dignetur E.S. habere pro sufficienter expressis, plenius continetur \ Quarum quidem facultatis et litterarum vigore, idem archiepiscopus devotum oratorem vestrum et capellanum ac familiarem suum continuum commensalem, Lucam de Oliva de Sigestro, presbyterum Ianuensis diocesis, qui per plures annos Romanam curiam est secutus, prout sequitur de presenti, utpote ad hoc ydo-neum pro una personarum huiusmodi eligendum eique de canonicatu cum reservatione prebende dicte ecclesie, vacantis tunc vel vacature, providendum duxit graciose, illius in eadem ecclesia in canonicum et in fratrem recepcione sibique stalli in choro et loci in capitulo ipsius ecclesie cum plenitudine iuris canonici assignacione subsecutis. Cum autem, sanctissime pater, postmodum prefata S., ad importunam nonnullorum, se, absque suorum propriorum nominum expressione, litterarum apostolicarum scriptores et familiares S.E. intitulancium, seque in dicta ecclesia gratias expecta-tivas habere ac in illorum preiudicium facultatem eandem cedere asserendum [. . .] a haberi, necnon de registro deleri concesserit, prout in quadam supplicatione desuper signata dicitur plenius contineri2, supplicat S.V. prefatus archiepiscopus quatenus, cum ipse non gavisus fuerit nec gaudeat turno quo prelati aliarum nacionum gavisi sunt et gaudent, ac nullam propter expectativas in dicta sua ecclesia prebendam post V.S. ad apicem summi apostolatus assumpcionem conferre valuerit, nec ad id aliqua alia per E.S. facultas sibi indulta extiterit, dignemini de benignitate apostolica decernere et declarare tam facultatis quam voluntatis litteras supra-dictas necnon processus habitos per easdem et quecumque inde secuta, saltem quoad personam dicti sui capellani, qui in dicta ecclesia personalem residendam faceret, in suo pleno robore continuo permansisse nuncque et in futurum edam permanere suumque totalem effectum sortiri debuisse pariter et debere, cassacionis etc. concessionem huiusmodi ac litteras super illa forsan confectas et per eas habitos processus ac quecumque inde secuta quoad hoc totaliter revocando, premissis necnon omnibus hiis que prelibata S. in litteris facultatis et voluntatis huiusmodi non obstare voluit .....b Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus februarii, anno duodecimo. a Lacuna di una riga b v. formulario, n. 6. i V. n. 176. 2 V. n. 258. — 268 — Roma, 11 febbraio 1429 Beatissime pater. Olim devotus vester Baptista de Flisco, clericus 243, 123 r. Ianuensis, postquam ipse de civitate Ianuensi ubi tunc residebat ut exi-ciale persone sue periculum quod ibidem permanendo propter novissimas sediciones inibi tunc vigentes, propter quas prosapia sive domus de Flisco, de qua ipse est, ab eiusdem civitatis regimini presidentibus capitali odio habebatur, subire formidabat, evaderet, ad terras et loca nonnullorum nobilium de dicta domo in Ianuensi diocesi consistencia se transtulerat. Cum demum terre et loca predicta quotidie ab inimicis ipsorum nobilium hostiliter et potenter invaderentur, ipseque Baptista pro eo quod iidem nobiles cum gentibus et subditis suis ad resistendum potencie dictorum inimicorum, que incomparabiliter maior erat, non sufficerent, ab eisdem inimicis capi et interficji timeret, diversis vicibus obviam illis balistam aut alia sagittatoria seu alias iactabilia, sed simpliciter manu defendibilia arma deferendo nec animo ut quispiam occideretur vel mutilaretur, sed solum et dumtaxat ob sue tutele necessitatem, cum parte dictorum nobilium ad campos exivit ac preliis hinc inde commissis, in quibus nonnulli mutilati et aliqui occisi fuerunt, interfuit et aliquando, suos ex adverso superari seu eos et per consequens se ipsum ad interitum collabi trepidans, exclamavit, eos exhortando ut fortiter se tuendo pugnarent; neminem tamen mutilavit vel occidit aut mutilari vel occidi fecit seu procuravit aut alias cuiusquam mutilacioni vel morti consensit. Cum autem, sanctissime pater, dictus Baptista, qui clericali dumtaxat caractere insignitus est, ac canonicatum et prebendam ecclesie Sancti Salvatoris de Lavania, Ianuensis diocesis, que de iure patronatus dictorum nobilium existit, et quorum quidem canonicatus et prebende fructus etc. vigintiquinque florenorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, obtinet, doleat ab intimis de commissis et ecclesiasticis ministeriis obse-quiisque intendere [.........] concupiscat, pro parte ipsius B [apriste .....] supplicatur quatenus, sibi et eius statui in premissis paterno affectu consulentes, dignemini de benignitate apostolica eum ab huiusmodi excessibus necnon sententiis, censuris et penis, quas propterea vel alias incurrisse censeatur absolvere, secumque super irregularitate si quam propter premissa contraxit et quod ad omnes etiam sacros ordines promoveri in eisque ministrare dictosque canonicatum et prebendam retinere, necnon quecumque, quotcumque et qualiacumque beneficia ecclesiastica - 269 - cum cura et sine cura se invicem compaciencia.....a si sibi alias canonice conferantur aut ipse assumatur ad illa, recipere et similiter retinere libere et licite valeat misericorditer dispensare, omnemque inhabilitatis et infamie maculam sive notam, per eum premissorum occasione contractam, penitus abolere ac alias ipsum in pristinum statum, in quo ante excessus huiusmodi quomodolibet existebat, plenarie restituere et reintegrare, non obstantibus premissis.....b Fiat ut petitur si sine scandalo. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio idus februarii, anno duodecimo. 307 Roma, 15 febbraio 1429 235, 76 v. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devoti oratoris vestri Gaudentii de la Porta, prepositi prepositure Beate Marie de Cellis, ordinis Sancti Augustini, Canonicorum Regularium, Ianuensis diocesis, quod dudum Baldasari de Coxa, tunc Iohanni pape vicesimo tercio c in sua obedientia nuncupato d, pro parte quorumdam Antonii et Nicolini de Gen-ti(li)bus fratrum, civium Terdonensium, suggesto quod tunc dudum bone memorie Ludovicus, Sancti Adriani diaconus cardinalis, qui prioratum Sancte Marie de Cella in Sancto Petro Arene, dicti ordinis Sancti Augustini, eiusdem diocesis, dependentem a monasterio Sancte Crucis (de) Mortaria, dicti ordinis, Papiensis diocesis, ex concessione et dispensacione Sedis Apostolice obtinebat, cupiens quod possessiones et terre prioratus eiusdem pro tempore diligenter et debite colerentur ita quod fructum afferrent exoptatum, ipsis, ad quos gerebat singularis dilectionis affectum, quamplures possessiones et terras in diocesi Terdonensi existentes et ad ipsum prioratum spectantes, quas eciam ipse dominus cardinalis tunc tenuit et possedit pacifice et quiete, cum omnibus iuribus et pertinendis suis tunc expressis, ipsis et eorum cuilibet in solidum pro suis eorumque heredibus et successoribus in emphiteosim aut locacionis seu quovis alio titulo quo ut dixit melius potuit concessit1 usque ad vigintinovem annos a V. formulario, n. 2 b v. formulario, n. 3 c nel testo papa vicesimuster-cius con segno di correzione d nel testo nuncupatus con segno di correzione. 1 Si trattava probabilmente della ri- 22 giugno 1422, come risulta dalla lettera conferma di una precedente locazione, ef- di conferma di Martino V, del 26 giugno fettuata il 27 luglio 1400, confermata da 1422: Reg. Lat. 224, c. 98 v. Bonifacio IX, e ripresa sucessivamente il — 270 — * ex func continue secuturos, sub annuo censu vigintiquinque florenorum auri Sive equivalentis summe currentis Ianue, eidem cardinali vel suis in eodem prioratu successoribus persolvendo [...]» ipsosque [...] b alia circa hec honesta et racionabilia [.......................] super hiis premissis omnibus confecto plenius dixerat contineri. Et quia ipsi Antonius et Nicolinus predicti proponerent possessiones et terras huiusmodi meliorare si census huiusmodi ad supportabiliorem summam reducerentur, dicteque possessiones et terre heredibus et successoribus suis in emphi-teosim perpetuam concederentur, qui dominus Baldasar prefatus, ad peti-cionem Antonii et Nicolini fratrum predictorum ac eciam, ut asseruit, recensens labores et expensas multiplices, quas in litteris suis narrat, dictum Antonium circa prosecucionem unionis ecclesie in generalibus tam Pisano quam Constanciensi conciliis laborando fideliter protulisse et adhuc tunc non sine propriorum exposicione bonorum incessanter proferre, prefatum censum vigintiquinque florenorum ad summam annuam decem florenorum auri dumtaxat auctoritate apostolica reduxit prefatasque possessiones et terras, tunc in litteris suis specifice expressas, cum omnibus iuribus et perti-nentns suis, quarum omnium annuos valores, qualitates et circumstandas voluit habere pro expressis, prefatis Antonio et Nicolino et cuilibet eorum pro se ac heredibus et successoribus antedictis cum iure accrescendi inter eos, in casu quo eorum alter absque legitimis et naturalibus filiis premori contingeret, in emphiteosim perpetuam, sub censu decem florenorum auri prefatis condam cardinali et eius successoribus in dicto prioratu annis singulis, in festo Nativitatis Domini nostri Iesu Christi, efficaciter persolvendos, ex certa scientia et de Apostolice Sedis plenitudine potestatis concessit .....c prout in litteris dicti Baldasaris, quarum tenores habere dignemini pro sufficienter expressis, plenius continetur. Et quia, beatissime pater, prefate reductiod et concessio in emphiteosim fuerunt fraudulenter et dolose ac obrepticie et surrepticie pere prefatos Antonium et Nicolinum extorte, ut ex litteris ipsius Baldasaris potest aliqualiter elici; primo, cum dicitur in eisdem litteris quod prefatus condam Ludovicus cardinalis, cupiens quod terre et possessiones predicte diligenter et debite colerentur ita quod fructum afferrent exoptatum, videntur dare intelligi quod pro tunc non colebantur, quod falsum fuit, cum aliquando locata fuerunt pro sexaginta ducatis. Postea exprimitur in eisdem litteris quod ipse quondam a Lacuna di una riga b lacuna di circa una riga c v. formulario, n. 3 d nel testo reduxio e nel testo pre - 271 - cardinalis, locando dictas possessiones et terras pro vigintiquinque flo- renis dictis Antonio et Nicolino [. ..] a huiusmodi aliqua [............ .............] falsum fuit, quia fecit, propter dilectionem predictam, turpia et inhonesta, cum locavit pensionem et terras ecclesie pro vigintiquinque florenis ubi proprius locata fuerunt pro sexaginta florenis et adhuc pro tanto vel circiter possunt locari. Postea exprimitur in eisdem literis quod ipsi Antonius et Nicolinus proponebant terras et possessiones huiusmodi, si census dictorum xxv florenorum ad supportabiliorem summam reducerentur, ac si vellent dicere quod ad utilitatem prefati prioratus ipsas terras et possessiones vellent meliorare et quod dicta summa vigintiquinque florenorum esset multum gravis, quod omnino non fuit verum, et si expressisset dictam summam esse levem prout erat, et quod in tantum volebant decipere dictum prioratum et Balthasarem, cum ipse terre et possessiones ut premittitur proprius pro sexaginta florenis fuerunt locata, ipse Balthasar prefatam reductionemb et concessionem in emphiteosim minime fecisset. Postea, cum ipsi Antonius et Nicolinus petant dictum censum vigintiquinque florenorum convenienter diminuere ac si conveniens esset diminucio huiusmodi, que non fuit conveniens, sed magis fuisset conveniens augmentacio huiusmodi census, cum ipse possessiones et terre locari poterant pro summa in duplo maiori quam erat summa vigintiquinque florenorum. Deinde exprimit ipse Baldasar in dictis litteris suis quod ipse, recensens labores et expensas multiplices quas ipse Antonius circa prosecu-cionem unionis, eciam in generalibus conciliis, tam Pisano quam Constan-ciensi civitatibus laborando protulit, non sine propriorum exposicione bonorum, quod eciam verisimiliter verum non poterat esse, cum ipse Antonius in dictis conciliis fuit tamquam ambaxiator et expensis aliorum, ut creditur. Et cum postea ipse Baltasar dictum censum vigintiquinque florenorum reduxit solummodo ad censum decem florenorum, dans dictas possessiones et terras ipsis Antonio et Nicolino ac heredibus et successoribus suis in emphiteosim perpetuam ita ut inter eos iuris accrescendi locus existeret, hoc fecit non informatus, ut creditur, de vero annuo valore dictarum possessionum et terrarum et semper bene apparet ex omnibus quod ipse Balthasar non intendebat preiudicare ecclesie in tantum sicud fecit et utitur ipse Balthasar verbis « concedimus in perpetuam emphiteosim ex a Lacuna di una riga b nel testo reduxionem - 272 - certa scientia de apostolice plenitudine potestatis », hoc est perpetuo alienare ipsas possessiones et terras valentes annuatim lx florenos vel circa pro decem florenis annuatim, quod non licuit ipsi Balthasaria facere [...] b xii [.. •] b iusti precii- Quapropter [...........................] prepositure eiusdem, quem ipsi Antonius et Nicolinus prioratum appellant et dependere dicunt a monasterio Sancte Crucis de Mortaria, dicti ordinis, Papiensis diocesis, quatenus venerabili et circumspecto viro, domino Ge-miniano de Prato, cui alias causa super premissis inter dictas partes extitit commissa, committere dignemini et mandare quod se de premissis omnibus informet et, si reppererit per dictam reductionemc et concessionem dictam preposituram, que alias a monasterio de Cresensago, dicti ordinis, Mediolanensis diocesis, et non a dicto monasterio Sancte Crucis de Mortaria11 dependet, ultra medietatem, veri valoris annui esse deceptam ac dictas reductionem0 et concessionem absque consensu prepositi pro tempore dicte prepositure Beate Marie de Cellis existentis necnon prepositi dicti monasterii de Cresensago, a quo monasterio ipsa prepositura dependet, fore factas aut alias de iure nullas, easdem reductionem0 et concessionem auctoritate apostolica casset et annullete, et nichilominus dictum Gauden-cium, prepositum modernum, in corporalem, realem et actualem possessionem dictarum possessionum et terrarum, expulsis ab eisdem prefatis Antonio, Nicolino ac quibuscumque aliis forsan intrusis et intrudendis, ponat et reinducat ac reinductum defendat, ac contradictores quoslibet et rebelles per censuram ecclesiasticam ac alia iuris remedia, appellacione postposita, ad parendum mandatis, sententiis huiusmodi compellat eciam aggravet et reaggravetf, invocato ad hoc si opus fuerit auxilio brachii se-cularis, cum potestate eciam citandi dictum Antonium, qui de presenti terras et possessiones huiusmodi occupat, omnesque alios et singulos sua communiter vel divisim interesse putandos, in Romana curia, extra et ad partes tociens quociens opus erit, non obstante quod causa huiusmodi de sui natura non sit in Romana curia tractanda seu eciam finienda.....g Fiat ut petitur ex quo in tam grave preiudicium. O.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas marcii, anno duodecimo. a Nel testo Balthesari con segno di correzione b lacuna di una riga c nel testo reduxionem d nel testo Motaria e nel testo cassat et annullat con segno di correzione f nel testo aggravat et reaggravat con segno di correzione s v. formulario, n. 6. 1 Mandato a Gemignano da Prato in Reg. Lat. 286, c. 252 r. - 273 - 18 \ 308 Roma, 20 febbraio 1429 237, 36 v. Beatissime pater. Nuper S.V. devoto oratori vestro Anthonio Sophie, clerico Ianuensi, postquam ipse in monachum monasterii Sancti Ruffi, extra muros Valentinenses, ordinis Sancti Augustini, Canonicorum Regularium, receptus foret et professionem per monachos dicti monasterii (emitti consuetam) emisisset, de prioratu Sancti Michaelis Ianuensis, ordinis predicti, qui a dicto monasterio dependet et per illius monachos gubernari consuevit et prior pro tempore existens dicti prioratus ad nutum abbatis dicti monasterii amoveri consuevit, tunc certo modo vacante, provideri mandavit, prout in litteris desuper confectis, quarum tenores etc., plenius continetur. Cum autem, pater sancte, dictus Anthonius, ex eo quod in dictis litteris expressum extitit quod dictus prioratus non erat conventualis, licet ab aliquibus asseritur quod prioratus ipse, licet non actu, tamen habitu conventualis existit, dubitet prefatas litteras de surreptione posse notari necnon ipsum, absque rationabili causa, aa dicto abbate amoveri, supplicatur S.V. pro parte dicti Anthonii quatinus litteras prefatas et quecumque inde secuta in omnibus et per omnia perinde valere ac si in ipsis quod dictus prioratus habitu conventualis esset expressum extitisset, necnon eidem Anthonio ut a dicto prioratu, cuius fructus etc. octuagintaquinque florenorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, absque rationabili causa amoveri non possit concedere et decernere dignemini de gratia speciali.....b Fiat de utroque. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimo kalendas marcii, anno duodecimo. 309 Roma, 13 marzo 1429 237, 156 y. Beatissime pater. Cum devoti oratores vestri Antonius de Brignali archipresbyteratum, qui curatus et dignitas principalis est, plebis nuncupate Sancti Stephani de Sigestro, Ianuensis diocesis, per procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum, et Lucas de Oliva Sancti Donati cum illius prebenda, necnon Sancti Ambrosii et Sancte Marie Magda-lene Ianuensium, in quibus, licet sit certus canonicorum numerus, preben-darum tamen distinctio non habetur, cum illarum canonicalibus porcio-nibus, canonicatus ecclesiarum quos obtinent, desiderantes illos ex certis rationabilibus causis invicem permutare, per se ipsum in manibus V.S. vel a Nel testo segue a b v. formulario, n. 3. — 274 — alicuius, ad id potestatem habentis ab eadem, ex causa permutacionis huiusmodi apud Sedem Apostolicam libere resignare proponant et ex nunc ex eadem causa resignent, supplicant E.S. prefati Antonius et Lucas quatenus, resignaciones huiusmodi ex causa predicta admittentes et votis eorum in hac parte favorabiliter annuentes, canonicatus et prebendam ac canoni-cales porciones, quorum viginti, Antonio, necnon archipresbyteratum, cuius quadragintaseptem florenorum auri de camera fructus etc. secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, predictasa, eciam si dictus archipresbyteratus electivus ipse ac b canonicatus et prebenda cumc canonicalibus porcionibus huiusmodi specialiter ac archipresbyteratus eciam alias quam ex eo quod dignitas principalis estd ut prefertur necnon canoni-tus et prebenda ac canonicales porciones predicti generaliter dispositioni apostolice reservati existant, Luce prefato, qui presbyteri sunt, dignemini misericorditer providere, non obstante quod Antonius parrochialem ecclesiam, plebem nuncupatam, Sancti Martini de Irchis, cuius trigintaduarum, ordinaria sibi auctoritate commendatam, et Lucas prefati canonicatus et canonicales porciones Sancti Stephani de Rapallo et Sancti Stephani de Lavania ecclesiarum ac ecclesiam sine cura Sancte Margarite de Morigallo, dicte diocesis, obtinet ac nonnullos redditus pro servitio cuiusdam perpetue capellanie, eciam sine cura, in ecclesia maiori Ianuensi, auctoritate predicta percipit annuatim et dudum sibi prelibata S. de Beate Marie de Ceva, Albensis diocesis, tunc certo modo vacantibus, per quasdam suas litteras mandavit et Sancte Marie de Castello, Ianuensis, ecclesiarum canonicatibus et prebendis, quorum omnium nonaginta florenorum similium fructus etc. secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, tunc eciam certo modo vacaturis, concessit provideri gratiose, ipseque Lucas, ex nominatione de eo facta, vigore cuiusdam facultatis apostolicel, canonicatum maioris ecclesie predicte obtinens, prebendam inibi noscitur expec-tare ac quasdam alias expectativas gratias in cancellaria apostolica exprimendas habet, quibus necnon omni iuri sibi in quibusvis beneficiis ecclesiasticis aliis a premissis seu ad ea quomodolibet competenti ex nunc in manibus E.S. sponte et libere cedit, quam cessionem dignetur E.S. admic-tere.....e cum eciam idem Lucas canonicatum et canonicalem portionem a predictas: così nel testo b ac: in sopralinea su que c cum: nel testo et d est: in sopralinea e v. formulario, n. 6. 1 V. n. 305. - 275 - ecclesie Sancti Stephani da Rapallo predictos, quam primum dictum archipresbyteratum pacifice assecutus fuerit, omnino dimittere sit paratus. Fiat ut petitur pro utroque. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio idus marcii, anno duodecimo 1. 310 Roma, 14 marzo 1429 234, 21 r. Beatissime pater. Dudum, vacante parrochiali ecclesia Sancti Petri de Capriata, Ianuensis diocesis, per privacionem cuiusdam Vescontis Boche-rie ', extra Romanam curiam auctoritate ordinaria factam, devotus vester Bassanus de Clopello de Laude3, presbyter Laudensis, eandem ecclesiam sic vacantem, dicta auctoritate sibi collatam, extitit pacifice assecutus ac tenet et possidet de presenti. Dubitat tamen collacionem predictam cum inde secutis viribus non subsistere. Supplicat igitur humiliter S.V. Bassanus predictus quatenus ei de dicta ecclesia, cuius fructus, redditus et proventus vigintiquatuor florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....a dignemini misericorditer providere, non obstante gratia.....b Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie idus marcii, anno duodecimo. 311 Roma, 1 aprile 1429 234, 159 r. Item supplicat humiliter S.V. devotus vester Anthonius Astulphi de Clopello, clericus Ianuensis diocesis, cui per Pilleum, archiepiscopum Ia-nuensem, in Romana curia constitutum, de altero ex beneficiis seu officiis perpetuis, clericatis nuncupatis, vacante per liberam resignacionem seu liberas resignaciones Iacobini Iohannis Minelle de Capriata et Benedicti Odoardi Ganducii clericorum, coram notario et testibus extra Romanam curiam sponte factas, auctoritate ordinaria provisum existit, et qui provisionem huiusmodi dubitat cum inde secutis viribus non subsistere, qua- a V. formulario, n. 1 ab c d b v. formulario, n. 5. 1 V. anche nn. 313, 314. 3 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 101, 2 Sul quale v. Carteggio cit., p. 101. 103, 141, 143, 150. — 276 — tenus ei de beneficio seu officio per prefatum Iacobinum resignato, cuius fructus etc. duodecim florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, in omnibus et per omnia ut in prima supplicatione petitum est dignemini misericorditer providere, non obstante gratia.....a Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis aprilis, anno duodecimo. 312 Roma, 6 aprile 1429 Beatissime pater. Olim devoti vestri Georgius Ricius et Cescharina de Auria, cives Ianuenses, ignorantes aliquod inter eos impedimentum existere quominus possent invicem matrimonialiter copulari, non spe prolis suscipiende aut animo co [n] cupiscende carnalis explende, cum essent ex tunc in decrepita etate constituti, sed personalium servidorum inter eos mutuo exhibendorum causa, matrimonium inter se per verba legitime de presenti contraxerunt, cohabitatione et serviciis inter eos mutuo subsecutis. Postmodum vero ad eorum pervenit noticiam quod quondam Antonius Maracellus, olim dicte Cescharine maritos dum vixit, et Georgius prefatos tercio consanguinitatis gradu se insimul attingebant, propter quod ipsi Georgius et Cescharina impedimento tercii gradus affinitatis quod ex premissis provenit obsistente in huiusmodi matrimonio remanere nequeunt, dispensacione super hoc apostolica non obtenta, et, si divortium fieret inter eos, gravia inde possent dissenciones et scandala exoriri. Quare, pro parte ipsorum Georgii et Cescharine V.S. humiliter supplicatur quatenus, premissis attentis, dignemini de benignitate apostolica cum eisdem Georgio et Cescharina ut, impedimento predicto non obstante, in eodem matrimonio remanere libere et licite valeant misericorditer dispensare cum clausulis opor-tunis. Fiat ut petitur pro utroque. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, octavo idus aprilis, anno duodecimo. 313 Roma, 12 aprile 1429 Beatissime pater. Cum Lucas de Oliva de Sigestro Sancti Donati, Sancti Ambrosii et Sancte Marie Magdalene Ianuensium ecclesiarum ca-nonicatus, Sancti Donati cum prebenda, necnon Sancti Ambrosii et Sancte a V. formulario, n. 6. 243, 252 v. 240, 63 r. - 277 - Marie Magdalene, in quibus, licet sit certus canonicorum numerus, preben-darum tamen distinctio non habetur, cum canonicalibus portionibus earumdem ecclesiarum canonicatus quos obtinet per se vel procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum in manibus V.S. sponte et libere resignare proponat et ex nunc resignet, supplicat E.S. devotus orator vester Antonius de Brignali, archipresbyter ecclesie sive plebis Sancti Stephani, etiam de Sigestro, Ianuensis diocesis, quatinus, resignacionem huiusmodi admittentes, sibique specialem gratiam facientes, de canonicatibus, prebenda et canonicalibus portionibus predictis, quorum omnium fructus etc. decem et octo florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, sive per resignacionem huius-moc^.....a eidem Antonio dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse archipresbyteratum dicte ecclesie Sancti Stephani, qui curatus et dignitas inibi principalis existit, cuiusque b quadragintaocto, et parrochialem ecclesiam, plebem nuncupatam, Sancti Martini de Irchis, dicte diocesis, cuius trigintaduorum florenorum similium fructus etc. secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, ordinaria sibi auctoritate commendatam noscitur obtinere.....c Fiat ut petitur de omnibus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie idus aprilis, anno duodecimo1. 3*4 Roma, 17 aprile 1429 Beatissime pater. Cum Antonius de Brignali, archipresbyter ecclesie sive plebis Sancti Stephani de Sigestro, Ianuensis diocesis, archipresbyteratum dicte ecclesie quem obtinet per se vel procuratorem suum ad hoc ab eo specialem constitutum in manibus S.V. sponte et libere resignare proponat et ex nunc resignet, supplicat E.S. devotus orator vester Lucas de Oliva, etiam de Sigestro, presbyter dicte diocesis, quatinus, resignacionem huiusmodi admittentes, sibique specialem gratiam facientes, de archipresbyteratu predicto, qui in eadem ecclesia dignitas principalis existit, et cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. quadragintaocto florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem an- a V. formulario, n. 1 ad b cuiusque: in sopralinea c v. formulario, n. 6. 1 V. anche nn. 309, 314. — 278 - nuum non excedunt, sive per resignacionem huiusmodi.....a eidem Luce dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse Sancte Marie de Ceva cum prebenda, necnon Sancti Stephani de Rapallo et Sancti Stephani de Lavania cum canonicalibus portionibus earundem ecclesiarum canonicatus, ac ecclesiam sine cura Sancte Margarite de Morigallo, Albensis et predicte diocesium, obtinet ac nonnullos redditus pro servitio cuiusdam perpetue capellanie, etiam sine cura, in ecclesia maiori Ianuensi, auctoritate ordinaria percipit annuatim et dudum sibi prelibata S. de canonicatu et prebenda ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, quorum omnium fructus etc. nonaginta florenorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, tunc certo modo vacantibus gratiose provideri concessit, ipseque Lucas exb nominatione de eo facta vigore cuiusdam facultatis apostolice, canonicatum maioris ecclesie predicte obtinens, prebendam inibi noscitur expectare ac quasdam alias expectativas gratias in cancellarla apostolica exprimendas habet, quibus necnon omni iuri sibi in quibusvis aliis a premissis beneficiis ecclesiasticis seu ad ea quo-modolibet competenti ex nunc in manibus E.S. sponte et libere cedit, quam cessionem dignetur E.S. admittere.....c cum etiam idem Lucas canonicatum et canonicalem portionem ecclesie Sancti Stephani de Rapallo d predictos quam primum dictum archipresbyteratum pacifice assecutus fuerit, omnino dimittere sit paratus. Fiat ut petitur. O. Fiat '. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas maii, anno duodecimo2. 315 Roma, 18 aprile 1429 Beatissime pater. Cum quidam Melchior Fatinate canonicatum et pre- 240, 81 v. bendam ecclesie Beate Marie de Vineis Ianuensis, tunc per liberam resignacionem devoti vestri Iacobi de Canibus de Papia, abbreviatoris et alias scriptoris litterarum apostolicarum, extra curiam Romanam sponte factam, vacantes, sibi, tunc pro eo quod in quibusdam litteris apostolicis crimen fal-sitatis commiserat3 excommunicationis sententia ligato, de facto collatos as- a V. formulario, n. labe d b segue depennato eo c v. formulario, n. 6 d nel testo Rapalla 1 Lettera e mandato al vescovo di c. 250 y. Alet e ai prepositi di San Lorenzo e di 2 V. anche nn. 309, 313. Santa Maria di Castello in Reg. Lat. 293, 3 V. nn. 299, 304, 323. - 279 - secutus sit detineatque ad presens et, occasione excommunicationis huiusmodi, coUacio ipsa nullius sit censenda roboris vel momenti, supplicat S.V. devotus vester Iohannes Antonius de Castelliono, prepositus ecclesie Beate Marie de Soranea, Parmensis diocesis, cui alias E.S. de dictis canonicatu et prebenda, cum per privacionem dicti M(elchionis), suis culpis et demeritis exigentibus, ut credebatur faciendam etc. vacarent, graciose concessit provideri ', quatenus sibi de canonicatu et prebenda prefatis, quorum fructus etc. vigintiseptem florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, sive per huiusmodi.....a providere dignemini, non obstante quod alias ipsi Iohanni de prepositura que curata, electiva ac dignitas principalis est, ecclesie de Soranea predicte, cuius fructus etc. septuaginta florenorum similium secundum eandem extimacionem valorem annuum non excedunt, tunc vacante et antea dispositioni apostolice reservata apostolica fuit auctoritate provisum ac gratia.....b Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quartodecimo kalendas maii, anno duodecimo. 316 Roma, 29 aprile 1429 243, 225 v. Beatissime pater. In territorio seu districtu civitatis Ianuensis sunt quam plura possessiones et bona immobilia ad monasterium Sancti Siri Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, pleno iure pertinentia, que ingruentibus sive guerrarum et dissidiorum sive mortalitatum aut grandinum vel aeris intemperierum seu quarumvis aliarum calamitatum, partes illas crebro concuciencium casibus eidem monasterio quasi inutilia et infructuosa redduntur, unde abbas pro tempore existens et monachi dicti monasterii, gravibus tunc indigencie incommodis comprimuntur, sed si possessiones et bona huiusmodi venderentur et ex illorum preciis certi perpetui annui redditus, loca nuncupati, in introitibus, comparis nuncupatis, communis dicte civitatis emerentur ex hoc ipsi [.........................umentum] cederent quo etiam [.....irent] incommoda supradicta. Quare pro parte devotorum oratorum vestrorum Quirici abbatis et conventus eiusdem monasterii (supplicatur) quatinus, eorum et ipsius monasterii statui 3 V. formulario, n. 1 ad b v. formulario, n. 5. 1 V. n. 299. — 280 — et indemnitatibus super premissis paterno affectu providentes ac possessiones et bona prefata per eorum vocabula, loca, confines, numerum, qualitates, quantitates et valores pro expressis habentes, dignemini de benignitate apostolica ipsis abbati et conventui tot de possessionibus et bonis eisdem, quorum iusta precia duorum milium florenorum auri de camera vel circiter summam ascendant et que tamen in cancellarla apostolica si expediens fuerit exprimentur, quibuscumque personis simul vel successive vendendi ac ex preciis ipsis, que pro illorum fideliter et integre in emptionem huiusmodi faciende conversionis cautela potiori apud imum vel plures probos viros, fide et facultatibus ydoneos, in civitate predicta per eum, cui prelibata S. suis litteris hec commiserit, eligendos interim protinus deponantur redditus sive loca predicta eidem monasterio etiam simul vel successive emendi aliaque omnia et singula, in premissis necessaria et oportuna, peragendi, plenam et liberam licentiam elargiri.....a Fiat de permutacione usque ad summam quingentorum florenorum si in evidentem. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tertio kalendas maii, anno duodecimo. 317 Roma, 6 maggio 1429 Supplicant V.S. devoti vestri Blasius de Axereto1, civis Ianuensis, et 240, 274 v. Pometa, eius uxor, quatenus, eos in hiis per que conscientiarum pacem et animarum suarum salutem consequi valeant benigno favore de clementia Sedis Apostolice prosequentes, eis ut ipsorum quilibet aliquem ydoneum et discretum presbyterum in suum possit eligere confessorem, qui, confessionibus suis diligenter auditis, pro commissis hactenus etiam si pro committendis vero deinceps, nisi talia fuerint propter que Sedes Apostolica merito consulenda existât, quociens fuerit oportunum debitam sibi absolu-cionem impendat et iniungat penitentiam salutarem, dignemini misericorditer indulgere.....b Fiat. 0.2 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie nonas maii, anno duodecimo. a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 6. 1 Sui quale v. G. Balbi, Uomini d’ar- Ligure di Storia Patria », n.s., II, fase. me e di cultura nel Quattrocento genove• II, pp. 97-206. se: Biagio Assereto, in «Atti della Soc. 2 Lettera in Reg. Lat. 291, c. 281 v. - 281 - 318 Roma, 3 giugno 1429 242, 129 v. Beatissime pater. Dudum S.V. per suas litteras, videlicet tertiodecimo kalendas februarii, anno duodecimo, devoto vestro Iacobo de Iudicibus, clerico Ianuensi, de canonicatu et sacerdotali prebenda ecclesie Ianuensis, tunc certo modo vacantibus et dispositioni apostolice generaliter reservatis, gratiose mandavit provideri1 et nichilominus sibi ut, non obstante defectu etatis quem, in quartodecimo huiusmodi etatis anno constituto, patiebatur, eosdem canonicatum et prebendam, si sibi dictarum litterarum vigore conferrentur, recipere et retinere posset, duxit indulgendum, prout in ipsis litteris, quarum tenores presentibus haberi placeat pro expressis, plenius continetur. Cum autem, pater sancte, in statutis et consuetudinibus predicte ecclesie inter alia caveri dicatur expresse quod fructus prebendarum inibi ex obitu vel facto quorumcumque canonicorum vacantium pro primo anno a tempore assecutionis non immediate successori sed capitulo dicte ecclesie cedere dinoscantur2, quodque etiam fructus etc. cuiusvis prebende eciam quavis auctoritate coliate non dantur nisi capaci illius quem prebenda ipsa requirit ad quem se etiam facere promoveri et ad deserviendum in dicta ecclesia in illo sit astrictus3, supplicat igitur E.S. humiliter dictus Iacobus, cui etiam dicti canonicatus et sacerdotalis prebenda dictarum litterarum (vigore) collati extiterunt, quique illos, litterarum et collationis predictarum vigore, fuit pacifice assecutus, quatinus sibi ut, predicto defectu non obstante, fructus, redditus et proventus perinde recipere possit cum ea integritate ac si esset in etate legitima constitutus indulgere dignemini de gratia speciali, defectu.....a Fiat. 0.4 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tertio nonas iunii, anno duodecimo. 319 Roma, 7 giugno 1429 241, 289 r. Beatissime pater. Cum devotus vester Ambrosius de Fidelibus, lit- terarum apostolicarum scriptor et abbreviator, cui dudum S.V. per suas litteras sub data septimo kalendas februarii, anno primo, de uno maioris a V. formulario, n. 3. 1 V. nn. 297, 300. 3 Cfr. D. Puncuh, I più antichi sta- 2 Cfr. D. Puncuh, I più antichi sta- tuti cit., p. 64, cap. 48. tuti cit., p. 53, capp. 20, 21. 4 Lettera in Reg. Lat. 286, c. 260 v. — 282 - Cumane et alio Sancte Trinitatis Papiensis ecclesiarum canonicatibus sub expectacione totidem prebendarum gratiose providit, ex huiusmodi gracia quoad prebendam in dicta ecclesia Sancte Trinitatis nullum fructum ex certis causis reportare speret, supplicat quatenus huiusmodia gratiam et litteras quoad canonicatum et prebendam dicte ecclesie Sancte Trinitatis cassari et loco illius de canonicatu sub expectacione prebende in ecclesia b Sancte Marie de Vineis Ianuensis provideri et litteras desuper refici in cancellaria apostolica mandare, necnon quod idem A(mbrosius), de gratiis et impetrationibus quovis modo per ipsum usque in presentem diem obtentis, de huiusmodi mutatione collationis fecisse non teneatur concedere dignemini cum in eisdem primis litteris contentis.....c et sub prima data. Concessum. G(eraldus) Conserânensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus iunii, anno duodecimo. Roma, 7 giugno 1429 Beatissime pater. Exponunt S.V. universi et singuli nobiles de Ca- 242, 229 r. milia, domicelli Ianuenses, illi videlicet ad quos ius patronatus monasterii monialium Sancti Nicolai de villa Sancti Martini de Irchis, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, spectat, quod licet quondam Thedesius de Camilla, ex eorum progenitoribus, Apostolice Sedis capellanus, de propria salute recogitans dictum monasterium in quodam suo palatio erigi et creari ac de eius propriis bonis dotari et ita institui ut moniales, que illud pro tempore ingrederentur, quam melius et honestius fieri posset, in eo recluderentur seu recluse manerent, in eius ultima voluntate mandaverit, prout in quodam instrumento publico super testamento dicti T(hedesii) confecto plenius continetur, ac ipsum monasterium, post eius T(hedesii) obitum, iuxta suam voluntatem et mandatum huiusmodi, erectum et creatum atque dotatum fuerit, omnesque et singule moniales, que illud ingresse fuerunt, in eo honeste et sub regulari observanda recluse perstiterint. Tamen, sanctissime pater, ab aliquibus annis citra prefati nobiles exponentes, ad quos ex voluntate et mandato predictis ius patronatus huiusmodi per successionem pertinet, et in cuius pacifica possessione vel quasi eorum prede-cessores de Camilla, ab erectione et creatione monasterii huiusmodi, continue fuerunt prout ipsi exponentes hodie sunt, temporibus guerrarum a huiusmodi: in sopralinea b in ecclesia: in margine c v. formulario, n. 6. - 283 - permiserunt et consenserunt quod dicte moniales ad evitanda peiora possent ex dicto monasterio exire et ad civitatem Ianuensem accedere ac in ea interim commorari, propter quod moderne moniales eiusdem monasterii huiusmodi permissione sive licentia sic abuti illamque sic in consuetudinem seu potius corruptelam deducere presumpserunt ut non solum dictum monasterium veluti vagantes et devie dum volunt exeant, sed etiam in illud quos et quas volunt intromittant, unde nonnulla enormia ac inhonesta et turpia nimirum evenisse dicuntur, pluraque nisi celeri provideatur remedio verisimiliter eventura timentur. Quare, sanctissime pater, V.S. ad quam etiam hoc specialiter pertinet, cum dictum monasterium ex privilegio felicis recordacionis Bonifacii pape octavi, predecessoris vestri, ab omni iurisdictione etc. archiepiscopi Ianuensis etc. exemptum et solia Romano pontifici subiectum esse noscatur, supplicant exponentes et patroni prefati, qui continue aliquas ex eorum mulieribus inibi dedicatas habent, quatenus, attentis premissis, rectori parrochialis ecclesie Sancti Pauli Ianuensis, qui etiam in eodem privilegio apostolico abbatisse et conventui dicti monasterii perpetuus visitator et curator deputatus existit, vel in eius absentiam alicui alteri in partibus illis committere et mandare ut tam présentes quam futuras abbatissam et moniales eiusdem monasterii, etiam per excommunicationis et alias sentencias ac censuras et penas ecclesiasticas aliaque iuris remedia de quibus sibi videbitur, compellere teneatur et faciat cum effectu quod se in dicto monasterio vere recludant et recluse perpetuo maneant, quin ymo ut et voluntas testatori(s) huiusmodi observetur et predictis malis ac periculis fortius obvietur omnibus et singulis utriusque sexus personis, cuiuscumque status etc. existant, sub huiusmodi excommunicationis sententia districtius inhibeat ne infra dicti monasterii septa publice vel occulte ac quavis occasione vel causa intrare quoquo modo présumant, eosque, si secus egerint, tam diu excommunicatos in ecclesiis publice nuntiet et faciat etc. donec de eorum inobedientia satisfecerint competenter ac alias absolucionis beneficium obtinere meruerint, contradictores quoque quoslibet et rebelles auctoritate vestra compescat et invocet etiam ad hoc si opus fuerit auxilium brachii secularis, non obstantibus contrariis quibuscumque cum decreto irritante etc. et aliis clausulis oportunis. Fiat ut petitur et committatur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus iunii, anno duodecimo. a Nel testo solo — 284 - Roma, 9 giugno 1429 Beatissime pater. Exponitur S.V. prò parte devotorum vestrorum Antonii Carana et Bartholomei Caranatha de villa Bruxalle, laicorum Ianuensis diocesis, quod ipsi olim ignorantes aliquod impedimentum existere inter devotos vestros Galeottum, filium Bartholomei, et Pelegrinam, filiam Antonii predictorum, quominus possent invicem matrimonialiter copulari ac desiderantes inter eos benivolenciam et amorem conservare, sponsalia primo inter dictos filios in(i)erunt et postea dicti filii, de consensu et voluntate dictorum parentum, matrimonium inter se per verba legitime de presenti contraxerunt et insimul cohabitarunt prout publice simul habitant de presenti. Postmodum vero ad Bartholomei et Antonii predictorum pervenit noticiam quod ipsi Galeoctus et Pelegrina tercio et quarto consanguinitatis gradibus sunt coniuncti et propterea in huiusmodi matrimonio nequeant remanere, dispensacione super hoc apostolica non obtenta. Quare pro parte Galeocti et Pelegrine predictorum S.V. humiliter supplicatur quatenus cum eis ut in sic contracto matrimonio remanere libere et licite valeant, impedimento consanguinitatis huiusmodi.....a dispensare dignemini de gratia speciali cum clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto idus iunii, anno duodecimo. 322 Ferentino, 3 agosto 1429 Supplicat S.V. devotus orator S.V. Gaspar, abbas monasterii Sancti Vena(n)cii, ordinis Sancti Benedicti, Lunensis diocesis, quatenus, sibi, qui presbyter est, gratiam specialem facientes, de monasterio Sancti Venerii de insula Tiri, extra muros Portus Veneris, dicti ordinis, Ianuensis diocesis, cuius fructus etc. centum florenorum auri de camera communi extimatione valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Benedicti, dicti monasterii Sancti Venerii ultimi possessoris, extra Romanam curiam defuncti.....b eidem G(aspari) dignemini misericorditer providere, ipsumque G(asparem) prefato monasterio Sancti Venerii in abbatem preficiendo et nichilominus cum eodem G(aspare) ut dictum monasterium Sancti Vena(n)cii quod obtinet et cuius fractus etc. triginta florenorum auri similium dicta extimatione valorem annuum non excedunt, una cum prefato monasterio Sancti Venerii quamdiu vixerit in humanis in com- a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. lacd. 247, 72 r. 245, 97 r. - 285 - mendam libere et licite obtinere et retinere possit dispensare, regimen, curam et administracionem in spiritualibus et temporalibus prefatorum monasteriorum eidem G(aspari) plenarie committendo.....a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Ferentini, tertio nonas augusti, anno duodecimo. 323 Ferentino, 6 agosto 1429 244, 49 r. Beatissime pater. Exponit S.V. devotus et humilis orator eiusdem Melchion Fatinanti presbyter, canonicus ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, quod cum pridem E.S. sibi de canonicatu et prebenda ecclesie Sancti Donati Ianuensis, exiguissimi annui valoris, tunc certo modo vacantibus, provideri concessisset1, ac certo in litteris apostolicis desuper conficiendis, dum iam ingrossate et per cancellariam radicate ac rescribende essent, per dictum M(elchionem) in nomine cuiusdam loci in eis exprimendi errore comperto, idem M(elchion)b, tamquam talium rerum ignarus, non credens id sibi prohibitum fore, dictum nomen inibi inscriptum propterea manu delevit et aliud verius in margine dictarum litterarum scribendarum inscripsit, propter quod idem M(elchion), per curiam camere apostolice gravibus carceribus mancipatus, et in eis per sex menses et ultra in compedibus detentus, tortusque et multipliciter cruciatus, ac tandem excommunicationis sententiam incurrisse2 ac pro eo interrogatus sub iuramento si quam pecuniarum summam habebat negavit se aliquam habere, cum tamen apud certum mercatorem certam pecunie summam, non ad ipsum sed ad dominum Baptistam de Montaldo pertinentem, ad sui tamen petitionem haberet, periurus declaratus ac in certa non parva pecuniarum summam, scilicet ducatos centum de camera, quam integraliter solvit, multatus, a Romana quoque curia per decem mensibus et a civitate et diocesi Ia-nuensibus proc uno anno exui factus seu relegatus sentencialiter extitit etc., prout in eiusmodi sententia plenius continetur. Cum autem, pater sanctissime, dictus M(elchion) non aliter ut prefertur culpabilis aut convictus de dictis carceribus denique, dicta pecuniarum summa soluta, relaxatus exti-terit, supplicat E.S. idem M(elchion) quatenus, premissa omnia eorumque statum pro expresso habentes, sibique pio et paterno affectud compacientes, a V. formulario, n. 3 b nel testo eidem M. c nel testo per d nel testo aSecto 1 V. nn. 272, 293. 303, 304. 2 Sulla questione v. anche nn. 299, - 286 - ipsum ab huiusmodi excommunicacionis sententia ac periurio absolvere ac habilitare, ipsumque ad pristinum statum, famam, gradus et honores plene restituere ac quod beneficia ecclesiastica quecumque que obtinet et obtinebat cum cura ( et ) sine cura retinere et que aspectata acceptare et de eis facere sibi provideri et secum super irregularitate si opus est dispensare ac actento quod ipse magnam ymo maximam penam p>assus fuit et egit occasione premissa, exilium seu relegacionem huiusmodi omnino tollere, relaxare, sibique ut hoc non obstante possit in dicta Romana curia ac civitate et diocesi stare et recedere atque redire pro ipsius libito voluntatis concedere dignemini graciose, premissis.....b Fiat de absolucione in forma. O. Datum Ferentini, octavo idus augusti, anno duodecimo. ^ Ferentino, 6 settembre 1429 Beatissime pater. Licet devotus et humilis vestre S. orator Baptista de 247, 236 v. Angelo, monachus monasterii Sancti Ieronimi de Cervaria, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, olim dictum monasterium ingressus, regulari inibi per illius monachos emitti consueta professione emissa, per annos octo vel circa in eo fuit laudabiliter conversatus, tamen interim, causante rigore observantiec, ob cibaria frigida sue complexioni contraria ac vigilias et alias asperitates quibus ipsius monasterii monachi uti tempore et perpeti paulatim stomaci et diversis aliis in eius persona subortis infirmitatibus ipse ea amplius perferre ac in dicto monasterio cum sui animi quiete remanere non valens, ad pedes S.V. confugiens sub spe consequendi opor-tuni remedii nuper curiam Romanam etiam absque licentia sui superioris adivit in qua residet de presenti. Quare eidem S. supplicat dictus Baptista) quatinus, saluti anime sue pie et misericorditer providentes et quod de dicto monasterio ad Sancti Franciscid de Capitemontis, ordinis et diocesis predictorum, illi convicinum seu quodcumque aliud dicti ordinis similis observantie monasterium in quo voluntarios invenerit receptores transeundi et in eo sub illius observantia et habitu regularibus perpetuo remanendi et Altissimo famulandi, dignemini licentiam impertiri, ipsum etiam ab excommunicationis sententia si quam ob non obtentam licentiam veniendi forsan incurrerit nichilominus absolvendo.....b Fiat ut petitur 0. Datum Ferentini, octavo idus septembris, anno duodecimo. a Nel testo asspectat con segno di correzione b v. formulario, n. 6 c nel testo observantia; segue depennato de d probabilmente S. Fruttuoso. - 287 - 325 Roma, 1 dicembre 1429 249, 104 r. Supplicat S.V. devotus vester Baptista de Rapalo, canonicus Ianuensis, quatinus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Sancti Donati Ianuensis, que curata et inibi dignitas principalis existit, vacante per obitum quondam Ambrosii de Vicecomitibus, camere apostolice clerici et litterarum penitentiarie S.V. scriptoris et devote creature vestre L(ucidi) Sancte Marie in Cosmedin familiaris et camerarii, in Romana cuna defuncti, cuius fructus etc. quinquaginta florenorum auri de camera communi extimacione valorem annuum non excedunt.....a eidem Baptiste, pre fati cardinalis familiari et secretario, dignemini misericorditer providere, non obstante quod canonicatum et prebendam maioris ecclesie Ianuensis, quorum etiam quinquaginta, in titulum ac prioratum Sancti Nicolai de Ca pitemontis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, cuius quadraginta florenorum similium fructus etc., in commendam obtinet et sibi super fructibus etc. canonicatus et prebende ac prepositure ecclesie Beate Marie de Vineis etc. Ianuensis pensio annua vigintiquinque florenorum similium quoad vixerit sibi exolvenda quam percipit auctoritate apostolica extitit assignata ac graciis.....b Fiat ut petitur. 0.1 Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis decembris, anno tertiodecimo. 326 Roma, 11 dicembre 1429 249, 160 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Antonius de Brignali, canonicus ecclesie Sancti Donati Ianuensis, quatenus, sibi, qui presbyter est, specialem gratiam facientes, de archipresbyteratu ecclesie Sancti Martini de Irchis, Ianuensis diocesis, qui in eadem ecclesia dignitas principalis existit, per obitum quondam Bartholomei Casanelli, ipsius ecclesie archipresbyteri, extra Romanam curiam defuncti, vacante, cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. vigintiquinque florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....c eidem Antonio dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse in a V. formulario, n. 1 ab d b v. formulario, n. 5 c v. formulario, n. 1 ab c d. 1 Lettera e mandato al vescovo di e ad Oderico da Gemona in Reg. Lat. Alet, all’abate di Sant’Andrea di Sestri 296, c. 4 r. — 283 - dicta Sancti Donati cum illius prebenda necnon Sancti Ambrosii et Sancte Marie Magdalene cum illarum canonicalibus porcionibus, etiam Ianuensibus, ecclesiis canonicatus, quorum omnium fructus etc. quatuordecim florenorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, obtinet.....a Fiat ut petitur. O. Fiat.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio idus decembris, anno terciodecimo. 327-328 Roma, 15 dicembre 1429 327. Supplicat S.V. devotus orator vester Stephanus de Murchio, pre- 249, 138 r. sbyter Ianuensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de archipresbyteratu ecclesie Sancti Stephani de Lavania, dicte diocesis, qui in eadem ecclesia dignitas principalis existit et cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. septuaginta ducatorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Guillelmi de Murchio, ipsius ecclesie archipresbyteri, extra Romanam curiam defuncti.....b eidem Stephano dignemini misericorditer providere seu mandare provideri, non obstante quod ipse Stephanus parrochialem ecclesiam Sancti Michaelis prope Rapallum, eiusdem diocesis, cuius fructus etc. viginti ducatorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, et quam paratus est dimittere quam primum etc., noscitur obtinere necnon gratia.....c Fiat. 328. Simili modo supplicat E.S. devotus orator vester Ottinus Iohan- 249, 138 r. nis de Azelio, presbyter Yporiensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de parrochiali ecclesia Sancti Michaelis in premissa alia supplicatione contenta, que per assecutionem pacificam archipresbyteratus suprascripti per Stephanum de Murchio supradictum, vigore concessionis gratie suprascripte, faciendam vacare speratur, cuiusque fructus etc. viginti ducatorum auri secundum communem extimationem valorem annuum ut supra scribitur non excedunt, cum illam ut prefertur vel alias quovis modo preterquam per ipsius Stephani obitum vacare contingent.....b ut in predicta alia suplicacione continetur, existât, eidem Ottino dignemini miseri- a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. 1 a b c d c v. formulario, n. 5. 1 Mandato all’abate di S. Stefano in Reg. Lat. 296, c. 44 v. - 289 — 19 corditer providere seu mandare provideri, non obstante quod ipse in Sancte Marie in Via Lata canonicatum et prebendam que de iure patronatus clericorum existunt et quorum quinquaginta, ac in maiori Ianuensi ecclesiis quandam perpetuam capellaniam sine cura, cuius trigintaunius ducatorum similium fructus etc. secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere necnon gratia.....a Fiat ut petitur pro utroque. 0.1 Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimooctavo b kalendas ianuarii, anno tertiodecimo. 329 Roma, 17 dicembre 1429 248, 116 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Ba(l)dinus de Candia, canonicus ecclesie Sancte Marie de Via Lata Ianuensis, quatenus, sibi, qui presbyter est, specialem gratiam facientes, de parrochiali ecclesia Sanctic Masimi de Rapallo, Ianuensis diocesis, per obitum quondam Fabiani de Novis, ipsius ecclesie Sancti Masimi ultimi rectoris, extra curiam Romanam defuncti, vacante, cuius fructus etc. vigintisex florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....d eidem Ba( 1 )dino dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse predicte Sancte Marie de Via Latae canonicatum et prebendam necnon Sancti Stephani de Rappallo preposituram sine cura, dicte Ianuensis diocesis, ecclesiarum, quorum omnium fructus etc. octuaginta florenorum similium secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, obtinet ac gratia.....a Concessum ut petitur. G(eraldus) Consera- nensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sextodecimo kalendas ianuarii, anno tertiodecimo. 257, 29 v. 330 Roma> 17 dicembre 1429 Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus vester Iohannes de Iacoppo, clericus Ianuensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, eidem de a V. formulario, n. 5 b octavo: in sopralinea su septimo depennato c nel testo segue sancti d v. formulario, n. 1 ab c d c nel testo Violata 1 Mandato ad Oderico da Gemona, stesso, in favore di Stefano, in Reg. Lat. canonico di Genova, in favore di Ottino, 296, c. 5 r. in Reg. Lat. 294, c. 307 r; mandato alio — 290 — ecclesia sine cura Sancti Maximi3 de Rappallo, cuius fructus etc. viginti-trium ducatorum b auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, vacante per obitum presbyteri Fabiani de Contis de Novis, extra Romanam curiam defuncti.....c dignemini misericorditer provide- re.....d Concessum ut petitur. G{eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sextodecimo kalendas ianuarii, anno terciodecimo. 331 Roma, 18 dicembre 1429 Beatissime pater. Dudum parrochiali ecclesia Sancti Maximi de Ra- 248, 110 v. palio, Ianuensis diocesis, per obitum quondam Fabiani de Comitibus, ipsius ecclesie rectoris, extra Romanam curiam defuncti, vacante, Iacobus de Spinolis, capituli seu archiepiscopalis curie Ianuensis in spiritualibus vicarius generalis, habens ad hoc specialem ut dicebat potestatem, eandem ecclesiam sic vacantem devoto oratori vestro Georgio de Vegiis, canonico Papiensi, auctoritate ordinaria, archiepiscopali sede vacante, contulit et de illa eciam providit, quarum vigore dictus G{eorgius) dictam ecclesiam extitit pacifice assecutus. Cum autem, sanctissime pater, idem G{eorgius) pro eo quod a nonnullis de potestate dicti vicarii hesitatur et ex certis aliis causis dubitet etc., pro tanto V.S. supplicat idem G(eorgius) quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de dicta ecclesia, cuius fructus etc. vigintiquatuor florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt .....c eidem G{eorgio), qui presbyter est, dignemini misericorditer providere, non obstantibus Papiensis et Sanctorum Stephani et Zenonis Mediolanensis ac Sancte Marie de Vineis Ianuensis necnon Sancte Marie de Lomello, Papiensis diocesium, ecclesiarum canonicatibus et prehendis, quorum omnium fructus etc. centum florenorum similium eadem extimatione valorem annuum non excedunt, ac gratia.....1 Concessum ut petitur. Gferaldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas ianuarii, anno terciodecimo. a Nel testo Naxini b ducatorum: in sopralinea su florenorum depennato c v. formulario, n. 1 ab d d v. formulario, n. 6 c v. formulario, ». labcd 1 v. formulario, n. 5. - 291 - 332 Roma, 28 dicembre 1429 251, 47 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Lucas de Oliva de Sigestro, presbyter Ianuensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de archipresbyteratu ecclesie Sanctorum Gervasii et Prothasii de Rapallo, Ianuensis diocesis, qui in eadem ecclesia dignitas principalis existit et cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Leonardi de Albareto, ipsius ecclesie archipresbyteri1, extra Romanam curiam defuncti.....a eidem Luce dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse archipresbyteratum, qui etiam curatus et dignitas principalis est, Sancti Stephani de Sigestro necnon Sancti Stephani de Lavania cum illius canonicali portione et Sancte Marie de Ceva cum illius prebenda, canonicatus ecclesiarum ac ecclesiam sine cura Sancte Margarite de Morigallo, predicte et Albensis diocesium, quorum omnium fructus etc. octuagintasex florenorum secundum extimationem predictam valorem annuum non excedunt, obtinet et in ecclesia Ianuensi, ex nominatione de eo vigore quarumdam litterarum et facultatum apostolicarum facta canonicatum obtinens prebendam inibi noscitur expectare, dispensantes cum eo de speciali gratia ut archipresbyteratum ecclesie de Rapallo huiusmodi, si sibi vigore presentis gratie conferatur, recipere et una cum archipresbyteratu quem obtinet supradicto per septennium cum potestate permutandi etc. retinere libere et licite valeat..... Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto kalendas ianuarii, anno terciodecimo. 333 Roma, 4 gennaio 1430 251, 91 v. Supplicat S.V. devotus orator vester Antonius de Cortesiis de Pla- centia, monachus monasterii Sancti Siri Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, ordinem ipsum expresse professus et in sacerdotio constitutus, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prioratu Sancte Sabine Ianuensis, eiusdem ordinis, ab ipso monasterio dependente et per illius monachos gubernari consueto, quique licet non actu tamen habitu conventualis est a V. formulario, n. 1 ab c d b v. formulario, n. 3. 1 Sui quale v. Carteggio cit., pp. 20, 68. — 292 - et cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. octuaginta florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum quondam Raphaelis Scarelle, ipsius prioratus Sancte Sabine prioris, extra Romanam curiam defuncti.....a eidem Antonio dignemini misericorditer providere, non obstante quod ipse prioratum Sancti Georgii, extra muros Alexandrinos, eiusdem ordinis, a prefato monasterio etiam dependentem, cuiusque fructus etc. decem flo-renos similes valent communiter annuatim et quem quam primum etc. dimittere paratus est etiam canonice noscitur obtinere.....b Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie nonas ianuarii, anno tertiodecimo. 334 Roma, 7 gennaio 1430 Beatissime pater. Cum olim devotus orator vester Iacobus de Bai- 251, 166 v. lardis, prior prioratus Sancti Iuliani de Albario, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, tunc monachus monasterii de Castrodurantis, dicti ordinis, nullius diocesis, canonica sibi super hoc suffragante licencia, in coadiu-torem quondam Philippi de Castello, predecessoris sui, eiusdem prioratus prioris, qui dum vixit senio confractus infirmitate continua laborabat, per venerabilem patrem dominum Dominicum, abbatem monasterii Sancti Fructuosi de Capite Montis, ordinis et diocesis predictorum, a quo prioratus ipse dependet, ad id bone memorie Pilei, archiepiscopi Ianuensis, cum dictum monasterium Sancti Fructuosi archiepiscopo Ianuensi pro tempore existenti ordinario iure subesse noscatur, accedente assensu, auctoritate ordinaria deputatus fuisset, ipseque prioratus plerisque in eo per eundem Iacobum prout ex huiusmodi deputacionis forma poterat in monachos et in fratres receptis qui, emissa per eos inibi sponte professione regulari, ex post una cum ipso regularem observantiam iuxta sancti Benedicti tradiciones et ordinis predictorum instituta regularia laudabiliter continuo peregerunt prout peragunt, Christi fidelium propterea ad ipsum prioratum devocione fortiter excitata piisque ipsorum inibi subsidiis et elemosinis copiosius erogatis, non solum in divino cultu quo diu caruerat, sed etiam in structuris et edificiis quorum ruine miserabili diucius subia-cuerat necnon in facultatibus et redditibus quibus erat plurimum diminu- a V, formulario, n. labe d b v. formulario, n. 6. - 293 - tus ac alias in spiritualibus et temporalibus grata et grandia suscepisset dietimque susciperet incrementa, dictus abbas, cupiens in eodem prioratu cultum huiusmodi perpetuis futuris temporibus vigere et augeri sacra-mentaque, religionem iugiter propagari ac attendens facultates et redditus prefatos pia largitione fidelium eorumdem adeo succrevisse et im posterum, prestante Domino, succrescere sperari quod ex illis prior et monachi numero ad faciendum conventum congruenti ac persone in ipso prioratu degentes pro tempore decenter sustentari et incumbentia eis onera commode supportare valerent, prioratum ipsum, qui antea nec conven-tualis nec auratus fuerat quique per monachos dicti monasterii Sancti Fructuosi gubernari et ab eo illum pro tempore obtinens ad nutum abbatis ipsius monasterii Sancti Fructuosi pro tempore existentis amoveri et ex ipso camera apostolica nichil percipere consueverant, matura super hoc cum conventu eiusdem monasterii Sancti Fructuosi deliberatione pre-habita, illorumque expresso consensu necnon Pilei archiepiscopi assensu huiusmodi ad id accedentibus, in conventualem cum insigniis, honoribus, preeminenciis et iuribus conventualibus quantum in eo fuit eadem auctoritate erexit, volens, statuens et ordinans prioratum ipsum deinceps in perpetuum per priorem a conventu eiusdem prioratus de uno ex se ipsis eligendum et ab abbate predicto pro tempore existente confirmandum regi et gubernari eique illius prioris monachorum et personarum huiusmodi animarum curam imminere debere, et deinde dicto prioratu per obitum pre-fati Philippi, extra Romanam curiam defuncti, vacante, cum in eo tunc degentes monachi utpote nondum in sacris ordinibus constituti ad celebrandam futuri eorum et dicti prioratus prioris electionem ydonei non existerent, prefatus Dominicus abbas, supplens in ea parte defectus ipsorum ut vacationis huiusmodi obviaretur detrimentis, eundem Iacobum in priorem dicti prioratus elegit, idemque Iacobus, ipso prius virtute ad id se extendentis licencie supradicte ac alias canonice per ipsum Dominicum abbatem in monachum et in fratrem dicti monasterii Sancti Fructuosi recepto ac per eum regulari professione inibi emissa, electioni huiusmodi illius sibi presentato decreto consentiens, eam ab ipso Dominico abbate obtinuit auctoritate predicta confirmari, in hiis omnibus statutis a iure temporibus observatis, prout in diversis publicis instrumentis exinde confectis, quorum tenores dignetur V.S. habere pro sufficienter expressis, plenius continetur. Quare, pro parte dicti Iacobi eidem S.ti humiliter supplicatur quatenus in favorem religionis et observancie regularis huiusmodi, ac-tento maxime quod eciam in futurum dicta camera ex eodem prioratu ma- — 294 - nuali ut prius remanente in quemvis illius vacacionis eventum aut alias ni-chil penitus esset perceptura, erectionem, voluntatem, statutum, ordinacio-nem, electionem et confirmationem huiusmodi ac quecumque inde secuta rata habentes et grata, illis pro eorum subsistentia firmiori robur apostolice confirmationis cum supplecione omnium defectuum si qui forsan in eis intervenerint adiicere et nichilominus ut in eodem prioratu firmior et solidior quocumque tempore reddatur observantia supradicta, quod prioratus ipse de cetero per priorem annualem perpetuo regatur et gubernetur ita quod finito anno regiminis huiusmodi prioris, ipse idem vel non mimis ydoneus alius per conventum prioratus eligatur in priorem eiusdem per alium annum, dumtaxat in huiusmodi prioratus officio permansurus et sic successive im posterum perpetuo observetur quodque dictus abbas pro tempore existens electiones huiusmodi libere, gratis et saltem infra tempus a iure statutum confirmare debeat ac eciam teneatur, auctoritate apostolica statuere et ordinare et ne pro obtinenda a Sede Apostolica electionum confirmatione huiusmodi, casu quo illa ab huiusmodi abbate forsan ab hac luce subtracto vel in longinquis partibus constituto aut alias commode haberi nequiret, eosdem electum et eligentes fatigari oporteat laboribus et expensis, quod prior eiusdem prioratus qui erit pro tempore, eo ipso quod canonice per conventum prioratus huiusmodi electus fuerit libere administrare ipsumque prioratum regere et gubernare licite perinde valeat ac si huiusmodi electio esset canonice confirmata concedere et ut dictus prioratus, cum illius visitacionis tempus ingruerit, prout secundum Deum expediens fuerit, visitari valeat, quod non quispiam dicti monasterii Sancti Fructuosi quavis auctoritate deputatus commendatarius sive administrator sed abbas predictus pro tempore existens, licet ad eum dumtaxat visitatio ipsa pertineat, non solus sed una cum altero ex Sancti Ieronimi de Cervaria et Sancti Nicolai de Boscheto per priores annuales gubernari solitorum eorundem ordinis et diocesis monasteriorum prioribus pro tempore existentibus et, ipso abbate pro tempore existente vita fimeto aut in remotis agente seu ad eundem prioratum accedere recusante, iidem priores 4 de Cervaria et de Boscheto monasteriorum predictorum prioratum ipsum visitare teneantur similiter statuere et ordinare necnon eidem Iacobo ut, finito anno sui regiminis, in officio dicti prioratus, si tunc forsan nullus ex illius conventu huiusmodi ad ipsius prioratus regimen et gubernationem * Segue depennato et - 295 - ydoneus censeretur, possit, pro detrimentis vacacionis huiusmodi evitandis, pro alio anno sequenti de novo eligi in priorem, quod in ipsius prioratus monachum et in fratrem ab eisdem illius conventu recipi ibique professionem regularem emittere ac ipse conventus illam recipere et admictere valeant eciam concedere dignemini de benignitate apostolica et gratia speciali, non obstantibus premissis.....a Fiat ut petitur et committatur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus ianuarii, anno terciodecimo. 335 Roma, 9 gennaio 1430 Beatissime pater. Alias S.V. de prepositura ecclesie Sanctorum Cosme et Damiani Ianuensis, que dignitas principalis, curata et electiva existit, ac de ecclesia Sancti Lazari, extra muros Ianuenses, tunc per obitum Ge-rardi de Fomariis, in Romana curia defuncti, vacantibus, devoto vestro Bartholomeo de Iacoppo, clerico Ianuensi, in xxm sue etatis anno constituto, per quasdam certi tenoris litteras provideri mandavit, secum super defectu etatis huiusmodi dispensando, prout in ipsis litteris continetur ', in quibus quod fructus etc. ipsius ecclesie Sancti Lazari sexaginta ducatorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, et quod ipsa ecclesia Sancti Lazari sine cura est fuit expressum, ab aliquibusque asseratur quod fructus huiusmodi summam centum ducatorum huiusmodi attingant annuatim et ipsa ecclesia Sancti Lazari pauper(u)m et infirmorum ipsius ecclesie Sancti Lazari seu illius hospitalis curam gerat animarum ac dubitet propterea ipse Bartholomeus dictas litteras de surrepcione notari seque super prepositura et ecclesia Sancti Lazari predictis im posterum molestari posse, eapropter pro parte dicti Bartholomei E.S. humiliter supplicatur quatenus litteras predictas et quecumque inde secuta valere in omnibus et per omnia, illasque omnimodum effectum sortiri debere perinde ac si in illis quod huiusmodi fructus etc. centum ducatorum communi extimatione valorem annuum non excedunt, et de huiusmodi cura pauper (u)m et infirmorum et degencium in hospitali dicte ecclesie ut pre-fertur fuisset expressum, et cum illo super hoc sufficienter dispensatum a V. formulario, n. 3. 1 Mandato all’arciprete della chiesa Lat. 293, c. 80 v. di Pavia, dei 2 settembre 1429, in Reg. — 296 - extitisset, decernere et declarare et nichilominus cum eodem Bartholomeo ut preposituram et ecclesiam Sancti Lazari predictas insimul quoad vixerit obtinere valeat dispensare dignemini de gratia speciali, defectu etatis huiusmodi, generalis concilii aliisque constitucionibus apostolicis necnon hiis que E.S. in dictis littens non obstare voluit.....a maxime attento quod dictus B(artholomeus) possessionem prepositure et ecclesie predictorum b nundum est assecutus nec ex eis aliquos fructus repentur percepisse. Fiat ut petitur et dispensamus. 0.1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto idus ianuarii, anno terciodecimo. 336 Roma, 24 gennaio 1430 Beatissime pater. Pridem' prioratu Sancte Sabine Ianuensis, ordinis Sancti Benedicti, per obitum quondam Raphaelisd Scarelle, ipsiuse prioratus prioris, extra Romanam curiam defuncti, vacante, reverendus pater, abbasf monasterii Sancti Syri Ianuensis, eiusdem8 ordinis, a quo dictush prioratus dependet, et per cuius monachos gubernari1 consuevit, prioratum ipsum sic vacantem devoto oratori1 vestro fratri Benedicto de Nigrono, nunc predicti et antea Sancti Mathei Ianuensis, eiusdem ordinis k monasteriorum monacho expresse professo ', cum translatione contulit et de illo etiam sibi ordinaria auctoritate providit ipseque B(enedictus) horum vigore dictum prioratum assecutus, illum possidet de presenti. Cum m autem dictus" B(enedictus) dubitet etc., idcirco0 S.V. supplicat quatenus, premissa rata et grata habentes, de eodem prioratu, qui curatus existit etp cuius fructus etc. quinquaginta florenorum auri communi extimatione valorem a V. formulario, n. 6 b predictorum: così nel testo c Pridem: dudum in 336’; olim in 336" d quondam fratris Raphaelis in 336' c dicti in 336’ f pater dominus abbas in 336’ « dicti in 336’, 336” h idem in 336” ‘ segue depennato gubernari J oratori: om. in 336' k Negrono nunc (tunc in 336") eiusdem tunc Sancti Mathei Ianuensis prefati (dicti in 336") ordinis in 336’, 336” 1 expresse professo: om. in 336' m contulit et (de illo etiam in 336’) providit (etiam da eodem in 336") cum in 336’, 336" n autem pater dictus in 336’ 0 idcirco: om. in 336’ p quatenus sibi specialem gratiam facientes de dicto prioratu qui conventualis non est et in 336’; quatenus collationem, provisionem et translationem predictas et alia exinde secuta rata habentes sibique specialem gratiam facientes dc eodem prioratu qui conventualis non est et in 336". 1 Lettera in Reg. Lat. 295, c. 271 r. 253, 71 r. 253, 151 v. 253, 156 r. - 297 - annuum non excedunt.....a eidem B(enedicto) dignemini misericorditerb providere cum translatione huiusmodic.....d Concessum ut petitur. G(e- raldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nono kalendas februariie, anno tertiodecimo. 337 Roma, 26 febbraio 1430 254, 142 v. Beatissime pater. Exponunt S.V. devoti etf humiles E.S. filii nobiles 260, 57 v. de Camilla, domicelli Ianuenses, illi videlicet ad quos ius patronatus monasterii Sancti Nicolai de villa Sancti Martini de Irchis, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, Romane ecclesie immediate subiecti, pertinet, quod cum abbatissa et conventus dicti monasterii pro tempore existentes pretextu cuiusdam arbitralis sententie dudum inter ipsas et archipresbyte-rum 8 ecclesie, plebis nuncupate, Sancti Martini de Irchis, ei11 convitine, satis inepte late inter alia non possint aliquam aliam personam quam de domo de Camilla in ecclesia dicti monasterii ad missam vel alia divina officia quoquo modo admictere quin ymo, tam ipsi abbatissa et conventus, quam earum capellanus teneantur et debeant omnes alias personas huiusmodi pro tempore omnino repellere sub certa pena in quodam instrumento publico super hiis confecto, cuius tenorem habere placeat pro expresso, contenta sitque valde inconveniens et absurdum quod persone ad dictam ecclesiam monasterii1 ex devocione ad officia venire volentes debeant sic turpiter excludi atque repelli \ supplicant E.S. humiliter prefati k quatenus dignemini eis graciose concedere quod omnes huiusmodi alias personas, causa devotionis et non alias, ad dictam ecclesiam monasterii pro tempore accedentes, libere, licite et impune admittere possint neque ad expellendum ipsas ullatenus sint astricte, iure dicte parrochialis ecclesie et cuiuslibet alterius alias in omnibus semper salvo premissis.....m Fiat ut petitur a V. formulario, n. labcd b dignemini de novo misericorditer in 336’, 336” c cum-huiusmodi: om. in 336'; cum huiusmodi translatione si expediat in 336” d v. formulario, n. 6 e nonis februarii in 336’; sexto idus februarii in 336” f in 337’ segue depennato humiles 8 archiepiscopum in 337’ h eis in 337’ ‘ monasterii: om. in 337’ 1 excludi repelli atque in 337’ k patroni prefati in 337’ 1 concedere quod ad expellendum huiusmodi alias personas nulla-thenus sint astricte ipseque persone illuc accedere et causa predicta morari possint libere, licite et impune.....(formulario) salvo in 337’ m v. formulario, n. 3. — 298 — de consensu. O.a 1 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto kalendas marciib, anno tertiodecimo. Roma, 9 marzo 1430 Beatissime pater. Dudum archipresbyteratu ecclesie Sanctorum Ger- 254, 164 r. vasii et Prothasii de Rapallo, Ianuensis diocesis, qui in eadem ecclesia dignitas principalis existit, per obitum quondam Leonardi de Albareto, ipsius ecclesie archipresbyteri, extra Romanam curiam defuncti, vacante, vestra S. de illo sic vacante et antea dispositioni apostolice reservato Luce de Oliva de Sigestro, presbytero dicte diocesis, gratiose concessit provideri. Cum autem, sanctissime pater, dictus Lucas per se vel procuratorem suum ad hoc legitime constitutum, concessionis gracie huiusmodi, apostolids super ea litteris non confectis, in manibus E.S. sponte et libere cedere proponat et ex nunc cedat, supplicat E.S. devotus vester Iacobus de Iudicibusc, canonicus Ianuensis, qui in quintodecimo vel circa sue etatis anno constitutus existit et in iure canonico quam primum gramaticalibus quibus insudat sufficienter inbutus fuerit studere proponit, et cum legitimam attigerit eta-tem ad omnes etiam sacros ordines promoveri desiderat, quatinus, cessionem huiusmodi admittentes sibique specialem gratiam facientes, archipresbyteratum predictum, cui cura imminet animarum, cuiusque fructus etc. sexaginta florenorum auri de camera secundum communem extimadonem valorem annuum non excedunt, sive adhuc ut prefertur vel per cessionem eandem.....d eidem Iacobo per eum donec vicesimumsecundum eiusdem sue etatis annum attigerit utc interim in huiusmodi studio decentius et commodius substentari valeat tenendum etc. commendare. Cum vero dictum vicesimumsecundum annum attigerit ut prefertur, huiusmodi tunc cessante commenda, de archipresbyteratu ipso in titulum sibi cum opor-tuna ad hoc necnon ad sacerdotii promotionem huiusmodi super defectu etatis premisse dispensacione misericorditer providere seu commendari et provideri mandare dignemini, non obstante quod ipse Iacobus ca- a petitur et committatur. O. in 337’ b pridie nonas iulii in 337' c Iudici-bus: di in sopralinea d v. formulario, n. labe d c segue depennato ut prefertur ' Mandato al priore di San Matteo dal n. 337’. in Reg. Lat. 297, c. 132 r., dipendente - 299 - nonicatum et ex dispensacione apostolica prebendam que presbyteralis est ecclesie Ianuensis, quorum fructus etc. sexaginta florenorum similium secundum extimacionem predictam valorem annuum non excedunt, noscitur obtinere.....a Fiat quod habeat in administrationem ad beneplacitum Sedis Apostolice. 0.1 Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo idus marcii, anno tertiodecimo. 339 Roma, 18 marzo 1430 254, 189 v. Beatissime pater. Pridem postquam scilicet devotus orator vester Georgius de Veghiis, canonicus Papiensis, parrochialem ecclesiam Sancti Maximi de Rapallo, Ianuensis diocesis, tunc per obitum quondam Fabiani de Comitibus alias de Novis, extra Romanam curiam defuncti, vacantem, auctoritate sibi ut credebatur ordinaria, archiepiscopali sede vacante, colla-tam extiterat assecutus, S.V. prefato G(eorgio) dubitanti etc. de novo de eadem ecclesia gratiose provideri concessit2. Cum autem, pater sancte, qui dam Baldinus de Candia presbyter, cui etiam eadem S. de predicta ecclesia per prius provideri concesserat, sibi facte concessioni huiusmodi, litteris apostolicis super ea nondum confectis ac omni iuri ei in dicta ecclesia vel ad eam quomodolibet competenti sponte et libere renunciare proponat ac in manibus E.S. renunciet de presenti, supplicat E.S. dictus G(eorgius) quatenus, tenores dictarum concessionum pro expressis habentes, sibique specialem gratiam facientes, de eadem ecclesia, in cuius possessione ipse adhuc existit et cuius fructus etc. vigintiquinque florenorum auri de camera communi extimacione valorem annuum non excedunt, sive per obitum aut renunciacionem huiusmodi.....b eidem G(eorgio), qui presbyter est, dignemini iterum misericorditer providere, non obstantibus Papiensis necnon Sanctorum Stephani et Zenonis de Decimo ac Sancte Marie de Lomello, Mediolanensis et Papiensis diocesium, ac eiusdem Sancte (Marie) de Vineis, Ianuensis, ecclesiarum canonicatibus et prebendis, quorum fructus etc. centum florenorum similium eadem extimatione valorem a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. 1 ab d. 1 Lettera e mandato al vescovo di fano di Lavagna in Reg. Lat. 295, c. Rennes, all’abate di San Fruttuoso di Ca- 55 v. podimonte e all’arciprete di Santo Ste- 2 V. n. 331. — 300 — annuum non excedunt, ac gratia.....a Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintodecimo kalendas aprilis, anno tertiodecimo. Roma, 19 marzo 1430 340. Supplicat S.V. devota creatura E.S. L(ucidus), tituli Sancte 254, 196 v. Marie in Cosmedin, diaconus cardinalis de Comitibus, quatenus sibi, in personam dilecti sui nepotis Iohannis, nati nobilis viri Grati de Comitibus, domiceli i Romani, de canonicatu et maiori prebenda13 ecclesie Ianuensis, quorum fructus etc. quinquaginta florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, per obitum quondam Bap-tistini de Rapallo, familiaris continui commensalis cardinalis prefati, extra Romanam curiam defuncti, vacantibus.....c eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstantibus statutis et consuetudinibus dicte ecclesie, videlicet quod nullus inibi maiorem prebendam assequi valeat nisi de minori ad mediam, de media ad maiorem gradatim et per opcionem ascendat1 necnon canonicatu et prebenda cum sacristia Glandacensibus ac canonicatu et prebenda Sistaricensibus quos obtinet necnon archidiaconatu Ravennatensi ac canonicatu et prebenda Ferrariensibus, quorum possessionem nondum habet et sibi extitit provisum, quorum omnium fructus etc. centum octuaginta florenorum similium valorem annuum non excedunt, ac gratiis.....a Fiat2. 341. Item quatenus sibi, in personam dilecti sui consobrini continui 254, 196 v. sui commensalis Iacobi de Sangro, E.S.V. acoliti, de prepositura Sancti Donati Ianuensis, que principalis dignitas, curata et electiva eiusdem ecclesie Sancti Donati existit, cuius fructus etc. quinquaginta florenorum etc. non excedunt, per obitum eiusdem Baptistini, sive alias etc. vacante, gratiam facere dignemini specialem, non obstante commendatoria abbatie Sancti Clementis in Pistoria, Pennensis diocesis, per E.S.V. sibi facta, cuius a V. formulario, n. 5 b nel lesto prebenda maiori con segno d’inversione c v. formulario, n. 1 abcd. 1 Arch. Cap. S. Lorenzo, Statuti, Frigento e ai prepositi di Santa Maria cartella 399, n. 9, c. 10 v. delle Vigne e di Santa Maria di Castel- J Lettera e mandato al vescovo di lo in Reg Lat. 296, c. 250 r. - 301 - fructus etc. centum quinquaginta florenorum etc. non excedunt.....a Fiat ut petitur pro utroque. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quartodecimo kalendas aprilis, anno terciodecimo. 342 Roma, 19 mano 1430 254, 192 r. Beatissime pater. Cum in prioratu Sancti Nicolai de Capitemontis, ordinis Canonicorum Regularium Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, qui a monasterio Sancti Ruffi, dicti ordinis, Valentinensis diocesis, dependet et a longis temporibus citra in commendam per quamplures successive tentus fuit, divinus cultus nedum diminutus sed quasi totaliter neglectus existât nullusque canonicus resideat in eodem prioratusque ipse paramen-tis, missalibus, calicibus et aliis ad divinum cultum necessariis careat eius-que edificia ruinosa ac prioratus ipse alias in loco congruo et honesto, ubi religiosi cum quiete animi sub regulari observanda umore et Altissimo perpetuo famulari possent, situatus existant et per obitum quondam Bap-tistini de Rapallo, toltimi illius prioratus commendatarii, extra Romanam curiam defuncti, seu alias ex persona vel facto ultimi illius prioris, in confectione litterarum exprimendi et in litteris commende expressi vacet ad presens ac devotus orator vester, frater Ieronimus de Ianua, prior monasterii Sancte Cecilie in Transtiberim de Urbe, ordinis Sancti Salvatoris et Sancte Brigide nuncupati, in dicto prioratu huiusmodi ordinem Sancti Salvatoris erigi, plantari et induci et observandam regularem teneri desideret, pro parte dicti Ieronimi S.V. devote et humiliter supplicatur quatenus in dicto prioratu, qui conventualis et dignitas principalis existit.....b statum cause pro expresso habentes, dictum ordinem Canonicorum Regularium supprimere et extinguere ac ordinem Sancti Salvatoris et dignitatem prioralem iuxta dicti ordinis Sancti Salvatoris regularia instituta inducere, instituere et creare, prefatam dignitatem ordinis Canonicorum Regularium in huiusmodi prioralem dignitatem dicti ordinis Sancti Salvatoris transferendo et commutando ac statuere, ordinare et decernere prioratum ipsum ex nunc per priorem et fratres dicti ordinis Sancti Salvatoris ad usum virorum dumtaxat absque monialibus ullis fore perpetuis futuris temporibus regendum et gubernandum necnon ipsum prioratum, cuius fructus etc. octuaginta florenorum auri secundum communem extimacionem valorem annuum non a V. formulario, n. 6 b v. formulario, n. 1 ad. — 302 - excedunt, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis eidem fratri Ieronimo pro se et aliis fratribus dicti ordinis Sancti Salvatoris, per eum et fratres huiusmodi, pro usu virorum ut prefertur perpetuis futuris temporibus regendum et gubernandum in spiritualibus et temporalibus ac tenendum, possidendum et fructuandum donare, concedere et assignare illumque in dictum ordinem Sancti Salvatoris transferre et commutare, adiungere et applicare ac ab omni superioritate, iurisdictione, cohertione et subiectio-ne dicti monasterii Sancti Ruffi ac illius abbatis et conventus eximere et penitus liberare ac exemptum et liberum facere dictoque ordini Sancti Salvatoris subicere et supponere ipsis abbati et conventui dicti monasterii pro iure, si quod eis in dicto a competit prioratu, facta congrua recompensa, ita tamen quod ex nunc liceat ipsis fratri Ieronimo et fratribus corporalem possessionem dicti prioratus iuriumque et pertinentiarum eorumdem auctoritate propria apprehendere et perpetuo retinere ipsosque fructus etc. in eorum et dictib prioratus usum et utilitatem ac reparacionem convertere et applicare, diocesani loci vel alterius licencia vel consensu minime requisitis, eisdem Ieronimo et fratribus ac priori inibi pro tempore existenti nichilominus quod omnibus privilegiis, indulgenciis, immunitatibus, exempcionibus, prerogativis, honoribus, graciis et favoribus dicto ordini Sancti Salvatoris eiusque monasteriis ac locis necnon prioribus et fratribus presentibus et futuris a Sede Apostolica concessis et quibus priores et fratres dicti ordinis Sancti Salvatoris in aliis monasteriis et locis dicti ordinis potiuntur et gaudent uti et gaudere valeant de specialis dono gratie concedentes.....c Fiat ut petitur et committatur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quartodecimo kalendas aprilis, anno tertiodecimo. Romat 21 marzo 1430 Supplicat S.V. devotus vester orator Lazarinus Bertini, presbyter de Golaria, Ianuensis diocesis, quatenus, sibi gratiam facientes specialem, de cappellis sive ecclesiis Beate Marie loci dicti Beate Marie, Sancti Laurencii de Caporio, Sancti Bartholomei de Moyzano, Sancti Michaelis de Ossegna * Segue depennalo monasterio b segue depennato monasterii c v. formulario, n. ). 250, 284 r. - 303 - et Sancti Martini de Cembrano, diete Ianuensis diocesis, que cappelle sunt per unum presbyterum secularem regi consuete sub plebe parrochialis ecclesie de Varisio, diete diocesis, et que eciam curate actu existunt, vacantibus per obitum presbyteri Iohannis dicti loci, earundem ultimi possessoris, extra curiam Romanam defuncti, quorumque fructus viginti florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, quas quidem cappellanias sive ecclesias presbyter Iulianus dicti loci indebite detinet et detinuit occupatas per quatuor annos vel circa.....a eidem Lazaro dignemini misericorditer providere..... Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, duodecimo kalendas aprilis, anno terciodecimo 1. 344 Roma, 21 marzo 1430 254, 216 v. Beatissime pater. Cum dudum devotus orator S.V. Petrus de Georgiis canonice promotus fuerit ad ecclesiam Novariensem, cui pluribus anms laudabiliter prefuit et nuper S.V. eundem Petrum, inscium et non consentientem, de eadem ecclesia, in qua usque ad eius senectutem perseveravit, ad ecclesiam Ianuensem transtulit, dictaque translatio de iure non sortiatur effectum nisi a tempore quo idem orator consensum suum prestitent, supplicatur S.V. pro parte eiusdem oratoris ut, attento quod de ecclesia pingui transfertur ad tenuem, equumque et iustum sit quod fructus, redditus et proventus dicte ecclesie Novariensis nundum exacti, qui tamen solvi debuerunt in festo sancti Martini proxime lapso, ad eundem Petrum pertineant, dignetur eadem S.V., ne idem Petrus exponens habeat pro dictis fructibus, redditibus et proventibus cum aliquo litigare, per suas litteras declarare et mandare quod, ipso exponente prestante consensu translationi predicte, fructus, redditus et proventus predicti ad eum pert.-neant sibique et non alteri in dicta ecclesia Novariensi im posterum successori respondeatur de eisdem.....c Fiat ut petitur. 0.2 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, duodecimo kalendas aprilis, anno tertiodecimo. 3 v. formulario, n. 1 ab df b v. formulario, n. 3 c v. formulario, «. 6. i V. anche nn. 350, 351. 2 Lettera in Reg. Lat. 295, c. 218 r. — 304 — Roma, 23 marzo 1430 345. Beatissime pater. Exponitur S.V. prò parte devotarum vestrarum 3 abbatisse et monialium monasterii Sancte Catherine Ianuensis, ordinis Sancte Clare, quod monasterium ipsum miserabiliter, fortuito casu, combustum et concrematum est ac moniales ipse, que religiosissime sub arcta et perpetua clausura devotum et sedulum exhibebant Altissimo famulatum, coguntur, pro sustentacione vite sue, per civitatem miserabiliter mendicareb et civitatem ipsam mendicando circuire. Cum autem, pater sancte, dicte moniales, non absque maximo sue virginitatis discrimine ac religionis et observancie confusione atque verecundia mendicent ac civitatem ipsam circumeant atque intendant cum auxilio Christi fidelium monasterium ipsum reparari facere si S.V. clemencia suffragetur eisdem, pro parte igitur abbatisse et monialium predictarum S.V. humiliter supplicatur quatenus, earum calamitati in premissis pio et paterno compatientes affectuc, et ut fideles ipsi ad erogationem elemosinarum pro refectione dicti monasterii ardentius animentur, omnibus Christi fidelibus qui ecclesiam11 dicti monasterii in festo Annuntiationis beate Marie devote visitaverint annuatim et ad eiusdem monasterii refectionem et reparationem manus porrexerint adiutrices, absolutionem omnium peccatorum suorum usque in diem erogationis huiusmodi elemosine commissorum concedere et impertiri dignemini de gratia singulari cum clausulis oportunis et quod huiusmodi indulgentia post lapsum quindecim annorum expiret et nulla esse postmodum censeatur similiter concedere dignemini, cum dicte abbatisse et moniales sperent infra dictos quindecim annos dictum monasterium integre facere reparari. Fiat in forma. O. 346. Item, beatissime pater, ut reparacioni dicti monasterii cicius et facilius intendi possit, supplicant S.V. abbatissa et moniales prefate quatenus, pro reparacione dicti monasterii de legatis ad pias causas in civitate et diocesi Ianuensibus factis usque ad summam mille ducatorum concedere et mandare dignemini quod in huiusmodi reparationibus converti et exponi debeant.....e Fiat de ducentis de consensu ordinarii. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimo kalendas aprilis, anno tertiodecimo. a vestrarum: in sopralinea b mendicare: re in sopralinea su ndo depennato c nel testo effectu d segue depennato ipsam e v. formulario, n. 3. - 305 — 260, 294 r. 260, 294 r. 20 347 Roma, 25 marzo 1430 254, 252 v. Beatissime pater. Cum preceptoria domus Sancti Iohannis, hospitalis Ierosolimitani, in suburbiis Ianuensibus, quam devotus et humilis S.V. filius Racellus de Auro, illius preceptor, obtinet, habeat nonnullos annuos redditus sive census aut annuas responsiones seu pensiones vel terratica aut iura livellaria ex quorum aliquibus decem, aliquibus quindecim, viginti, vigintiquinque, triginta aut ad plus sexaginta solidos monete Ianuensis ratione diversarum possessionum, terrarum, domorum et immobilium bonorum in utraque Riparia Ianuensi® consistendum, annuatim percipit, pro quibus exigendis et recuperandis, tum quia a loco dicte preceptorie admodum distant, tum eciam propter illorum exiguitatem, interdum non minus expenditur quam valeant annuatim, propter quod preceptorie et preceptori huiusmodi inutilia pene redduntur et que, si ea debentibus deliberarentur aut aliis personis quibus illa commodius et propinquius quam preceptorie seu preceptori huiusmodi adiacerent venderentur, et ex eorum precio denarii in communi Ianuensi, loca communis vulgariter nuncupata, emerentur, magna posset exinde utilitas preceptorie et preceptori huiusmodi15 procul dubio resultare. Quare E.S. humiliter supplicat dictus R(a-cellus) quatenus, redditus, census ac iura et alia supradicta per eorum loca, vocabula, qualitates, quantitates, valores, circumstandas et confines pro expressis habentes, illa quibuscumque nominibus censeantur personis cum quibus suam et dicte preceptorie condicionem efficere poterit meliorem, in toto vel in parte liberandi, vendendi et alienandi et ex illorum predo loca huiusmodi emendi et acquirendi, recepta prius ab eodem R(acello) de facienda empcione et acquisidone prefatis ydonea caucione, dignemini, attenta utilitate predicta, potestatem atque licendam misericorditer impartiti .....c Fiat ut petitur si in evidentem et de consensu superiorum et infra biennium. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, octavo kalendas aprilis, anno terciodecimo. 348 Roma, 29 marzo 1430 250, 277 r. Beatissime pater. Nuper S.V. prioratum Sancti Nicolai de Capite- montis, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, a monasterio Sancti a ratione-Ianuensi: in margine con segno di richiamo b segue depennalo adiacerent venderentur et ex eorum pretio c v. formulario, n. 3. — 306 — Ruffi, dicti ordinis, Valentinensis diocesis, dependentem etc., devoto vestro Ieronimo de Ianua, priori prioratus Sancte Cecilie in Transtiberim de Urbe, ordinis Sancti Salvatoris, Sancte Brigide nuncupati, per eum quoad viveret tenendum, regendum et gubernandum concessit assignari sive commendari, prout in petitione desuper signata *, cuius tenorem presentibus haberi placeat pro expresso, plenius continetur. Supplicat igitur E.S. humiliter dictus Ieronimus quatenus litteras apostolicas super dicta petitione conficiendas cum expressione quod dictus prioratus Sancti Nicolai eciam si ei cura immineat animarum eidem Ieronimo conferatur expediri mandare dignemini .....a Concessum. G{eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto kalendas aprilis, anno terciodecimo. ^ Roma, 4 maggio 1430 Beatissime pater. Alias, videlicetb quarto nonas septembris, pontifi- 262, 14 v. catus V.S.c anno duodecimo, E.S. devoto vestro Bartholomeo de Iacoppo, clerico Ianuensi, tunc in vicesimotercio sue etatis anno constituto, de prepositura ecclesie Sanctorum Cosme et Damiani Ianuensis, dignitate principali, curata et electiva, cuius vigintitrium, et ecclesia d, preceptoria nuncupata, Sancti Lazari, extra muros Ianuenses, que sine cura dicebatur, tunc per obitum quondam Gerardi de Fornariis, in Romana curia defuncti, vacante et reservata, et cuius sexaginta ducatorum auri fructus etc. communi extimatione valorem annuum non excedunt' dicebatur, per quasdam primo provideri mandavit2 et secum super etate huiusmodi ad obtinendum dictam preposituram dispensavit, ac subsequenter, cum diceretur dictam ecclesiam summam centum ducatorum similium actingere et curam pauperum et infirmorum hospitalis Sancti Lazari eidem ecclesie pertinere, E.S. per quasdam alias primo dictas litteras perinde valere voluit ac si in ipsis primis litteris de huiusmodi valore excedente et cura infirmorum huiusmodi fuisset expressum ac secum super prepositura et ecclesiad predictis insimul obtinendis dispensavit3. Cum autem, beatissime pater, pre-fatus Bartholomeus primo dictas (litteras) huiusmodi iuxta quandam a V. formulario, n. 6 b segue depennalo tertio c S.: in sopralinea d nel testo ecclesiastica con segno di correzione c corretto su excederent 1 V. n. 342. Reg. Lai. 293, c. 280 v. 2 Mandato di'arciprete di Pavia in 3 V. n. 335. - 307 - constitutionem ut dicitur super hoc editam infra tempus limitatum expediverit sed quia, ipsis existentibus adhuc in camera apostolica, infra tempus huiusmodi, quod per nonnullos dies effluxit, illas executori super hoc deputato non presentavit, dubitetque propterea super prepositura et ecclesia3 predictis posse im posterum molestari et propterea supplicat E.S.V. prefatus Bartholomeus quatenus primo dictas litteras huiusmodi valere ab illarum data in omnibus et per omnia executoremque in illis deputatum ad illarum executionem omnimodam procedere posse et debere iuxta illarum continenciam et formam decernere et declarare dignemini, non obstante constitucione huiusmodi super hoc edita et hiis que in dictis litteris E.S. non obstare voluit ceterisque contrariis quibuscumque. Fiat. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto nonas maii, anno terciodecimo. 35® Roma, 17 maggio 1430 253, 118 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Lazarinus Bertini, presbyter de Lagolaria, Ianuensis diocesis, quatinus, sibi gratiam facientes specialem, de capellis ecclesiarum Beate Marie, loci dicti Beate Marie, Sancti Laurencii et deb Camporis, Sancti Michaelis de Ossegna, Sancti Martini de Cembrano et Sancti Bartholomey de Mayzana, parrochialibus ecclesiis sive capellis sub plebe de Varisioc, dicte Ianuensis diocesis, quorum fructus etc. viginti florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt et que per capellanum unicum et secularem sunt regi consuete, vacantibus per obitum presbyteri Iohannis Graffini de Carascho, ultimi ipsorum legitimi possessoris, extra curiam Romanam defuncti.....d eidem Lazarino dignemini misericorditer providere, non obstante quod dictus Lazarinus est in vicesimosecundo anno etatis sue ipsoque defectu non obstante, secum dispensantes.....c et non obstante quod idem Lazarinus se fecit promoveri ad omnes sacros ordines in vicesimo primo anno sue etatis, supplentes quoscumque defectus si qui sint. Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, sextodecimo kalendas iunii, anno terciodecimo1. a Nel testo ecclesiastica con segno di correzione b segue depennato Campona c nel testo Vorisio d v. formulario, n. lab d f c v. formulario, n. 1 V. anche nn. 343, 351. - 308 - Roma, 10 giugno 1430 Supplicat S.V. devotus orator vester Iulianus Obertelli de Lava-gnino de Lagolaria, presbyter Ianuensis diocesis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de cappellis sive ecclesiis Beate Marie, Sancti Laurencii de Camporis, Sancti Bartholomei de Maysana, Sancti Michaelis de Ossegna et Sancti Martini de Cembrano, dicte diocesis, que cappelle sunt per unum presbyterum secularem regi consuete, sub plebe parrochialis ecclesie de Varixio, predicte diocesis, et que eciam curate actu existunt, vacantibus ad presens queque tanto tempore vacaverunt quod de earum vero vacationis modo certa noticia non habetur ac earum collatio iuxta Lateranensis statuta concilii est ad Sedem Apostolicam legitime devoluta, quarum fructus etc. vigintiquinque florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....a eidem Iuliano dignemini misericorditer providere.....b Concessum ut petitur. G(e- raldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto idus iunii, anno tertiodecimo '. 352 Roma, 20 giugno 1430 Beatissime pater. Olim devoti vestri Thomas Iohannis de Pinu, lai-cus, et Benedicta, Thome de Iocherio, mulier, loci Rappalli, Ianuensis diocesis, ignorantes aliquod inter eos impedimentum existere quominus possent invicem matrimonialiter copulari, matrimonium inter se contraxerunt per verba legitime de presenti, carnali tamen copula minime subsecuta. Postmodum vero ad eorum noticiam pervenit quod dudum ante pater dicti Thome eandem Benedictam de sacro fonte levaverat, propter quod ipsi Thomas et Benedicta in huiusmodi matrimonio remanere nequeunt, dispensatione super hoc apostolica non obtenta. Cum autem, sanctissime pater, si divorcium fieret inter eos gravia exinde scandala et pericula possent verisimiliter suboriri, pro parte ipsorum Thome et Benedicte vestre S. humiliter supplicatur quatenus, pro evitandis scandalis et periculis huiusmodi ac ex certis aliis causis rationabilibus, dignemini de benignitate apostolica cum eisdem T(homa) et B(enedicta) ut, impedimento cognationis spiritualis quod ex premissis provenit non obstante, in prefato 4 V. formulario, n. labe d b v. formulario, n. ). 1 V. anche nn. 343, 350. 253, 236 r. 258, 209 r. - 309 - matrimonio remanere libere et licite valeant misericorditer dispensare .....a Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, duodecimo kalendas iulii, anno tertiodecimo. 353 Roma, 20 giugno 1430 258, 209 r. Supplicat S.V. devotus orator vester Stephanus de Duracio, prepositus ecclesie Sanctorum Nazarii et Celsi Ianuensis, quatenus, cum ipse zello devocionis accensus et ex voto per eum emisso cupiat pro salute anime sue sepulcrum dominicum et alia oratoria Terre Sancte visitare, dignemini de benignitate apostolica sibi cum duobus sociis transfretandi et sepulcrum et oratoria predicta ut prefertur visitandi licenciam plenam et liberam impertiri .....b Fiat prò omnibus tribus. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, duodecimo kalendas iulii, anno tertiodecimo. 354 Roma, 23 giugno 1430 258, 261 r. Beatissime pater. Exponitur S.V. prò parte devotorum vestrorum 260, 64 v. Nicolai de Guisulpho, laici, et Geneure, Iohannis de Andoria, loci Bissan-nis, suburbiorum Ianuensium, quod ipsi, pro conservanda inter eorum parentes amicitia, desiderant invicem matrimonialiter copulari sed, quia dictus Nicolaus cum quadam Brigida, ipsius Geneure sorore dum vixit, similiter contraxerat matrimonium per verba legitime de presenti, carnali tamen copula minime subsecuta preventa morte, nequeunt dicti exponentes, di-spensacione super hoc apostolica non obtenta, eorum desiderium adimplere, pro parte ipsorum Nicolai et Geneure V.S.c humiliter supplicatur quatenus, pro conservanda inter eorum parentes et affines amicicia huiusmodi et ex certis aliis causis rationabilibus, dignemini de benignitate apostolica cum eisdem Nicolao et Geneura ut, impedimento publice honestatis iusticie quod ex premissis provenit non obstante, matrimonium inter se contrahere et in eo, postquam contraxerint, remanere libere et licite valeant misericorditer dispensare.....a Fiat ut petitur si sine scandalo. O. d Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, nono kalendase iulii, anno tertiodecimo. a V. formulario, n. 4 b v. formulario, n. 3 c E.S.V. in 354' d scandalo et committatur archiepiscopo Ianuensi. O. in 354’ c tercio nonas iulii in 354’. — 310 — 333000 Roma, 3 luglio 1430 355. Supplicat S.V. devotus vester Spineta de Malaspinis, canonicus 255, 159 r. Veronensis, de nobili genere procreatus, quatinus, sibi specialem gratiam facientes, de ecclesia sine cura Sancte Marie de Fossato, supra Riparolum, Ianuensis diocesis, vacante per obitum quondam Petri de Langneto, illius rectoris, extra Romanam curiam defuncti, cuius fructus etc. viginti ducatorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt.....a eidem S(pinete) dignemini misericorditer providere, non obstantibus ma-giscolatu Ianuensis, qui dignitas inibi non tamen maior post pontificalem existit, necnon canonicatu et prebenda Veronensis ecclesiarum ac parro-chiali ecclesia Sancti Anthonini de Orpalacio, Ianuensis diocesis, quorum omnium fructus etc. centum quadraginta florenorum auri eadem extimacione valorem annuum non excedunt, ac gratia.....b 356. Item supplicat E.S. devotus orator eiusdem Georgius de Vegiisc, 255, 159 r. canonicus Papiensis, cappellanus reverendissimi domini B(artholomei), archiepiscopi Mediolanensis, quatenus, sibi similem gratiam facientes, de ecclesia sine cura Sancte Marie de Costa de Pezanis, extra muros Ianuenses, vacante per obitum suprascripti Petri, cuius fructus etc. vigintiquatuor ducatorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt.....d ut (in) precedenti supplicatione continetur, eidem S(pinete), qui presbyter est, dignemini misericorditer providere, non obstantibus parrochiali ecclesia Sancti Maximi de Rapallo, Ianuensis diocesis, necnon Papiensis et Sancte Marie de Lomello, ac Sanctorum Stephani et Zenonis de Decimo, Papiensis et Mediolanensis diocesium, ac Sancte Marie de Vineis, Ianuensis, ecclesiarum canonicatibus et prebendis, quorum omnium fructus etc. centum decem florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, ac gratia.....b Concessum ut petitur pro utroque. G{eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto nonas iulii, anno tertiodecimo. 357 Roma, 4 luglio 1430 Beatissime pater. Nuper ecclesia sine cura Sancti Stephani de Fossis, 255, 156 r. Ianuensis diocesis, per obitum quondam Petri de Amblatorio, ipsius a V. formulario, n. lac d b v. formulario, n. 5 c nel testo Regiis: per la correzione v. nn. 3)1, 339, 368, 369 d v. formulario, ». 1 a. - 311 - ecclesie rectoris, extra Romanam curiam defuncti, vacante, devotus vester Iohannes de Serra, canonicus Ianuensis, ex utroque parente de nobili genere procreatus, illam sic vacantem vigore certe gracie expectative acceptavit et de illa sibi a obtinuit provideri, cuius vigore eam extitit assecutus. Verum, quia dubitat dictas acceptacionem et provisionem ac possessionis adepcionem et quecumque inde secuta ex certis causis viribus non subsistere, et dictam ecclesiam adhuc vacare etc., supplicat E.S. quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de dicta ecclesia, cuius fructus etc. vigintiquinque ducatorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt .....b eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstantibus maioris et Sancte Marie de Vineis Ianuensium ecclesiarum ca-nonicatibus et prebendis, quorum fructus etc. octuaginta ducatorum similium eadem extimacione valorem annuum non excedunt, ac gratiis.....c Concessum ut petitur. Gferaldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto nonas iulii, anno terciodecimo. 358 Roma, 6 luglio 1430 260, 136 v. Beatissime pater. Cum nonnulle mulieres, virgines et vidue Ianuen- ses numero septem vel circa, quarum vel saltem unius aut duarum ex eis principaliorum nomina et cognomina in cancellaria apostolica si opus fuerit exprimentur, illecebris mundanis et mortalis viri thoro propulsis, illi, qui pre filiis hominum speciosus et virtutum dominus est sub regularibus habitu et observanda ac clausura perpetua placere et famulari iugiter proponentes, cupiant, ad huiusmodi eorum laudabile propositum adimplendum, pro se et earum posteris de bonis a Deo sibi collatis et conferendis super quadam domo in civitate Ianuensi, in contrata Carmelitarum consistente, et per eas iusto titulo sibi communiter acquisita et in qua iam simul congregate et recluse Altissimo commendabiliter famulantur ac in adiacenciis suis unum monasterium in honorem et sub vocabulo Sancti Bernardi de Paradiso, sub regula Sancti Benedicti et regularibus institutis Cisterciensis ordinis, quem ipse dicteque poscere debeant profiteri ac inibi regulam et instituta eadem inconcusse servare, cum ecclesia, campanili, campana, claustro, cimiterio, orto et aliis necessariis officinis erigere, construere et edificare seu erigi, construi et edificari facere illudque pro una priorissa 3 sibi: in sopralinea b v. formulario, n. lac d c v. formulario, n. 5. - 312 - et saltem sex monialibus sufficienter dotare, supplicant S.V. eedem mulieres quatenus eis super domo et in adiacentiis predictis monasterium cum ecclesia, campanili, campana, claustro, cimiterio, orto et aliis officinis, in honorem et sub vocabulo necnon sub regula et institutis huiusmodi erigendi, construendi et edificandi seu erigi, construi et edificari faciendi illudque dotandi ut prefertur ipsisque et earum singulis posterisque predictis in eodem monasterio postquam erectum, constructum, edi-ficatum et dotatum fuerit ut prefertur habitum iuxta ipsius ordinis consuetudinem recipiendi ac professionem per moniales eiusdem ordinis emitti solitam emittendi regulares ac inibi sub huiusmodi clausura et observancia perpetuo remanendi licenciam de benignitate apostolica dignemini elargiri, statuentes nichilominus et ordinantes quod ipse et prefatum monasterium, cum omnibus iuribus et pertinendis suis ac personis aliis que in eo pro tempore deguerint, Romane ecclesie et nulli alii immediate et perpetuo sint subiecta quodque ipsius monasterii conventus, earum et illius priorissam, que anualis esse debeat ita quod finito anno sui regiminis ipsamet vel alia ydonea eligatur per alium annum dumtaxat in huiusmodi prioratus officio permansura et sic successive im posterum singulis annis alias tamen canonice eligere dictaque priorissa, ne eam et conventum predictas pro obtinenda a Sede Apostolica electionis huiusmodi confirmatione fatigari oporteat laboribus et expensis, set ut divino obsequio et regulari observande intentiores reddantur corpori quo canonice electa fuerit, regimini et administracioni dicti monasterii in spiritualibus et temporalibus libere et licite perinde ac si electio huiusmodi foret canonice confirmata presidere possint et debeant, eisque concedentes quod monasterium, priorissa, conventus et persone huiusmodi omnibus et singulis privilegiis, immunitatibus, libertatibus, exemptionibus et gratiis quibus alia quecumque monasteria sive loca monialium dicti ordinis et persone in eis degentes potiri et gaudere hattenus consueverunt ac im posterum gaudebunt et po-cientur perpetuo potiri et gaudere, necnon presbyterum ydoneum secularem vel regularem in earum capellanum, missas et alia divina officia in dicta ecclesia celebraturum, ipsisque priorisse et dicti monasterii monialibus ac in eo degentibus personis sacramenta ecclesiastica ministraturum instituere et ad earum nutum destituere, necnon postquam humilis Dei servus et sacre religionis cultor precipuus Gregorius de Camulio monachus, olim abbas monasterii de Ripalta, dicti ordinis, Terdonensis diocesis, qui in monasterio Sancte Marie de Iubino, extra muros Ianuenses, eiusdem ordinis, canonica ad id suffultus licentia residet et qui, cum illas ad huiusmodi - 313 - religionem induxerit, earum et ipsius erigendi monasterii visitator quoad vixerit existât humanis fuerit rebus exemptus, alium probum et ydoneum virum ecclesiasticum in dignitate constitutum, secularem vel regularem, in visitatorem eas et prefatum eorum monasterium quociens expedierit secundum Deum et canonicas sanctiones ac laudabiles et approbatas et consuetudines visitaturum et si correctione et reformacione indiguerint corecturum et reformaturum et eo vita functo vel in remotis agente aut alias visitacionis officio vacare commode nequeunte, alium et sic successive post singulorum visitatorum obitus aut propter eorum in remotis actionem seu ad vacandum visitacioni incommoditatem huiusmodi, singulos alios de quibus eisdem priorisse et conventui pro salute animarum suarum ac utilitate ipsius erigendi monasterii melius visum fuerit in visitatores visi-tacionem, correctionem et reformacionem huiusmodi facturos sibi eligere et assumere valeant atque possint.....a Fiat de erectione et privilegiis. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie nonas iulii, anno terciodecimo. 359 Roma, 31 luglio 1430 261, 27 v. Supplicat S.V. devotus et fidelissimus S.E. secretarius Antonius de Luschis quatenus, sibi specialem gratiam facientes, in personam nati sui Francisci de Luschis, clerici Vicentini, de canonicatu et prebenda ecclesie Ianuensis, per obitum quondam Iacobi de Canibus de Papia, ipsius ecclesie canonici, qui olim dictos canonicatum et prebendam obtinens Sedis Apostolice accolitus necnon litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator extitit ac extra Romanam curiam decessit, vacantibus, quorum fructus etc. sexaginta florenorum auri de camera communi extimatione valorem annuum non excedunt.....b eidem Francisco dignemini misericorditer providere, non obstantibus canonicatu et prebenda ecclesie Vicentine, quorum quinquaginta, necnon perpetuo beneficio, clericatus nuncupato, in ecclesia Sanctorum Quirici et Iulite de Leonico, Vicentine diocesis, que obtinet et cuius vigintiquinque florenorum similium fructus etc. secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt.....c Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, pridie kalendas augusti, anno terciodecimo. a V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. lac d c v. formulario, n. 6. — 314 - 360 Roma, 1 agosto 1430 Motu proprio etc. dilecto filio nostro Ardecino, Sanctorum Cosme et 261, 5 v. Damiani dyacono cardinali, Novariensi nuncupato, prioratum vel secundum aliquos prepositatum sive preposituram Sancte Marie de Lacella, alias de Cellis, in Sancto Petro Arene, ordinis Sancti Augustini, Ianuensis diocesis, qui seu que ut accepimus conventualis saltem actu non est et curatus existit et secundum quosdam a Sancte Crucis de Mortario, alias Mortariensis secundum vestram S., alios a Sancte Marie de Crezensago, Papiensis et Mediolanensis diocesium, eiusdem ordinis monasteriis dependet, ac per alterius illorum canonicos gubernari consuevit, per obitum quondam Gaudendi de la Porta, ipsius prioratus sive prepositatus aut prepositure prioris aut prepositi, dicti cardinalis familiaris, nuper in Romana curia defuncti, vacantem, cuius fructus etc. centum florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....a per eundem cardinalem, quoad vixerit, una cum Sanctorum Cosme et Damiani de Urbe, que titulus sui cardinalatus existit, aliisque ecclesiis ac monasteriis, prioratibus, dignitatibus, personatibus, administrationibus, offidis, canonicatibus et prebendis, ceterisque beneficiis ecclesiasticis secularibus et regularibus, cum cura et sine cura, que obtinet et expectat et in quibus et ad que ius sibi quomodolibet competit, quecumque, quotcumque et qualia-cumque sint, necnon quibuscumque super quibusvis proventibus ecclesiasticis sibi assignatis pensionibus annuis, quas ac eorumdem beneficiorum fructuum etc. veros annuos valores haberi volumus pro expressis, tenendum, regendum et gubernandum auctoritate apostolica commendamus cum decretis .....b Fiat motu proprio et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, kalendis augusti, anno tertiodecimo. 361 Roma, 3 agosto 1430 Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus orator vester Paulus de 261, 34 r. Fossato, clericus Mediolanensis, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de canonicatu et prebenda ecclesie Beate Marie de Castello Ianuensis, vacante per obitum quondam Iacobi de Canibus de Papia, qui illos obtinens E.S. ac Sedis Apostolice acolitus necnon litterarum apostolicarum abbre- a V. formulario, n. labe d bn. formulario, n. 6. - 315 - viator extitit et extra Romanam curiam diem clausit extremum, quorum fructus etc. quindecim florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt.....a eidem Paulo dignemini misericorditer providere .....b Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, tercio nonas augusti, anno terciodecimo. 362 Roma, 14 agosto 1430 261, 95 r. Beatissime pater. Supplicat S.V. devotus orator vester Paulus quon- dam Symonis, clericus Mediolanensis, qui in xxii vel circa sue etatis anno constitutus existitc, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, que dignitas principalis, curata et electiva est, vacante per obitum quondam Petri Iacobi de Sera-finis de Varisio, extra Romanam curia defuncti, cum prebenda sibi annexa et omnibus iuribusd etc., quorum fructus etc. quinquaginta ducatorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt.....e eidem Paulo dignemini misericorditer providere, non obstantibus canonicatu et prebenda collegiate ecclesie Sancte Marie de Castello Ianuensis, nuper per S.V. graciose sibi concessum extitit provideri1 et quorum fructus etc. quindecim ducatorum similium etc., dispensantes cum eodem ut dictam prepo-situram, non obstante defectu etatis predicte, libere et licite retinere possit ac infra annum ad sacerdocium promoveri possit.....b Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimo-nono kalendas septembris, anno terciodecimo. 363 Roma, 18 agosto 1430 261, 279 v. Beatissime pater. Dudum prioratu Sancti Remigii de Palodio, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, per obitum quondam Conradi Spi-nulle, ipsius prioratus prioris, extra Romanam curiam defuncti, vacante, devoto oratori vestro Antonio Spinulle, dicti ordinis monacho, extitit de a V. formulario, n. 1 ac d b v. formulario, n. 6 c nel testo contistit coti segno di correzione d nel testo iuris con segno di correzione c v. formulario, n. 1 a d. i V. n. 361. — 316 — illo sic vacante per literas apostolicas graciose provideri mandatum, qui in vim litterarum et mandati huiusmodi prioratum predictum, cui animarum cura imminet, assecutus, illum ex tunc per plures annos tenuit et possedit, prout tenet et possidet de presenti, fructus percipiens ex eodem. Cum autem, pater sancte, dictus Antonius, qui clericali dumtaxat caractère insignitus extitit, litterarum studio et aliis diversis occupacionibus impeditus, nulla super hoc canonica dispensacione obtenta neglexerit se ad sacerdotium facere promoveri dictusque prioratus per non promocionem suam huiusmodi vacare dicatur, supplicat S.V. devotus Antonius, qui ordinem ipsum professus et de magnaticioa genere procreatus existit ac interim in dicto prioratu per cappellanum, sacerdotem ydoneum deserviri fecit laudabiliter in divinis, quatinus, sibi specialem gratiam facientes, de dicto prioratu, qui (a) monasterio Sancte Marie de Castelliono, dicti ordinis, Parmensis diocesisb, dependet et per illius monachos gubernari consuevit, cuiusque fructus etc. sexaginta florenorum auri communi extimatione valorem annuum non excedunt, sive per obitum adhuc promocionem huiusmodi .....c eidem A(ntonio) dignemini de novo misericorditer providere cum habilitatione si expediat.....d Fiat ut petitur et promoveatur infra festum Nativitatis. O. Datum Rome, apud Sanctos Appostolos, quintodecimo kalendas septembris, anno terciodecimo. S64 Roma, 19 agosto 1430 Supplicat S.V. devotus eiusdem Iacobus de Spinolis, canonicus Pa- 256, 70 v. piensis, quatenus, sibi gratiam specialem facientes, de ecclesia sine cura Sancte Marie de Fossato supra Riparolum, Ianuensis diocesis, cuius fructus etc. viginti ducatorum auri secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, vacante per obitum Petri de Langnato, ipsius ecclesie rectoris, extra Romanam curiam defuncti.....e dicto Iacobo dignemini misericorditer providere, non obstante quod obtineat archidia-conatum, qui dignitas curata et electiva ac maior est, necnon canonicatus et prebendas in Papiensis et in Sancte Marie Magdalene Ianuensis ac in Sancti Naboris et Felicis de Pustino et Sancti Stephani de Nerviano, Papiensis et Mediolanensis diocesium *, ecclesiarum, quorum omnium fruc- a Nel testo magnatirie b segue depennato obtinet c v. formulario, rt. labe d d v. formulario, n. 6 c v. formulario, n. laed f diocesium: in margine. - 317 - tus etc. quadragintatrium florenorum auri secundum predictam extimationem valorem annuum non excedunt, et cum clausulis opportunis. Concessum ut petitur. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quartodecimo kalendas septembris, anno terciodecimo. 365 Roma, 19 agosto 1430 262, 90 r. Beatissime pater. Cum devota oratrix vestra Salvagia de Camilla ad monasterium Sancti Nicolay de villa Sancti Martini de Irchis, ordinis Sancti Benedicti, Ianuensis diocesis, eiusque abbatiam, per obitum quondam Gen-tiliane, extra Romanam curiam defuncte, vacantem per vestros ipsius monasterii patronos fuerit nominata et presentata ac S. per suas literas pre-fatam Salvagiam dicto monasterio in abbatissam prefici mandaverit1 et in causa inter ipsam Salvagiam et Hilianam de Nigro a, ipsius monasterii mo-nialem, super abbacia et monasterio predictis ac ipsius monasterii regimine et administracione in dicta curia certo coram commissario materia questionis exorta et in causa huiusmodi ad nonnullos actus processo, dicta Heliana extra prefatam curiam decesserit, supplicat E.S. prefata Salvagia quatenus, statum cause huiusmodi habentes pro expresso, ipsam in omni iure et ad omne ius, quod dicte Heliane in monasterio et abbatia predictis tempore huiusmodi obitus quomodolibet competiit aut competere potuit, surrogare sibique de abbatia dicti monasterii, cuius fructus etc. centum et quinquaginta florenorum auri de camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt.....b et ex quavis causa eius dispositio ad Sedem Apostolicam specialiter vel generaliter pertineat, providere eamque dicto monasterio in abbatissam preficere necnon illius curam et regimen et administracionem sibi in spiritualibus et temporalibus com-mictere acc munus benedictionis et impendi mandare dignemini, non obstantibus graciis quibuscumque cum clausulis oportunis. Fiat ut petitur. O. Fiat.2 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quartodecimo kalendas septembris, anno terciodecimo. a Nel testo Urgio: v. n. 302 b v. formulario, n. 1 a c ac: in sopralinea su et depennato. 1 V. n. 302. Reg. Ut. 297, c. 133 r. 2 Mandato all’abate di San Siro in — 318 — 366 Roma, 21 settembre 1430 Beatissime pater. Pridem S.V. devoto vestro Iohanni de Serra, canonico Ianuensi, de ecclesia sine cura Sancti Stephani de Fossis, Ianuensis diocesis, quam tunc, tamquam per obitum quondam Petri de Amblatorio, illius rectoris, extra Romanam curiam defuncti, vacantem ipse Iohannes vigore gratie expectative acceptaverat et de ea sibi provideri fecerat illam-que assecutus extiterat, de novo provideri concessit etc., prout in peticione super hoc signata plenius continetur. Verum, pater sancte, pro eo quod a nonnullis asseritur dictam ecclesiam non per huiusmodi obitum dicti P(etri), sed per liberam resignationem Melchioris Fatinanti, per eum, qui bone memorie domini L(udovici), cardinalis de Flisco, familiaris continuus commensahs extiterat, de illa quam tunc obtinebat in manibus E.S. aut extra predictam curiam, prout in cancellaria declarabitur, sponte factam vacavisse de presentique vacare et propterea dispositioni apostolice generaliter reservatam existere, idcirco E.S. supplicat dictus Iohannes, qui in xvi° vel circa sue etatis anno constitutus et de nobili genere procreatus existit, quatenus, sibi specialem gratiam facientes, de dicta ecclesia que, licet olim a monasterio de Sclusis, ordinis Sancti B(enedicti), (Taurinensis) diocesis, dependisse dicatur, tamen a multis annis citra per archiepiscopos Ianuenses extitit diversis clericis secularibus successive assignata, et cuius fructus etc. vigintiquinque ducatorum auri communi extimacione valorem annuum non excedunt, eciam si per huiusmodi resignacionem dicti M(el- chionis).....a eidem Iohanni dignemini misericorditer providere, non obstantibus maioris et Sancte Marie de Vineis Ianuensium ecclesiarum ca-nonicatibus et prehendis, quorum fructus etc. octuaginta ducatorum similium eadem extimatione valorem annuum non excedunt, ac gratia.....b Fiat ut petitur et dispensamus. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos. undecimo kalendas octobris, anno terciodecimo. 367 Roma, 25 settembre 1430 Exponitur S.V. pro parte devoti vestri fratris Ieronimi de Lacamera Ianuensis, ordinis Carmelitarum, qui, cum dominus Iacobus de Spinolis, tunc vicarius in spiritualibus bone memorie reverendi domini Pilei, tunc ‘ V. formulario, n. I ad b v. formulario, ». 5. 262, 73 r. 262, 194 v. - 319 - archiepiscopi Ianuensis, deputasset ipsum fratrem Ieronimum ad curam et ad regimen parrochialis ecclesie Sancti Blasii de Pulcifera, Ianuensis diocesis, propter absenciam presbyteri Rolandi de Salucia, ipsius ecclesie rectoris, et propter hoc ipse exponens ad ecclesiam Sancti Blasii resideret vidissetque pluries ab hominibus Pulcifere in ipsa ecclesia horis incon-gruis et suspectis convenire, tamquam fidelis illustris principis, domini Philippi Marie, ducis Mediolanensis et domini temporalis civitatis et districtus Ianue, a quibus habuit in mandatis quod fingetur cum ipsis hominibus esse velle ut ab eis sciret convenciones huiusmodi, quod exponens ipse fecit et ut sibi crederent dixit se habere aliquos in Casteleto Ianue sibi complices cum quibus se intelligeret ad prodicionem dicti castelli, tandem intellectis et notificatis predictis gubernantibus prodicionibus dicte civitatis et cupientibus ipsis aliquos a ex hominibus ipsis habere ut possent melius scire veritatem, exponens ipse, promisione habita a dictis gubernantibus quod mors alicuius minime sequeretur, seduxit dictos homines, dans eis intelligere quod dicti complices eos introducerent in dicto Casteleto et nocturno tempore, scalis positis ad ipsum Casteletum ac aliquibus introductis, tandem ex hominibus ipsis capti fuerunt numero decem et octo et omnes, uno excepto, suspensi. Cum autem res successerit respectu mortis predictorum aliter quam exponens ipse putaret et predicta processerint pro conservatione civitatis et dominationis predictarum, supplicatur V.S. pro parte dicti fratris Ieronimi quatenus, sibi specialem gratiam facientes, eundem ab excessibus predictis auctoritate apostolica absolvere dignemini et ab irregularitate premissorum occasione contracta et cum eodem, qui presbyter est, misericorditer dispensare quod in susceptis ordinibus ac etiam in sacerdotali ministrare libere et licite possit.....b Fiat dum tamen non c in provincia Ianue nec in tota Lombardia. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, septimo kalendas octobris, anno terciodecimo. 368 Roma, 4 ottobre 1430 Beatissime pater. Nuper vacante prepositura ecclesie Sancte Marie de Vineis Ianuensis, que dignitas principalis ac curata et electiva est in eadem ecclesia, per obitum Iacobi de Serafinis de Varisio, ipsius ecclesie prepo- a Segue depennato in Casteleto Ianue b v. formulario, n. ) c non: in sopralinea. — 320 - siti, S.V. de dieta prepositura cum prebenda ei annexa gratiose providit devoto E. Paulo Simonis, clerico Mediolanensi, prout in litteris apostolicis desuper confectis plenius continetur '. Cum autem idem Paulus, dicte prepositure possessione per eum non habita, preposituram ipsam et devotus E.S. Georgius de Vegiis, Sanctorum Stephani et Zenonis de Decimo et Sancte Marie de Lomello, Mediolanensis et Papiensis diocesium, canonicatus et prebendas quos obtinent desiderent invicem ex certis causis permutare, supplicant S.V. dicti Paulus et Georgius quatinus a Paulo prepositure cum annexa ac iuris sibi in ea vel ad ea quomodolibet competentis et Georgio eisdem canonicatuum et prebendarum huiusmodi resignationes, quas in manibus V.S. ex nunc faciunt recipere et admictere, necnon Paulo de Sanctorum Zenonis et Stephani, quorum octo, et Sancte Marie, quorum novem, canonicatibus et prebendis ac Georgio de preposituraa annexa et predictis, quorum quinquaginta florenorum auri secundum communem extimacionem fructus etc. valorem annuum non excedunt.....b cum huiusmodi annexa prebenda dignemini misericorditer providere, necnon cum eodem Georgio ut ipse dictam preposituram cum parrochiali ecclesia de Rapallo, Ianuensis diocesis, quam obtinet, per decennium retinere libere et licite valeat cum potestatec alteram interim cum alio beneficio compatibili permutandi, dispensare gratiose, non obstante quod idemd G(eorgius) obtineat dictam parrochialem ecclesiam et Papiensis ac dicte Sancte Marie ecclesiarum canonicatus et prebendas, quorum omnium centum, et insuper sibi de ecclesia sine cura Beate Marie de Costa de Pezanis, extra muros Ianuenses, tunc certo modo vacante, cuius vigintiquatuor florenorum similium fructus etc. secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, auctoritate apostolica concessum fuit provideri2.....0 Fiat ut petitur pro utroque et dispensamus ad biennium. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quarto nonas octobris, anno tertiodecimo. Roma, 15 novembre 1430 Beatissime pater. Nuper, cum devoti vestri Paulus Simonis preposi- 257, 168 r. turam ecclesie Beate Marie de Vineis, Ianuensis, et Geor(g)ius de Vegiis a Segue depennato cum b v. formulario, n. 1 ab d c nel testo potestatem i segue depennato Iohannes e v. formulario, n. 6. 1 V. n. 362. 2 V. n. 356. - 321 - 21 A 264, 5 r. canonicatus et prebendas Sanctorum Stephani et Zenonis de Decimo ac Beate Marie de Lomello, Mediolanensis diocesium, ecclesiarum ex causa permutationis in manibus S.V. sponte resignassent, sanctitas vestra de prepositura Georgio et de canonicatibus et prebendis predictis Paulo prefatis gratiose provideri concessit, prout in peticione desuper signata1, in qua de hoc quod ipsa prepositura ecclesie Beate Marie de Vineis prebenda inibi sit annexa mencio facta fuit, plenius continetur. Verum, beatissime pater, de annexione prebende huiusmodi apud aliquos dubitatio restat. Dignetur igitur S.V. litteras apostolicas super dicta peticione conficiendas absque mencione de huiusmodi prebenda annexa expediri mandare.....a Concessum. G(eraldus) Conseranensis. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimoseptimo kalendas decembris, anno terciodecimo. 370 Roma, 21 novembre 1430 Beatissime pater. Cum devoti V.S. Iohannes de Comite, prefati L(ucidi) cardinalis nepos, Ianuensis, Anthonius de Cumbardis, Pisane ecclesiarum canonicatus et prebendas quos obtinent desiderent ex certis rationabilibus causis invicem permutare, ideo supplicantb E.S. quatenus, resi-gnacionem huiusmodi recipientes et admittentes, de Pisane, quorum centum, Iohanni et Ianuensis ecclesiarum ipsarum, quorum quinquaginta florenorum auri fructus etc. secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt.....c Antonio prefatis misericorditer providere dignemini de gratia speciali, non obstantibus sacristia, que simplex officium in ecclesia Glandacensi existit, ac canonicatu et prebenda Sistaricensibus et archidiaconatu Ravennatensi necnon canonicatu et prebenda Ferrariensibus, quorum omnium fructus centum et octuaginta florenorum auri de camera dicta extimatione valorem annuum non excedunt, ceterisque contrariis quibuscumque. Fiat ut petitur pro utroque. O. Fiat. Eis concedendo quod possint eorum beneficia que obtinent et ipsorum valores ac gratias in cancellarla exprimere cum qualitatibus eorum. Fiat. 0.2 Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, undecimo kalendas decembris, anno quartodecimo. a V. formulario, n. 6 b nel testo supplicavit c v. formulario, n. 1 ad. 1 V. n. 368. Castello in Reg. Lat. 300, c. 3 v. Lettera 2 Lettera ad Antonio e mandato al a Giovanni e mandato ai vescovi di Alet, vescovo di Frigento e ai prepositi di Santa di Siena e di Frigento in Reg. Lat. 300, Maria delle Vigne e di Santa Maria di c. 2 v. — 322 — Roma, 9 gennaio 1431 Beatissime pater. Cum devotus vester Iacobus de Sangeo, V.S. aco- 264, 182 r. litus, preposituram Sancti Donati Ianuensis, de qua tunc certo modo vacante sibi fuit provisum, illius per eum possessione non habita, ex certis causis sponte et libere resignare proponata seu ex nunc in manibus S.V. resignet , supplicat S.V. devotus vester Albertus Bercher, clericus Verdensis diocesis, quatenus resignacionem huiusmodi admittentes seu admitti mandantes, sibi de dieta prepositura, cuius fructus quinquaginta florenorum auri de camera secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, sive per resignacionem huiusmodi.....c dignemini providere, non obstantibus perpetua vicaria in ecclesia Sancti Andree Verdensis, cuius fructus etc. sex marcharum dicta extimatione valorem annuum non excedunt, necnon gratia.....d Fiat ut petitur. O. Fiat. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quinto idus ianuarii, anno quartodecimo. Roma, 16 gennaio 1431 Beatissime pater. Dum quondam Iohannes de Alexandria, monachus 265, 259 v. monasterii de Segio, Cisterciensis ordinis, Aquensis diocesis, in humanis agens et de licencia Sedis Apostolice extra monasterium vitam solitariam et heremiticam ducens, de bonis sibi in elemosinam erogatis quoddam oratorium cum sibi contigua parva domo in modum heremitorii in quodam territorio empto de sibi erogatis elemosinis iuxta castrum Portusvene-ris, Riparie Ianue, Ianuensis diocesis, zelo devocionis accensus edifi-casset et in eius ultima voluntate coram nonnullis testibus licet non inter illos existente notario publico vocis vive tamen oraculo, devotis oratoribus vestris priori et conventui monasterii Sancti Ieronimi de Quarto, ordinis Montis Oliveti, sub regula Beati Benedicti, Riparie et diocesis predictarum, tamquam rem suam propriam oratorium cum domo ac parvo territorio predicto legavisset, ipsi prior et conventus oratorii, cum domo et territorio iamdictis, huiusmodi eis facti legati vigore, post Iohannis pre-fati obitum possessionem accipere non curaverunt sed permiserunt ibidem habitare quosdam pauperes heremitas laudabiliter viventes piarum eroga- a Nel testo proponit b nel testo resignat c v. formulario, ti. 1 ab d d v. formulario, n. 5. — 323 — cionibus et auxiliis personarum ad loci custodiam et ut monachi dicti monasterii Sancti Ieronimi, pro tempore itinérantes pro negociis oportunis, illae transeuntes possent ibi honestius hospitari quam in hospitiis laicorum. Verum, pater sancte, iidem prior et conventus dubitant, hominum crescente malicia, locum ipsum cum oratorio et domo necnon refectis ibidem per heremitas predictos suis manibus orticello et vineola posse per laicos occupari, ac alias ipsi cum iam ceperint aliqui pravi laici heremitas ibi exi-stentes impetere super hiis posse im posterum molestari, eapropter supplicant S.V. iidem prior et conventus quatenus, eis in hoc et statui eorum ex solita clemencia succurrentes, voluntatem Iohannis predicti ac legatum, eis ut predicitur factum, et omnia inde secuta rata habentes et grata, ea omnia et singula dignemini ex certa scientia confirmare, supplentes omnes et singulos defectus si qui forsan intervenerint in eisdem.....a gratis et de mandato ubique. Fiat ut petitur sine preiudicio. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, decimoseptimo kalendas februarii, anno quartodecimo. 373 Roma, 15 febbraio 1431 265, 226 v. Beatissime pater. Exponitur S.V. pro parte devotorum vestrorum Anfreani Lercarii, laici, et Luchine, quondam Georgii Cathanii, mulieris, civium Ianuensium, quod ipsi ex certis causis desiderant invicem matrimo-nialiter copulari, sed quia tercio affinitatis gradu invicem sunt coniuncti, quare eorum desiderium sicut vellent absque apostolica dispensacione adimplere non possunt, supplicatur igitur S.V. pro parte dictorum exponentium quatenus, impedimento affinitatis premisso non obstante, matrimonium inter se libere contrahere et in contracto licite remanere valeant .....b dignemini misericorditer dispensare. Fiat ut petitur. O. Datum Rome, apud Sanctos Apostolos, quintoderimo kalendas marcii, anno quartodecimo. V. formulario, n. 3 b v. formulario, n. 4. - 324 - INDICE DEI NOMI DI PERSONA E DI LUOGO I numeri in corsivo rinviano al numero di pagina dell’introduzione ; quelli in tondo al numero del documento. Acqui, Cattedrale. 74. vescovo. 256. Adorno. 20. - Benedetto. 123, 190, 200. Luchino. 30. Advocatis (de) Bartolomeo, da Novara. 292. Albareto (de) Bertono, da Rapallo. 51. Leonardo. 332, 338. Albaro (Genova), chiesa di S. Luca. 48. monastero di S. Elena. 112. priorato di S. Giuliano. 25, 334. priorato di S. Maria. 20, 46, 50, 114, 254 n.; priore, v. Giacomo. Albenga, Cattedrale. 100, 102, 187, 237, 291. chiesa di S. Lorenzo. 272, 283. chiesa di S. Maria de Fontibus. 186, 187, 272, 283. diocesi. 152. (da), v. Cazolino Gaspare. Alberico, v. Bartolomeo. Aies, vescovo, v. Rubei Bernardo. Alessandria, Cattedrale. 143. priorato di S. Giorgio. 268, 333. vescovo. 40 n., 44 n. (da) Giovanni, monaco. 372. (da) v. Marchello (de) Antonio. Alessandria d’Egitto. 148. Alessandro V. 86, 98, 104 n. Alet, vescovo. 150, 209 n., 213 n., 253 n., 314 n., 325 n., 370 n. Alzate (de) Opizzino. 17, 254. Amblatorio o Ambractorio (de) Pietro, da Voltri. 223, 357, 366. Ambrogio da Milano, v. Milano. Amelia (de) Tommaso, vescovo di Venti-miglia. 86, 124. Andora, chiesa di S. Giovanni. 187, 272, 283. - (da) Giovanni. 354. Andrea de Costerbosa, v. Costerbosa. Andrea di Sant’Ambrogio, v. Sant’Ambrogio. Andriola, moglie di Bartolomeo Alberi-co. 82. Angelino de Lorenzo, v. Lorenzo. Angelo (de) Battista, monaco. 324. Antonio de Brignali, v. Brignali. Antonio da Casale, v. Casale. Antonio de Castello, v. Castello. Antonio de Clopello, v. Clopello. Antonio da Fontanegli, v. Fontanegli. Antonio da Godiasco, v. Godiasco. Antonio de Marchello, v. Marchello. Antonio de Rocchetta, v. Rocchetta. Antonio de Surle, v. Surle. Antonio da Varese, v. Varese. Antonio da Varzi, v. Varzi. Antrodoco (da) Matteo, 61. Aran (de) Pietro. 73. Arborea, vescovo. 98. Arola (Langhirano), chiesa di S. Martino. 38, 213, 270. Assereto Biagio. 317. Pometta, moglie di Biago. 317. Asti, convento degli Eremitani di S. Agostino. 61. Authevernes (de), v. Buctaci Lorenzo. Avenanzio prete. 21, 22, 230, 288. Azeglio (de) Ottino, di Giovanni, prete. 328. Baldino da Candia, v. Candia. - 327 — Ballardis (de) Giacomo, monaco. 25, 334. Bandelli (de) Michele, de Turena, monaco. 268. Bargagli (da) Michele. 21, 213, 240. Bartolomeo Alberico. 82. Bartolomeo da Biassa, v. Biassa. Bartolomeo da Udine, v. Udine. Bartolomeo di Francesco da Siena. 205. Bartolomeo, o Gabriele, monaco. 233. Bartolomeo de Portu, v. Portu. Battista de Angelo, v. Angelo. Battista da Rapallo, v. Rapallo. Baveno, chiesa dei SS. Gervasio e Prota-sio. 122, 199. Beccarutis (de) Pietro. 255, 266, 269. Belardi Giovanni. 86. Bellagamba Giovanni. 243. Beltramo da Milano, v. Milano. Benedetta de Iocherio, v. Iocherio. Benedetto XIII. 73 n., 98. Benedetto, abate di S. Venerio del Tino. 322. Bercher Alberto, da Verdun. 371. Bernardo vescovo, v. Rubei Bernardo. Bertoroto Berengio, da Capriata. 43. Bertini Lazzarino, prete, di Lagolara. 343, 350. Bianchi. 262, 263. Bianchi Francesco, da Velate. 12, 236, 304. Biassa (da) Bartolomeo. 115, 117, 280. Bobbio, monastero di S. Colombano. 73. Bocheria Visconte. 310. Bologna. 52, 54, 55, 133, 291. Bolzaneto (Genova), convento di S. Francesco della Chiappella. 165. Bondenario Quirico. 264. Bonifacio Vili. 84, 93, 99, 320. Bonifacio IX. 73, 98, 177, 251, 307 n. Borgo vai di Taro, chiesa di S. Giorgio. 5. (da) Perracio. 85. BorreOo Federico. 48. Borzoli (Genova), priorato di S. Maria di Cassinelle. 156. - priorato di S. Maria di Priano. 185, 206. Borzone, monastero di S. Andrea. 98. Bosco Bartolomeo. 25, 192-196. Bossi (de) Delfino, da Capriata. 132. Brigida, f. di Giovanni de Andora. 354. Brignali (de) Antonio. 309, 313, 314, 326. Brimontel, chiesa. 41. Brippio, chiesa dei SS. Sisino, Martino e Alessandro. 298. Brogny (de) Giovanni, vescovo di Ostia, vicecancelliere di S.R.C. 9, 1 n., 5. Brondi Andriola, moglie di Luchino Brandi. 66. Francesco, di San Marino. 66. Luchino, f. di Francesco. 66. Marieta, f. di Francesco. 66. Brugnato. 293. Cattedrale. 293. diocesi. 272 n. vescovo, v. Simone. Buctaci Lorenzo, prete di Authevernes e di Torriglia. 14, 15. Bulgaro. 271. - (de) Marco. 190, 191, 238, 289, 292. Burgos (da), v. Garcia Fernando. Busalla (da), v. Catana; Caranata. Bussana, chiesa, preposito. 255. Bustarino. 259. Cada o de Catiis Giovanni. 185. Calvo Giorgio, da Cervo. 16, 8, 48, 273. Cambio (de) Bartolomeo. 94. Giacomo, f. di Bartolomeo. 94. Margherita, f. di Bartolomeo. 94. Maria, f. di Bartolomeo. 94. Camilla. 24, 105, 302, 320, 337. (de) Domenico, f. di Antoniotto. 302. (de) Francesco, f. di Antoniotto. 302. (de) Gabriele. 105. (de) Gentilana. 302, 365. (de) Giorgio, f. di Antoniotto. 302. (de) Manfredo, f. di Antoniotto. 302. (de) Selvaggia. 302, 365. - (de) Tedisio. 105, 302, 320. (de) Tedisio, f. di Antoniotto. 302. Camogli (da) Giacomo. 27, 24, 27. - (da) Gregorio. 18-20, 24, 89, 91, 92, 108, 126, 159, 242, 358. Camparana, chiesa di S. Maria. 51. - chiesa di S. Margherita. 51. Campofregoso. 18, 20. (di) Battista. 52, 56. (di) Giovanni. 28, 29, 151. (di) Isabella. 127. - (di) Spinetta. 56. - (di) Tommaso. 18-20, 25, 52, 56, 78, 89, 98, 127. Campore (Maissana), chiesa di S. Lorenzo. 343, 350, 351. Candia (da) Baldino, prete. 141, 173 n., 329, 339. Canibus (de) Giacomo, da Pavia. 14, 15, 175, 203, 283, 296, 315, 359, 361. Canitulo (de) Marco, di Bologna. 133. Cantello Lanfranco. 26 n. Capodimonte (Camogli), priorato di S. Nicolò. 23, 25, 160, 191, 200, 281, 325, 342, 348. Capra Bartolomeo, arcivescovo di Milano. 356. Capriata, chiesa di S. Pietro. 42, 43, 45, 109, 310. ospedale di S. Giovanni. 42, 43, 109. priorato di S. Giorgio. 264. (de), v. Bertoroto Berengio; Bossi (de) Delfino; Ganducio Benedetto; Minella Giacomino. Captaneis (de) Antonio, da Sillavengo. 46. Carana Antonio, da Busalla. 321. Pellegrina, f. di Antonio. 321. Caranata Bartolomeo, da Busalla. 321. Galeotto, f. di Bartolomeo. 321. Carasco (da), v. Graffini Giovanni. Carbonibus (de) Nicola o Nicolino. 237, 239, 265. Carino (de) Geneyura. 90. (de) Nicola, monaco. 250, 295. Carpentras, Cattedrale. 136, 160,163,191, 200, 281; arcidiacono, v. Rapallo (da) Battista. Carrara (da) Marsilio, signore di Padova. 12, 15. Carrega, chiesa di S. Giuliano. 73. Casadei (dioc. di Parma), chiesa di S. Giacomo. 213. Casalbeltrame, chiesa di S. Martino. 292. Casale (da) Antonio. 242. Casalino, chiesa di S. Andrea. 122. Casanova (Carmagnola), monastero di S. Maria. 35. Caselle, chiesa di S. Maria. 218. Cassanello Bartolomeo. 326. Cassecha Caterina, moglie di Francesco. 110. Francesco. 110. Castelletto Cervo, priorato di S. Pietro. 185. Castello (di) Antonio. 198. (di) Filippo. 334. Castelnuovo Scrivia. 126. Castelsardo, priorato di S. Ubaldo de Coquina. 264. Castiglione (da) Giovanni Antonio. 299, 315. - (da) Obertino. 234. (da), v. Cepellis (de) Cristoforo. Castiglione a Casauria, monastero di S. Clemente. 341. Castiglioni Branda. 14. , Castione de’ Marchesi, monastero di S. Maria. 363. Castro (de) Nicolò. 35. Cattaneo. 259. Gabriele. 231. Gerolamo. 75. - Gerolamo, O.E.S.A. 25, 342, 348. Luchina, f. di Giorgio. 373. Cavallo Cavallino. 132. Cazolino Gaspare, da Albenga. 15, 181, 184, 186, 187, 221, 222. Cembrano (Maissana), chiesa di S. Martino. 343, 350, 351. Centurione Benedetta, moglie di Antonio Curio. 211. Giuliano. 211. — 329 — Centurione Marieta, moglie di Giuliano Centurione. 211. - Tommaso, f. di Giuliano. 211. Ceparana, monastero di S. Venanzio. 322; abate, v. Gaspare. Cepellis (de) Cristoforo Zagantis, da Castiglione. 228, 229. Ceriani Giovanni. 48. Cervara (Portofino), monastero di S. Gerolamo. 23, 10, 30, 35, 71, 210, 225, 231, 233, 324, 334, 372; priore. 211 n. Cervo (da), v. Calvo Giorgio. Cesarmi Giuliano. 303. Ceva, chiesa di S. Maria. 271, 303, 309, 314, 332. (da), v. Tanso Bartolomeo. Chiavari, chiesa di S. Giacomo. 290. - chiesa di S. Rufino. 51. - chiesa di S. Salvatore vecchio. 280, 289. - Sacie. 98. - (da) Pietro. 159, 242. (da), v. Poggio (de) Gregorio; Vi-gnolo. Chio. 148. Chiusa di S. Michele, monastero. 33, 63, 250, 295, 367. Cicagna, chiesa di S. Giovanni. 73. Cigala Galeotto. 29. - Raffaele. 21. Clemente V. 109. Clopello (de) Antonio, f. di Astolfo. 311. - (de) Bassano, da Lodi. 310. Cogorno, chiesa di S. Lorenzo. 280, 289. Colli (de) Arpino. 14, 1 n., 5, 149 n., 175, 272 n., 297, 298, 300. Como, Cattedrale. 199, 319. - (da), v. Porris (de) Antonio. Concordia, vescovo. 20 n. Conti (de) Fabiano, da Novi. 276, 329- 331, 339. - (de) Giovanni, f. di Grato. 340, 370. (de) Lucido, cardinale. 325, 340, 370. Corbetta, chiesa di S. Vittore. 239, 265. Corinto, arcivescovo, v. Giovanni. Comasca (de) Leonardo. 27. Coronata (Genova). 277. Corte (de) Giacomo, prete. 8. Cortesiis (de) Antonio, da Piacenza. 333. Corvo Bartolomeo, 15-18, 1, 7, 9, 113, 244, 249, 262, 263, 271-273, 293. Cossa (de) Baldassarre, v. Giovanni XXIII. Costanza. 27, 52, 152. - concilio. 176, 177, 307. Costerbosa (de) Andrea, da Piacenza. 5. Crescenzago, monastero di S. Maria. 158, 179, 307, 360. Croce (de) Giorgio. 210. Cumbardis (de) Antonio, da Pisa. 370. Curio Antonio. 211. Dalfinis (de) Bianchina, f. di Battista, da Passano. 168. Dardanono Giovanni, da Milano. 34. Decimo, v. LacchiareUa. Dolere (de) Giacomo. 198. Domenico, abate di S. Fruttuoso. 81, 334. Domenico de Montenigro, v. Montenero. Domenico da Verona, v. Verona. Domodossola, chiesa dei SS. Gervasio e Protasio. 122, 199, 239. Doria. 69. - Ansaldo. 21. Battistina, f. di Eliano. 172. - Branca, f. di Odoardo. 87. Cescarina. 312. Orietta, m. di Bartolomeo Spinola. 111. Drapellariis (de) Pietro. 255, 269. Durazzo (de) Stefano. 16, 1, 7, 9, 353. Egitto. 21, 75, 87. Embriaco Domenico. 75. - Raffaele. 75, 76. Eugenio IV. 11, 18. Fabiano da Novi, v. Conti (de) Fabiano. Famagosta, Cattedrale. 190. Fatinanti Mechion. 12, 15-18, 23, 1, 6, 19, 26, 34, 64, 65, 223, 254, 272, 283, 293, 299, 303, 304, 315, 323, 366. Faydit Gerardo, vescovo di S. Lizier, vicecancelliere di S.R.C. 271-273, 278, - 330 - 287, 310, 311, 319, 329, 330, 331, 336, 343, 348, 350, 351, 356, 357, 364, 369. Fermo (da) Giovanni. 43. Ferrara, Cattedrale. 340, 370. Ferrari (de) Matteo, da Voltaggio. 189. Fidelibus (de) Ambrogio. 14, 167, 175, 177, 319. Fieschi. 23, 83, 306. Battista. 306. Carlo. 59, 73. Domenico. 70. - Giorgio. 54, 55, 100, 291. - Giovanni. 14, 60, 85, 119, 120, 123, 141. Innocenzo. 139. Giovanni Ludovico. 72. Luca, cardinale. 83. Ludovico, canonico di S. Loren20. 106. Ludovico, cardinale. 14, 17, 23, 5, 13, 60, 81, 83-85, 119-121, 123, 141, 153, 155, 156, 159, 160, 164, 170, 179, 242, 307, 366. Maria, moglie di Nicolò Fieschi. 13, 125. Marieta, moglie di Marsilio da Carrara. 12. Nicolò, signore di Torriglia. 13, 15, 73, 125. Sobrana, f. di Carlo. 147. Teodora, moglie di Matteo Lomel-lini. 147. Filippo di Castello, v. Castello. Filippo di Lorenzo, da Lucca. 110. Firenze. 67. (da) Primerano. 159, 242. Fluviani Antonio. 253. Foglietta Domenico. 113. Fontanegli (da) Antonio. 28. Fornari (de) Caterinetta, di Domenico. 207, 212. (de) Domenico. 207, 212. (de) Gerardo, prete, da Parma. 20- 23, 30, 38, 58, 68, 174, 188, 213, 214, 215 n., 216, 230, 232, 235, 270, 288, 335, 349. Fossato (de) Paolo, f. di Simone, da Milano. 361, 362, 368, 369. Francesco da Voltaggio, v. Voltaggio. Francheta da Levanto, v. Levanto. Franchi Luxardo (de) Battista. 157. Frassino (Voltaggio), cappella di S. Lorenzo. 44, 74. Frigento, vescovo. 298 n., 340 n., 370 n. Gabriele monaco, v. Bartolomeo. Galea Francesco, f. di Giovanni. 294. Galegana, chiesa di S. Martino. 38. Galesio. 189. Ganducio Benedetto, f. di Odoardo, da Capriata. 109, 311. Cariotto. 42, 109. Odoardo. 42. Garcia Fernando de Mahamud, prete, da Burgos. 14, 23, 42, 43, 45, 109. Gargano, monte. 182. Garsiis (de) Ludovico. 303. Gaspare, abate del monastero di S. Venanzio di Ceparana. 322. Gaspare de Vignolo, v. Vignolo. Gozzano, chiesa di S. Giuliano. 122. Gavi. 47, 49. - chiesa di S. Giacomo. 245. chiesa di S. Maria. 19, 40, 41, 45, 47, 49, 101. chiesa di S. Eusebio. 25, 131. (da) Giacomo, o Giacomo da Vez-zano. 40, 41, 45, 47, 49. (da), v. Grazioli Franceschino; Ro-buto Bonachino. Gazio de Paverio (de) Michele. 260, 269 n. Gemignano da Prato, v. Prato. Gemona (da) Oderico. 298 n., 325 n., 328 n. Genazzano. 229. Geneura, f. di Giovanni di Andora. 354. Genova, arcivescovo. 36, 38, 42, 68, 79, 96, 103, 105, 129 n., 130, 131, 140 n., 144 n., 145 n., 162, 166, 169 n., 177, - 331 - « 207 n., 211, 225 n., 230, 232, 235, 241, 242, 251, 320, 354 n., 366; v. Giorgi (de) Pietro; Marini (de) Pileo. Bisagno val. 177, 354; terra Octivani in insula S. Vincenti! 251. cappella di S. Damiano. 48. Castelletto. 367. chiesa dei SS. Cosma e Damiano. 20, 21, 213, 214, 215 n., 216 n., 230, 240, 259, 270, 335, 349. chiesa dei SS. Nazario e Celso. 16, 1, 6-9, 273, 353. chiesa di S. Donato. 16, 17, 18, 95, 223, 243, 249, 271-273, 283, 293, 298, 303, 309, 313, 323, 325, 326, 341, 371. chiesa di S. Giacomo di Carignano. 190, 238, 289, 292. chiesa di S. Giorgio. 181, 184, 186 n., 187, 221, 244, 252. chiesa e precettoria di S. Giovanni di Prè. 209, 220, 253, 290, 347. chiesa di S. Giovanni il Vecchio. 80. chiesa e ospedale di S. Lazzaro. 20- 22, 25, 38, 58 n., 68, 174, 188, 213, 214, 230, 232, 235, 270, 288, 335, 349. chiesa di S. Lorenzo. 14, 15, 30, 51, 54, 55, 60, 79, 80, 100, 104, 106, 113, 121-123, 134, 137, 142, 143, 153, 166, 167, 170, 175, 176, 178, 187, 190, 191, 199-201, 203, 204, 222, 234, 237, 238, 258, 262, 263, 270, 271, 276, 281, 289, 291, 297, 300, 303, 305, 309, 314, 318, 325, 328, 338, 340, 355, 357, 359, 366, 370; arcidiacono. 26 n., 56 n., 70, 115 n., 254; v. Fieschi Domenico; preposito. 103, 130, 242 n., 314 n.; v. Adorno Benedetto; Bulgaro (de) Marco. chiesa di S. Marcellino. 21, 22, 230, 288. chiesa di S. Marco. 37, 106. chiesa di S. Martino de Irchis (d’Al-baro). 1, 6, 65, 309, 313, 326, 337. chiesa di S. Paolo. 105, 320. chiesa di S. Pietro a Banchi. 85, 119, 123, 224. chiesa di S. Silvestro. 8, 48, 273. - chiesa di S. Teodoro. 235. chiesa di S. Vincenzo. 25, 208. chiesa di S. Agnese. 31. chiesa di S. Maria del Belvedere o di Promontorio. 25, 52, 61. - chiesa di S. Maria della Costa del Bisagno. 356, 368. chiesa di S. Maria delle Vigne. 14-17, 28, 70, 106, 115, 117, 119, 120, 123, 124, 136, 160, 163, 190, 191, 200-203, 234, 236, 237, 239, 244, 246, 247, 261-263, 265, 277, 280, 283, 286, 287, 289, 291, 299, 315, 319, 325, 331, 339, 356, 357, 362, 366, 368, 369; preposito. 209 n., 340 n., 370 n. chiesa di S. Maria di Castello. 14, 15, 17, 18, 5, 65, 107, 121, 218, 237, 254, 272, 283, 296, 303, 309, 314, 323, 361, 362; preposito. 314 n., 340 n., 370 n.; v. Ludovico. chiesa di S. Maria Maddalena. 271, 303, 309, 313, 326, 364. chiesa di S. Maria in Via Lata. 51, 83, 84, 107, 117, 120, 134, 281, 296, 328, 329. chiesa di S. Ambrogio. 271, 303, 309, 313, 326; preposito. 7 n., 50 n., 243. chiesa di S. Ambrogio dei Carmelitani. 96. chiesa di S. Marta. 18, 19, 39, 126. chiesa di S. Antonino de Orpalacio (Casamavari). 55, 100, 102, 244, 355. contrada dei Carmelitani. 24, 358. contrada di S. Donato. 243. contrada di S. Croce. 243. contrada di S. Ambrogio. 243. convento dei Predicatori (S. Domenico). 162. convento di S. Maria dei Servi. 78. Doge. 24 n., 63 , 68; v. Campofregoso (de) Tommaso. eremitorio di Sarzano. Cappella Sancte Carine. 264. monastero dei SS. Giacomo e Filippo de Irchis (S. Martino d’Albaro). 24, 17 n, 34, 56, 99. monastero certosino, fuori le mura. 88. monastero di S. Benedetto di Fasso- lo. 127. monastero di S. Benigno. 33, 63, 164, 250. monastero di S. Bernardo del Paradiso. 24, 358. monastero o priorato di S. Matteo. 50, 57, 282, 336; priore. 25 n., 26 n., 28 n., 52 n., 69, 79 n., 115 n., 185 n., 194 n., 243, 277 n., 282, 287 n., 337 n. monastero di S. Nicola de Irchis (S. Martino d’Albaro). 24, 105, 302, 320, 337, 365; abbadessa, v. Gentiliana. monastero di S. Siro. 81, 250, 264, 268, 295, 316, 333; abate. 81 n„ 82 n.» 104 n., 110, 143 n., 251, 336, 365 n.; v. Giovanni; Quirico. monastero di S. Caterina. 24, 90, 202, 345, 346. monastero di S. Margherita. 127. monastero di S. Maria dello Zerbino. 19, 358; abate. 104 n. monastero di S. Maria di Monte Oli-veto. 197. monastero di S. Tommaso. 36. monastero di S. Stetano. 24, 81, 164, 268; abate. 20 n., 50 n., 156 n., 225 n., 230 n., 237 n., 243 n., 287 n., 326 n.; v. Imperiale Giacomo, monastero di Scala Coeli. 25. ospedale di Pammatone o della B. M. della Misericordia. 25, 192-196. ospedale di S. Lazzaro, v. chiesa di S. Lazzaro. ospedale di S. Maria Cruciferorum (in diocesi). 159, 242. priorato di S. Giovanni di Pavarano. 23, 83. priorato di S. Michele. 255, 260, 266, 269, 308; priore, v. Pietro, priorato di S. Sisto. 33, 63, 250, 295. priorato di S. Croce. 268. priorato di S. Maria del Monte. 156. priorato di S. Maria di Granarolo. 86. priorato di S. Sabina. 333, 336. priorato di S. Vito, priore. 98 n. Promontorio. 52. San Fruttuoso. 95. vicario arcivescovile. 36; v. Spinola Giacomo. vico Malocancone (Malocannone?). 30. (da) Gerolamo. 25, 342, 348. (da) Urbano. 156. v. anche Albaro, Bolzaneto, Borzoli, Coronata, Marassi, Morigallo, Ponte-decimo, Quarto, Rivarolo, Sestri P., Voltri, Zemignano. Gentile Antonio, da Tortona. 307. Nicolino, da Tortona. 307. Simone. 82. Speciosa, f. di Simone. 82. Valerano. 82. Gentiliana, abbadessa del monastero di S. Nicola de Irchis. 365. Gentirina o Clara, f. di Giovanni Micheti. 241. Gerolamo da Genova, v. Genova. Gerolamo de Lacamera, v. Lacamera. Gerusalemme. 94. Santo Sepolcro. 72, 182, 353. Ghisolfi Daniele. 97. Nicola. 354. Selvaggia, moglie di Daniele Ghisolfi, 97. Sobrana o Chiara. 17, 56. Stefano. 97. Giacomo da Camogli, v. Camogli. Giacomo de Corte, v. Corte. Giacomo de Dolere, v. Dolere. Giacomo da Gavi, v. Gavi. Giacomo de Insula, v. Isola. - 333 - Giacomo da Pavia, v. Canibus (de) Giacomo. Giacomo, priore di S. Maria di Albaro. 254 n. Giacomo de Sangeo o Sangro, v. Sangeo. Giacomo da Vezzano, v. Gavi (da) Giacomo. Giacomo da Voltri, v. Voltri. Ginevra, Cattedrale. 239, 265. - vescovo, v. Meez (di) Francesco. Giorgi (de) Pietro, vescovo di Novara, arcivescovo di Genova. 344. Giorgio di Galesio. 189 n. Giorgio de Platea, v. Platea. Giovanna II di Napoli. 257. Giovanni XXIII. 19, 26 n., 35, 52, 79, 307. Giovanni, abate di S. Siro. 81. Giovanni da Alessandria, v. Alessandria. Giovanni da Andora, v. Andora. Giovanni, arcivescovo di Corinto, già di Patrasso (?). 73. Giovanni da Fermo, v. Fermo. Giovanni Micheti, v. Micheti. Giovanni de Monleone, v. Monleone. Giovanni de Montenigro, v. Montenero. Giovanni da Murta, v. Murta. Giovanni de Neo, v. Neo. Giovanni de Niviono, v. Niviono. Giovanni da Novara, v. Novara. Giovanni da Padova, v. Padova. Giovanni, priore del convento di S. Giovanni di Carbonara. 257. Giovanni da Rivarolo, v. Rivarolo. Giovanni Ser Mini. 25. Giovanni de Tacio, v. Tacio. Giovanni de Tridino, v. Iridino. Giovanni Antonio de Castiglione, v. Castiglione. Giudici (de) Giacomo. 297, 300, 318, 338. Giuseppe da Rapallo, v. Rapallo. Giustiniani Galeotto. 274, 279, 284. - Michele. 197. v. Ratenellis. Glandèves, chiesa. 340, 370. Godiasco (da) Antonio. 104. Graffini Giovanni, prete, da Carasco. 343, 350. Grassi (de) Antonio. 18, 19, 89, 108, 126. (de) Pietro, vescovo di Pavia. 18, 39. Grazioli Franceschino, da Gavi. 47. Gregorio da Camogli, v. Camogli. Gregorio, o Giorgio, di Galesio. 189. Gregorio de Pogio, v. Poggio. Grillo. 70. Alberto. 70. Ambrogio. 129. - Giovanni. 21, 232. - Marieta. 36. Orietta. 129. Raffaele, f. di Andrea. 168. Grimaldi Ingresia. 17. Iacopo (de) Bartolomeo. 22, 335, 349. - (de) Giovanni. 330. Imperiale Giacomo, abate del monastero di S. Stefano. 81, 164. Gregorio, f. di Antonio. 75, 76. Ingresia, f. di Bartolomeo da Voltaggio. 135. Innocenzo III. 214. Innocenzo IV. 32, 55, 103, 130. Iocherio (de) Benedetta, f. di Tommaso, da Rapallo. 352. Isola (de) Giacomo. 16, 244, 247, 252, 256, 261-263. Isolani Giacomo, cardinale. 21. Italiano Antoniotto. 277. Bartolomeo, f. di Tomaino. 207, 212. Koos (de), v. Valente di Giovanni. Lacamera (de) Gerolamo. 367. Lacchiarella, chiesa dei SS. Stefano e Zenone. 331, 339, 356, 368, 369. Lagorara (Maissana) (de), v. Bertini Laz-zarino. Langnato o Langneto (de) Pietro. 355, 356, 364. Lavagna, chiesa di S. Stefano. 1, 6, 34, 65, 271, 303, 309, 314, 327, 332; arciprete. 338 n. - 334 - chiesa nuova di S. Salvatore. 55, 100, 280, 289, 291, 306. conti di, v. Fieschi. Lavagnino (de), v. Obertelli Giuliano. Lecca vela. 144. Leonello. 144. Luchina. 99. Martino. 144. Pietro Giovanni. 144. Sorleone. 144. Le Lem Giovanni, della diocesi di Quim-per. 41. Lenno, chiesa di S. Stefano. 18. Leonardo de Comasca, v. Comasca. Lercari Anfreano. 373. Antonuccio, f. di Antoniotto. 217. Giacomo. 27. Idetto. 145. Violante, moglie di Idetto Lercari. 145. Levanto (de) Francheta, moglie di Pietro Palmario. 219. Loco (Rovegno), chiesa dei SS. Cristoforo e Giacomo. 271. (de) Filippino. 239, 265. Lodi, cardinale di, v. Summaripa (de) Angelo de Anna, vescovo. 115 n. (da) v. Clopello (de) Bassano. Lombardia. 367. Lomellini Francheta, f. di Nicola. 172. Goffredo. 21, 232. Leonello. 31. Matteo. 147. - Tobia. 172. Lomello, chiesa di S. Maria. 331, 339, 356, 368, 369. Lonigo, chiesa dei SS. Quirico e Giolita. 359. Lcrenzo Buctaci, v. Buctaci. Lorenzo monaco. 264. Lorenzo prete, monaco certosino. 88. Lorenzo (de) Angelino. 245, 256. Loschi Antonio. 30, 359. Francesco, f. di Antonio. 359. Lucca (da), v. Filippo di Lorenzo. Luciano da Massa, v. Massa. Ludovico, preposito di S. Maria di Castello. 107. Maddalena de Strata, v. Strata. Maiolo (de) Pietro. 51, 124, 280. Maissana, chiesa di S. Bartolomeo. 343, 350, 351. Malaspina Spinetta. 100, 102, 355, 356. Malaspina di Mulazzo Giovanni. 73. Malocello Antonio. 312. Napoleone, f. di Galeazzo. 226. Mansini (de) Melchion, de Muta. 20, 50. Maraboto Nicolò. 10, 11. Simone. 133. Marassi (Genova). 24. chiesa di S. Margherita. 113. Marchello (de) Antonio, da Alessandria. 143. Marcheto da Varese, v. Varese. Marco de Canitulo, v. Canitulo. Marco prete. 262, 263. Marco da Rapallo, v. Rapallo. Mari (de) Giovanni. 19. (de) Teodora, moglie di Giovanni. 19. Mariani (de) Giacomo. 224. Marihoni Andrea. 76. Marini (de) Andrea, f. di Antonio. 75, 76. (de) Lorenzo. 28, 221. (de) Pagano. 21. - (de) Paolo. 75. (de) Pileo, arcivescovo di Genova. 14-17, 20-22, 25-28, 30, 31, 8, 9, 20, 50, 51, 55, 141, 170, 176, 177, 203, 208, 214, 216, 227 n., 235, 245, 254, 258, 271, 303, 305, 311, 334, 367. (de) Samuele. 30, 170. Maruffo Geneura, f. di Antonio. 169. Marziano de Sancto Alosio, v. Sant’Alo-sio. Massa (da) Luciano. 161. Matteo de Introduco, v. Antrodoco. Matteo de Strata, v. Strata. Medicina, monastero di S. Michele. 74. - 335 - Meez (di) Francesco, abate di S. Ogen, vescovo di Ginevra, vicecancelliere di S.R.C.: 9, 184, 226, 229, 236, 242, 263, 268. Melchion de Multedo, v. Multedo. Melazzo (da) Paolino. 43. Menneyriis (de) Antonio, da Serravalle. 301. Michele da Bargagli, v. Bargagli. Michele de Gazio, v. Gazio. Michele de Paverio, v. Gazio. Micheti Giovanni. 241. Milano, arcivescovo. 290 n., 298 n.; v. Capra Bartolomeo. - Cattedrale. 236. - canonica Decumanorum. 178. - chiesa di S. Biagio di Salvano. 236. - chiesa di S. Caremulo (Calimero?). 122, 199, 204. - chiesa di S. Donato in Strata. 178. chiesa di S. Lorenzo maggiore. 239. - chiesa di S. Ambrogio. 236. Duca. 258; v. Visconti Filippo Maria. - (da) Ambrogio. 51. (da) Beltramo. 35. - (da) Pietro. 162. (da), v. Dardanono Giovanni; Fossato (de) Paolo; Monti (de) Giovanni. Minella Giacomino, f. di Giovanni, da Capriata. 311. Moneglia. 228, 229. - chiesa di S. Giorgio. 228, 229. Monleone (de) Giovanni. 73. Monreale. 217. Montaldo (de) Antonio. 248. (de) Battista. 323. - (de) Domenghina, moglie di Gerolamo Montaldo. 171. - (de) Gerolamo. 171. Monte (de) Bartolomeo. 17, 5, 65. Montenero (de) Domenico. 16, 249. (de) Giovanni. 182, 183. Monterosso (de) Riccobono. 21, 240. Montevico (de) Pietro. 109. Monti (de) Giovanni, da Milano. 71. Montoggio, chiesa di S. Maria delle Tre fontane. 59. Monza, chiesa di S. Giovanni. 178, 236. More (de) Benedetto, da Sestri L. 16, 262, 263. Morigallo (Genova), chiesa di S. Margherita. 16, 271, 303, 309, 314, 332. Mortara, monastero di S. Croce. 46, 50, 83, 86, 155, 158, 179, 185, 206, 307, 360. Multedo (de) Melchion. 170. Murchio (de) Guglielmo. 327. (de) Stefano, prete. 327, 328. Murta (da) Giovanni. 252. Muta (de) Melchion, v. Mansini (de) Melchion. Napoli, convento di S. Giovanni di Carbonara. 257. Regno. 61. - (da) Pietro. 14, 42. Negro (di) Bartolomeo. 185, 206. (di) Francesco. 37, 121, 303. - (di) Eliana. 302, 365. (di) Ludovico. 106. Negrone. 278. Agostino. 75, 76. Benedetto. 57, 275, 336. Francesco. 21, 22. Giacomo. 76. Leoneta, f. di Martino. 275, 278. Pietro, f. di Benedetto. 275, 278. Zaccaria. 21, 22. Neo (di) Giovanni. 150. Nerviano, chiesa di S. Stefano. 364. Neycantoro Giovanni, 30. Nicola de Podio, v. Podio. Nicolò V. 11. Nicolò de Castro, v. Castro. Niviono (de) Giovanni. 241. Noli. 293. Novara, Cattedrale. 122, 199, 204, 292. chiesa di S. Gaudenzio. 122, 199. vescovo, v. Giorgi (de) Pietro. (da) Giovanni. 18, 243. - 336 - (da) Michelino, v. Zafieris (de) Michelino. - (da), v. Advocatis (de) Bartolomeo; Zafferis. Novi, chiesa di S. Nicola. 301. - ospedale di S. Giacomo. 301. (da) Fabiano, v. Conti (de) Fabiano. Obertelli Giuliano de Lavagnino, prete. 343, 351. Obertino da Castiglione, v. Castiglione. Oderico da Gemona, v. Gemona. Olgiate Olona, chiesa di S. Stefano. 298. Oliva (de) Luca, da Sestri L. 12, 16, 30, 271, 303, 305, 309, 313, 314, 332, 338. Omegna, chiesa di S. Ambrogio. 122. Oneglia, chiesa di S. Maria. 272, 273, 283. (da) Paolo. 95. Orietta, f. di Tommaso di S. Salvatore. 219. Oro (dell’) Racello, da Bologna. 15, 209, 220, 253, 347. Orsini Giordano, cardinale. 162. Orta, chiesa di S. Giulio. 122. Ossegna (Maissana), chiesa di S. Michele. 343, 350, 351. Ostia, vescovo, v. Brogny (de) Giovanni. Ovada (da) Prospero. 157. Padova (da) Giovanni. 156. signore, v. Carrara (da) Marsilio. Pallanza, chiesa di S. Angelo. 122. Pallavicino Lodisio. 21. Palmario Pietro. 219. Paluscho (de) Antonio, da Piacenza. 50, 114. Panzano Goffredo. 25. Isabella, moglie di Goffredo. 25. Paolino da Melazzo, v. Melazzo. Paolo de Fossato, v. Fossato. Paolo da Oneglia, v. Oneglia. Paolo di Simone, v. Fossato. Parma. 20. - Cattedrale. 174, 213, 215, 236 239, 270; preposito. 253 n. chiesa di S. Siro. 265. monastero di S. Giovanni Ev. 213. (da), v. Fornari (de) Gerardo. Parodi L., priorato di S. Remigio. 86, 363. Passano (Deiva M.) (da), v. Dalfinis (de) Bianchina. Pasturana, chiesa di S. Martino. 245, 301. Patrasso, arcivescovo, v. Giovanni, are. di Corinto. Paverio (de) Michele, v. Gazio (de) Michele. Pavia, Cattedrale. 304, 331, 339, 356, 364, 368; arciprete. 335 n., 349 n. chiesa di S. Giovanni Donarum. 178. chiesa di S. Michele Maggiore. 178. chiesa della S. Trinità. 319. (da) Giacomo, v. Canibus (de) Giacomo. (da), v. Sisto Battolino. Perota (de) Pietro, prete. 121. Perracio da Borgo Val di Taro, v. Borgo Val di Taro. Piacenza, chiesa di S. Antonio. 239, 265. (de), v. Cortesiis (de) Antonio; Costerbosa (de) Andrea; Paluscho (de) Antonio. Piccamiglio Argentina, moglie di Urbano Piccamiglio. 138. Urbano. 138. Pietro da Chiavari, v. Chiavari. Pietro de Langnato o Langneto, v. Lan-gnato. Pietro da Milano, v. Milano. Pietro de Montevico, v. Montevico. Pietro da Napoli, v. Napoli. Pietro de Perota, v. Perota. Pietro, priore di S. Michele. 260. Pietro de Salutis, v. Salutis. Pietro da Vernazza, v. Vemazza. Pietro, vescovo di Pavia, v. Grassi (de) Pietro. Pietro Nicola da Roma, v. Roma. Pieve di Teco, chiesa di S. Giovanni. 273. Pinello Bianchina, f. di Cattaneo. 138. Giano. 21. - 337 - Pineto (de) Giovanni. 169. Pinerolo, chiesa dei SS. Maurizio e Donato. 304. - chiesa di S. Giovanni. 236, 304. - chiesa di S. Stefano. 236, 304. Pinu (de) Tommaso, f. di Giovanni, da Rapallo. 352. Poitiers, concilio. 112. Pisa, Cattedrale. 370. - concilio. 307. - (da) v. Cumbardis (de) Antonio. Platea (de) Giorgio. 27. - Marieta, f. di Giorgio. 27. Podio (de) Nicola. 77. Poggio (de) Gregorio, da Chiavari. 30. Pognana, chiesa di S. Maria. 20. Polonia. 218. Pontedecimo (Genova), chiesa di S. Giacomo. 260, 269 n. Ponzone (del) Giacomo. 44, 74. - (del) Giovanni. 44, 74. Porris (de) Antonio, da Como. 267. Porta (de) Ardicino, cardinale. 360. (de) Gaudenzio. 155, 158 n., 179, 307, 360. Portu (de) Bartolomeo. 268. Portovenere. 372. monastero di S. Venerio del Tino. 22, 69, 322; abate, v. Benedetto. Pozzo (de) Giacomo. 20, 46, 50, 114. Prato (da) Gemignano. 101, 307. Primerano da Firenze, v. Firenze. Promontorio (de) Andrea, f. di Clemente. 251. (de) Antonino. 20, 38. - (de) Clemente. 177, 251. - (de) Tommaso, f. di Clemente. 251. Prospero da Ovada, v. Ovada. Pustino, chiesa dei SS. Nabore e Felice. 364. Quarto (Genova), chiesa di S. Maria. 113. - monastero di S. Benedetto. 118. monastero di S. Gerolamo. 23, 10, 11, 29, 372. Quimper, diocesi (da), v. Le Lem Giovanni. Quirico, abate di S. Siro. 316. Quirico di S. Biagio, v. S. Biagio. Rapallo, chiesa di S. Massimo. 51, 329- 331, 339, 356. chiesa di S. Michele. 327, 328. - chiesa di S. Stefano. 136, 141, 173 n„ 271, 303, 309, 314, 329. - chiesa di S. Maria del Campo. 51. - chiesa dei SS. Gervasio e Protasio. 332, 338. chiesa parrocchiale. 368. (da) Battista o Battistino. 15, 21, 27, 28, 67, 115, 124, 136, 160, 163, 173, 191, 200, 201, 213 n., 257, 280, 281, 325, 340-342. (da) Giuseppe. 107, 134. (da) Giuseppe Agostino. 117, 120. (da) Marco. 149. (da), v. Albareto (de) Bertono; Iocherio (de) Benedetta; Pinu (de) Tommaso. Ratenellis (de) Giustiniani Gabriele. 2, 3, 4. (de) Simona, moglie di Gabriele. 3. Ravaschieri Leonardo, f. di Tommaso. 98. - Tommaso. 98. Manfredo, f. di Leonardo. 98. Ravenna, Cattedrale. 340, 370. Recco. 84. Rennes, vescovo. 338 n. Ricci Giorgio. 312. Limbania. 17, 99. Riccobono da Monterosso, v. Monterosso. Ritiliario (de) Tommaso. 134, 136, 141. Rivalta, monastero di S. Maria. 18, 19, 22, 89, 92, 108, 159, 242, 358. Rivarolo (Genova). 355, 364. (da) Giovanni. 101. chiesa di S. Maria del Fossato. 355, 364. chiesa di S. Stefano de Fossis. 223, 357, 366. monastero di S. Bartolomeo del Fossato. 38, 165; abate. 177 n., 254 n. monastero di S. Nicolò del Boschetto. 334. Riviera L. 27, 347, 372. Robuto Bonachino, da Gavi. 171. Roccatagliata. 84. Rocchetta (de) Antonio. 98. Rodino Bernardo, monaco. 16. Giacomo, vescovo di Sagona. 60, 79, 80, 270. Giovanni. 79, 80. - Ludovico. 20 n., 50 n., 51 n., 119, 120, 122. Rogerono Reghecio. 90. Rolando de Salucia, v. Salucia. Roma. 17, 18, 20, 30, 221, 254. basilica di S. Pietro. 39. chiesa dei SS. Cosma e Damiano. 360. convento di S. Maria del Popolo. 25, 61. monastero di S. Cecilia in Trastevere. 25, 342, 348. (da) Pietro Nicola. 78. Ronco S., monastero di S. Maria del Po-rale, abate. 44 n. Rosio (de) Tommaso. 234, 236, 237. Rossi Francesco, de Zemignano. 27. Franchina, de Zemignano. 27. (de) Giacomino, da Vercelli. 218. Rubei Bernardo, vescovo di Aies. 24, 180 n. Sagona, vescovo, v. Rodino Giacomo. Salpi, vescovo. 287 n. Salucia (de) Rolando. 367. Salutis (de) Pietro. 14, 42 n. Saivago Luchessa, f. di Lodisio. 140. Salvo (de) Ambrogio. 248. (de) Antonio. 248. Sampierdarena, chiesa di S, Martino. 223, 244. priorato di S. Maria della Cella. 155, 158, 179, 307, 360. San Biagio (de) Quirico. 28. San Fruttuoso (Camogli), monastero omonimo. 81, 264, 324, 334; abate. 10 n., 156 n., 338 n.; v. Domenico. Sangeo o Sangro (de) Giacomo. 341, 371. San Marino (de), v. Brondi Francesco. San Pancrazio Parmense, chiesa omonima. 38, 213, 270. San Secondo Parmense, chiesa di S. Ge-nesio. 270. San Remo, chiesa di S. Siro. 48, 67. Santa Maria di Taro, priorato omonimo. 19, 98. Sant’Ambrogio (de) Andrea. 69. Santiago di Compostella, monastero. 31. Sant’Alosio (de) Marziano. 19, 108. Sant’Olcese, chiesa. 6, 18. Saraceni. 257. Sauli Pasqualotto. 75, 76. Scarella Raffaele. 333, 336. Schucaratzo Giovanni. 294. Scorza Brigida, f. di Nicola, da Voltaggio. 190. Francesco, da Voltaggio. 40, 49, 101. Scrivani (de) Luchino, da Tortona. 113. Senarega, chiesa di S. Maria. 23. Serafini (de) Giacomo o Pietro Giacomo, da Varese. 15, 280, 281, 286, 287, 289, 291, 362, 368. Serra, chiesa di S. Biagio. 1, 65, 357. (de) Ambrogio. 237. (de) Giovanni o Giovannetto, f. di Ambrogio. 23, 152-154, 166, 234, 237, 246, 357, 366. Serravalle (da), v. Menneyriis (de) Antonio. Sesto (Pavia), monastero. 74. Sestri L., chiesa di S. Stefano. 244, 309, 313, 314, 332. (da) Stefano. 245. (da), v. More (de) Benedetto; Oliva (de) Luca. Sestri P., cappella di S. Maria della Costa o del Gazzo. 17, 1, 6, 19, 26, 34, 64, 65, 223, 272 , 283 , 304. monastero di S. Andrea. 18, 19, 22, - 339 - 89, 91 n., 92, 108, 126; abate. 177, 180 n., 189 n., 209 n., 213 n., 248 n., 250 n., 251 n, 253 n., 325 n. Sezzadio, monastero di S. Giustina. 73, 372. Sicilia. 217. Siena, vescovo. 270 n. - (da), v. Bartolomeo di Francesco. Sillavengo, chiesa di S. Maria. 46. (da), v. Captaneis (de) Antonio. Simone, vescovo di Brugnato. 33, 250. Simonina, f. di Marcheto da Varese. 198. Sion, chiesa. 236, 304. Siria. 21, 75. Sisteron, chiesa. 340, 370. Sisto Bartolino, da Pavia. 53. Sofia Antonio. 269, 308. Soragna, chiesa di S. Maria. 299, 315. Sori, chiesa di S. Apollinare. 272, 283, 304. Speda Battista. 66. - Innocente, f. di Battista. 66. - Nicoletta, f. di Battista. 66. Spinola Antonio. 86, 363. Ayghineta, moglie di Franco. 128. - Bartolomeo, f. di Giacomo. 75, 76, 111. - Benedetta, f. di Cristiano. 139. - Corrado. 209, 253, 363. - Franco, f. di Luchesio. 116, 128. Giacomo. 364. - Giacomo, vicario arcivescovile. 331, 367. Giorgio, f. di Cristiano. 140. Leo, £. di Carlo. 146. Manfredo. 35. Marietta, f. di Damiano. 116, 128. Martino. 21. Spinola di Luccoli. 202. - Alaone. 202. Bartolomeo. 202. Squardafico Gabriele. 21. Giovanni, f. di Clemente. 225. Stefano da Sestri L., v. Sestri L. Soriasco (da) Tommaso. 86. Surle (de) Antonio. 73. Strata (de) Maddalena, f. di Matteo. 66. - (de) Matteo. 66. Summaripa (de) Angelo de Anna, cardinale di Lodi. 239, 265. Tacio (de) Giovanni. 28. Tanso o Tonso Bartolomeo, da Ceva. 33, 63, 250. Tarigo. 259. Terra Santa. 353. Testa Raffaele. 149. Tiglieto, monastero di S. Maria. 132, 156 n. Todi, vescovo. 44 n. Tommaso de Amelia, v. Amelia. Tommaso de Pinu, v. Pinu. Tcmmaso da Soriasco, v. Soriasco. Tonso Bartolomeo, v. Tanso. Torre (de) Franceschino. 15, 296. Torriglia, chiesa di S. Onorato. 73. signore, v. Fieschi Nicola. (da), v. Buctaci Lorenzo. Tortona. 19. Cattedrale. 19, 108. diocesi. 128, 307. vescovo. 116 n., 128. (da), v. Gentile; Scrivani (de) Luchino. Tridino (de) Giovanni. 208. Trigoso, chiesa di S. Adriano. 60, 84, 85, 119, 123. Triora, chiesa di S. Maria. 48. Tunisi. 28, 151. , - re. 28, 151. Turena (de), v. Bandelli (de) Michele. Udine (da) Bartolomeo. 20, 38, 68. Urbania, monastero Castrodurantis (S. Cristoforo). 334. Urbano VI. 15, 244, 251. Usodimare Bianchina, moglie di Valerano Gentile, 82. Gerardo. 22. Giovanni. 75. Orietta Iannis. 112. Raffaele. 75. Silvestro. 165. Valdena (Borgo Val di Taro), chiesa di S. Clemente. 272, 283. Valente di Giovanni de Koos. 285 Valenza, monastero di S. Rufo. 160, 255, 266, 269, 308, 342, 348. Varazze, chiesa di S. Ambrogio. 248. Varese, chiesa di S. Vittore. 18 Varese L., chiesa parrocchiale. 343, 350, 351. - chiesa di S. Maria. 343, 350, 351. (da) Antonio. 70. (da) Marcheto. 198. (da), v. Serafini (de) Giacomo. Varzi (da) Antonio. 118. Vassalli (de) Guglielmo, da Vercelli. 224. Vegeto Paolo. 148. Vegieto Enrico. 80. Vegiis (de) Giorgio. 331, 339, 356, 368, 369. Velate (da), v. Bianchi Francesco. Ventimiglia, vescovo. 118, 251; v. Amelia (de) Tommaso. Vercelli (da), v. Rossi (de) Giacomino; Vassalli (de) Guglielmo. Vercelli (diocesi), monastero di S. Colombano. 46. Verdun, chiesa di S. Andrea. 371. - (da), v. Bercher Alberto. Vernazza (da) Pietro. 257. Verona, chiesa. 100, 355. (da) Domenico. 44, 74. Vezzano (da) Giacomo, v. Gavi (da) Giacomo. Vicenza, chiesa. 359. Vidriolis (de) Antonio. 18. Vigentino, chiesa di S. Maria. 239, 265. Vignolo. 290. (de) Gaspare, da Chiavari. 290. Visconti. 23, 31. (de) Ambrogio. 298, 325. Filippo Maria. 18, 19, 47, 89 n., 108 n, 367. Vivaldi. 24, 70. Andrea. 25. Cattaneo. 164. Giannotto. 25. Luchino. 70. Marieta f. di Raffaele. 145. Ottaviano. 180. - Paolo. 25, 61, 62. Taddeo. 201. Viviano (de) Andrea, f. di Antonio. 135. - Luca, f. di Antonio. 135. Voltaggio, chiesa di S. Maria. 44, 74, 245, 252, 256. (da) Francesco, v. Scorza Francesco, (da), v. Ferrari (de) Matteo; Ingre-sia di Bartolomeo. Voi tri, 96. - chiesa di S. Maria. 223. chiesa di S. Ambrogio. 25, 2, 96. Gatega (loc.). 25, 96. (da) Giacomo, prete. 289, 292. (da), v. Amblatorio (de) Pietro. Zafferis (de) Antonio Ubecini. 25, 142, 199, 204, 222. (de) Bartolomeo. 12, 25, 199, 204, 222. - (de) Michelino. 22, 14, 25, 122, 137, 142, 175, 187, 199, 222. Zagantis, v. Cepellis (de) Cristoforo. Zemignano (Genova) (de), v. Rossi. Zuca Giovanni. 74. Zwola (de) Cunizone. 263. , • . INDICE DEL VOLUME Introduzione............pag. 7 Suppliche di Martino V..........» 35 Indice dei nomi di persona e di luogo......» 325 Direttore responsabile: Dino Puncuh, Segretario della Società Autorizzazione del Tribunale di Genova N. 610 in data 19 Luglio 1963 Tipografia Ferrari-Occella - Alessandria